Uitgebreide samenvatting literatuur college 1

BESTUURSRECHT LITERATUUR COLLEGE 1
Bestuursrecht begrepen: hfdst. 1, hfdst. 2 par. 4,5 en 7
Hoofdstuk 1:
De overheid bestaat uit verschillende onderdelen, bijv. de gemeentelijke overheid, de provinciale
overheid en de rijksoverheid. Andere organisaties maken ook deel uit van de overheid, bijv.
rechterlijke instanties (zoals de rechtbank, gerechtshoven en de Hoge Raad). De rechterlijke
instanties zijn in het leven geroepen om recht te spreken, niet om te besturen. Daarnaast kennen we
nog de wetgever in de formele zin (regering + Staten-Generaal(1 ste + 2de kamer art. 81 Gw), deze heeft
als taak het maken van wetten (--> voornamelijk algemene regels).
Het openbaar bestuur is het deel van de overheid dat zich bezighoudt met besturen.
Deze driedeling staat ook wel bekend als de trias politica.

Nederland wordt bestuurd op verschillende niveaus, bijv. de openbare besturen op gemeentelijk,
provinciaal en landelijk niveau.
Deze openbare besturen kennen een bepaalde organisatiestructuur, deze keren op alle niveaus
terug.
In de meeste gevallen is er een dagelijks bestuur, deze wordt gecontroleerd door een democratisch
gekozen orgaan dat eveneens deel uitmaakt van datzelfde openbaar bestuur.
Gemeentelijke niveau:
Op gemeentelijk niveau is er een college van burgemeester en wethouders (art. 34 lid 1 Gemw).
College van B&W is belast met het dagelijks bestuur (art. 160 lid 1 en onder a Gemw) en wordt
gecontroleerd door de gemeenteraad (art. 169 Gemw).
De gemeenteraad wordt eens in de 4 jaar door inwoners van de desbetreffende gemeente
gekozen. De gemeenteraad vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente (art. 7 Gemw).
Bestuursorganisatie bestaat uit verschillende onderdelen, deze worden ook wel
bestuursorganen genoemd.
Voorbeeld bestuursorganen gemeente --> College van burgemeester en wethouders en de
gemeenteraad.

Rijksniveau:
Op rijksniveau vormt de regering het (dagelijks) bestuur. Regering bestaat uit de Koning + de
ministers (art. 42 Gw). De ministers worden door het (democratisch gekozen) parlement (1 ste +
2de kamer) gecontroleerd.

Minder bekende besturen (voorbeeld dagelijks bestuur van een waterschap):
Een waterschap houdt zich onder meer bezig met het onderhoud van dijken en het beheren
van beken en rivieren.
Art. 10 Waterschapswet bepaalt dat het bestuur van een waterschap bestaat uit een algemeen
bestuur, een dagelijks bestuur en een voorzitter.
Art. 78 Waterschapswet kent aan het algemeen bestuur de bevoegdheid toe om
verordeningen te maken die het nodig oordeelt voor de taken die aan het waterschap zijn
opgedragen.

Kenmerkend voor alle openbaar bestuur: de wet geeft regels voor de organisatie van het bestuur,
verschaft het bestuur bevoegdheden en stelt regels aan het besturen, maar de wet geeft niet tot in
detail aan wat het bestuur nu precies moet doen en hoe het in een concrete situatie moet handelen.

Een sport- of studievereniging is een privaatrechtelijke rechtspersoon. Het bestuur behartigt dan ook
het privaatrechtelijke eigenbelang.
Het openbaar bestuur van Nederland mag geen eigenbelang behartigen. Het openbaar bestuur moet
het algemeen belang behartigen. In bestuurswetten heeft de wetgever taken opgedragen aan het

, bestuur. Daarmee heeft de wetgever op hoofdlijnen aangegeven waarop de behartiging van het
algemeen belang gericht moet zijn. De in de afzonderlijke bestuurswetten neergelegde taken zien
steeds op deelonderwerpen van het algemeen belang. Deze belangen worden ook wel publieke
belangen genoemd.

Nederlandse bestuursorganisatie, andere naam voor de verschillende bestuurslagen van het
openbaar bestuur.
Waterschapsbestuur --> concentreert zich vooral op waterstraatkundige belangen en belangen die
daarmee nauw samenhangen.
Voorbeeld: onderhouden van dijken, beken en riviertjes.
Gemeentebestuur --> verschillende soorten belangen zoals; het milieu, ruimtelijke ordening,
volkshuisvesting, welzijn en recreatie, cultuur en sociale zaken.
Voorbeeld: afvalinzameling, gemeentelijke speeltuinen, bijstandsuitkering en subsidie voor
lokale harmonie.

Het openbaar bestuur behartigt de belangen op verschillende manieren. Zo reguleert en stuurt het
openbaar bestuur met het oog op een bepaald algemeen belang onder meer activiteiten van burgers
(bijv. subsidie aan een sportvereniging met het oog op de volksgezondheid). Daarnaast verricht het
bestuur publieke taken (bijv. aanleg en onderhouden van wegen), dit zijn taken die niet (alleen) aan
de burgers kunnen worden overgelaten.

Bestuursactiviteiten van het gemeentebestuur:
Activiteiten van dit bestuur zijn gemakkelijk waar te nemen. Voorbeelden zijn het verlenen van
vergunningen, wijzigen van gemeentelijke belastingen, vaststellen van bestemmingsplannen en
bijvoorbeeld het uitkeren van een bijstandsuitkering.
Iemand die over onvoldoende financiële middelen beschikt en daarom niet in staat is in zijn
levensonderhoud te voorzien, kan in beginsel burgemeester en wethouders vragen hem een
bijstandsuitkering toe te kennen (art. 41 Participatiewet). Dit recht komt in beginsel ook toe aan de
rechtmatig in Nederland verblijf houdende vreemdeling (art. 11 lid 1 en 2 Participatiewet).
Het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad dragen verantwoordelijkheid
voor de uitvoering van de bijstandsregels. In de Participatiewet zijn aan het college van
burgemeester en wethouders specifieke bevoegdheden toegekend met het oog op de uitvoering van
die bijstandsregels en de toekenning van bijstandsuitkeringen. Zo ook de bevoegdheid om de
medewerking van de bijstandsgerechtigde af te dwingen om het recht op bijstand te kunnen
vaststellen (art. 17 lid 1 en 2 Participatiewet).

Bestuursactiviteiten van het provinciebestuur:
De provinciale overheid vervult voornamelijk coördinerende en soms ook toezichthoudende functies.
Het college van gedeputeerde staten, het dagelijks bestuur van de provincie, oefent bijvoorbeeld (in
bepaalde gevallen) toezicht uit op de gemeenten. Een voorbeeld hiervan is het goedkeuren van de
gemeentelijke begroting (art. 203 Gemw). Daarnaast vervullen ze ook taken op andere
beleidsterreinen zoals cultuur, verkeer en vervoer en regionale economische ontwikkeling.
Gedeputeerde staten speelt ook een belangrijke rol bij de instandhouding van het regionale
openbaar vervoer.

Bestuursactiviteit op landelijk niveau:
Op landelijk niveau worden door verschillende organen van het openbaar bestuur bevoegdheden
uitgeoefend, voorbeelden hiervan zijn:
 Studiefinanciering, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (art. 3.19 Wet
studiefinanciering 2000);
 Uitbreiding van luchthavens, daartoe bevoegde minister(s);
 Aanslag inkomstenbelasting, belastinginspecteur;