,Samenvatting: boek "Basisboek opvoeding", Malschaert & Traas (6 e druk)
Aanwijzingen docent voor tentamen in GEEL
Inhoud
Hoofdstuk 1 Wat is opvoeding eigenlijk?................................................................................................3
1.1. Inleiding.......................................................................................................................................3
1.2 Is opvoeding nodig?......................................................................................................................3
1.3 Opvoedingsmilieu; opvoedingsomstandigheden tentamen.........................................................3
1.4 Opvoedingsdoelen........................................................................................................................4
1.5 Opvoedingsvoorwaarden..............................................................................................................4
1.6 Opvoedingsmiddelen tentamen...................................................................................................5
1.7 Historische en culturele context van de opvoeding......................................................................5
Hoofdstuk 2 Opvoeding in de praktijk....................................................................................................6
2.1 Inleiding........................................................................................................................................6
2.2 Pesten...........................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Pedagogiek en psychologie................................................................................................7
3.1 Inleiding........................................................................................................................................7
3.2. Psyochologische stromingen en pedagogiek...............................................................................7
3.3 Gedragspsychologie......................................................................................................................8
3.4 Cognitieve leerpsychologie...........................................................................................................9
3.5 . Psychodynamische benadering/psychoanalytische stroming:..................................................11
3.6. Humanistische psychologie.......................................................................................................12
3.7 Communicatie- of systeemtheorie.............................................................................................14
3.8 Biologische psychologie..............................................................................................................15
3.9 Slotbeschouwing........................................................................................................................16
Hoofdstuk 4 Pedagogiek als wetenschap.............................................................................................16
4.1 Inleiding en de vier stromingen..................................................................................................16
4.2. Personalistische of geesteswetenschappelijke pedagogiek. tentamen....................................17
4.3. Empirisch-analytische pedagogiek............................................................................................18
4.4 Kritisch-emancipatorische pedagogiek......................................................................................19
4.5 Ecologische Pedagogiek.............................................................................................................21
4.6 Slotbeschouwing........................................................................................................................22
Hoofdstuk 5. Problemen in de opvoeding............................................................................................22
5.1 Inleiding......................................................................................................................................22
Hoofdstuk 6 Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding....................................................................24
6.1. Inleiding....................................................................................................................................24
, 6.2. Naar een ecologische pedagogiek.............................................................................................24
Hoofdstuk 1 Wat is opvoeding eigenlijk?
1.1. Inleiding
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal begrippen en vragen die te maken hebben met de
opvoeding. Daarnaast wordt er ingegaan op de invloed die de maatschappij uitoefent op de
opvoeding en wat de voorwaarden hiervoor zijn. De opvoeding is de verantwoordelijkheid van de
opvoeders van het kind, de maatschappij kan hierbij een rol spelen wanneer de kinderen hieraan
toevertrouwd worden. In dit hoofdstuk worden deze aspecten aan de hand van voorbeelden uit de
praktijk besproken.
1.2 Is opvoeding nodig?
Aan de hand van voorbeelden met betrekking tot kinderen die in de wildernis zijn opgegroeid stelt
men de vraag of opvoeding nodig is. Kennelijk vindt men van wel, dit omdat men zich overal ter
wereld het lot van kinderen die op straat leven aantrekt en probeert hen enige opvoeding aan te
bieden. tentamen
Daarnaast ontstaat de vraag of men zich kan onttrekken aan opvoeding. Men is van mening dat dit
niet tot de mogelijkheden behoort. Je kunt je niet onttrekken aan het opvoeden van kinderen. Het
enige wat je kunt doen is een kind slecht, goed of onverantwoord opvoeden. Verder stelt men aan de
kaak of er een verschil is in het opvoeden en het verzorgen van een kind. Dit is wel het geval. Er is
onderzoek hiernaar geweest en bij één van die onderzoeken heeft men onderzocht hoe het is om
een kind alleen lichamelijke verzorging te bieden. De effecten hiervan op de ontwikkeling van het
kind waren desastreus. Men komt tot de conclusie dat het niet opvoeden van een kind niet bestaat.
Je bent altijd aan het opvoeden als je in contact komt met een kind. Dit kun je goed of verkeerd
doen. Een kind is op opvoeding aangewezen.
1.3 Opvoedingsmilieu; opvoedingsomstandigheden tentamen
De maatschappij bemoeit zich op verschillende manieren met de opvoeding van kinderen. Als men
vindt dat het niet goed gaat of niet volgens de norm dan probeert men in te grijpen om grip te
krijgen op de situatie. Dit doet men door ouders die hun kinderen aan school onttrekken of kinderen
die het vertikken om naar school te gaan aan te spreken op de leerplicht die er geldt. Dit omdat ieder
kind recht heeft op educatie. Daarnaast bemoeit de maatschappij zich met de opvoeding door als er
gevaar dreigt voor een kind in de vorm van mishandeling of misbruik, men ingrijpt via
kinderbeschermingsinstanties. Het belang van het kind in dit soort situaties is vaak moeilijk in te
schatten en uiteindelijk te bepalen.
Hieruit blijkt maar weer dat opvoeding in connectie staat met de overheid en de politiek. Het gaat
dan niet alleen om de wetgeving maar ook om hoe men het financiert. De overheid bepaalt veel wat
met de opvoeding van kinderen te maken heeft: van wanneer er sprake is van onrecht tegenover een
kind tot de leeftijd waarop een kind naar school dient te gaan.
Een belangrijk deel van de opvoeding komt neer op het gezin (=primaire opvoedingsmilieu). De
meeste kinderen groeien op in een normaal gezin en daarom is juist de invloed die het gezin op het
Aanwijzingen docent voor tentamen in GEEL
Inhoud
Hoofdstuk 1 Wat is opvoeding eigenlijk?................................................................................................3
1.1. Inleiding.......................................................................................................................................3
1.2 Is opvoeding nodig?......................................................................................................................3
1.3 Opvoedingsmilieu; opvoedingsomstandigheden tentamen.........................................................3
1.4 Opvoedingsdoelen........................................................................................................................4
1.5 Opvoedingsvoorwaarden..............................................................................................................4
1.6 Opvoedingsmiddelen tentamen...................................................................................................5
1.7 Historische en culturele context van de opvoeding......................................................................5
Hoofdstuk 2 Opvoeding in de praktijk....................................................................................................6
2.1 Inleiding........................................................................................................................................6
2.2 Pesten...........................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Pedagogiek en psychologie................................................................................................7
3.1 Inleiding........................................................................................................................................7
3.2. Psyochologische stromingen en pedagogiek...............................................................................7
3.3 Gedragspsychologie......................................................................................................................8
3.4 Cognitieve leerpsychologie...........................................................................................................9
3.5 . Psychodynamische benadering/psychoanalytische stroming:..................................................11
3.6. Humanistische psychologie.......................................................................................................12
3.7 Communicatie- of systeemtheorie.............................................................................................14
3.8 Biologische psychologie..............................................................................................................15
3.9 Slotbeschouwing........................................................................................................................16
Hoofdstuk 4 Pedagogiek als wetenschap.............................................................................................16
4.1 Inleiding en de vier stromingen..................................................................................................16
4.2. Personalistische of geesteswetenschappelijke pedagogiek. tentamen....................................17
4.3. Empirisch-analytische pedagogiek............................................................................................18
4.4 Kritisch-emancipatorische pedagogiek......................................................................................19
4.5 Ecologische Pedagogiek.............................................................................................................21
4.6 Slotbeschouwing........................................................................................................................22
Hoofdstuk 5. Problemen in de opvoeding............................................................................................22
5.1 Inleiding......................................................................................................................................22
Hoofdstuk 6 Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding....................................................................24
6.1. Inleiding....................................................................................................................................24
, 6.2. Naar een ecologische pedagogiek.............................................................................................24
Hoofdstuk 1 Wat is opvoeding eigenlijk?
1.1. Inleiding
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal begrippen en vragen die te maken hebben met de
opvoeding. Daarnaast wordt er ingegaan op de invloed die de maatschappij uitoefent op de
opvoeding en wat de voorwaarden hiervoor zijn. De opvoeding is de verantwoordelijkheid van de
opvoeders van het kind, de maatschappij kan hierbij een rol spelen wanneer de kinderen hieraan
toevertrouwd worden. In dit hoofdstuk worden deze aspecten aan de hand van voorbeelden uit de
praktijk besproken.
1.2 Is opvoeding nodig?
Aan de hand van voorbeelden met betrekking tot kinderen die in de wildernis zijn opgegroeid stelt
men de vraag of opvoeding nodig is. Kennelijk vindt men van wel, dit omdat men zich overal ter
wereld het lot van kinderen die op straat leven aantrekt en probeert hen enige opvoeding aan te
bieden. tentamen
Daarnaast ontstaat de vraag of men zich kan onttrekken aan opvoeding. Men is van mening dat dit
niet tot de mogelijkheden behoort. Je kunt je niet onttrekken aan het opvoeden van kinderen. Het
enige wat je kunt doen is een kind slecht, goed of onverantwoord opvoeden. Verder stelt men aan de
kaak of er een verschil is in het opvoeden en het verzorgen van een kind. Dit is wel het geval. Er is
onderzoek hiernaar geweest en bij één van die onderzoeken heeft men onderzocht hoe het is om
een kind alleen lichamelijke verzorging te bieden. De effecten hiervan op de ontwikkeling van het
kind waren desastreus. Men komt tot de conclusie dat het niet opvoeden van een kind niet bestaat.
Je bent altijd aan het opvoeden als je in contact komt met een kind. Dit kun je goed of verkeerd
doen. Een kind is op opvoeding aangewezen.
1.3 Opvoedingsmilieu; opvoedingsomstandigheden tentamen
De maatschappij bemoeit zich op verschillende manieren met de opvoeding van kinderen. Als men
vindt dat het niet goed gaat of niet volgens de norm dan probeert men in te grijpen om grip te
krijgen op de situatie. Dit doet men door ouders die hun kinderen aan school onttrekken of kinderen
die het vertikken om naar school te gaan aan te spreken op de leerplicht die er geldt. Dit omdat ieder
kind recht heeft op educatie. Daarnaast bemoeit de maatschappij zich met de opvoeding door als er
gevaar dreigt voor een kind in de vorm van mishandeling of misbruik, men ingrijpt via
kinderbeschermingsinstanties. Het belang van het kind in dit soort situaties is vaak moeilijk in te
schatten en uiteindelijk te bepalen.
Hieruit blijkt maar weer dat opvoeding in connectie staat met de overheid en de politiek. Het gaat
dan niet alleen om de wetgeving maar ook om hoe men het financiert. De overheid bepaalt veel wat
met de opvoeding van kinderen te maken heeft: van wanneer er sprake is van onrecht tegenover een
kind tot de leeftijd waarop een kind naar school dient te gaan.
Een belangrijk deel van de opvoeding komt neer op het gezin (=primaire opvoedingsmilieu). De
meeste kinderen groeien op in een normaal gezin en daarom is juist de invloed die het gezin op het
