PSYCHOLOGIE LEERDOELEN en Samenvatting boek
Hoofdstuk 1:
- Belangrijke perspectieven ter verklaring van menselijk gedrag kennen en
begrijpen
Drie fundamentele ideeën van psychologie:
1. Gedrag en mentale ervaringen hebben psychologische oorzaken die wetenschappelijk
kunnen worden bestudeerd
2. De manier waarop mensen zich gedragen en voelen is veranderd over de tijd door hun
ervaringen en omgeving
3. De machinerie van het lichaam, die gedrag produceerd en mentale ervaringen, is een
product van evolutie door natuurlijke selectie
Lichamelijke oorzaak van gedrag:
1. Door kerk: dualisme: mens bestaat uit materiele lichaam en immateriele ziel
2. Rene descartes (1596-1650): lichaam was een ingewikkelde, complexe machine die
zelf zorgt voor zijn eigen warmte en de capaciteit van bewegen, zelfs zonder de ziel te
gebruiken → dacht dat dieren helemaal geen ziel hadden en basseerde daarom erop
dat wij mensen alles kunnen doen door alleen ons lichaam, mensen hebben
daarentegen wel gedachten en honden bijv. niet
→ definitie gedachten: bewust overleg en oordeel
- Hij dacht dat de ziel tussen de twee hersenhelften lag
→ kortom het gaf op een religieuze manier verklaring voor hoe het lichaam kon
bewegen
3. Thomas hobbes (1588-1679): philosophy van materialism
- de ziel is enkel een zinloos concept dat alleen bestaat uit materie en energie
- al het menselijk gedrag en de keuzes die we maken worden begrepen vanuit fysieke
processen in het lichaam en vooral het brein → bewust denken komt uit het brein
4. In de 19de eeuw kwam er meer aandacht voor het idee dat het lichaam, inclusief de
hersenen een machine zijn
- Meer kennis in begrijpen van reflexen : Magendie zei in 1822 dat er twee paden zijn:
eentje waarbij een bericht wordt gebracht naar het centrale zenuwstelsel en eentje
die de berichten stuurt naar de spieren
- Lokaliseren van functies in het brein: Muller (1838/1965): verschillende lichaamsdelen
gaan via zenuwen naar verschillende delen in het brein
Flourens (1824/1965): verschillende delen van het brein sturen verschillende
onderdelen aan in de ability of movement
Paul Broca (1861/1965): wanneer iemand ongeluk heeft gehad in linker deel van
hersenen kan hij niet meer praten maar nog wel denken
Het idee dat de gedachten en gedrag worden gevormd door ervaring
Empirisme: het idee dat menselijke kennis en gedachten puur ontstaan uit sensorische
ervaring (zien, horen, voelen etc.)
Association by contiguity: associatie door contiguïteit het principe dat ideeën, herinneringen
en ervaringen met elkaar in verband worden gebracht wanneer de ene vaak met de andere
wordt ervaren. Als je bijvoorbeeld constant een mes en een vork bij elkaar ziet, worden ze met
elkaar verbonden (geassocieerd). Hoe meer deze twee items (stimuli) samen worden
waargenomen, des te sterker is de band daartussen. → 2 omgevings gebeurtenissen (stimulli
of sensations) gebeuren tegelijkertijd of vlak na elkaar (contiguously) → associatie
,Tegenovergestelde van empirisme is nativisme: de gedachte dat de mees basis vormen van
menselijke kennis en karaktereigenschappen van de mind zijn aangeboren en dus niet komen
door ervaring → Het betreft kennis die bij de geboorte al in aanleg aanwezig is en niet tijdens
het leven hoeft te worden vergaard.
Het idee dat de machine van gedrag en geest is ontstaan door natuurlijke selectie
Darwins evolutie theorie: levende dingen evalueren over generaties door natuurlijke selectie:
individuen die het best aangepast zijn aan hun omgeving en dus de beste eigenschappen
hebben, zullen sneller overleven
- Hij dacht dat emotionele expressies bij mensen zoals lachen overerfbaar zijn
vanwege het feit dat het vermogen van mensen om te communiceren door emoties
en expressie geevalueerd zijn en deze individuen de meeste kans hebben om te
overleven
,Hoofdstuk 2:
- De verschillende methodes kennen en begrijpen om het gedrag te onderzoeken
- Bijbehorende begrippen kennen, o.a.: onafhankelijke en afhankelijke
variabele, binnen- proefpersonen design, tussen-proefpersonen design,
correlatie
Typen onderzoeksmetoden:
1. Research design
2. Setting
3. Data collection method
Research design:
1. Experiment: de meest directe en conclusieve benadering om een hypothese te testen
over oorzaak gevolg relatie tussen twee variabelen→ de onafhankelijke variabele (die
staat vast) en de afhankelijke variabele (staat niet vast) → kortom welke invloed
hebben onafhankelijke variabelen om afhankelijke variabelen en welke zorgen voor
een verandering in de afhankelijke variabelen → bijv. de invloed van factoren op de
intelligentie
Afhankelijke variabelen: metingen van gedrag.
Onafhankelijke variabelen: Factoren die deze metingen kunnen beïnvloeden.
Experiment: een procedure waarbij een onderzoeker systematisch een of meer
onafhankelijke variabelen manipuleert en kijkt naar veranderingen in een of meer afhankelijke
variabelen, terwijl hij de andere variabelen constant houdt.
- Binnen-proefpersoon experiment: “a number of subjects are each tested in each
condition of the independent variable. But within-subject experiments can be
conducted with just one subject.” → alle proefpersonen doen beide condities
- VB: blootstellen door aan/afwezigheid van bepaalde factoren (in geval van Hans
(paard) kreeg hij oogkleppen op): onafhankelijke variabele en het aantal vragen:
afhankelijke variabele.
- Tussen-proefpersonen experiment: “The manipulations of the independent variable
(which is the different treatment) were applied to different groups of subjects.” → is
een experiment waarbij men kijkt naar de invloed van verschillende factoren op twee
of meerdere groepen
- VB: Onderzoek bij depressieve mensen die verschillende soorten therapieën krijgen.
Onafhankelijke variabele: het soort therapie, afhankelijke variabele: de mate van
depressie na 16 weken behandeling.
Random assignment (dus random plaatsen van mensen bij verschillende soort behandeling is
kenmerkend voor tussen-proefpersoon experiment). Zorgt ervoor dat proefpersonen niet
toegewezen worden op een manier dat de bias zou kunnen beïnvloeden.
2. Correlatie studie: onderzoeker observeert al bestaande therapieën, dus manipuleert
geen variabele maar observeert/meet twee of meer al bestaande variabelen en zoekt
naar de relatie hiertussen. → iedere individu of groep wordt op hetzelfde moment
eenmaal gemeten en hierdoor is er geen verband tussen oorzaak en gevolg
3. Descriptieve studie het beschrijven van gedrag van een individu of een groep
individuen zonder de relaties tussen verschillende variabelen te beoordelen. → kunnen
bijv. alleen simpelweg de prevalentie geven van een ziekte zonder de eigenschappen
of variabele te noemen
- Verschil tussen experimenteel en beschrijvend onderzoek:
- Beschrijvend: bekijkt natuurlijk gedrag.
- Experimenteel: beïnvloedt een factor; kan oorzaak en gevolg scheiden
, Research settings:
- Laboratorium: de subjects worden in een speciale omgeving gebracht zodat
wetenschappers de data kunnen analyseren en de omgeving exact kunnen
aanpassen zoals zij willen → gedrag wel meer kunstmatig
- Field studie: de wetenschappers hebben geen controle over de omgeving → meer
natuurlijk gedrag
Statistische methoden
1. Descriptieve statistieken: worden gebruikt om sets van data samen te vatten
2. Inferential statistieken: helpen onderzoekers te bepalen hoe overtuigd ze kunnen zijn in
oordelen of de resultaten ontstaan door kans
- Verschillende vormen van data-verzameling kennen en begrijpen
Data collections methods:
1. Self-report methode: procedure waarbij mensen worden gevraagd hun eigen gedrag of
mentale status te beoordelen/beschrijven.
- vragenlijsten
- Interviews
- Introspectie (zelfreflectie): de persoonlijke observatie van iemands gedachten, percepties en
gevoelens
2. Observationele methodes: observeren en recorden van de proefpersonene hun gedrag door
natuurlijke observatie en vormen van testen → ze beoordelen zelf en vertrouwen niet op de
zelfrapporten van proefpersonen
- Natuurlijke observaties
- Psychologische testen
Hawthorne effect: wanneer er een verandering in gedrag bij de proefpersoon plaatsvindt als
gevolg van dat hij weet dat hij in de gaten gehouden wordt.
- Betrouwbaarheid en validiteit van meetinstrumenten begrijpen
Betrouwbaarheid: Bij betrouwbaarheid gaat het om hoe consistent een methode iets meet.
Hierbij is het van belang dat de uitkomsten hetzelfde zijn als je de meting of het gehele
onderzoek op exact dezelfde wijze nog een keer uitvoert.
(heeft te maken met meetfouten, niet de bias)
Validiteit: Bij validiteit gaat het om de vraag of de resultaten uit jouw scriptie wel juist zijn en
of je op basis hiervan harde conclusies kunt trekken. Zo corresponderen de resultaten van een
valide onderzoek met de werkelijke eigenschappen, fenomenen en variaties in de fysieke en
sociale wereld.
(een gebrek aan validiteit kan een bron van een bias zijn)
Een bias is een niet gerandomiseerd (bestuurd) effect dat veroorzaakt wordt door een
bepaalde factor of externe factoren dan die van de onderzoeks hypothese
Een groep is bijvoorbeeld een biased sample wanneer de leden van een specifieke groep
aanvankelijk anders zijn dan een andere groep of populatie in een systematische manier
Hoofdstuk 1:
- Belangrijke perspectieven ter verklaring van menselijk gedrag kennen en
begrijpen
Drie fundamentele ideeën van psychologie:
1. Gedrag en mentale ervaringen hebben psychologische oorzaken die wetenschappelijk
kunnen worden bestudeerd
2. De manier waarop mensen zich gedragen en voelen is veranderd over de tijd door hun
ervaringen en omgeving
3. De machinerie van het lichaam, die gedrag produceerd en mentale ervaringen, is een
product van evolutie door natuurlijke selectie
Lichamelijke oorzaak van gedrag:
1. Door kerk: dualisme: mens bestaat uit materiele lichaam en immateriele ziel
2. Rene descartes (1596-1650): lichaam was een ingewikkelde, complexe machine die
zelf zorgt voor zijn eigen warmte en de capaciteit van bewegen, zelfs zonder de ziel te
gebruiken → dacht dat dieren helemaal geen ziel hadden en basseerde daarom erop
dat wij mensen alles kunnen doen door alleen ons lichaam, mensen hebben
daarentegen wel gedachten en honden bijv. niet
→ definitie gedachten: bewust overleg en oordeel
- Hij dacht dat de ziel tussen de twee hersenhelften lag
→ kortom het gaf op een religieuze manier verklaring voor hoe het lichaam kon
bewegen
3. Thomas hobbes (1588-1679): philosophy van materialism
- de ziel is enkel een zinloos concept dat alleen bestaat uit materie en energie
- al het menselijk gedrag en de keuzes die we maken worden begrepen vanuit fysieke
processen in het lichaam en vooral het brein → bewust denken komt uit het brein
4. In de 19de eeuw kwam er meer aandacht voor het idee dat het lichaam, inclusief de
hersenen een machine zijn
- Meer kennis in begrijpen van reflexen : Magendie zei in 1822 dat er twee paden zijn:
eentje waarbij een bericht wordt gebracht naar het centrale zenuwstelsel en eentje
die de berichten stuurt naar de spieren
- Lokaliseren van functies in het brein: Muller (1838/1965): verschillende lichaamsdelen
gaan via zenuwen naar verschillende delen in het brein
Flourens (1824/1965): verschillende delen van het brein sturen verschillende
onderdelen aan in de ability of movement
Paul Broca (1861/1965): wanneer iemand ongeluk heeft gehad in linker deel van
hersenen kan hij niet meer praten maar nog wel denken
Het idee dat de gedachten en gedrag worden gevormd door ervaring
Empirisme: het idee dat menselijke kennis en gedachten puur ontstaan uit sensorische
ervaring (zien, horen, voelen etc.)
Association by contiguity: associatie door contiguïteit het principe dat ideeën, herinneringen
en ervaringen met elkaar in verband worden gebracht wanneer de ene vaak met de andere
wordt ervaren. Als je bijvoorbeeld constant een mes en een vork bij elkaar ziet, worden ze met
elkaar verbonden (geassocieerd). Hoe meer deze twee items (stimuli) samen worden
waargenomen, des te sterker is de band daartussen. → 2 omgevings gebeurtenissen (stimulli
of sensations) gebeuren tegelijkertijd of vlak na elkaar (contiguously) → associatie
,Tegenovergestelde van empirisme is nativisme: de gedachte dat de mees basis vormen van
menselijke kennis en karaktereigenschappen van de mind zijn aangeboren en dus niet komen
door ervaring → Het betreft kennis die bij de geboorte al in aanleg aanwezig is en niet tijdens
het leven hoeft te worden vergaard.
Het idee dat de machine van gedrag en geest is ontstaan door natuurlijke selectie
Darwins evolutie theorie: levende dingen evalueren over generaties door natuurlijke selectie:
individuen die het best aangepast zijn aan hun omgeving en dus de beste eigenschappen
hebben, zullen sneller overleven
- Hij dacht dat emotionele expressies bij mensen zoals lachen overerfbaar zijn
vanwege het feit dat het vermogen van mensen om te communiceren door emoties
en expressie geevalueerd zijn en deze individuen de meeste kans hebben om te
overleven
,Hoofdstuk 2:
- De verschillende methodes kennen en begrijpen om het gedrag te onderzoeken
- Bijbehorende begrippen kennen, o.a.: onafhankelijke en afhankelijke
variabele, binnen- proefpersonen design, tussen-proefpersonen design,
correlatie
Typen onderzoeksmetoden:
1. Research design
2. Setting
3. Data collection method
Research design:
1. Experiment: de meest directe en conclusieve benadering om een hypothese te testen
over oorzaak gevolg relatie tussen twee variabelen→ de onafhankelijke variabele (die
staat vast) en de afhankelijke variabele (staat niet vast) → kortom welke invloed
hebben onafhankelijke variabelen om afhankelijke variabelen en welke zorgen voor
een verandering in de afhankelijke variabelen → bijv. de invloed van factoren op de
intelligentie
Afhankelijke variabelen: metingen van gedrag.
Onafhankelijke variabelen: Factoren die deze metingen kunnen beïnvloeden.
Experiment: een procedure waarbij een onderzoeker systematisch een of meer
onafhankelijke variabelen manipuleert en kijkt naar veranderingen in een of meer afhankelijke
variabelen, terwijl hij de andere variabelen constant houdt.
- Binnen-proefpersoon experiment: “a number of subjects are each tested in each
condition of the independent variable. But within-subject experiments can be
conducted with just one subject.” → alle proefpersonen doen beide condities
- VB: blootstellen door aan/afwezigheid van bepaalde factoren (in geval van Hans
(paard) kreeg hij oogkleppen op): onafhankelijke variabele en het aantal vragen:
afhankelijke variabele.
- Tussen-proefpersonen experiment: “The manipulations of the independent variable
(which is the different treatment) were applied to different groups of subjects.” → is
een experiment waarbij men kijkt naar de invloed van verschillende factoren op twee
of meerdere groepen
- VB: Onderzoek bij depressieve mensen die verschillende soorten therapieën krijgen.
Onafhankelijke variabele: het soort therapie, afhankelijke variabele: de mate van
depressie na 16 weken behandeling.
Random assignment (dus random plaatsen van mensen bij verschillende soort behandeling is
kenmerkend voor tussen-proefpersoon experiment). Zorgt ervoor dat proefpersonen niet
toegewezen worden op een manier dat de bias zou kunnen beïnvloeden.
2. Correlatie studie: onderzoeker observeert al bestaande therapieën, dus manipuleert
geen variabele maar observeert/meet twee of meer al bestaande variabelen en zoekt
naar de relatie hiertussen. → iedere individu of groep wordt op hetzelfde moment
eenmaal gemeten en hierdoor is er geen verband tussen oorzaak en gevolg
3. Descriptieve studie het beschrijven van gedrag van een individu of een groep
individuen zonder de relaties tussen verschillende variabelen te beoordelen. → kunnen
bijv. alleen simpelweg de prevalentie geven van een ziekte zonder de eigenschappen
of variabele te noemen
- Verschil tussen experimenteel en beschrijvend onderzoek:
- Beschrijvend: bekijkt natuurlijk gedrag.
- Experimenteel: beïnvloedt een factor; kan oorzaak en gevolg scheiden
, Research settings:
- Laboratorium: de subjects worden in een speciale omgeving gebracht zodat
wetenschappers de data kunnen analyseren en de omgeving exact kunnen
aanpassen zoals zij willen → gedrag wel meer kunstmatig
- Field studie: de wetenschappers hebben geen controle over de omgeving → meer
natuurlijk gedrag
Statistische methoden
1. Descriptieve statistieken: worden gebruikt om sets van data samen te vatten
2. Inferential statistieken: helpen onderzoekers te bepalen hoe overtuigd ze kunnen zijn in
oordelen of de resultaten ontstaan door kans
- Verschillende vormen van data-verzameling kennen en begrijpen
Data collections methods:
1. Self-report methode: procedure waarbij mensen worden gevraagd hun eigen gedrag of
mentale status te beoordelen/beschrijven.
- vragenlijsten
- Interviews
- Introspectie (zelfreflectie): de persoonlijke observatie van iemands gedachten, percepties en
gevoelens
2. Observationele methodes: observeren en recorden van de proefpersonene hun gedrag door
natuurlijke observatie en vormen van testen → ze beoordelen zelf en vertrouwen niet op de
zelfrapporten van proefpersonen
- Natuurlijke observaties
- Psychologische testen
Hawthorne effect: wanneer er een verandering in gedrag bij de proefpersoon plaatsvindt als
gevolg van dat hij weet dat hij in de gaten gehouden wordt.
- Betrouwbaarheid en validiteit van meetinstrumenten begrijpen
Betrouwbaarheid: Bij betrouwbaarheid gaat het om hoe consistent een methode iets meet.
Hierbij is het van belang dat de uitkomsten hetzelfde zijn als je de meting of het gehele
onderzoek op exact dezelfde wijze nog een keer uitvoert.
(heeft te maken met meetfouten, niet de bias)
Validiteit: Bij validiteit gaat het om de vraag of de resultaten uit jouw scriptie wel juist zijn en
of je op basis hiervan harde conclusies kunt trekken. Zo corresponderen de resultaten van een
valide onderzoek met de werkelijke eigenschappen, fenomenen en variaties in de fysieke en
sociale wereld.
(een gebrek aan validiteit kan een bron van een bias zijn)
Een bias is een niet gerandomiseerd (bestuurd) effect dat veroorzaakt wordt door een
bepaalde factor of externe factoren dan die van de onderzoeks hypothese
Een groep is bijvoorbeeld een biased sample wanneer de leden van een specifieke groep
aanvankelijk anders zijn dan een andere groep of populatie in een systematische manier
