Biologie
13.1 Het centrale zenuwstelsel
De hersenen zijn een belangrijk deel van het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel telt 2 delen:
een centraal en een perifeer deel. Het centrale zenuwstelsel (CZS; kleine hersenen,
ruggenmerg en hersenstam) bestaat uit de neuronen van de hersenen en die van het
ruggenmerg. Het perifere zenuwstelsel bestaat alle zenuwen samen, die zintuigen verbinden
met het CZS en het CZS met de spieren en klieren.
ezelsbruggetje:
rug = gevoel
buik = beweging
Het ruggenmerg ligt beschermd in het wervelkanaal en is omgeven door drie
ruggenmergvliezen, de hersenen liggen goed beschermd in de schedel en zijn omgeven
door drie hersenvliezen. Tussen de twee binnenste hersenvliezen stroomt per dag zo’n 400 -
500 ml hersenvloeistof: extra bescherming tegen schokken en een afvoerroute voor
afvalstoffen. Om de hersenen onder andere te beschermen
tegen ongewenste stoffen, is er een bloed-hersenbarrière.
De ruimtes tussen de endotheelcellen van de haarvaten zijn
erg klein door verbindingen: tight junctions. Ook spelen
astrocyten een belangrijke rol bij de uitwisseling van stoffen
tussen het bloed en het hersenvocht.
Om hersenziekten met medicijnen te kunnen behandelen,
zoeken onderzoekers naar manieren om de medicijnen toch
door de bloed-hersenbarrière heen te krijgen.
Functies hersenen:
- Hersenschors: plek waar neuronen informatie
doorgeven.
- Thalamus: hier komt info uit je zintuigen
binnen, dan selecteert de thalamus welke
impulsen naar de hersenschors gaan.
- Hypothalamus: handhaven van homestase
- Kleine hersenen: coördineren bewegingen
- Hersenstam: informatie via ruggenmerg naar
grote hersenen en andersom.
- Hersenbalk: verbinding tussen 2 hersenhelften.
Alle informatie uit de omgeving gaat via
zintuigen, zenuwen, ruggenmerg en hersenstam
naar de grote hersenen. Die ordenen en verwerken de informatie.
Alcohol stimuleert de vorming van dopamine, een stof die boodschappen van
neuronen doorgeeft. Dat veroorzaakt het ontspannen gevoel als je alcohol drinkt.
Primaire motorische schors: deel van motorische schors waaruit een primaire actie naar de
spieren gaat.
Secundaire motorische schors: deel van motorische schors die informatie bevat over
gecoördineerde bewegingen, zoals pianospelen en fietsen.
, Biologie
Het zenuwstelsel kun je op de volgende manier verdelen:
- Parasympatisch zenuwstelsel → rust/ herstel
- Orthosympatisch zenuwstelsel → inspanning
13.2 cellen in het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bestaat uit neuronen en gliacellen.
Gliacellen voeden en steunen neuronen, bieden bescherming,
ruimen beschadigde cellen op en verwijderen stoffen die een
rol spelen bij het doorgeven van impulsen.
Neuronen zorgen voor het overbrengen van
informatie. Een neuron bestaat uit een
cellichaam met de celkern en uitlopers. Elk
neuron heeft twee typen uitlopers: een of
meer dendrieten (ontvangt informatie en geeft
het door aan het cellichaam) en een axon
(regelt je ademhaling, de werking van je hart
en andere organen; buiten je wil om).
Er zijn 3 typen neuronen:
1. Schakelneuronen (schakelt impulsen van
sensorische neuronen door naar andere
neuronen)
2. Sensorische neuronen (gevoel; brengt
informatie van zintuigen naar het CZS)
3. Motorische neuronen (beweging; brengt
informatie vanuit het CZS naar spieren of
klieren))
Iedere aftakking van het axon eindigt in
meerdere synapsen. Synapsen zijn plaatsen
waar het neuron zijn informatie overdraagt aan
een ander neuron. Dat gebeurt via een
speciale stof: een neurotransmitter.
De meeste zenuwen zijn gemengde zenuwen. Zij bevatten dendrieten van sensorische
neuronen en axonen van motorische neuronen, de impulsen gaan in de dendrieten en
axonen in de tegengestelde richting.
Gliacellen spelen een grote rol om het zenuwstelsel goed te laten functioneren. Er zijn vijf
typen gliacellen:
1. Astrocyten (regelen de uitwisseling van stoffen tussen neuronen en het bloed)
2. Oligodendrocyten (vormen een myelineschede om uitlopers van neuronen in het CZS)
3. Microgliacellen (beschermen de neuronen tegen ziekteverwekkers)
4. Ependymcellen (produceert hersen- en ruggenvocht)
5. Cellen van Schwann (spelen een rol bij het herstellen van beschadigde neuronen, vormt
myelineschede)
13.3 Impulsgeleiding
De concentraties van onder andere Na+- en K+-ionen zijn aan beide zijden van de
celmembranen verschillend. Hierdoor is er een potentiaalverschil meetbaar tussen de
binnen- en de buitenzijde van een celmembraan: de membraanpotentiaal.
13.1 Het centrale zenuwstelsel
De hersenen zijn een belangrijk deel van het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel telt 2 delen:
een centraal en een perifeer deel. Het centrale zenuwstelsel (CZS; kleine hersenen,
ruggenmerg en hersenstam) bestaat uit de neuronen van de hersenen en die van het
ruggenmerg. Het perifere zenuwstelsel bestaat alle zenuwen samen, die zintuigen verbinden
met het CZS en het CZS met de spieren en klieren.
ezelsbruggetje:
rug = gevoel
buik = beweging
Het ruggenmerg ligt beschermd in het wervelkanaal en is omgeven door drie
ruggenmergvliezen, de hersenen liggen goed beschermd in de schedel en zijn omgeven
door drie hersenvliezen. Tussen de twee binnenste hersenvliezen stroomt per dag zo’n 400 -
500 ml hersenvloeistof: extra bescherming tegen schokken en een afvoerroute voor
afvalstoffen. Om de hersenen onder andere te beschermen
tegen ongewenste stoffen, is er een bloed-hersenbarrière.
De ruimtes tussen de endotheelcellen van de haarvaten zijn
erg klein door verbindingen: tight junctions. Ook spelen
astrocyten een belangrijke rol bij de uitwisseling van stoffen
tussen het bloed en het hersenvocht.
Om hersenziekten met medicijnen te kunnen behandelen,
zoeken onderzoekers naar manieren om de medicijnen toch
door de bloed-hersenbarrière heen te krijgen.
Functies hersenen:
- Hersenschors: plek waar neuronen informatie
doorgeven.
- Thalamus: hier komt info uit je zintuigen
binnen, dan selecteert de thalamus welke
impulsen naar de hersenschors gaan.
- Hypothalamus: handhaven van homestase
- Kleine hersenen: coördineren bewegingen
- Hersenstam: informatie via ruggenmerg naar
grote hersenen en andersom.
- Hersenbalk: verbinding tussen 2 hersenhelften.
Alle informatie uit de omgeving gaat via
zintuigen, zenuwen, ruggenmerg en hersenstam
naar de grote hersenen. Die ordenen en verwerken de informatie.
Alcohol stimuleert de vorming van dopamine, een stof die boodschappen van
neuronen doorgeeft. Dat veroorzaakt het ontspannen gevoel als je alcohol drinkt.
Primaire motorische schors: deel van motorische schors waaruit een primaire actie naar de
spieren gaat.
Secundaire motorische schors: deel van motorische schors die informatie bevat over
gecoördineerde bewegingen, zoals pianospelen en fietsen.
, Biologie
Het zenuwstelsel kun je op de volgende manier verdelen:
- Parasympatisch zenuwstelsel → rust/ herstel
- Orthosympatisch zenuwstelsel → inspanning
13.2 cellen in het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bestaat uit neuronen en gliacellen.
Gliacellen voeden en steunen neuronen, bieden bescherming,
ruimen beschadigde cellen op en verwijderen stoffen die een
rol spelen bij het doorgeven van impulsen.
Neuronen zorgen voor het overbrengen van
informatie. Een neuron bestaat uit een
cellichaam met de celkern en uitlopers. Elk
neuron heeft twee typen uitlopers: een of
meer dendrieten (ontvangt informatie en geeft
het door aan het cellichaam) en een axon
(regelt je ademhaling, de werking van je hart
en andere organen; buiten je wil om).
Er zijn 3 typen neuronen:
1. Schakelneuronen (schakelt impulsen van
sensorische neuronen door naar andere
neuronen)
2. Sensorische neuronen (gevoel; brengt
informatie van zintuigen naar het CZS)
3. Motorische neuronen (beweging; brengt
informatie vanuit het CZS naar spieren of
klieren))
Iedere aftakking van het axon eindigt in
meerdere synapsen. Synapsen zijn plaatsen
waar het neuron zijn informatie overdraagt aan
een ander neuron. Dat gebeurt via een
speciale stof: een neurotransmitter.
De meeste zenuwen zijn gemengde zenuwen. Zij bevatten dendrieten van sensorische
neuronen en axonen van motorische neuronen, de impulsen gaan in de dendrieten en
axonen in de tegengestelde richting.
Gliacellen spelen een grote rol om het zenuwstelsel goed te laten functioneren. Er zijn vijf
typen gliacellen:
1. Astrocyten (regelen de uitwisseling van stoffen tussen neuronen en het bloed)
2. Oligodendrocyten (vormen een myelineschede om uitlopers van neuronen in het CZS)
3. Microgliacellen (beschermen de neuronen tegen ziekteverwekkers)
4. Ependymcellen (produceert hersen- en ruggenvocht)
5. Cellen van Schwann (spelen een rol bij het herstellen van beschadigde neuronen, vormt
myelineschede)
13.3 Impulsgeleiding
De concentraties van onder andere Na+- en K+-ionen zijn aan beide zijden van de
celmembranen verschillend. Hierdoor is er een potentiaalverschil meetbaar tussen de
binnen- en de buitenzijde van een celmembraan: de membraanpotentiaal.
