BPOP hoorcollege samenvattingen

BPOP – Hoorcolleges Samenvatting

HC 1: psychotische stoornissen | Klinisch perspectief

 Psychose
= toestand waarin werkelijkheid niet van fantasie te onderscheiden is
- Wanen = irrationeel geloof
- Hallucinaties = sensorische ervaring in afwezigheid van externe prikkel

 Schizofrenie
 vrijwel iedereen met schizofrenie heeft een psychose gehad, maar niet ieder psychotisch individu is
ook schizofreen
- DSM-5  ernst van stoornis beschreven op 4-punts schaal (i.p.v. subtypen)
- Prevalentie
o 1% | mannen 1,5 keer meer kans | man: 20e jaar | vrouw | 25e jaar

 Stemmen horen
- Verkleinde hippocampus leidt tot verschillende vormen psychopathologie
 transdiagnostisch perspectief = transdiagnostische factoren overlappen in stoornissen
- Voor stemmen
 activiteit parahippocampus
- Tijdens stemmen
 activiteit Wernicke (taalperceptie), Broca (taalproductie), primaire gehoorschors
 vooral rechterhemisfeer: trigger uit geheugen
- Diagnostiek
o Inhoud van stemmen:  50% negatief | 82% kans op psychotische stoornis
 100% negatief | 90% kans

 Kwetsbaarheid
o Diathese stressmodel
 grote kwetsbaarheid  minder stress nodig voor aanvang stoornis
 kleine kwetsbaarheid  meer stress nodig
o Risicofactoren
 Plek van opgroeien
 drukkere plek = meer stress = grotere kans psychotische stoornis
 Cannabis gebruik
 veel discussie over causaliteit: neigt wel naar cannabis  psychose
 Ethniciteit
 mogelijk omgevingsfactoren west-europa verhogen kans in genetisch kwetsbare
groepen
 Socio-economische status
 hoe hoger SES, hoe kleiner de kans psychose
 downward mobility | sociale selectie
o Terugval & communicatiestijl
 grotere kans op terugval psychose wanneer familieleden:
 Veel kritiek hebben | vijandig zijn | emotioneel overbetrokken zijn

 Behandeling
o Biologisch
 Farmacotherapie | rTMS | electroconvulsieve therapie
o Psychosociaal
 Sociale vaardigheidstraining | CGT | familietherapie | coaching




1

, BPOP – Hoorcolleges Samenvatting

HC 2: Schizofrenie | Biologisch perspectief

 Schizofrenie: uiting
o Positieve symptomen
 aanwezigheid misplaatste uitingen
 Hallucinaties | waandenkbeelden
o Disorganized symptoms
 vroeger ook positieve symptomen
 Incoherente woordenstroom | erratic thought | inapproriate affect
o Negatieve symptomen
 afwezigheid gewenste uitingen: onvermogen om…
 doelmatig handelen | uiten emoties | bewegen / spreken
 cognitief negatief: richten en vasthouden van aandacht

 Oorzaak: Nature
o bijdrage erfelijkheid in een stoornis
= verschil in samenhang tussen monozygote en dyzygote tweelingparen
 prevalentie bij schizofrenie:
 monozygoot: 48%
 dyzigoot: 17%
 niet-tweelingen: 9%
 Oorzaak: Nurture
o Risicofactoren omgeving
 Stress zwangerschap | geboortecomplicaties | verschillen behandeling primary caregiver |
stress op latere leeftijd | blootstelling aan stoffen
o Genetische kwetsbaarheid
 nature x nurture (diathesis) Gene x Environment
 COMT – genotype
 verschillende Allelen-combinaties
- Met / Met | Val / Met | Val / Val
- Relatie cannabis – schizofrenie  alleen bij Val / Val combinatie
- Relatie Val / Val schizofrenie  alleen bij cannabisgebruik

 Behandeling
o Oorzakelijkheid positieve symptomen
 Verbinding Nucleus Accumbens  Ventrale tegmentale gebied
- Overactivatie (te veel D2) NA  positieve symptomen
- Schizofrenie = groter aantal dopamine 2 receptoren
 Medicatie: Klassiek
 hoe hoger de affiniteit, hoe lager de dosis voor klinische behandeling
- Dopamine 2 antagonist (Chloopromazine, Haloperidol)
blokkeert dopamine 2 receptoren in Nucleus Accumbens
o D2R blokkade in mesolimbocorticaal systeem
o Maar ook mesotriataal systeem  motorische bijwerkingen
o Stopt alleen positieve symtpomen
o Oorzakelijkheid negatieve symptomen
 Prefrontale cortex (focus / aandacht)
- Onderactivatie (te weinig D1) PFC  negatieve symptomen
- COMT enzym breekt dopamine af | Val / Val variant meest actief
 Medicatie: Atypisch
- Clozapine
 verhoogt D1 in frontale cortex
o Reduceert positieve en negatieve symptomen

2

, BPOP – Hoorcolleges Samenvatting

o Bijwerking: immuunsysteem functioneert slecht
- Risperidon / olanzapine
o Minder gewenste werking / ook minder effect op immuunsysteem
o Alternatief Medicatie: TMS (Transcraniële Magnetische Stimulatie)
 remmen van activiteit in bepaalde hersengebieden
 Gebied van Broca (taalproductie) meest actief
 bij schizofrenie gaat er waarschijnlijk iets mis met bronlokalisatie
- EEG studies: correlatie hersengolven Broca en auditieve cortex abnormaal laag
 kan trainen met EEG/fMRI neurofeedback

HC 3: beroepsethiek Klinische Praktijk

 Ethiek
= tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juist handelen
 Waarde
= ideaal dat wezenlijk is voor de kwaliteit van leven (ideaal / motiverende kracht)
 Norm
= op waarde gebaseerde handelingsvoorschrift (voorschrijvend)
 Deugd
= goede eigenschap die de handelswijze van een mens bepaalt


 Vormen van ethiek
o Descriptieve ethiek
= beschrijvende ethiek, feitelijke moraal
(BV. Beschrijving opvattingen psychologen over het beroepsgeheim)
o Prescriptieve / Normatieve ethiek
= voorschrijvende ethiek
(BV. De beroepscode)
o Meta-ethiek
= ethiek die fundamentele vraagstukken bestudeert
(BV. Zijn waarden universeel of cultuurgebonden?)

 Stromingen in de ethiek
o Deugd-ethiek
 Deugd = Morele kwaliteit / eigenschap die leidt naar juist handelen
 hoe leef ik goed? Wat lijdt tot welzijn / geluk? Waarom doe ik dit?
o Gevolgenethiek
 Beoordeling van moreel juist handelen door naar het doel of de gevolgen van de handeling
te kijken
 gebaseerd op Utilisme (David Hume)
 uitgangspunt: maximaal genot voor iedereen: pijn vs. Genot
 Kritiekpunten
- Moeilijk om alle gevolgen te overzien
- Niet alleen kijken naar eigenbelang, maar alle betrokkenen
- Geen absolute grenzen: geen rekening met individuele rechten
o Deontologische / plicht / beginselethiek
 Beoordeling van moreel juist handelen door te kijken naar of de handeling zelf juist is –
ongeacht gevolgen
 morele regels onafhankelijk van doelen
 uitgangspunt: het verleden (BV. Nakomen beloften)
 Kritiekpunt
- Weinig flexibiliteit of ruimte uitzonderingen


3

, BPOP – Hoorcolleges Samenvatting



 Diversiteit vs. Universalisme
o Bij definiëren wat normaal is  afweging diversiteit / universalisme
 cultuur bepaalt o. a. normen en waarden / het normaal
 cultuur bepaalt ook de wijze waarop symptomen en gedrag zich uiten
o Moreel relativisme
 Descriptief moreel relativisme
- Veel variatie in normen/waarden van verschillende groepen/individuen (feit)
 Normatief moreel relativisme
- Morele kwesties worden beoordeeld op basis van normen en waarden van de groep
(norm)
o Universalisme
 Empirisch universalisme
- Overal gelden dezelfde waarden (feit)
 Normatief universalisme
- Bepaalde centrale waarden moeten overal worden aanvaard (norm)

 Wat is normaal / gezond?
o WHO definitie gezond
= gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn (niet
slechts te afwezigheid van ziekte en andere gebreken)
 geestelijke gezondheid heeft geen definitie (is niet afwezigheid stoornis)

 Beroepsethiek
o Als psycholoog werk je uit drie posities
1. Organisatie (wat hoor ik hier te doen?)
2. Professie (wat mag ik doen?)
3. Menszijn (wat voel ik?)
o Beroepscode NIP: 4 specifieke aspecten van beroepscode
 Verantwoordelijkheid
 Integriteit
 Respect
 Deskundigheid

HC 4: angststoornissen en OCD | Klinisch perspectief

 Emotie
o In de wetenschap: Fysiologie / Cognitie (bewust/onbewust) / Emotie
o Functie: faciliteren van adaptatie soort
o Prikkel  Ervaring (emotie)  Actie-tendens  Functie
BV. Weefselbeschadiging  pijn  terugtrekken  herstel
 Angststoornissen
 de angstrespons is niet gestoord
o Intensiteit van de angstreactie niet in verhouding ernst van dreiging
o Stoornis = wanneer het individu lijdt onder de angstreactie
 diverse angststoornissen hebben een cognitieve kern

Paniekstoornis Catastrofale misinterpretatie lichamelijke situaties
Sociale fobie Angst voor afkeuring anderen vanwege uitingen sociale angst
OCD Heterogene stoornis, maar: angst voor schuld onverantwoordelijk gedrag
Enkelvoudige fobie Aard-afhankelijk, gericht op specifiek object
Gegeneraliseerde angststoornis Wisselend, maar veel te ver doordenken (piekerstoornis)

4