Chapter 11 – Child Development
Het is moeilijk om de term ontwikkelen te definiëren aan de hand van ‘normaal’ of ‘typisch’.
Defining Child Development
Ontwikkeling = veranderingen in gedachten, gedrag en functies
= de karakteristieke, voorspelbare manieren waarop gedrag verandert tijdens het leven
Deze veranderingen kunnen specifiek zijn voor een bepaalde persoon vanwege een set aan
omstandigheden en ervaringen, maar ze kunnen ook voorkomen bij vrijwel iedereen. Gedrag kan
simpel of complex zijn, sommige gedragingen zijn te observeren, maar veel ook niet.
De termen ‘normaal’ en ‘abnormaal’ hebben bepaalde connotaties, daarom gebruikt men liever de
termen ‘typisch’ en ‘atypisch’.
Theoretical Perspectives on Development
Ontwikkelingstheorieën gaan uit van adaptatie, ontwikkeling is een adaptieve respons van de mens
op zijn omgeving.
The Brain
Ontwikkeling is afhankelijk van het brein. De myelinisatie van het corticospinale pad (van het brein
naar de ruggenmerg; voor beweging) in het 1 e levensjaar is een belangrijke voorspeller voor vroege
grove motoriek.
Het zenuwstelsel is plastisch, dit creëert mogelijkheden en moeilijkheden (op latere leeftijd minder
plastisch).
Biology, Maturation and Cognition
Theorie van psychoseksuele ontwikkeling (Freud) conflict tussen biologie en maatschappelijke
restricties drijft ontwikkeling
Psychosociale fase theorie (Erikson) fasen van existentiële crises die overkomen
moeten worden
Hechtingstheorie belang band baby-verzorger
(Gessell) genetica en neurologie zijn een blauwdruk
voor observeerbare en testbare mijlpalen
Ethologische theorieën evolutionair perspectief
Cognitieve ontwikkelingsfasen theorie (Piaget) interactie met omgeving bepaald door
cognitieve processen (accommodatie/
assimilatie; 4 fasen)
Informatieverwerkingstheorie cognitieve processen analogie met computer
The Environment and Social Context
Operante conditioneringstheorie (Skinner) kind is witte lei, leert door contingentie
Sociale leertheorie (Bandura) sociale modelering en imitatie
Socioculturele theorie (Vygotsky) zone van naaste ontwikkeling
Ecologische theorie (Bronfenbrenner) culturele context op verschillende niveaus
Developmental Milestones
Ontwikkelingsmijlpaal = gedrag / vaardigheid die bij de meeste kinderen op een bepaalde leeftijd
verworven worden en die makkelijk geobserveerd of omschreven wordt
Mijlpalen kunnen in verschillende domeinen opgedeeld worden: grove motoriek, fijne motoriek, taal
en communicatie, cognitief en probleemoplossend, zelfzorg, spel, sociaal.
Deze domeinen kunnen verder opgesplitst (splitting) of samengevoegd (lumping) worden.
,Clinical Usefulness
De meest bruikbare mijlpalen hebben de volgende kenmerken:
- De ontwikkelen zich in de meeste kinderen binnen een vrij nauwe en voorspelbare range
- Ze zijn makkelijk te observeren en omschrijven
- De verschillen niet enorm in uiting tussen personen
- Ze zijn functioneel relevant
Sommige mijlpalen, zoals kruipen, zijn functioneel relevant, maar zijn niet erg bruikbaar om
toekomstige ontwikkelen te voorspellen. Mijlpalen worden niet allemaal op dezelfde manier
gemeten, en soms kan een kind iets wel nadoen maar niet initiëren.
Limitations and Misuses
Motorische mijlpalen en mijlpalen voor zelfzorg zijn vaak preciezer en met meer bewijs dan mijlpalen
voor taal en sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling.
Development and Adaptation: Trends and Key Milestones
Tabellen van ontwikkelingsmijlpalen zijn belangrijk, maar je moet rekening houden met hoe een kind
zich gradueel aanpast aan zijn/haar fysieke en socioculturele omgeving.
Mobility
Mobiliteit = de vaardigheid van een organisme om te bewegen en zicht te navigeren in een bepaalde
fysieke omgeving; belangrijkste mijlpaal is lopen (12 mnd)
Bij de geboorte wordt beweging vooral gedaan vanuit primitieve reflexen, vanaf 7 maanden hebben
kinderen enkele automatische bewegingsreacties ontwikkeld, en vanaf 12 maanden ook vrijwillige
bewegingsreacties.
Motorische ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd kan worden ingedeeld in categorieën:
Standing and Balancing
Vanaf 14 maanden kunnen de meeste kinderen zonder ondersteuning staan. Balanceren op
één voet kan meestal vanaf het 3e levensjaar voor enkele seconden.
Walking
Vanaf 12 maanden kunnen de meeste kinderen lopen. Vanaf 2 ½ - 3 jaar lopen ze als
volwassenen (armen in tegengestelde richting zwaaien = synchronous gait)
Running and Jumping
Vanaf 15 maanden kunnen de meeste kinderen rennen. Vanaf 30 maanden kunnen ze ook
springen.
Climbing
Vanaf 15 maanden kunnen de meeste kinderen op meubels klimmen. Vanaf 24 maanden
kunnen ze traplopen.
General Coordination
Dit zijn grove motorische vaardigheden, vooral waarbij de armen en benen samenwerken.
Adaptive Skills
Adaptieve vaardigheden = de range aan vaardigheden van mensen die het toelaten de omgeving te
manipuleren, zowel letterlijk als abstract
Early Fine Motor Skills
Palmar grijpreflex = baby’s pakken dingen reflexmatig vast (0-4 mnd)
Greep = dingen pakken met de hand (4 mnd)
Radiale palmar greep = gebruik duim en enkele vingers om kleine objecten te pakken (7 mnd)
Radiale digitale greep = gebruik duim en zijkant 1 e vinger om objecten te pakken (9 mnd)
Tanggreep = gebruik duim en 1e vinger om objecten te pakken (12 mnd)
Later Fine Motor Skills
Vanaf ongeveer 9 maanden gaan kinderen met objecten experimenteren, vanaf ongeveer 12
maanden kunnen ze objecten gebruiken om tot een bepaald doel te komen. Hier wordt het
gebruik van blokken en puzzels en van potloden en scharen besproken.
, Problem Solving: Memory and Object Permanence
Objectpermanentie = het idee dat objecten blijven bestaan als ze niet meer zichtbaar zijn
Vreemdelingangst = angst in het bijzijn van vreemdelingen
Scheidingsangst = angst om van ouders gescheiden te zijn
Problem Solving: Self-Care Skills
Vaardigheden op dit gebied hangen ook af van vaardigheden op andere gebieden, zoals
grove en fijne motoriek. Hier worden eten & drinken, aankleden en hygiëne & toiletgebruik
besproken.
Problem Solving: Pre-Academic Skills
Het gaat hier om vaardigheden die in de kleuterklas worden geleerd, zoals het herkennen
van vormen, kleuren, cijfers, letters en woorden.
Hypersociality and Theory of Mind
De sociale breinhypothese stelt dat het social functioneren van mensen heeft geleid tot een groter
brein, grotere intelligentie, taal en symbolisch denken.
Theory of Mind = iets begrijpen van de gedachten en intenties van anderen
Gaze monitoring = het volgen van de blik van de ouder; perspectiefnemen (8 mnd)
Proto-imperatief wijzen = het wijzen met als doel een behoefte duidelijk te maken (12 mnd)
Proto-declaratief wijzen = het wijzen met als doel een ander iets te laten zien (15 mnd)
Doen alsof ontwikkelt bij ongeveer 18 maanden, fantasierijk spel bij ongeveer 3 jaar. Parallel spelen
gebeurt vanaf ongeveer 2 jaar, coöperatief spelen vanaf 3 jaar. De Sally-Ann Test (false belief test) is
een manier om te kijken of iemand een goed ontwikkelde ToM heeft.
Symbolic Thought and Language
Taal lijkt een biologische basis te hebben, kinderen lijken geprogrammeerd om taal op te pikken
vanuit hun omgeving. Tussen 18 en 24 maanden is er een duidelijke expansie en transformatie van
taalvaardigheden.
Distinguising Typical and Atypical Development
Ontwikkelingsachterstanden = laat ontwikkelen van een vaardigheid of algehele vertraagde
ontwikkeling
Gedissocieerd patroon van vertraging = wanneer er (meer) vertraging is op een bepaald gebied, maar
niet op alle gebieden
Algemene ontwikkelingsachterstand = vertraagde ontwikkeling op alle gebieden
Divergente ontwikkeling = ontwikkeling van atypische gedragingen
Recognizing Problems: Developmental Surveillance
Ontwikkelingsbewaking is het regelmatig checken van het ontwikkelingsproces. Het nadeel hiervan is
dat niet alle professionals die dit doen evenveel ervaring hebben en niet altijd op dezelfde dingen
letten.
Recognizing Problems: Developmental Screening
Ontwikkelingsonderzoek aan de hand van tests, is bedoeld om kinderen te identificeren die risico
lopen voor ontwikkelingsproblemen.
Early Intervention
Vroege interventie heeft langdurige voordelen, ontwikkelingsbewaking en -onderzoek is hier dan ook
op gericht.
Developmental Diagnosis
Ontwikkelingsbewaking en -onderzoek zijn zelf geen diagnostische processen.
Het is moeilijk om de term ontwikkelen te definiëren aan de hand van ‘normaal’ of ‘typisch’.
Defining Child Development
Ontwikkeling = veranderingen in gedachten, gedrag en functies
= de karakteristieke, voorspelbare manieren waarop gedrag verandert tijdens het leven
Deze veranderingen kunnen specifiek zijn voor een bepaalde persoon vanwege een set aan
omstandigheden en ervaringen, maar ze kunnen ook voorkomen bij vrijwel iedereen. Gedrag kan
simpel of complex zijn, sommige gedragingen zijn te observeren, maar veel ook niet.
De termen ‘normaal’ en ‘abnormaal’ hebben bepaalde connotaties, daarom gebruikt men liever de
termen ‘typisch’ en ‘atypisch’.
Theoretical Perspectives on Development
Ontwikkelingstheorieën gaan uit van adaptatie, ontwikkeling is een adaptieve respons van de mens
op zijn omgeving.
The Brain
Ontwikkeling is afhankelijk van het brein. De myelinisatie van het corticospinale pad (van het brein
naar de ruggenmerg; voor beweging) in het 1 e levensjaar is een belangrijke voorspeller voor vroege
grove motoriek.
Het zenuwstelsel is plastisch, dit creëert mogelijkheden en moeilijkheden (op latere leeftijd minder
plastisch).
Biology, Maturation and Cognition
Theorie van psychoseksuele ontwikkeling (Freud) conflict tussen biologie en maatschappelijke
restricties drijft ontwikkeling
Psychosociale fase theorie (Erikson) fasen van existentiële crises die overkomen
moeten worden
Hechtingstheorie belang band baby-verzorger
(Gessell) genetica en neurologie zijn een blauwdruk
voor observeerbare en testbare mijlpalen
Ethologische theorieën evolutionair perspectief
Cognitieve ontwikkelingsfasen theorie (Piaget) interactie met omgeving bepaald door
cognitieve processen (accommodatie/
assimilatie; 4 fasen)
Informatieverwerkingstheorie cognitieve processen analogie met computer
The Environment and Social Context
Operante conditioneringstheorie (Skinner) kind is witte lei, leert door contingentie
Sociale leertheorie (Bandura) sociale modelering en imitatie
Socioculturele theorie (Vygotsky) zone van naaste ontwikkeling
Ecologische theorie (Bronfenbrenner) culturele context op verschillende niveaus
Developmental Milestones
Ontwikkelingsmijlpaal = gedrag / vaardigheid die bij de meeste kinderen op een bepaalde leeftijd
verworven worden en die makkelijk geobserveerd of omschreven wordt
Mijlpalen kunnen in verschillende domeinen opgedeeld worden: grove motoriek, fijne motoriek, taal
en communicatie, cognitief en probleemoplossend, zelfzorg, spel, sociaal.
Deze domeinen kunnen verder opgesplitst (splitting) of samengevoegd (lumping) worden.
,Clinical Usefulness
De meest bruikbare mijlpalen hebben de volgende kenmerken:
- De ontwikkelen zich in de meeste kinderen binnen een vrij nauwe en voorspelbare range
- Ze zijn makkelijk te observeren en omschrijven
- De verschillen niet enorm in uiting tussen personen
- Ze zijn functioneel relevant
Sommige mijlpalen, zoals kruipen, zijn functioneel relevant, maar zijn niet erg bruikbaar om
toekomstige ontwikkelen te voorspellen. Mijlpalen worden niet allemaal op dezelfde manier
gemeten, en soms kan een kind iets wel nadoen maar niet initiëren.
Limitations and Misuses
Motorische mijlpalen en mijlpalen voor zelfzorg zijn vaak preciezer en met meer bewijs dan mijlpalen
voor taal en sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling.
Development and Adaptation: Trends and Key Milestones
Tabellen van ontwikkelingsmijlpalen zijn belangrijk, maar je moet rekening houden met hoe een kind
zich gradueel aanpast aan zijn/haar fysieke en socioculturele omgeving.
Mobility
Mobiliteit = de vaardigheid van een organisme om te bewegen en zicht te navigeren in een bepaalde
fysieke omgeving; belangrijkste mijlpaal is lopen (12 mnd)
Bij de geboorte wordt beweging vooral gedaan vanuit primitieve reflexen, vanaf 7 maanden hebben
kinderen enkele automatische bewegingsreacties ontwikkeld, en vanaf 12 maanden ook vrijwillige
bewegingsreacties.
Motorische ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd kan worden ingedeeld in categorieën:
Standing and Balancing
Vanaf 14 maanden kunnen de meeste kinderen zonder ondersteuning staan. Balanceren op
één voet kan meestal vanaf het 3e levensjaar voor enkele seconden.
Walking
Vanaf 12 maanden kunnen de meeste kinderen lopen. Vanaf 2 ½ - 3 jaar lopen ze als
volwassenen (armen in tegengestelde richting zwaaien = synchronous gait)
Running and Jumping
Vanaf 15 maanden kunnen de meeste kinderen rennen. Vanaf 30 maanden kunnen ze ook
springen.
Climbing
Vanaf 15 maanden kunnen de meeste kinderen op meubels klimmen. Vanaf 24 maanden
kunnen ze traplopen.
General Coordination
Dit zijn grove motorische vaardigheden, vooral waarbij de armen en benen samenwerken.
Adaptive Skills
Adaptieve vaardigheden = de range aan vaardigheden van mensen die het toelaten de omgeving te
manipuleren, zowel letterlijk als abstract
Early Fine Motor Skills
Palmar grijpreflex = baby’s pakken dingen reflexmatig vast (0-4 mnd)
Greep = dingen pakken met de hand (4 mnd)
Radiale palmar greep = gebruik duim en enkele vingers om kleine objecten te pakken (7 mnd)
Radiale digitale greep = gebruik duim en zijkant 1 e vinger om objecten te pakken (9 mnd)
Tanggreep = gebruik duim en 1e vinger om objecten te pakken (12 mnd)
Later Fine Motor Skills
Vanaf ongeveer 9 maanden gaan kinderen met objecten experimenteren, vanaf ongeveer 12
maanden kunnen ze objecten gebruiken om tot een bepaald doel te komen. Hier wordt het
gebruik van blokken en puzzels en van potloden en scharen besproken.
, Problem Solving: Memory and Object Permanence
Objectpermanentie = het idee dat objecten blijven bestaan als ze niet meer zichtbaar zijn
Vreemdelingangst = angst in het bijzijn van vreemdelingen
Scheidingsangst = angst om van ouders gescheiden te zijn
Problem Solving: Self-Care Skills
Vaardigheden op dit gebied hangen ook af van vaardigheden op andere gebieden, zoals
grove en fijne motoriek. Hier worden eten & drinken, aankleden en hygiëne & toiletgebruik
besproken.
Problem Solving: Pre-Academic Skills
Het gaat hier om vaardigheden die in de kleuterklas worden geleerd, zoals het herkennen
van vormen, kleuren, cijfers, letters en woorden.
Hypersociality and Theory of Mind
De sociale breinhypothese stelt dat het social functioneren van mensen heeft geleid tot een groter
brein, grotere intelligentie, taal en symbolisch denken.
Theory of Mind = iets begrijpen van de gedachten en intenties van anderen
Gaze monitoring = het volgen van de blik van de ouder; perspectiefnemen (8 mnd)
Proto-imperatief wijzen = het wijzen met als doel een behoefte duidelijk te maken (12 mnd)
Proto-declaratief wijzen = het wijzen met als doel een ander iets te laten zien (15 mnd)
Doen alsof ontwikkelt bij ongeveer 18 maanden, fantasierijk spel bij ongeveer 3 jaar. Parallel spelen
gebeurt vanaf ongeveer 2 jaar, coöperatief spelen vanaf 3 jaar. De Sally-Ann Test (false belief test) is
een manier om te kijken of iemand een goed ontwikkelde ToM heeft.
Symbolic Thought and Language
Taal lijkt een biologische basis te hebben, kinderen lijken geprogrammeerd om taal op te pikken
vanuit hun omgeving. Tussen 18 en 24 maanden is er een duidelijke expansie en transformatie van
taalvaardigheden.
Distinguising Typical and Atypical Development
Ontwikkelingsachterstanden = laat ontwikkelen van een vaardigheid of algehele vertraagde
ontwikkeling
Gedissocieerd patroon van vertraging = wanneer er (meer) vertraging is op een bepaald gebied, maar
niet op alle gebieden
Algemene ontwikkelingsachterstand = vertraagde ontwikkeling op alle gebieden
Divergente ontwikkeling = ontwikkeling van atypische gedragingen
Recognizing Problems: Developmental Surveillance
Ontwikkelingsbewaking is het regelmatig checken van het ontwikkelingsproces. Het nadeel hiervan is
dat niet alle professionals die dit doen evenveel ervaring hebben en niet altijd op dezelfde dingen
letten.
Recognizing Problems: Developmental Screening
Ontwikkelingsonderzoek aan de hand van tests, is bedoeld om kinderen te identificeren die risico
lopen voor ontwikkelingsproblemen.
Early Intervention
Vroege interventie heeft langdurige voordelen, ontwikkelingsbewaking en -onderzoek is hier dan ook
op gericht.
Developmental Diagnosis
Ontwikkelingsbewaking en -onderzoek zijn zelf geen diagnostische processen.
