Samenvatting Praktijkboek Presentie
Hoofdstuk 1: Een eerste kennismaking met presentie
Inleiding
Het uitgangspunt van presentie: je kunt er niet vóór iemand zijn, als je niet mét hem of haar bent.
1.1 Presentie: een werkdefinitie
Je bent aandachtig en toegewijd aan de ander, waardoor je begrijpt wat er voor de ander gedaan kan
worden. Dat wordt dan gedaan met gevoel voor subtiliteit (details en kleine dingen), vakmanschap,
praktische wijsheid (beslissingen) en liefdevolle trouw. Je kijkt naar wat er voor de ander op het spel
staat. Het draait op radicale toewending naar de ander.
1.2 Presentie gaat over goede zorg
Zorg: iets wat uit zichzelf zou vergaan, voort laten bestaan. Ook wordt er gezegd dat zorg is: alles wat
we doen om de wereld in stand te houden, te continueren en te herstellen.
1.3 Taal
Het gaat in de presentiebenadering om aansluiten, afstemmen, relationeel werken, finaliseren en
bekommernis.
1.4 Waar komt presentie vandaan?
De presentiebenadering komt vanuit de praktijk en heeft wortels in de academische tradities
(wijsbegeerte, theologie en de zorgethiek).
1.5 Waar is presentie aan te herkennen?
Presentie herken je door naar de volle breedte van een professionele praktijk te kijken en je af te
vragen waar een werker zich door laat leiden. Er zijn verschillende vormen van praktijk:
Een praktijk is gericht op wie de zorg ontvangt.
Het gaat ook om de naasten van de cliënt.
Je hebt ook nog een bredere, organisatorische en politieke context.
1.5.2 Kenmerken van presentie
De kenmerken van presentie:
Je werkt vanuit de relatie (relationeel werken). Vanuit de relatie leren wie je voor de ander
kunt zijn en wat passende hulp is.
Je kijkt zo open en onbevangen mogelijk naar Snelle aannames, interpretaties, diagnoses en
de ander (open waarnemen). dergelijke opschorten, zodat de ander zich kan
laten zien.
Je sluit aan bij en stemt af op wat de ander Dicht bij waar de ander is komen,
aandraagt en wat hem of haar bezig blijkt te terughoudend zijn met handelen.
houden (aansluiten en afstemmen).
Je past je tempo aan dat van de ander aan Ongehaast zijn, niet meteen je eigen ding doen.
(tempo aanpassen).
Je werkt niet uitsluitend op je routine (niet Zorg op maat geven
alleen op routine werken).
Je bent niet verkokerd (je werkt niet vanuit 1 Ruimte maken voor wat er ook nog bij de ander
vakgebied, maar kijkt breder). speelt.
Je neemt geen afstand van het onverbeterlijke De redelijkheid van de ander zoeken.
bij de ander.
Je verlaat de ander niet. Erbij blijven, ook als er niets op te lossen valt.
,1.6 Voor wie is presentie bedoeld?
Voor iedereen, maar vooral voor mensen die op enig moment kwetsbaar zijn.
1.7 Wie doen er aan presentie?
Alle zorggevers in bredere zin doen aan presentie
1.8 Wat levert presentie op?
Voor cliënten/zorgvragers: passende zorg, vanuit menselijkheid gegeven.
Voor professionals/zorggevers: ruimte om vanuit betrokkenheid en praktische wijsheid zorg
te geven.
Voor organisaties: meer tevredenheid bij zorgontvangers en professionals, minder
bureaucratie, meer inhoud.
, Hoofdstuk 2: Relationeel werken, het hart van presentie
Inleiding
Een manier van werken die voornamelijk door je eigen professionele kaders gestuurd wordt, noemen
we zelfreferentieel. Relationeel werken: een manier van doen waarbij je, door je aandacht en
toegewijd op de ander te betrekken, vanuit de relatie leert wat er gedaan kan en moet worden, waar
grenzen liggen en wat van waarde is.
2.1 Vier vragen
2.1.1 Hoe weet ik wat ik moet doen?
Vanuit de relatie bepaal je samen wat er gaat gebeuren en hoe je het gaat aanpakken (zorg vanuit de
relatie).
Relationeel werken wil dus zeggen dat je je in je werk laat sturen door wat je leert binnen de relatie
en dat je beseft dat het feit dat jij je aandacht en belangstellend betrekt op de ander, op zichzelf al
zorg is die de ander goed doet.
2.1.2 Hoe kijk ik en hoe breed kijk ik?
Je kijkt niet alleen naar de cliënt als individu, maar ook breder naar de manier waarop hij is ingebed
in relaties en een sociale context (zorg in relaties).
2.1.3 Wat kan en mag ik doen?
Je kunt niet onbeperkt met cliënten meebuigen, maar moet voortdurend bemiddelen tussen hen en
de relaties waar je zelf in staat (zorg door relaties)
2.1.4 Waar zijn we op uit?
Relationele zorg geven doe je ook met het oog op relaties, omdat je erop uit bent dat zorgontvangers
een plek krijgen tussen andere mensen.
2.1.5 Denken en werken vanuit relaties
Het gaat niet om het hebben van een goede relatie, maar over een manier van zorg geven waarbij je
in alle opzichten denkt en werkt vanuit relaties.
Zorg geven vanuit de relatie Je laten sturen door wat je in de relatie leert.
Zorg geven als relatie Het in-relatie-zijn met de nader is al zorg
Zorg geven in relaties Afstemmen op de ander in diens sociale positie
en netwerken van relaties.
Zorg geven door relaties Bemiddelen tussen cliëntbehoeften en
professionele kaders/beperkingen
Zorg geven met het oog op relaties Uit zijn op een zo goed mogelijk leven met de
ander.
2.2 Presentie is geen methode maar een benadering
2.2.1 Het verschil tussen een methode en een benadering
Een methode is een vaste manier van doen om een bepaald doel te bereiken. Een benadering kent
geen vaste manieren van doen of stappenplannen, maar is een kritische denkwijze over wat goede,
professionele zorg is.
Hoofdstuk 1: Een eerste kennismaking met presentie
Inleiding
Het uitgangspunt van presentie: je kunt er niet vóór iemand zijn, als je niet mét hem of haar bent.
1.1 Presentie: een werkdefinitie
Je bent aandachtig en toegewijd aan de ander, waardoor je begrijpt wat er voor de ander gedaan kan
worden. Dat wordt dan gedaan met gevoel voor subtiliteit (details en kleine dingen), vakmanschap,
praktische wijsheid (beslissingen) en liefdevolle trouw. Je kijkt naar wat er voor de ander op het spel
staat. Het draait op radicale toewending naar de ander.
1.2 Presentie gaat over goede zorg
Zorg: iets wat uit zichzelf zou vergaan, voort laten bestaan. Ook wordt er gezegd dat zorg is: alles wat
we doen om de wereld in stand te houden, te continueren en te herstellen.
1.3 Taal
Het gaat in de presentiebenadering om aansluiten, afstemmen, relationeel werken, finaliseren en
bekommernis.
1.4 Waar komt presentie vandaan?
De presentiebenadering komt vanuit de praktijk en heeft wortels in de academische tradities
(wijsbegeerte, theologie en de zorgethiek).
1.5 Waar is presentie aan te herkennen?
Presentie herken je door naar de volle breedte van een professionele praktijk te kijken en je af te
vragen waar een werker zich door laat leiden. Er zijn verschillende vormen van praktijk:
Een praktijk is gericht op wie de zorg ontvangt.
Het gaat ook om de naasten van de cliënt.
Je hebt ook nog een bredere, organisatorische en politieke context.
1.5.2 Kenmerken van presentie
De kenmerken van presentie:
Je werkt vanuit de relatie (relationeel werken). Vanuit de relatie leren wie je voor de ander
kunt zijn en wat passende hulp is.
Je kijkt zo open en onbevangen mogelijk naar Snelle aannames, interpretaties, diagnoses en
de ander (open waarnemen). dergelijke opschorten, zodat de ander zich kan
laten zien.
Je sluit aan bij en stemt af op wat de ander Dicht bij waar de ander is komen,
aandraagt en wat hem of haar bezig blijkt te terughoudend zijn met handelen.
houden (aansluiten en afstemmen).
Je past je tempo aan dat van de ander aan Ongehaast zijn, niet meteen je eigen ding doen.
(tempo aanpassen).
Je werkt niet uitsluitend op je routine (niet Zorg op maat geven
alleen op routine werken).
Je bent niet verkokerd (je werkt niet vanuit 1 Ruimte maken voor wat er ook nog bij de ander
vakgebied, maar kijkt breder). speelt.
Je neemt geen afstand van het onverbeterlijke De redelijkheid van de ander zoeken.
bij de ander.
Je verlaat de ander niet. Erbij blijven, ook als er niets op te lossen valt.
,1.6 Voor wie is presentie bedoeld?
Voor iedereen, maar vooral voor mensen die op enig moment kwetsbaar zijn.
1.7 Wie doen er aan presentie?
Alle zorggevers in bredere zin doen aan presentie
1.8 Wat levert presentie op?
Voor cliënten/zorgvragers: passende zorg, vanuit menselijkheid gegeven.
Voor professionals/zorggevers: ruimte om vanuit betrokkenheid en praktische wijsheid zorg
te geven.
Voor organisaties: meer tevredenheid bij zorgontvangers en professionals, minder
bureaucratie, meer inhoud.
, Hoofdstuk 2: Relationeel werken, het hart van presentie
Inleiding
Een manier van werken die voornamelijk door je eigen professionele kaders gestuurd wordt, noemen
we zelfreferentieel. Relationeel werken: een manier van doen waarbij je, door je aandacht en
toegewijd op de ander te betrekken, vanuit de relatie leert wat er gedaan kan en moet worden, waar
grenzen liggen en wat van waarde is.
2.1 Vier vragen
2.1.1 Hoe weet ik wat ik moet doen?
Vanuit de relatie bepaal je samen wat er gaat gebeuren en hoe je het gaat aanpakken (zorg vanuit de
relatie).
Relationeel werken wil dus zeggen dat je je in je werk laat sturen door wat je leert binnen de relatie
en dat je beseft dat het feit dat jij je aandacht en belangstellend betrekt op de ander, op zichzelf al
zorg is die de ander goed doet.
2.1.2 Hoe kijk ik en hoe breed kijk ik?
Je kijkt niet alleen naar de cliënt als individu, maar ook breder naar de manier waarop hij is ingebed
in relaties en een sociale context (zorg in relaties).
2.1.3 Wat kan en mag ik doen?
Je kunt niet onbeperkt met cliënten meebuigen, maar moet voortdurend bemiddelen tussen hen en
de relaties waar je zelf in staat (zorg door relaties)
2.1.4 Waar zijn we op uit?
Relationele zorg geven doe je ook met het oog op relaties, omdat je erop uit bent dat zorgontvangers
een plek krijgen tussen andere mensen.
2.1.5 Denken en werken vanuit relaties
Het gaat niet om het hebben van een goede relatie, maar over een manier van zorg geven waarbij je
in alle opzichten denkt en werkt vanuit relaties.
Zorg geven vanuit de relatie Je laten sturen door wat je in de relatie leert.
Zorg geven als relatie Het in-relatie-zijn met de nader is al zorg
Zorg geven in relaties Afstemmen op de ander in diens sociale positie
en netwerken van relaties.
Zorg geven door relaties Bemiddelen tussen cliëntbehoeften en
professionele kaders/beperkingen
Zorg geven met het oog op relaties Uit zijn op een zo goed mogelijk leven met de
ander.
2.2 Presentie is geen methode maar een benadering
2.2.1 Het verschil tussen een methode en een benadering
Een methode is een vaste manier van doen om een bepaald doel te bereiken. Een benadering kent
geen vaste manieren van doen of stappenplannen, maar is een kritische denkwijze over wat goede,
professionele zorg is.
