H1 Gedrag
1.1 Dierenwelzijn
Het paringsgedrag kent een vast patroon.
Inwendige prikkel: Komen van binnenuit (hormonen, honger en dorst).
Uitwendige prikkel: Komen van buitenaf (bewegingen, geur en geluiden).
Paringsgedrag ontstaat door een combinatie van in- en uitwendige prikkels, de motiverende
factoren. Deze prikkels kunnen hormonen, zicht en geur zijn. Deze verhogen de motivatie.
als de motivatie genoeg is dat de prikkels boven de drempelwaarde uitkomen, leidt dit tot
een bepaald gedrag; de respons.
Elk gedrag heeft een functie, bijvoorbeeld overleven of verzorging.
Het overleven van het individu -> voedsel zoeken, eten, beschutting vinden.
Het overleven van de soort -> voortplanten
Sociaal gedrag: Gedrag gericht op het leven in een groep.
1.2 Gedrag bestuderen
Ethogram: Een lijst met gedragselementen. Dit is objectief. Je mag niet zeggen: De olifant
is blij. Je mag wel zeggen: De olifant loopt rond. Dit is beschrijvend onderzoek.
Antropomorf is een subjectieve omschrijving van dierlijk gedrag, gebaseerd op menselijke
emoties.
Sleutelprikkel: een essentiële prikkel, waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.
Supernormale prikkel: een verstrekte sleutelprikkel.
Experimenteel onderzoek: omstandigheden veranderen en dan onderzoeken wat er
gebeurt.
Gevoelige periode: periode waarin een organisme gevoelig is bepaalde zaken te leren.
Inprenting is leren in een gevoelige periode. Dit is niet alleen na de geboorte. Ook moeders
hebben vlak na de geboorte een gevoelige periode.
Associatief leren: een bepaalde prikkel koppelen aan een andere prikkel (gezoem van bijen
-> pijn als ze je prikken -> bijnen vermijden).
1.3 Communicatie
Signalen: prikkels waarmee dieren het gedrag van soortgenoten willen beïnvloeden. Andere
diersoorten kunnen deze signalen niet begrijpen. Voor bijen is dit bijvoorbeeld geur. Dieren
voeren hun gedrag zo efficiënt mogelijk uit. Hierdoor voeren wij gedrag steeds op dezelfde
manier uit.
Rituelen: gedrag met een symbolische betekenis voor soortgenoten.
Balts: ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag. De Balts voorkomt dat individuen van
verschillende soorten met elkaar paren.
Conflictgedrag:
- Ambivalent gedrag: Gedragssystemen van twee typen gedrag wisselen elkaar af.
Iemand opent een bijenkast, maar een bij steekt haar. Ze lijkt de kas te willen sluiten,
maar maakt hem toch weer open om hem daarna te sluiten. In haar gedrag is te zien
1.1 Dierenwelzijn
Het paringsgedrag kent een vast patroon.
Inwendige prikkel: Komen van binnenuit (hormonen, honger en dorst).
Uitwendige prikkel: Komen van buitenaf (bewegingen, geur en geluiden).
Paringsgedrag ontstaat door een combinatie van in- en uitwendige prikkels, de motiverende
factoren. Deze prikkels kunnen hormonen, zicht en geur zijn. Deze verhogen de motivatie.
als de motivatie genoeg is dat de prikkels boven de drempelwaarde uitkomen, leidt dit tot
een bepaald gedrag; de respons.
Elk gedrag heeft een functie, bijvoorbeeld overleven of verzorging.
Het overleven van het individu -> voedsel zoeken, eten, beschutting vinden.
Het overleven van de soort -> voortplanten
Sociaal gedrag: Gedrag gericht op het leven in een groep.
1.2 Gedrag bestuderen
Ethogram: Een lijst met gedragselementen. Dit is objectief. Je mag niet zeggen: De olifant
is blij. Je mag wel zeggen: De olifant loopt rond. Dit is beschrijvend onderzoek.
Antropomorf is een subjectieve omschrijving van dierlijk gedrag, gebaseerd op menselijke
emoties.
Sleutelprikkel: een essentiële prikkel, waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.
Supernormale prikkel: een verstrekte sleutelprikkel.
Experimenteel onderzoek: omstandigheden veranderen en dan onderzoeken wat er
gebeurt.
Gevoelige periode: periode waarin een organisme gevoelig is bepaalde zaken te leren.
Inprenting is leren in een gevoelige periode. Dit is niet alleen na de geboorte. Ook moeders
hebben vlak na de geboorte een gevoelige periode.
Associatief leren: een bepaalde prikkel koppelen aan een andere prikkel (gezoem van bijen
-> pijn als ze je prikken -> bijnen vermijden).
1.3 Communicatie
Signalen: prikkels waarmee dieren het gedrag van soortgenoten willen beïnvloeden. Andere
diersoorten kunnen deze signalen niet begrijpen. Voor bijen is dit bijvoorbeeld geur. Dieren
voeren hun gedrag zo efficiënt mogelijk uit. Hierdoor voeren wij gedrag steeds op dezelfde
manier uit.
Rituelen: gedrag met een symbolische betekenis voor soortgenoten.
Balts: ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag. De Balts voorkomt dat individuen van
verschillende soorten met elkaar paren.
Conflictgedrag:
- Ambivalent gedrag: Gedragssystemen van twee typen gedrag wisselen elkaar af.
Iemand opent een bijenkast, maar een bij steekt haar. Ze lijkt de kas te willen sluiten,
maar maakt hem toch weer open om hem daarna te sluiten. In haar gedrag is te zien
