Hoofdstuk 1:
Nederland is al heel lang een pluriforme samenleving, dat wil zeggen een land waarin
mensen naast elkaar leven met uiteenlopende godsdiensten en levensstijlen en waar een
redelijke mate van verdraagzaamheid heerst.
Wat is cultuur?:
Als mensen veel en langdurig met elkaar te maken hebben, ontwikkelen ze een eigen
cultuur. Onder cultuur verstaan we alle waarden, normen en gewoonten die mensen binnen
een groep of samenleving met elkaar delen. Normen en waarden zijn belangrijke
cultuurkenmerken. Cultuurelementen zijn bijvoorbeeld: vrijheid van meningsuiting, gelijkheid,
kennis, gewoonten, kunst, sporten, symbolen en feestdagen. Bij de Nederlandse cultuur
hoort bijvoorbeeld het vakmanschap om sterke dijken te bouwen.
Dominante cultuur:
De overheersende cultuur in een land of samenleving noemen we de dominante cultuur:
alle waarden, normen en gewoonten die de meerderheid van de bevolking met elkaar deelt.
Het spreken van de Nederlandse taal, de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen en het
vieren van Koningsdag zijn kenmerkend voor de Nederlandse dominante cultuur. Van
oudsher staan Nederlanders ook bekend als tolerant: ze accepteren makkelijk
andersdenkenden en doen niet al te moeilijk over een afwijkende leefstijl, zoals het gedogen
van softdrugs en de open houding ten opzichte van homo’s.
Subcultuur:
Naast de dominante cultuur bestaan er talloze kleinere subculturen. We spreken van een
subcultuur wanneer binnen een groep sommige waarden, normen en andere
cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur. Dit kun je vaak herkennen aan een
specifieke leefstijl, zoals gothics, boeren, Friezen, moslims, hipsters, voetbalsupporters,
studenten. Deze verschillende groepen maken deel uit van de dominante cultuur, maar door
hun leefstijl verschillen ze er ook weer van.
Tegencultuur:
Een subcultuur hoeft niet tegenstrijdig te zijn met de dominante cultuur. Dat is wel zo bij een
tegencultuur. Hiermee worden groepen aangeduid die zich verzetten tegen (delen van) de
dominante cultuur of daar zelfs een bedreiging voor vormen. Denk aan Anonymous, een
groep activisten en hackers die websites platleggen van organisaties waar ze het niet mee
eens zijn.
Culturele diversiteit:
Als je in pluriforme samenleving betekent dat je om je heen een grote culturele diversiteit
ziet, dat wil zeggen dat er veel verschillende subculturen en levensstijlen bestaan. Die
verschillen hebben met de volgende factoren te maken:
, - Stad en platteland: in de stad zijn mensen gewend aan drukte en anonimiteit, terwijl
er in dorpen juist veel onderlinge betrokkenheid en sociale cohesie bestaat.
- Jong en oud: tussen jou en je ouders of grootouders bestaan culturele verschillen. Je
draagt andere kleren, luistert naar andere muziek en doet andere dingen in de vrije
tijd dan zij. Soms leiden generatieverschillen tot een generatieconflict, wanneer
ouders en kinderen tegenover elkaar staan en elkaars visie en leefstijl totaal niet
begrijpen.
- Beroep en maatschappelijke positie: als je ergens werkt moet je je aanpassen aan de
bedrijfscultuur: alle waarden, normen en gewoonten die er in een bedrijf gelden. Niet
iedereen verdient evenveel geld: de een heeft een hoger salaris dan de ander. Door
deze ongelijkheid gedragen mensen zich ook anders. Je maatschappelijk positie en
je inkomen hebben invloed op je leefstijl.
- Mannen en vrouwen: hoe mannen en vrouwen zich gedragen, wordt sterk bepaald
door de cultuur. Dit heeft niet alleen te maken met persoonlijke keuzes maar ook met
rolpatronen: algemene verwachtingen en opvattingen over hoe iemand zich moet
gedragen.
- Etniciteit: door migratie leven er in Nederland veel mensen met verschillende
etnische achtergronden samen. Het CBS beschouwde iemand als allochtoon
wanneer hij of zij zelf, of tenminste een van de ouders in het buitenland is geboren.
Autochtoon is iedereen die in Nederland is geboren en van wie de (groot)ouders ook
hier zijn geboren en opgegroeid.
- Godsdienst: bij elke godsdienst of kerk horen specifieke opvattingen, gebruiken en
feestdagen. Voor veel christenen geldt de zondag als een rustdag, joden houden
sabbat op zaterdag en voor moslims heeft de vrijdag een speciale betekenis.
Cultuur in beweging:
Sommige kenmerken van cultuur veranderen niet. Op andere gebieden zijn culturen
voortdurend in ontwikkeling. Denk aan mode, de opkomst van social media en onze
opvattingen over seks en drugs. Cultuur is dynamisch en verschilt in de loop van de tijd,
maar ook per plaats en per groep.
Hoofdstuk 2:
Nature of nurture?:
Nature-aanhangers denken dat ons gedrag vooral wordt bepaald door aangeboren
eigenschappen zoals lichaamsbouw, ritmegevoel of seksuele voorkeur. Nurture-aanhangers
zeggen juist dat gedrag vooral aangeleerd is en dat je omgeving en de cultuur waarin je
opgroeit, bepalend zijn. Het vermogen om te leren praten is aangeboren maar welke taal je
spreekt is aangeleerd.
Cultuuroverdracht:
Cultuuroverdrachten noemen we ook wel socialisatie, het proces waarbij iemand de
waarden, normen en andere cultuurkenmerken van zijn samenleving of groep aanleert. Als
individu raak je hierdoor aangepast aan je omgeving en begrijp je anderen beter. Daarnaast
Nederland is al heel lang een pluriforme samenleving, dat wil zeggen een land waarin
mensen naast elkaar leven met uiteenlopende godsdiensten en levensstijlen en waar een
redelijke mate van verdraagzaamheid heerst.
Wat is cultuur?:
Als mensen veel en langdurig met elkaar te maken hebben, ontwikkelen ze een eigen
cultuur. Onder cultuur verstaan we alle waarden, normen en gewoonten die mensen binnen
een groep of samenleving met elkaar delen. Normen en waarden zijn belangrijke
cultuurkenmerken. Cultuurelementen zijn bijvoorbeeld: vrijheid van meningsuiting, gelijkheid,
kennis, gewoonten, kunst, sporten, symbolen en feestdagen. Bij de Nederlandse cultuur
hoort bijvoorbeeld het vakmanschap om sterke dijken te bouwen.
Dominante cultuur:
De overheersende cultuur in een land of samenleving noemen we de dominante cultuur:
alle waarden, normen en gewoonten die de meerderheid van de bevolking met elkaar deelt.
Het spreken van de Nederlandse taal, de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen en het
vieren van Koningsdag zijn kenmerkend voor de Nederlandse dominante cultuur. Van
oudsher staan Nederlanders ook bekend als tolerant: ze accepteren makkelijk
andersdenkenden en doen niet al te moeilijk over een afwijkende leefstijl, zoals het gedogen
van softdrugs en de open houding ten opzichte van homo’s.
Subcultuur:
Naast de dominante cultuur bestaan er talloze kleinere subculturen. We spreken van een
subcultuur wanneer binnen een groep sommige waarden, normen en andere
cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur. Dit kun je vaak herkennen aan een
specifieke leefstijl, zoals gothics, boeren, Friezen, moslims, hipsters, voetbalsupporters,
studenten. Deze verschillende groepen maken deel uit van de dominante cultuur, maar door
hun leefstijl verschillen ze er ook weer van.
Tegencultuur:
Een subcultuur hoeft niet tegenstrijdig te zijn met de dominante cultuur. Dat is wel zo bij een
tegencultuur. Hiermee worden groepen aangeduid die zich verzetten tegen (delen van) de
dominante cultuur of daar zelfs een bedreiging voor vormen. Denk aan Anonymous, een
groep activisten en hackers die websites platleggen van organisaties waar ze het niet mee
eens zijn.
Culturele diversiteit:
Als je in pluriforme samenleving betekent dat je om je heen een grote culturele diversiteit
ziet, dat wil zeggen dat er veel verschillende subculturen en levensstijlen bestaan. Die
verschillen hebben met de volgende factoren te maken:
, - Stad en platteland: in de stad zijn mensen gewend aan drukte en anonimiteit, terwijl
er in dorpen juist veel onderlinge betrokkenheid en sociale cohesie bestaat.
- Jong en oud: tussen jou en je ouders of grootouders bestaan culturele verschillen. Je
draagt andere kleren, luistert naar andere muziek en doet andere dingen in de vrije
tijd dan zij. Soms leiden generatieverschillen tot een generatieconflict, wanneer
ouders en kinderen tegenover elkaar staan en elkaars visie en leefstijl totaal niet
begrijpen.
- Beroep en maatschappelijke positie: als je ergens werkt moet je je aanpassen aan de
bedrijfscultuur: alle waarden, normen en gewoonten die er in een bedrijf gelden. Niet
iedereen verdient evenveel geld: de een heeft een hoger salaris dan de ander. Door
deze ongelijkheid gedragen mensen zich ook anders. Je maatschappelijk positie en
je inkomen hebben invloed op je leefstijl.
- Mannen en vrouwen: hoe mannen en vrouwen zich gedragen, wordt sterk bepaald
door de cultuur. Dit heeft niet alleen te maken met persoonlijke keuzes maar ook met
rolpatronen: algemene verwachtingen en opvattingen over hoe iemand zich moet
gedragen.
- Etniciteit: door migratie leven er in Nederland veel mensen met verschillende
etnische achtergronden samen. Het CBS beschouwde iemand als allochtoon
wanneer hij of zij zelf, of tenminste een van de ouders in het buitenland is geboren.
Autochtoon is iedereen die in Nederland is geboren en van wie de (groot)ouders ook
hier zijn geboren en opgegroeid.
- Godsdienst: bij elke godsdienst of kerk horen specifieke opvattingen, gebruiken en
feestdagen. Voor veel christenen geldt de zondag als een rustdag, joden houden
sabbat op zaterdag en voor moslims heeft de vrijdag een speciale betekenis.
Cultuur in beweging:
Sommige kenmerken van cultuur veranderen niet. Op andere gebieden zijn culturen
voortdurend in ontwikkeling. Denk aan mode, de opkomst van social media en onze
opvattingen over seks en drugs. Cultuur is dynamisch en verschilt in de loop van de tijd,
maar ook per plaats en per groep.
Hoofdstuk 2:
Nature of nurture?:
Nature-aanhangers denken dat ons gedrag vooral wordt bepaald door aangeboren
eigenschappen zoals lichaamsbouw, ritmegevoel of seksuele voorkeur. Nurture-aanhangers
zeggen juist dat gedrag vooral aangeleerd is en dat je omgeving en de cultuur waarin je
opgroeit, bepalend zijn. Het vermogen om te leren praten is aangeboren maar welke taal je
spreekt is aangeleerd.
Cultuuroverdracht:
Cultuuroverdrachten noemen we ook wel socialisatie, het proces waarbij iemand de
waarden, normen en andere cultuurkenmerken van zijn samenleving of groep aanleert. Als
individu raak je hierdoor aangepast aan je omgeving en begrijp je anderen beter. Daarnaast
