Samenvatting personen- en familierecht
Hoofdstuk 1
Een belangrijke rechtsbron voor het burgerlij recht is het Burgerlijk Wetboek (BW). Het BW beschrijft
vooral de rechten en de plichten die burgers (en bedrijven) ten opzichte van elkaar hebben. Het BW
bestaat uit 9 delen, die Boeken worden genoemd. In Boek 1 staat het personen- en familierecht.
Een ander wetboek voor het Burgerlijk recht is het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (RV). In
dit wetboek staan vooral procedures en vormvoorschriften. Het RV heeft geen ‘Boeken’.
Hoofdstuk 2
Een kind dat dood ter wereld komt, wordt voor het recht geacht nooit te hebben bestaan.
Van de geboorte van een kind moet binnen 3 dagen na de bevalling aangifte worden gedaan bij de
burgerlijke stand van de Gemeente aar de bevalling heeft plaatsgevonden. De vader is verplicht om
aangifte te doen, de moeder niet (wel bevoegd). Is er geen juridische vader of is hij verhinderd om
aangifte te doen, dan is iedereen ie bij geboorte aanwezig was, verplicht om aangifte te doen.
Is er niemand bij de geboorte aanwezig, of zijn de aanwezigen allemaal verhinderd om aangifte te
doen dan is de bewoner van het huis of het hoofd van de inrichting waar de bevalling heeft
plaatsgehad verplicht tot aangifte. Gebeurt dat allemaal niet, dan doet de burgemeester aangifte van
de geboorte.
Ook van het overlijden van een persoon moet aangifte worden gedaan bij de burgerlijke stand. Dat
gebeurt in de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden. Iedereen die van het overlijden
weet, is bevoegd om aangifte te doen. Vaak machtigen de nabestaanden de begrafenisondernemer
om aangifte van overlijden te doen.
Voor een langdurig vermiste kan de rechtbank een rechtsvermoeden van een overlijden afgeven. De
wachttijd van een rechtsvermoeden is in principe 5 jaar. Er geldt een veel kortere achttijd van een
jaar als de omstandigheden het waarschijnlijk maken dat de vermiste is overleden, bijvoorbeeld na
een vliegtuigongeval, een oorlog, een natuurramp of schipbreuk.
In de Basisregistratie Personen legt de gemeente persoonsgegevens van de inwoners van de
gemeente vast.
Elke gemeente heeft de wettelijke plicht om registers van de burgerlijke stand bij te houden. In deze
registers worden akten bewaard die door de ambtenaar van de burgerlijke stand zijn opgemaakt naar
aanleiding van belangrijke familierechtelijke gebeurtenissen die in de gemeente hebben
plaatsgevonden. Zo zijn er akten van:
- Geboorte (geboorteregister)
- Erkenning en ontkenning van het vaderschap
- Aangifte van het huwelijk en aangifte van het geregistreerd partnerschap (het
huwelijksregister)
- Huwelijk en geregistreerd partnerschap (het register van geregistreerde partnerschappen)
- Overlijden (het register van overlijden)
, De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt akten op van familierechtelijke gebeurtenissen die in
de gemeente plaatsvinden. Deze akten worden verzameld in een register. Een uittreksel uit de akte
geldt als bewijs van de in de akte beschreven gebeurtenis.
Een kind draagt de achternaam van een van zijn ouders. De ouders mogen zelf kiezen welke van hun
achternamen ze aan hun kinderen doorgeven. Een kind dat alleen een juridische moeder heeft,
draagt haar achternaam.
De regels voor het geslachtsnaamwijziging geven aan in welke gevallen wijziging van de achternaam
mogelijk is. Globaal gesproken gaat het om 4 soorten gevallen:
1. De naam is bespottelijk of wekt de lachlust op, zoals Pik, Naaktgeboren enzovoort.
2. De naam komt zo vaak voor dat hij ‘onvoldoende onderscheidend vermogen’ heeft; denk aan
namen als Jans(en) en De Vries.
3. De naam is niet-Nederlands en behoort toe aan een vreemdeling die de Nederlandse
nationaliteit krijgt. Bij die gelegenheid kan hij meteen verzoeken om een gewijzigde, meer
Nederlandse achternaam.
4. Een minderjarige draagt niet de naam van degene die hem feitelijk opvoedt, of hij heeft een
naam die afwijkt van de naam van de andere gezinsleden.
Is een kind nog geen 12 jaar oud, dan geldt het volgende:
- Degene wiens naam het kind gaat dragen, verzorgt hem al minstens 5 jaar.
- Beide ouders stemmen in met het verzoek.
Is het kind 12 jaar of ouder, dan geldt het volgende:
- Degene wiens naam het kind gaat dragen, verzorgt hem al minstens 3 jaar.
- Het kind zelf wil de naamswijziging.
De ouders kiezen een voornaam voor hun kind. Voor een verandering van de voornaam moet een
verzoek bij de rechtbank worden ingediend.
Hoofdstuk 3
Kinderen tot 18 jaar zijn minderjarig. Minderjarigen zijn handelingsonbekwaam. Dat wil zeggen dat zij
niet zelfstandig aan het juridisch verkeer kunnen meedoen. Verrichten ze toch zelfstandig een
rechtshandeling, dan kunnen de ouders deze rechtshandeling achteraf vernietigen.
Handelingsonbekwaamheid betekent dat elke aankoop van een minderjarige waarvoor zijn ouders
geen toestemming hebben gegeven, wordt bedreigd met vernietiging.
Handelingsonbekwame kinderen zijn wel handelingsbekwaam voor die handelingen waarvan we het,
gezien hun leeftijd, normaal vinden dat ze deze zelfstandig verrichten. Bijvoorbeeld als een jongen
van 17 jarige leeftijd een T-shirt koopt van 15,- euro.
Vooral als een minderjarige een belangrijke rol in een (familie)bedrijf speelt, kan het lastig zijn dat hij
nog niet handelingsbekwaam is. Daarom biedt art. 1:235 BW de mogelijkheid van handlichting.
Handlichting wil zeggen dat de kantonrechter een minderjarige handelingsbekwaam kan verklaren.
Hoofdstuk 1
Een belangrijke rechtsbron voor het burgerlij recht is het Burgerlijk Wetboek (BW). Het BW beschrijft
vooral de rechten en de plichten die burgers (en bedrijven) ten opzichte van elkaar hebben. Het BW
bestaat uit 9 delen, die Boeken worden genoemd. In Boek 1 staat het personen- en familierecht.
Een ander wetboek voor het Burgerlijk recht is het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (RV). In
dit wetboek staan vooral procedures en vormvoorschriften. Het RV heeft geen ‘Boeken’.
Hoofdstuk 2
Een kind dat dood ter wereld komt, wordt voor het recht geacht nooit te hebben bestaan.
Van de geboorte van een kind moet binnen 3 dagen na de bevalling aangifte worden gedaan bij de
burgerlijke stand van de Gemeente aar de bevalling heeft plaatsgevonden. De vader is verplicht om
aangifte te doen, de moeder niet (wel bevoegd). Is er geen juridische vader of is hij verhinderd om
aangifte te doen, dan is iedereen ie bij geboorte aanwezig was, verplicht om aangifte te doen.
Is er niemand bij de geboorte aanwezig, of zijn de aanwezigen allemaal verhinderd om aangifte te
doen dan is de bewoner van het huis of het hoofd van de inrichting waar de bevalling heeft
plaatsgehad verplicht tot aangifte. Gebeurt dat allemaal niet, dan doet de burgemeester aangifte van
de geboorte.
Ook van het overlijden van een persoon moet aangifte worden gedaan bij de burgerlijke stand. Dat
gebeurt in de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden. Iedereen die van het overlijden
weet, is bevoegd om aangifte te doen. Vaak machtigen de nabestaanden de begrafenisondernemer
om aangifte van overlijden te doen.
Voor een langdurig vermiste kan de rechtbank een rechtsvermoeden van een overlijden afgeven. De
wachttijd van een rechtsvermoeden is in principe 5 jaar. Er geldt een veel kortere achttijd van een
jaar als de omstandigheden het waarschijnlijk maken dat de vermiste is overleden, bijvoorbeeld na
een vliegtuigongeval, een oorlog, een natuurramp of schipbreuk.
In de Basisregistratie Personen legt de gemeente persoonsgegevens van de inwoners van de
gemeente vast.
Elke gemeente heeft de wettelijke plicht om registers van de burgerlijke stand bij te houden. In deze
registers worden akten bewaard die door de ambtenaar van de burgerlijke stand zijn opgemaakt naar
aanleiding van belangrijke familierechtelijke gebeurtenissen die in de gemeente hebben
plaatsgevonden. Zo zijn er akten van:
- Geboorte (geboorteregister)
- Erkenning en ontkenning van het vaderschap
- Aangifte van het huwelijk en aangifte van het geregistreerd partnerschap (het
huwelijksregister)
- Huwelijk en geregistreerd partnerschap (het register van geregistreerde partnerschappen)
- Overlijden (het register van overlijden)
, De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt akten op van familierechtelijke gebeurtenissen die in
de gemeente plaatsvinden. Deze akten worden verzameld in een register. Een uittreksel uit de akte
geldt als bewijs van de in de akte beschreven gebeurtenis.
Een kind draagt de achternaam van een van zijn ouders. De ouders mogen zelf kiezen welke van hun
achternamen ze aan hun kinderen doorgeven. Een kind dat alleen een juridische moeder heeft,
draagt haar achternaam.
De regels voor het geslachtsnaamwijziging geven aan in welke gevallen wijziging van de achternaam
mogelijk is. Globaal gesproken gaat het om 4 soorten gevallen:
1. De naam is bespottelijk of wekt de lachlust op, zoals Pik, Naaktgeboren enzovoort.
2. De naam komt zo vaak voor dat hij ‘onvoldoende onderscheidend vermogen’ heeft; denk aan
namen als Jans(en) en De Vries.
3. De naam is niet-Nederlands en behoort toe aan een vreemdeling die de Nederlandse
nationaliteit krijgt. Bij die gelegenheid kan hij meteen verzoeken om een gewijzigde, meer
Nederlandse achternaam.
4. Een minderjarige draagt niet de naam van degene die hem feitelijk opvoedt, of hij heeft een
naam die afwijkt van de naam van de andere gezinsleden.
Is een kind nog geen 12 jaar oud, dan geldt het volgende:
- Degene wiens naam het kind gaat dragen, verzorgt hem al minstens 5 jaar.
- Beide ouders stemmen in met het verzoek.
Is het kind 12 jaar of ouder, dan geldt het volgende:
- Degene wiens naam het kind gaat dragen, verzorgt hem al minstens 3 jaar.
- Het kind zelf wil de naamswijziging.
De ouders kiezen een voornaam voor hun kind. Voor een verandering van de voornaam moet een
verzoek bij de rechtbank worden ingediend.
Hoofdstuk 3
Kinderen tot 18 jaar zijn minderjarig. Minderjarigen zijn handelingsonbekwaam. Dat wil zeggen dat zij
niet zelfstandig aan het juridisch verkeer kunnen meedoen. Verrichten ze toch zelfstandig een
rechtshandeling, dan kunnen de ouders deze rechtshandeling achteraf vernietigen.
Handelingsonbekwaamheid betekent dat elke aankoop van een minderjarige waarvoor zijn ouders
geen toestemming hebben gegeven, wordt bedreigd met vernietiging.
Handelingsonbekwame kinderen zijn wel handelingsbekwaam voor die handelingen waarvan we het,
gezien hun leeftijd, normaal vinden dat ze deze zelfstandig verrichten. Bijvoorbeeld als een jongen
van 17 jarige leeftijd een T-shirt koopt van 15,- euro.
Vooral als een minderjarige een belangrijke rol in een (familie)bedrijf speelt, kan het lastig zijn dat hij
nog niet handelingsbekwaam is. Daarom biedt art. 1:235 BW de mogelijkheid van handlichting.
Handlichting wil zeggen dat de kantonrechter een minderjarige handelingsbekwaam kan verklaren.
