Tentamen Personen- en Familierecht
Week 1
In art. 8 EVRM is het recht op familie- en gezinsleven vastgesteld:
1. Eenieder heeft het recht op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en gezinsleven, zijn
woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan
voor zover de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het
belang van nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het
land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de
gezondheid of de goede zeden of voor bescherming van de rechten en vrijheden van
anderen.
Family life
Uit art. 8 EVRM volgt dat iedereen recht heeft op respect voor zijn familie- en gezinsleven, ook wel
family life genoemd. Ongerechtvaardigde inmenging in de uitoefening van dit recht door
overheidsorganen is niet toegestaan, maar er zijn uitzonderingen.
Family life is niet hetzelfde als familierechtelijk betrekking. Het wordt ook wel omschreven als een
nauwe persoonlijke betrekking. Wanneer is er nu sprake van family life? Dit begrip dient ruim te
worden opgevat. Het gaat niet alleen om een nauwe persoonlijke band tussen ouders en kinderen
maar ook tussen grootouders, andere bloedverwanten en zelf niet-bloedverwanten. Bovendien stelt
art 8 EVRM niet als noodzakelijke vereiste dat er daadwerkelijk sprake moet zijn van samenleving,
hoewel dit in veel gevallen wel een indicatie is van familierechtelijke betrekking waaruit het bestaan
van family life kan worden afgeleid.
Marckx-arrest
Nederland moest de nationale wetgeving ook aanpassen. Voor het eerst werd er positieve
verplichtingen aangenomen, namelijk family life. Family life werd uitgebreid naar
grootouders/kleinkinderen. Ook werd art. 8 EVRM voor het eerst uitgebreid uitgelegd.
In 1979 deed het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) een belangrijke uitspraak ten
aanzien van family life in een zaak die was aangespannen door een Belgische vrouw. Het ging om een
ongehuwde vrouw die van mening was dat een aantal bepalingen in de Belgische wet discriminerend
waren en inbreuk maakten op het gezinsleven. Op grond van die bepalingen werd onderscheid
gemaakt tussen kinderen geboren binnen een huwelijk en buitenechtelijke kinderen. Een ongehuwde
moeder was niet van rechtswege juridisch moeder van het uit haar geboren kind, maar diende dat
kind eerst te erkennen alvorens er sprake was van moederschap. Volgens het Hof vloeit uit art. 8
EVRM voort dat lidstaten ervoor dienen te zorgen dat wet- en regelgeving geen inbreuk maakt op het
recht op family life end at burgers een normaal gezinsleven kunnen leiden. Het Hof oordeelde dat de
Belgische wetsbepalingen een inbreuk vormen op het recht op family life.
In de volgende situaties is volgens de jurisprudentie van het EHRM sprake van family life:
Tussen echtgenoten (samenwoning is geen vereiste)
Tussen een man en een vrouw die een relatie hebben die vergelijkbaar is met een huwelijk
(samenwoning is geen vereiste)
Tussen ouders en een uit huwelijke geboren kind (vanaf het moment van de geboorte van
het kind; samenwonen is geen vereiste)
Tussen ongehuwde, langdurig samenwonende ouders en hun kind
Tussen moeder en kind
Tussen de man die het kind erkend heeft en het kind
, Tussen de biologische vader en het kind (er moet sprake zijn van bijkomende
omstandigheden zoals: samenleving of omgang met het kind, verzorging van het kind, een
relatie met de moeder)
Tussen naaste bloedverwanten en het kind (er moet een nauwe persoonlijke betrekking
bestaan)
Tussen pleegouders of opvangouders en het kind
Tussen niet-biologische ouder en kind
Let op!
In deze situaties is niet altijd automatisch sprake van family life; dit kan afhankelijk zijn van
omstandigheden van geval.
Wanneer family life tussen een kind en een of meerdere personen moet worden aangenomen,
vloeien hier bepaalde rechten uit voort, met name op het gebied van gezag, omgang, samenleving en
erkenning. Dit speelt bijvoorbeeld een rol in kwesties betreffende kinderbeschermingsmaatregelen,
echtscheidingen en vreemdelingenprocedures. Family lif e kan verbroken worden, maar dit gebeurt
slechts in uitzonderlijke gevallen.
Onderbouwen wanneer tussen twee personen sprake is van family life
Family life bestaat o.a. tussen:
- Echtgenoten
- Moeder en kind (door geboorte)
- Erkenner en kind
En verder onder omstandigheden tussen:
- Biologische vader en kind (sprake van bijkomende omstandigheden, zie hierboven)
- Grootouders en kleinkind
- Pleegouder en kind.
Ouders
Wanneer is er sprake van family life tussen ouders en hun kind?
Voorbeeld: man vrouw ontmoeten elkaar en raken zwanger, niet getrouwd. Gaan samenwonen. Kind
is welkom. Dan voor de geboorte krijgen ze ruzie en gaan uit elkaar man gaat ergens anders wonen.
Baby wordt geboren, op het moment wie is dan de juridische moeder? De moeder die is bevallen van
het kind art. 198 lid 1 sub a boek 1. Heeft zij family life met het kind. Je moet kijken naar feiten en
omstandigheden. Ja ze heeft het kind gewild gaat voor het kind zorgen en is de juridische moeder.
Maar de vader die uit beeld is, is hij juridisch vader van het kind? Art 1:199 BW nee hij is niet met de
vrouw samen hij had het kind moeten herkennen. Dus de moeder heeft wel een familierechtelijke
betrekking. De vader is niet de juridische vader, heeft geen familierechtelijke betrekking. Maar heeft
de vader family life, hij heeft in het begin geholpen met de komst van het kindje, hij wilde het kindje
en hij is de biologische vader van het kind. Dus er is sprake van family life.
Gehuwde ouders of ouders in vergelijkbare relatie- kind
Volgens jurisprudentie van EHRM is er tussen gehuwden en het kind sprake van gezinsleven. Niet
samenwonen, kan family life onder bepaalde omstandigheden worden aangenomen. Dit is
bijvoorbeeld het geval wanneer partijen al wel met elkaar in het huwelijk zijn getreden maar onder
omstandigheden niet bij elkaar wonen. Van belang is dat partijen een huwelijk met elkaar zijn
aangegaan, met elkaar samenwonen of de intentie hebben met elkaar samen te gaan wonen
teneinde een gezinsleven met elkaar te leiden.
,Wanneer man en vrouw niet met elkaar gehuwd zijn, maar een relatie hebben in vergelijking met
een huwelijk, kan er ook sprake zijn van gezinsleven dat onder art. 8 EVRM valt. Samenwoning is niet
vereist, en in bijzondere gevallen kunnen andere factoren erop wijzen dat een bepaalde relatie
voldoende duurzaam is dat familiebanden erop wijzen dat een bepaalde relatie voldoende duurzaam
is dat familiebanden moet worden aangenomen.
Moeder- kind
Marckx-arrest, het kind komt uit de moeder dus er is automatisch family life.
Vader- kind
Tussen vader en kind kan er ook sprake zijn van family life. Er is sprake hiervan als de vader gehuwd
is met de moeder of een relatie heeft met haar die vergelijkbaar is met een huwelijk. Buiten deze
relaties kan echter ook sprake zijn van family life tussen vader en kind.
Tussen een kind en de biologische vader die niet van rechtswege juridisch vader is, kan family life
bestaan. Hiervoor is het noodzakelijk dat er bijkomende omstandigheden zijn waaruit kan worden
afgeleid dat er een nauwe persoonlijke betrekking bestaat.
Zaaddonor
De donor is in principe de biologische vader, maar niet de verwekker van het kind. Kan tussen
donorvader en kind family life bestaan? Bij het antwoorden kan het van belang zijn of het gaat ome
en bekende of onbekende donor. Wanneer een onbekende donor, ontstaat in beginsel geen family
life, de man kent de moeder immers niet. Is de donor bekend en heeft hij bijvoorbeeld afspraken
gemaakt met de moeder en eventuele partner om een rol in het leven van het kind te zullen spelen,
dan kan hierdoor family life ontstaan.
, Rechten en plichten family life
Family life kan relevant zijn voor o.a.:
- Het recht op contact (zorgverdeling/ omgang)
- Het recht op informatie
- Gezamenlijk gezag
- Recht van ouder en kind op verzorging en opvoeding van het kind door de ouder
- Aanspraak van het kind op levensonderhoud
- Aanspraken betreffende een geslachtsnaam.
Family life, familierechtelijke betrekking, bloedverwantschap en aanverwantschap met
elkaar vergelijken en uitleggen wat deze begrippen van elkaar verschillen
Verschil tussen family life en familierechtelijke betrekking
Er is een verschil tussen family life en familierechtelijke betrekkingen. Wanneer er sprake is
van family life is er geen sprake van een juridische band. Bij familierechtelijke betrekking is
er wel sprake van een juridische band. De biologische band betekent niets voor de wet. Ook
al ben je bijvoorbeeld de biologische vader, maar niet de juridische vader, dan het je niets te
zeggen. Tussen family life is er dus geen juridische band. Het is juist de manier van de
biologische vader (maar niet juridisch) nog steeds contact willen houden met hun kleinkind.
Het is een manier om toch nog betrokken te blijven in iemands leven. Familierechtelijke
betrekkingen is het volledige pakket.
Week 1
In art. 8 EVRM is het recht op familie- en gezinsleven vastgesteld:
1. Eenieder heeft het recht op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en gezinsleven, zijn
woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan
voor zover de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het
belang van nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het
land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de
gezondheid of de goede zeden of voor bescherming van de rechten en vrijheden van
anderen.
Family life
Uit art. 8 EVRM volgt dat iedereen recht heeft op respect voor zijn familie- en gezinsleven, ook wel
family life genoemd. Ongerechtvaardigde inmenging in de uitoefening van dit recht door
overheidsorganen is niet toegestaan, maar er zijn uitzonderingen.
Family life is niet hetzelfde als familierechtelijk betrekking. Het wordt ook wel omschreven als een
nauwe persoonlijke betrekking. Wanneer is er nu sprake van family life? Dit begrip dient ruim te
worden opgevat. Het gaat niet alleen om een nauwe persoonlijke band tussen ouders en kinderen
maar ook tussen grootouders, andere bloedverwanten en zelf niet-bloedverwanten. Bovendien stelt
art 8 EVRM niet als noodzakelijke vereiste dat er daadwerkelijk sprake moet zijn van samenleving,
hoewel dit in veel gevallen wel een indicatie is van familierechtelijke betrekking waaruit het bestaan
van family life kan worden afgeleid.
Marckx-arrest
Nederland moest de nationale wetgeving ook aanpassen. Voor het eerst werd er positieve
verplichtingen aangenomen, namelijk family life. Family life werd uitgebreid naar
grootouders/kleinkinderen. Ook werd art. 8 EVRM voor het eerst uitgebreid uitgelegd.
In 1979 deed het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) een belangrijke uitspraak ten
aanzien van family life in een zaak die was aangespannen door een Belgische vrouw. Het ging om een
ongehuwde vrouw die van mening was dat een aantal bepalingen in de Belgische wet discriminerend
waren en inbreuk maakten op het gezinsleven. Op grond van die bepalingen werd onderscheid
gemaakt tussen kinderen geboren binnen een huwelijk en buitenechtelijke kinderen. Een ongehuwde
moeder was niet van rechtswege juridisch moeder van het uit haar geboren kind, maar diende dat
kind eerst te erkennen alvorens er sprake was van moederschap. Volgens het Hof vloeit uit art. 8
EVRM voort dat lidstaten ervoor dienen te zorgen dat wet- en regelgeving geen inbreuk maakt op het
recht op family life end at burgers een normaal gezinsleven kunnen leiden. Het Hof oordeelde dat de
Belgische wetsbepalingen een inbreuk vormen op het recht op family life.
In de volgende situaties is volgens de jurisprudentie van het EHRM sprake van family life:
Tussen echtgenoten (samenwoning is geen vereiste)
Tussen een man en een vrouw die een relatie hebben die vergelijkbaar is met een huwelijk
(samenwoning is geen vereiste)
Tussen ouders en een uit huwelijke geboren kind (vanaf het moment van de geboorte van
het kind; samenwonen is geen vereiste)
Tussen ongehuwde, langdurig samenwonende ouders en hun kind
Tussen moeder en kind
Tussen de man die het kind erkend heeft en het kind
, Tussen de biologische vader en het kind (er moet sprake zijn van bijkomende
omstandigheden zoals: samenleving of omgang met het kind, verzorging van het kind, een
relatie met de moeder)
Tussen naaste bloedverwanten en het kind (er moet een nauwe persoonlijke betrekking
bestaan)
Tussen pleegouders of opvangouders en het kind
Tussen niet-biologische ouder en kind
Let op!
In deze situaties is niet altijd automatisch sprake van family life; dit kan afhankelijk zijn van
omstandigheden van geval.
Wanneer family life tussen een kind en een of meerdere personen moet worden aangenomen,
vloeien hier bepaalde rechten uit voort, met name op het gebied van gezag, omgang, samenleving en
erkenning. Dit speelt bijvoorbeeld een rol in kwesties betreffende kinderbeschermingsmaatregelen,
echtscheidingen en vreemdelingenprocedures. Family lif e kan verbroken worden, maar dit gebeurt
slechts in uitzonderlijke gevallen.
Onderbouwen wanneer tussen twee personen sprake is van family life
Family life bestaat o.a. tussen:
- Echtgenoten
- Moeder en kind (door geboorte)
- Erkenner en kind
En verder onder omstandigheden tussen:
- Biologische vader en kind (sprake van bijkomende omstandigheden, zie hierboven)
- Grootouders en kleinkind
- Pleegouder en kind.
Ouders
Wanneer is er sprake van family life tussen ouders en hun kind?
Voorbeeld: man vrouw ontmoeten elkaar en raken zwanger, niet getrouwd. Gaan samenwonen. Kind
is welkom. Dan voor de geboorte krijgen ze ruzie en gaan uit elkaar man gaat ergens anders wonen.
Baby wordt geboren, op het moment wie is dan de juridische moeder? De moeder die is bevallen van
het kind art. 198 lid 1 sub a boek 1. Heeft zij family life met het kind. Je moet kijken naar feiten en
omstandigheden. Ja ze heeft het kind gewild gaat voor het kind zorgen en is de juridische moeder.
Maar de vader die uit beeld is, is hij juridisch vader van het kind? Art 1:199 BW nee hij is niet met de
vrouw samen hij had het kind moeten herkennen. Dus de moeder heeft wel een familierechtelijke
betrekking. De vader is niet de juridische vader, heeft geen familierechtelijke betrekking. Maar heeft
de vader family life, hij heeft in het begin geholpen met de komst van het kindje, hij wilde het kindje
en hij is de biologische vader van het kind. Dus er is sprake van family life.
Gehuwde ouders of ouders in vergelijkbare relatie- kind
Volgens jurisprudentie van EHRM is er tussen gehuwden en het kind sprake van gezinsleven. Niet
samenwonen, kan family life onder bepaalde omstandigheden worden aangenomen. Dit is
bijvoorbeeld het geval wanneer partijen al wel met elkaar in het huwelijk zijn getreden maar onder
omstandigheden niet bij elkaar wonen. Van belang is dat partijen een huwelijk met elkaar zijn
aangegaan, met elkaar samenwonen of de intentie hebben met elkaar samen te gaan wonen
teneinde een gezinsleven met elkaar te leiden.
,Wanneer man en vrouw niet met elkaar gehuwd zijn, maar een relatie hebben in vergelijking met
een huwelijk, kan er ook sprake zijn van gezinsleven dat onder art. 8 EVRM valt. Samenwoning is niet
vereist, en in bijzondere gevallen kunnen andere factoren erop wijzen dat een bepaalde relatie
voldoende duurzaam is dat familiebanden erop wijzen dat een bepaalde relatie voldoende duurzaam
is dat familiebanden moet worden aangenomen.
Moeder- kind
Marckx-arrest, het kind komt uit de moeder dus er is automatisch family life.
Vader- kind
Tussen vader en kind kan er ook sprake zijn van family life. Er is sprake hiervan als de vader gehuwd
is met de moeder of een relatie heeft met haar die vergelijkbaar is met een huwelijk. Buiten deze
relaties kan echter ook sprake zijn van family life tussen vader en kind.
Tussen een kind en de biologische vader die niet van rechtswege juridisch vader is, kan family life
bestaan. Hiervoor is het noodzakelijk dat er bijkomende omstandigheden zijn waaruit kan worden
afgeleid dat er een nauwe persoonlijke betrekking bestaat.
Zaaddonor
De donor is in principe de biologische vader, maar niet de verwekker van het kind. Kan tussen
donorvader en kind family life bestaan? Bij het antwoorden kan het van belang zijn of het gaat ome
en bekende of onbekende donor. Wanneer een onbekende donor, ontstaat in beginsel geen family
life, de man kent de moeder immers niet. Is de donor bekend en heeft hij bijvoorbeeld afspraken
gemaakt met de moeder en eventuele partner om een rol in het leven van het kind te zullen spelen,
dan kan hierdoor family life ontstaan.
, Rechten en plichten family life
Family life kan relevant zijn voor o.a.:
- Het recht op contact (zorgverdeling/ omgang)
- Het recht op informatie
- Gezamenlijk gezag
- Recht van ouder en kind op verzorging en opvoeding van het kind door de ouder
- Aanspraak van het kind op levensonderhoud
- Aanspraken betreffende een geslachtsnaam.
Family life, familierechtelijke betrekking, bloedverwantschap en aanverwantschap met
elkaar vergelijken en uitleggen wat deze begrippen van elkaar verschillen
Verschil tussen family life en familierechtelijke betrekking
Er is een verschil tussen family life en familierechtelijke betrekkingen. Wanneer er sprake is
van family life is er geen sprake van een juridische band. Bij familierechtelijke betrekking is
er wel sprake van een juridische band. De biologische band betekent niets voor de wet. Ook
al ben je bijvoorbeeld de biologische vader, maar niet de juridische vader, dan het je niets te
zeggen. Tussen family life is er dus geen juridische band. Het is juist de manier van de
biologische vader (maar niet juridisch) nog steeds contact willen houden met hun kleinkind.
Het is een manier om toch nog betrokken te blijven in iemands leven. Familierechtelijke
betrekkingen is het volledige pakket.
