Samenvatting verbintenissen- en ondernemingsrecht
VERBINTENISSENRECHT
Hoofdstuk 1: Inleiding in het recht
“Rechtsregels zijn nodig om de maatschappij te ordenen.”
Privaatrecht: regelt de relatie tussen burgers onderling.
➔ Een ‘burger kan een particulier, een ondernemer, een organisatie en soms ook de
overheid zijn. Ook de overheid valt in bepaalde gevallen binnen privaatrecht.
Publiekrecht: regelt de relatie tussen overheden onderling en tussen overheid en burger.
➔ De overheid is dan ‘machtspersoon’ (heeft dan een exclusieve bevoegdheid).
Verschillende rechtsbronnen:
• Wetten = geschreven recht
o Codificeren = het systematisch opnemen van regels in wetten
o Voorbeeld wet: Burgerlijk wetboek, Grondwet, Faillissementswet
o Worden gemaakt door gemeenteraad, provinciale staten, regering
• Verdragen = internationale overeenkomst tussen twee of meer landen
o Self-executing = als een verdragsbepaling de burger rechtstreeks bindt
o Voorbeeld verdrag: EU-verdrag, verdrag betreffende status van vluchtelingen
• Jurisprudentie = uitspraak van rechter
o Interpreteren = de rechter legt de wet uit omdat deze niet duidelijk is
o Arrest = uitspraak van het gerechtshof of de Hoge Raad
• Gewoonte = ongeschreven recht (regels zijn niet vastgelegd in een wet)
o Van een gewoonte is sprake als een bepaald gebruik, waarvan de
samenleving vindt dat het juridisch gezien zo hoort, een zekere tijd voortduurt.
Verschillende soorten recht:
• Objectief recht: het geheel van geschreven en ongeschreven rechtsregels.
• Subjectief recht: een individueel recht dat aan objectief recht ontleend wordt.
• Dwingend recht: recht waarvan niet afgeweken mag worden.
o Bijvoorbeeld: het is verboden om diefstal te plegen.
o Als je met je buurman afspreekt om voor de buurman te stelen, is deze
afspraak juridisch gezien ongeldig → nietig! Omdat dit in strijd is met
dwingend recht.
• Aanvullend recht: wetgeving dat een onderlinge afspraak aanvult. Het geldt
alleen wanneer de partijen zelf niets geregeld hebben.
• Materieel recht: rechtsregels die de rechten en plichten van partijen regelen.
• Formeel recht: rechtsregels die aangeven op welke wijze je het materiële recht kunt
handhaven (handhaving van materieel recht).
Pagina 1 van 36
,Hoofdstuk 2: Inleiding verbintenissenrecht
Een verbintenis is “een juridische relatie tussen twee of meer personen”.
Bronnen voor een verbintenis:
• Wet
o Bijvoorbeeld wanneer je schade bij een ander veroorzaakt. Er ontstaat dan
een wettelijke schadevergoedingsplicht.
• Overeenkomst
o Bijvoorbeeld een werknemer heeft recht op loon als hij arbeid heeft verricht
voor zijn werkgever.
• Rechterlijke uitspraken
o Bijvoorbeeld de rechter bepaalt dat een onderneming schadevergoeding moet
betalen vanwege het plegen van contractbreuk.
Twéé verbintenissen:
• Relatief recht: een recht dat je tegenover één bepaalde persoon kunt uitoefenen.
o Bijvoorbeeld recht op loon, recht op betaling, recht op levering.
• Absoluut recht: een recht dat je tegenover iedereen kunt uitoefenen gelden.
o Bijvoorbeeld eigendomsrecht, octrooirecht.
Rechtshandeling is een handeling die gericht is op rechtsgevolg.
Een handeling die NIET gericht is op rechtsgevolg is een FEITELIJKE HANDELING.
Aanbod (eenzijdige rechtshandeling) +
Aanvaarding (eenzijdige rechtshandeling) =
Overeenkomst (meerzijdige rechtshandeling)
Twéé rechtshandelingen:
• Nietige rechtshandeling: niet geldig en nooit geldig geweest.
• Vernietigbare rechtshandeling: je hebt keuze om de rechtshandeling te vernietigen of
te laten bestaan. Let op: na vernietiging heeft het dezelfde werking als nietigheid.
Pagina 2 van 36
,Hoofdstuk 3: De overeenkomst
Voor een overeenkomst is het volgende nodig:
• Aanbod en aanvaarding (art. 6:217 BW)
• Wilsovereenstemming (art. 3:33 BW)
Soms gaat het mis bij het sluiten van een overeenkomst doordat er sprake is van een
misverstand of vergissing. Als de wil van een persoon niet overeenstemt met zijn verklaring,
ontstaat er volgens de wet geen overeenkomst (art. 3:33 BW). In deze situatie is de
overeenkomst nietig of vernietigbaar.
Nietig wil zeggen dat de overeenkomst volgens de wet niet bestaat hoewel er wel
wilsovereenstemming is tussen de betrokken partijen. Zo’n situatie kan zich voordoen als je
je vergist, verschrijft of verspreekt.
Een andere reden die kan leiden tot een verklaring die niet in overeenstemming is met de
wil, is een (tijdelijke) geestelijke stoornis. Als iemand onder invloed van een geestelijke
stoornis een overeenkomst aangaat, is de overeenkomst vernietigbaar.
Twéé soorten overeenkomsten:
• Eenzijdige overeenkomst: als uit een overeenkomst voor slechts een van beide
partijen één of meer verbintenissen ontstaan. Bijv. een schenkingsovereenkomst.
• Wederkerige overeenkomst: als voor beide partijen over en weer verbintenissen uit
de overeenkomst ontstaan. Bijv. een koopovereenkomst.
Hoelang geldt een aanbod?
• Verstrijken termijn
• Herroepen (door aanbieder)
• Verwerpen (door ontvanger)
• Als niet direct wordt aanvaard (alleen bij mondeling aanbod)
Drie soorten aanbod:
• Herroepelijk:
o Het aanbod kan worden herroepen zolang het niet aanvaard is.
• Onherroepelijk:
o Als het voorstel een termijnstelling voor de aanvaarding inhoudt of als de
onherroepelijkheid op andere wijze uit het aanbod blijkt.
• Vrijblijvend (art. 6:219 lid 2 BW):
o Het aanbod kan worden herroepen nadat de overeenkomst gesloten is.
Geeft een voorstel om een overeenkomst te sluiten onvoldoende duidelijkheid over de
belangrijkste verplichtingen, dan is er geen sprake van een aanbod, maar van een
uitnodiging tot het doen van een aanbod. Een voorbeeld hiervan is een Marktplaats-
advertentie of personeelsadvertentie.
Pagina 3 van 36
, Hoofdstuk 4: Handelingsbekwaamheid
Om een onaantastbaar geldige overeenkomst te sluiten (niet nietig en niet vernietigbaar), is
het onder andere vereist dat beide partijen handelingsbekwaam zijn.
Mensen die juridisch niet in staat zijn om zelfstandig rechten en plichten uit te kunnen
oefenen zijn handelingsonbekwaam.
Ieder rechtssubject heeft rechten en plichten en rechtssubjecten zijn te onderscheiden in:
• Natuurlijke personen (mensen)
• Rechtspersonen (instellingen en organisaties), bijv. verenigingen, nv en bv.
Handelingsonbekwaam zijn (art. 3:32 BW):
• Minderjarigen (art. 1:233 BW)
• Meerderjarigen die onder curatele zijn gesteld (art. 1:378 BW)
Bij de volgende gevallen kan een minderjarige wel zelfstandig bepaalde rechten uitoefenen:
• Handlichting (er wordt bepaald dat een 16+ jarige bevoegd is om bepaalde rechten
van een meerderjarige uit te kunnen oefenen)
• Het maken van een testament
• Het verrichten van uitgaven voor studie en/of levensonderhoud
• In het maatschappelijk verkeer gebruikelijke handelingen (14-jarige koopt boek bijv.)
• Een minderjarige die de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt → mag bijv. een
arbeidsovereenkomst aangaan.
Meerderjarigen die onder curatele zijn gesteld, kunnen niet zonder toestemming van de
curator (de wettelijke vertegenwoordiger van de onder curatele gestelde) overeenkomsten
aangaan. Dit kan alleen als de curator gelden beschikking heeft gesteld voor
levensonderhoud voor de onder curatele gestelde.
Pagina 4 van 36
VERBINTENISSENRECHT
Hoofdstuk 1: Inleiding in het recht
“Rechtsregels zijn nodig om de maatschappij te ordenen.”
Privaatrecht: regelt de relatie tussen burgers onderling.
➔ Een ‘burger kan een particulier, een ondernemer, een organisatie en soms ook de
overheid zijn. Ook de overheid valt in bepaalde gevallen binnen privaatrecht.
Publiekrecht: regelt de relatie tussen overheden onderling en tussen overheid en burger.
➔ De overheid is dan ‘machtspersoon’ (heeft dan een exclusieve bevoegdheid).
Verschillende rechtsbronnen:
• Wetten = geschreven recht
o Codificeren = het systematisch opnemen van regels in wetten
o Voorbeeld wet: Burgerlijk wetboek, Grondwet, Faillissementswet
o Worden gemaakt door gemeenteraad, provinciale staten, regering
• Verdragen = internationale overeenkomst tussen twee of meer landen
o Self-executing = als een verdragsbepaling de burger rechtstreeks bindt
o Voorbeeld verdrag: EU-verdrag, verdrag betreffende status van vluchtelingen
• Jurisprudentie = uitspraak van rechter
o Interpreteren = de rechter legt de wet uit omdat deze niet duidelijk is
o Arrest = uitspraak van het gerechtshof of de Hoge Raad
• Gewoonte = ongeschreven recht (regels zijn niet vastgelegd in een wet)
o Van een gewoonte is sprake als een bepaald gebruik, waarvan de
samenleving vindt dat het juridisch gezien zo hoort, een zekere tijd voortduurt.
Verschillende soorten recht:
• Objectief recht: het geheel van geschreven en ongeschreven rechtsregels.
• Subjectief recht: een individueel recht dat aan objectief recht ontleend wordt.
• Dwingend recht: recht waarvan niet afgeweken mag worden.
o Bijvoorbeeld: het is verboden om diefstal te plegen.
o Als je met je buurman afspreekt om voor de buurman te stelen, is deze
afspraak juridisch gezien ongeldig → nietig! Omdat dit in strijd is met
dwingend recht.
• Aanvullend recht: wetgeving dat een onderlinge afspraak aanvult. Het geldt
alleen wanneer de partijen zelf niets geregeld hebben.
• Materieel recht: rechtsregels die de rechten en plichten van partijen regelen.
• Formeel recht: rechtsregels die aangeven op welke wijze je het materiële recht kunt
handhaven (handhaving van materieel recht).
Pagina 1 van 36
,Hoofdstuk 2: Inleiding verbintenissenrecht
Een verbintenis is “een juridische relatie tussen twee of meer personen”.
Bronnen voor een verbintenis:
• Wet
o Bijvoorbeeld wanneer je schade bij een ander veroorzaakt. Er ontstaat dan
een wettelijke schadevergoedingsplicht.
• Overeenkomst
o Bijvoorbeeld een werknemer heeft recht op loon als hij arbeid heeft verricht
voor zijn werkgever.
• Rechterlijke uitspraken
o Bijvoorbeeld de rechter bepaalt dat een onderneming schadevergoeding moet
betalen vanwege het plegen van contractbreuk.
Twéé verbintenissen:
• Relatief recht: een recht dat je tegenover één bepaalde persoon kunt uitoefenen.
o Bijvoorbeeld recht op loon, recht op betaling, recht op levering.
• Absoluut recht: een recht dat je tegenover iedereen kunt uitoefenen gelden.
o Bijvoorbeeld eigendomsrecht, octrooirecht.
Rechtshandeling is een handeling die gericht is op rechtsgevolg.
Een handeling die NIET gericht is op rechtsgevolg is een FEITELIJKE HANDELING.
Aanbod (eenzijdige rechtshandeling) +
Aanvaarding (eenzijdige rechtshandeling) =
Overeenkomst (meerzijdige rechtshandeling)
Twéé rechtshandelingen:
• Nietige rechtshandeling: niet geldig en nooit geldig geweest.
• Vernietigbare rechtshandeling: je hebt keuze om de rechtshandeling te vernietigen of
te laten bestaan. Let op: na vernietiging heeft het dezelfde werking als nietigheid.
Pagina 2 van 36
,Hoofdstuk 3: De overeenkomst
Voor een overeenkomst is het volgende nodig:
• Aanbod en aanvaarding (art. 6:217 BW)
• Wilsovereenstemming (art. 3:33 BW)
Soms gaat het mis bij het sluiten van een overeenkomst doordat er sprake is van een
misverstand of vergissing. Als de wil van een persoon niet overeenstemt met zijn verklaring,
ontstaat er volgens de wet geen overeenkomst (art. 3:33 BW). In deze situatie is de
overeenkomst nietig of vernietigbaar.
Nietig wil zeggen dat de overeenkomst volgens de wet niet bestaat hoewel er wel
wilsovereenstemming is tussen de betrokken partijen. Zo’n situatie kan zich voordoen als je
je vergist, verschrijft of verspreekt.
Een andere reden die kan leiden tot een verklaring die niet in overeenstemming is met de
wil, is een (tijdelijke) geestelijke stoornis. Als iemand onder invloed van een geestelijke
stoornis een overeenkomst aangaat, is de overeenkomst vernietigbaar.
Twéé soorten overeenkomsten:
• Eenzijdige overeenkomst: als uit een overeenkomst voor slechts een van beide
partijen één of meer verbintenissen ontstaan. Bijv. een schenkingsovereenkomst.
• Wederkerige overeenkomst: als voor beide partijen over en weer verbintenissen uit
de overeenkomst ontstaan. Bijv. een koopovereenkomst.
Hoelang geldt een aanbod?
• Verstrijken termijn
• Herroepen (door aanbieder)
• Verwerpen (door ontvanger)
• Als niet direct wordt aanvaard (alleen bij mondeling aanbod)
Drie soorten aanbod:
• Herroepelijk:
o Het aanbod kan worden herroepen zolang het niet aanvaard is.
• Onherroepelijk:
o Als het voorstel een termijnstelling voor de aanvaarding inhoudt of als de
onherroepelijkheid op andere wijze uit het aanbod blijkt.
• Vrijblijvend (art. 6:219 lid 2 BW):
o Het aanbod kan worden herroepen nadat de overeenkomst gesloten is.
Geeft een voorstel om een overeenkomst te sluiten onvoldoende duidelijkheid over de
belangrijkste verplichtingen, dan is er geen sprake van een aanbod, maar van een
uitnodiging tot het doen van een aanbod. Een voorbeeld hiervan is een Marktplaats-
advertentie of personeelsadvertentie.
Pagina 3 van 36
, Hoofdstuk 4: Handelingsbekwaamheid
Om een onaantastbaar geldige overeenkomst te sluiten (niet nietig en niet vernietigbaar), is
het onder andere vereist dat beide partijen handelingsbekwaam zijn.
Mensen die juridisch niet in staat zijn om zelfstandig rechten en plichten uit te kunnen
oefenen zijn handelingsonbekwaam.
Ieder rechtssubject heeft rechten en plichten en rechtssubjecten zijn te onderscheiden in:
• Natuurlijke personen (mensen)
• Rechtspersonen (instellingen en organisaties), bijv. verenigingen, nv en bv.
Handelingsonbekwaam zijn (art. 3:32 BW):
• Minderjarigen (art. 1:233 BW)
• Meerderjarigen die onder curatele zijn gesteld (art. 1:378 BW)
Bij de volgende gevallen kan een minderjarige wel zelfstandig bepaalde rechten uitoefenen:
• Handlichting (er wordt bepaald dat een 16+ jarige bevoegd is om bepaalde rechten
van een meerderjarige uit te kunnen oefenen)
• Het maken van een testament
• Het verrichten van uitgaven voor studie en/of levensonderhoud
• In het maatschappelijk verkeer gebruikelijke handelingen (14-jarige koopt boek bijv.)
• Een minderjarige die de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt → mag bijv. een
arbeidsovereenkomst aangaan.
Meerderjarigen die onder curatele zijn gesteld, kunnen niet zonder toestemming van de
curator (de wettelijke vertegenwoordiger van de onder curatele gestelde) overeenkomsten
aangaan. Dit kan alleen als de curator gelden beschikking heeft gesteld voor
levensonderhoud voor de onder curatele gestelde.
Pagina 4 van 36
