Samenvatting Van gedachten wisselen, ISBN: 9789046906781 Inleiding Praktische Filosofie Voor Pedagogen Deel A

Samenvatting inleiding praktische filosofie A

Universiteit Leiden
Pedagogische wetenschappen jaar 1
2022




Inhoudsopgave
College 1: Inleiding......................................................................................................................................... 2
Samenvatting boek H1.........................................................................................................................................6

.................................................................................................................................................................... 10

College 2: Politieke filosofie......................................................................................................................... 10
Samenvatting boek H5 & 6.................................................................................................................................20

College 3: Bestaansethiek & oordelen.......................................................................................................... 23
Samenvatting boek H2 & 3.................................................................................................................................29

College 4: Filosofie als maatschappijkritiek................................................................................................... 39
Samenvatting boek H4.......................................................................................................................................44

College 5: Existentiefilosofie......................................................................................................................... 46
Samenvatting H7 boek.......................................................................................................................................49

College 6: Wetenschapsfilosofie................................................................................................................... 49
Samenvatting boek H8.......................................................................................................................................53

College 7: Kind zijn, rechten van een kind..................................................................................................... 53
Samenvatting boek Archard deel 1 & 2 & 3.......................................................................................................62

College 8: Archard deel 3.............................................................................................................................. 69

,College 1: Inleiding
Filosofie A: tentamen MC vragen
Filosofie B: schriftelijke opdracht: zelf filosoferen/reflecteren
Boeken: Brabander en Archard 3e druk!

Van gedachten wisselen
- Kunnen we anders denken?

Praktische filosofie
 Sociale en politieke filosofie:
- Hoe moeten we met elkaar omgaan?
- Waar ligt de grens van onze vrijheid?
- Wat maakt een samenleving rechtvaardig?
- Mag de overheid zich met ons leven bemoeien?
 Ethiek:
- Hoe kunnen we goed van kwaad onderscheiden?

“Verwonder je over het alledaagse – breek met heersende opinies” - Plato

Opleiden is socialiseren
 Student voegen naar bestaande orde en manieren
 Student op een bepaalde manier leren nadenken
- Stilzwijgende censuur – er zijn ook andere manieren

Margaret Mead (1901-1978): “Children must be taught how to think, not what to
think”

Filosofie als opening voor nieuwe perspectieven
 Geen wetenschap die de werkelijkheid wil verklaren
 Stel heersende manier van denken en de heersende opvattingen in de
samenleving ter discussie
- Heersende opvattingen sluiten andere perspectieven uit – filosofie schudt
wakker

Verschil tussen filosofie en wetenschap
 Menswetenschappen zijn empirische wetenschappen: psychologie, sociologie,
antropologie, pedagogiek
 Gaan uit van definities
 Filosofie onderzoekt de definities, stelt fundamentele vragen. Wat is het?
Bestaat het?

Men filosofeert al eeuwenlang, wereldwijd
 Westerse filosofie gebaseerd op klassieke Griekse filosofie
 Oosterse filosofie niet gescheiden van religie
- Boeddhistische filosofie
- Confucianisme
- Hindoeïstische filosofie
- Taoïsme

,Er is altijd gefilosofeerd over opvoeding
 Oudheid
- Socrates, Plato, Aristoteles, Augustines van Hippo
 Middeleeuwen
- Thomas van Aquino
 Humanisme
- Erasmus, Melanchton, de Montaigne
 Verlichting
- Comenius, Locke, Rousseau, Kant
 Hedendaags
- Dewey

Socrates en Plato: Socratische methode

Tot na de middeleeuwen: meer verklaringen dan alleen zintuiglijk bewijs of
rede
 Geloof
 Gevoel
 “Instinct”

Religie
- Kon hoop verklaren
- Vertrouwen

Copernicaanse wending: de mens is niet langer het middelpunt van het
universum… - Copernicus
- Er werden dingen uitgevonden
- Niet alles klopte wat in de bijbel stond

Verklaringen van wetenschappers in plaats van antwoorden van theologen
 Copernicus (1473-1543)
 Galilei (1564-1642)
 Kepler (1571-1630)
 Newton (1642-1727)
Gevolg: mens ontdekt zichzelf als autonoom subject, fundament van werkelijkheid
en weten.

De verlichting: optimistisch geloof in menselijke rede
 Kennis en wetenschap laten mens betere wereld creëren
 Wantrouwen tegenover religie
 “Durf te denken!” – Kant (1724-1804)

Vroege opvoedingshandleidingen
 Voor de verlichting voornamelijk door:
- Dichters: romantische ideeën
- Dokters: theoretisch (al dan niet onderbouwd)
- Verloskundigen: praktisch
 De eerste complete opvoedings-theorieën kwamen tijdens verlichting, van
filosofen
De eerste pedagogen waren filosofen

, Rousseau: kind opvoeden weg van
slechte invloeden, de stad etc.
- Het kind kan dan niet anders
dan opgroeien als een goed
kind.




Verlichting zorgde voor wetenschappelijk wereldbeeld
 Kritiek: mechanistisch wereldbeeld
 Mens en omgeving worden beheerst en gerationaliseerd
- Mensen draaien mee als geoliede onderdelen in scholen, ziekenhuizen,
gevangenissen, etc.
 Opvoeden met als doel: meedraaien

Is de mens autonoom?
 Meesters van het wantrouwen:
- Freud: we worden door onbewuste drijfveren beïnvloed
- Nietzsche: menselijke autonomie is hoogmoed
- Marx: we worden door maatschappelijke verhoudingen bepaald
 Moderne kritiek:
- Foucault
- Latour, Nussbaum, Sandel

Zijn wij autonoom?
 Verlichting: vrije wil tegenover Gods wil
 Is er nu sprake van vrije wil?
 Filosofische vragen:
- Heeft de mens een vrije wil? Wat is dat?
- Hoe autonoom zijn wij?
- Worden we (onbewust) ingeperkt?

Onderdeel van machine?
 Beschikken wij over technische middelen of beschikken zij over ons?
- Kunnen wij zonder smartphone, internet?
- Kan economie zonder moderne middelen?
 Robotisering
- Ten koste van autonomie, zorg, geluk, welzijn, verantwoordelijkheid,
menselijkheid?

In wiens belang?
 Gezondheidsapps
- Autonome hulp?
- Informatie naar verzekeraars?

Is intelligentie een uniek menselijk mechanisme?