Jakop Rigter
Handboek
ontwikkelings
psychopathologie
bij kinderen en jeugdigen
Tweede, herziende druk
ISBN 978 90 469 0707 8
Uitgeverij Coutinho
Bussum, 2020
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 6: Voedings- en eetstoornissen bij het jonge kind....................13
Hoofdstuk 7: Gehechtheid en hechtingsstoornissen.................................22
Hoofdstuk 8: Autismespectrumstoornissen...............................................26
Hoofdstuk 9: Zindelijk worden en zindelijkheidsstoornissen.....................37
Hoofdstuk 10: Taal-, spraak- en leerstoornissen.......................................43
Hoofdstuk 11: Zelfregulatie en de aandachtsdeficiënte-/
hyperactiviteitsstoornis (ADHD)................................................................52
..................................................................................................................59
2
,Hoofdstuk 5: Slaapstoornissen en slaapproblemen
5.1 Inleiding
Sommige slaapproblemen zijn verbonden aan bepaalde leeftijdsfases en kunnen vanzelf
overgaan, en voor sommige slaapproblemen kan behandeling nodig zijn. Kinderen en/of
de ouders kunnen last hebben van het slaapprobleem dat zich afspeelt.
5.2 Wat is slaap?
Wanneer iemand slaapt verkeert hij/zij zich in een toestand van verminderde motorische
activiteit en verminderde verwerking van zintuigelijke prikkels. Een mens slaapt
gemiddeld 8 uur per nacht, of te wel 1/3e van ons leven, wat inhoudt dat iemand die
60 jaar is al 20 jaar heeft geslapen!
Kinderen slapen echter gemiddeld meer. Er blijkt een aflopend gemiddelde te zijn
naarmate wij ouder worden. Zie onderstaande afbeelding.
De regel geldt: hoe kleiner het lichaam, hoe langer de slaap. Dit komt doordat een
kleiner lichaam een snellere stofwisseling heeft, waardoor de lichaamstemperatuur hoger
ligt. De snellere stofwisseling zorgt voor meer beschadigingen aan cellen en een
toename van gevaarlijke afvalstoffen.
Wanneer de slaap verstoord wordt en te kort is; heeft dit negatieve gevolgen, waardoor
iemand eerder ziek wordt en gevoeliger is voor stress.
5.2.1 De slaapcyclus
Wij hebben twee soorten slaap: de remslaap en de non-remslaap. Rem (rapid eye
movement) staat voor het feit dat onze ogen snel heen- en weer bewegen tijdens deze
fase. De remslaap staat ook wel bekend als de actieve slaap of de droomslaap.
De non-remslaap bestaat uit vier fases, namelijk: Fase 1: een lichte slaap, Fase 2: een
iets minder lichte slaap, Fase 3 en 4: de diepe slaap.
De totale eerste non-remslaap duurt circa 90 minuten, waarop een remslaapperiode
volgt van circa 10-20 minuten. Hierna herhaalt het proces zich tot circa vier á vijf keer.
3
, Dromen kan zowel in de remslaap als de non-remslaap plaatsvinden, maar dit gebeurt
vaker bij de remslaap.
Bij kinderen vindt de productie van een groeihormoon voor 50% plaats tijdens de diepe
slaap (fase 3 en 4).
5.2.3 Biologische klokken
Het slaap- waakritme wordt medebepaald door een biologische klok, die met
vermeerdering van licht 's ochtends en vermindering van licht 's avonds is afgesteld op
24 uur. Dagelijkse rituelen, zoals maaltijden op vaste tijden, bevorderen het juiste ritme.
De rol van melatonine
Bij de aansturing van het slaap-waakritme speelt het slaaphormoon melatonine een
grote rol. Een toename van melatonine (bij afname van licht) bevordert slapen, een
afname (bij toename van licht) bevordert het (ont)waken.
4
Handboek
ontwikkelings
psychopathologie
bij kinderen en jeugdigen
Tweede, herziende druk
ISBN 978 90 469 0707 8
Uitgeverij Coutinho
Bussum, 2020
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 6: Voedings- en eetstoornissen bij het jonge kind....................13
Hoofdstuk 7: Gehechtheid en hechtingsstoornissen.................................22
Hoofdstuk 8: Autismespectrumstoornissen...............................................26
Hoofdstuk 9: Zindelijk worden en zindelijkheidsstoornissen.....................37
Hoofdstuk 10: Taal-, spraak- en leerstoornissen.......................................43
Hoofdstuk 11: Zelfregulatie en de aandachtsdeficiënte-/
hyperactiviteitsstoornis (ADHD)................................................................52
..................................................................................................................59
2
,Hoofdstuk 5: Slaapstoornissen en slaapproblemen
5.1 Inleiding
Sommige slaapproblemen zijn verbonden aan bepaalde leeftijdsfases en kunnen vanzelf
overgaan, en voor sommige slaapproblemen kan behandeling nodig zijn. Kinderen en/of
de ouders kunnen last hebben van het slaapprobleem dat zich afspeelt.
5.2 Wat is slaap?
Wanneer iemand slaapt verkeert hij/zij zich in een toestand van verminderde motorische
activiteit en verminderde verwerking van zintuigelijke prikkels. Een mens slaapt
gemiddeld 8 uur per nacht, of te wel 1/3e van ons leven, wat inhoudt dat iemand die
60 jaar is al 20 jaar heeft geslapen!
Kinderen slapen echter gemiddeld meer. Er blijkt een aflopend gemiddelde te zijn
naarmate wij ouder worden. Zie onderstaande afbeelding.
De regel geldt: hoe kleiner het lichaam, hoe langer de slaap. Dit komt doordat een
kleiner lichaam een snellere stofwisseling heeft, waardoor de lichaamstemperatuur hoger
ligt. De snellere stofwisseling zorgt voor meer beschadigingen aan cellen en een
toename van gevaarlijke afvalstoffen.
Wanneer de slaap verstoord wordt en te kort is; heeft dit negatieve gevolgen, waardoor
iemand eerder ziek wordt en gevoeliger is voor stress.
5.2.1 De slaapcyclus
Wij hebben twee soorten slaap: de remslaap en de non-remslaap. Rem (rapid eye
movement) staat voor het feit dat onze ogen snel heen- en weer bewegen tijdens deze
fase. De remslaap staat ook wel bekend als de actieve slaap of de droomslaap.
De non-remslaap bestaat uit vier fases, namelijk: Fase 1: een lichte slaap, Fase 2: een
iets minder lichte slaap, Fase 3 en 4: de diepe slaap.
De totale eerste non-remslaap duurt circa 90 minuten, waarop een remslaapperiode
volgt van circa 10-20 minuten. Hierna herhaalt het proces zich tot circa vier á vijf keer.
3
, Dromen kan zowel in de remslaap als de non-remslaap plaatsvinden, maar dit gebeurt
vaker bij de remslaap.
Bij kinderen vindt de productie van een groeihormoon voor 50% plaats tijdens de diepe
slaap (fase 3 en 4).
5.2.3 Biologische klokken
Het slaap- waakritme wordt medebepaald door een biologische klok, die met
vermeerdering van licht 's ochtends en vermindering van licht 's avonds is afgesteld op
24 uur. Dagelijkse rituelen, zoals maaltijden op vaste tijden, bevorderen het juiste ritme.
De rol van melatonine
Bij de aansturing van het slaap-waakritme speelt het slaaphormoon melatonine een
grote rol. Een toename van melatonine (bij afname van licht) bevordert slapen, een
afname (bij toename van licht) bevordert het (ont)waken.
4
