Samenvatting thema III (mededinging)

2021/2022




Europees recht – Thema III
(mededinging)

TILBURG LAW SCHOOL
LISANNE DE GRAAF

,HOORCOLLEGES
THEMA III – HET EUROPEES MEDEDINGINGSRECHT

HOORCOLLEGE 6: REGELS VOOR ONDERNEMINGEN – DOELSTELLINGEN,
STRUCTUUR EN PROCEDURES



ONDERWERPEN MEDEDINGINGSRECHT
 Het drieluik van de mededingingsregels die zich tot ondernemingen richten:
o Het verbod op restrictieve afspraken en praktijken (artikel 101 VWEU);
Kartel verbod  Verboden is dat twee bedrijven afspraken maken om de overige
concurrentie uit te sluiten.
o Het verbod op het maken van misbruik van een machtspositie (art. 102 VWEU)
o (De concentratiecontrole – regels (Vo. 139/2004))  Bijv Whatsapp en Facebook zijn
samengegaan.

 Elke zijn functie en inhoud; doel is “workable competition” in de markt.
 Belangrijke aanvulling op de interne markt.
 Om het EU mededingingsrecht compleet te maken moeten er ook regels zijn die Lidstaten
verhinderen de mededinging ongeoorloofd te belemmeren: volgende week staatsteun en
diensten van algemeen economisch belang (art. 107 en 108 VWEU).

ECONOMISCHE ACHTERGROND I
 Uitgangspunt?
o Grondslagen van economisch beleid in de EU.
o Interne markt

 Waarom mededinging?
o Optimale verdeling van productiemiddelen.
o Keuzevrijheid voor afnemers en consumenten (niet alleen laagste prijs, ook kwaliteit).
o Bevordert innovatie.

 Waarom mededingingsrecht?
o Toezicht op markten in het algemeen (geen fraude, transparantie over voorwaarden)
o Toetredingsbelemmeringen voorkomen of verwijderen (belemmeringen die bedrijven
en ondernemingen kunnen opwerpen zodat het moeilijker wordt voor concurrenten
om tot de markt toe te treden.

ECONOMISCHE ACHTERGROND II
 Hoe kan marktwerking falen?
o Bedrijven spreken met elkaar en coördineren hun gedrag (Art. 101 VWEU). Bedrijven
maken onderling afspraken over tarieven en de consument kon niet naar een ander
bedrijf, omdat ze allemaal dezelfde tarieven hanteren. Dit belemmert de interne markt.
(T-Mobile: aanbieders van mobiele telefoondiensten die bij elkaar kwamen om
prijsafspraken te maken. De hoge prijzen kwamen mede doordat er minder
aanbieders waren en de aanbieders die er waren, die hadden prijsafspraken
gemaakt)
o Een bedrijf is groter dan andere en is geen marktdruk onderworpen (Art. 102 VWEU).

, o En bedrijf groeit door andere bedrijven te kopen (ipv door eigen prestatie)
(Concentratiecontrole (niet in Verdrag))

 Zijn er andere vormen van marktfalen?
o Collusie in oligopolistische markten; Dat zijn markten waar maar ene paar
concurrenten opereren.
o Externaliteiten, informatie assymetrie  regulering (verschillende informatie die
bedrijven hebbem. Zoals farmacie die specifieke kennis hebben en daardoor een
machtige positie hebben op de markt. Ook hebben ze eigendomsrechten,
grondstoffen. Dit kan de marktwerking laten falen. Dit wordt gereguleerd door
intellectueel eigendomsrecht)
o Etc.

MARKTSTRUCTUREN:




TOEPASSINGSGEBIED EU-MEDEDINGINGSRECHT
 Materieel: alle sectoren van de economie. Alles waar een economisch functie aan is gegeven.
Dus niet alleen bedrijven maar ook bijvoorbeeld kunstenaars, advocaten, accountancy. Het
gaat erom dat het betrekking heeft op het begrip onderneming.

 Persoonlijk: ‘ondernemingen’
‘Elke eenheid die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm of wijze van
financiering’ (Höfner en Elsner)

Wat sluit dit uit? “echt overheidshandelen” maar niet de overheid (zie volgende week).

 Territoriaal: Invloed op de handel tussen lidstaten
o Voorwaarde voor toepasselijkheid EU recht.
o Snel aan voldaan: ook potentieel, ook nationale kartels.
 Potentieel effect op de handel is voldoende om het Europees
mededingingsrecht te laten werken. Dus ook indien het gaat om een
onderneming die is gevestigd in een ander deel van de wereld. Denk aan
Google. Het heeft effect op de mededinging van de EU. Hierdoor is de
Commissie bevoegd om een boete te geven aan Google. Dit is
extraterritorialiteit
o Zo niet: eventueel rol voor nationaal mededingingsrecht (ACM).
o Wat telt: de effecten op de mededinging op de EU markt(en): extraterritoriale werking


ARTIKEL 101 VWEU: HET KARTELVERBOD

• Voorafgaand: marktafbakening
• 101(1): het verbod
• Partijen: twee of meer economisch zelfstandige ondernemingen

, • Moeder-dochter constructies uitgesloten (functionele benadering: niet alleen
formeel-juridisch, maar ook wat er inhoudelijk afspeelt en of er een zodanig
verwantschap bestaat dat we te maken hebben met één onderneming of twee
aparte)
Bijv Philips heeft een dochterbedrijf die gespecialiseerd is in bepaalde
onderdelen dan is die uitgesloten van het kartelverbod. Geen moeder-dochter
relatie maar twee bedrijven die samenwerken vallen wel onder het
kartelverbod.
Bij één onderneming  evt. art. 102 VWEU (misbruik machtspositie)
• Gedrag: vormen van afspraken: 3 types
• Strekking of gevolg: verhindering, beperking of vervalsing van de mededinging (of of)
(zie GlaxoKlineSmith arrest)
• EU dimensie: invloed op de handel tussen de lidstaten
• 101(2): sanctie
• 101(3): uitzondering op het verbod (zie kennisclip)
GlaxoSmitch Kline: In dit arrest bevestigt het Hof dat het systeem van dubbele prijsstelling voor
geneesmiddelen van GlaxoSmithKline Services Unlimited (‘GSK’) in strijd is met artikel 81 EG-
Verdrag (nieuw: artikel 101 VWEU1). Volgens het Hof heeft in principe elke overeenkomst die de
parallelhandel beperkt een mededingingsbeperkende strekking. Hetzelfde geldt voor een
overeenkomst die de parallelhandel van geneesmiddelen beperkt.

ARTIKEL 101 VWEU (1) VWEU: HET VERBOD

Het verbod houdt in:
- Coördinatie van marktgedrag
- Tussen ondernemingen
- Die ertoe strekt of tot gevolg heeft
- Dat de mededinging wordt beperkt, verhinderd of vervalst
- Terwijl er effect is op de handel tussen lidstaten
- Non appricibly affecting trade (NAAT – test): gezamenlijke marktaandeel moet
meer dan 5% zijn en gezamenlijke omzet meer dan 40 miljoen euro.
Dit zijn de elementen waar je aan moet toetsen.

GEDRAG: VORMEN VAN AFSPRAKEN

 Vormen van afspraken
o Overeenkomsten
 Horizontaal – verticaal (bijv. Coty zaak)
 Horizontaal: tussen concurrenten onderling
 Verticaal: via de productieketen, zoals producent die afspraak maakt met
distributeur.

 Besluiten van ondernemersverenigingen (bijv. vakbonden)
 Onderling afgestemde feitelijke gedragingen

o T-Mobile: ‘vorm van coördinatie die, zonder dat het tot een eigenlijke overeenkomst
komt, de risico’s van de mededinging welbewust vervangt door feitelijke
samenwerking’ (r.o. 26).
o Grens bij unilateraal gedrag (voorbeel Bayer, zie boek).