Inhoud
HC1: Introductie ...................................................................................................................................... 3
Anatomie & fysiologie: H1.1-1.5 Inleiding (blz. 3-9) + klinische aantekening (blz. 15) ....................... 3
PHTLS: H6 t/m PS (eerste beoordeling) (blz. 157-158) ....................................................................... 4
HC2: Oriëntatie/basis anatomie .............................................................................................................. 5
Anatomie & fysiologie: H1.6-1.8 Inleiding (blz. 9-21) ......................................................................... 5
Pathologie: H1 Inleiding (blz 4-8) ........................................................................................................ 8
Basisboek pathologie: H3.3-3.5 Patiënt en arts (blz. 32-45) ............................................................... 8
HC3: Introductie lichamelijk onderzoek ................................................................................................ 12
Fysische diagnostiek: H2 Inleiding LO (blz. 10-19) ............................................................................ 12
Fysische diagnostiek: H3.1-3.6 Algemeen onderzoek (blz. 22-45) .................................................... 15
HC5: De huid .......................................................................................................................................... 26
Anatomie & fysiologie: H5 De huidlaag (blz. 145-162) ..................................................................... 26
Anatomie & fysiologie: H17.7.4 Stofwisseling; warmteregulering (blz. 710-711) ............................ 30
Verpleegkundige V dl. 2: H17.1-17.4 Brandwonden (blz. 65-69) ...................................................... 30
Pathologie: H17.11.3 Aandoeningen huid; brandwonden (blz. 388-390) + fig 17.36 ....................... 33
VTM2: Algemene indruk........................................................................................................................ 33
WC2: Cellen, weefsels en stofwisseling ................................................................................................ 34
Anatomie & fysiologie: H2.7-2.8 Zuren, basen zouten en pH (blz. 46-48) ........................................ 34
Anatomie & fysiologie: H2.13-2.14 ATP en biochemische bouwstenen (blz. 59-62) ........................ 34
Anatomie & fysiologie: H3.1-3.6 Celstructuur (blz. 69-95) ............................................................... 35
Anatomie & fysiologie: H4.1-4.7 Weefselniveau (blz.112-135) ........................................................ 39
VTM3: LO vitale functies ....................................................................................................................... 49
Verpleegkundige V dl.1: H3.2-3.5 Vitale parameters (blz. 79-85) ..................................................... 49
HC6: Beeldend onderzoek ..................................................................................................................... 51
HC7: Acute hulpverlening ...................................................................................................................... 53
PHLTS: H6 t/m Stappen PS (blz. 156-166) + H6 SAMPLE anamnese (blz. 170) ................................. 53
LB SEHV: H1.1-1.2 Initial Assessment (blz. 3-7) ................................................................................. 56
LB SEHV: H7.1-7.4 Traumatologie (blz. 183-189) .............................................................................. 57
LB SEHV 2007: H22.1-22.5 Organisatie SEH (blz. 751-760) ............................................................... 59
HC9: LO thorax, longen en luchtwegen ................................................................................................. 59
LB SEHV: H1.3-1.5 Onderzoekstechnieken (alleen thorax) (blz. 7-17) .............................................. 59
LB anamnese: H10.8 + H11.4 Tractus respiratorius (blz.169-170 + 219-237) ................................... 63
Fysische diagnostiek: H5.1 + H5.3 Anatomie (blz. 86-88 + 108-116) - stemgeleidingstests ............. 68
WC4: Bloedgaswaarden en zuur-base-evenwicht................................................................................. 72
1
, Anatomie & fysiologie: H11.3.2-11.3.3 Anatomie erytrocyt (blz. 455-456)...................................... 72
Anatomie & fysiologie: H15.7 Hb binding (blz. 620-622) .................................................................. 72
Anatomie & fysiologie: H18.8 Zuur-base-evenwicht (blz. 749-754) ................................................. 73
LB SEHV: H3 Zuur-basestatus (blz. 61-68) ......................................................................................... 74
HC8: Anatomie & fysiologie longen....................................................................................................... 77
Anatomie & fysiologie: H15 Ademhalingsstelsel (blz. 599-635) ....................................................... 77
HC10: Luchtwegmanagement ............................................................................................................... 87
Verpleegkundige V dl.2: H18.2-18.3 Ademhalingsprocessen (blz. 161-166) .................................... 87
Verpleegkundige V dl.2: H18.4.8 Beademingsballon (blz. 172-173) ................................................. 87
Verpleegkundige V dl.2: H18.6-18.7 O2-toedienen + vrije ademweg (blz. 177-188) ........................ 88
PHLTS: H7 Luchtweg en ventilatie (blz. 188-202 + 213-217 + 220-228) ........................................... 90
Procedures SEH: H2 Procedure 3 + 4 + 5 + 8 + 9 ............................................................................... 95
Procedures SEH: H3 Procedure 19 .................................................................................................... 97
Procedures SEH: H4 Procedure 22 + 23 ............................................................................................ 97
Procedures SEH: H5 Procedure 27 .................................................................................................... 98
Procedures SEH: H11 Procedure 62 + 63 .......................................................................................... 99
HC11: Respiratoire insufficiëntie ......................................................................................................... 100
LB SEHV: H2 Ademhaling (blz. 33-52) .............................................................................................. 100
Pathologie: H8.5-8.6 Aandoeningen onderste luchtwegen + leeftijd (blz. 142-157) ...................... 111
HC12: De X-thorax ............................................................................................................................... 114
HC13: Inleiding oncologie .................................................................................................................... 116
Oncologie: H1.1-1.9 Diagnostiek en stadiëring (blz. 4-16) .............................................................. 116
Oncologie: H6.1-6.2 Chirurgie (blz. 90-92) ...................................................................................... 120
Oncologie: H7.1-7.2.2 Bestraling (blz. 106-107).............................................................................. 121
Oncologie: H8.1-8.3 Chemotherapie (blz. 138-139)........................................................................ 121
Pathologie: H4 Kanker (blz. 55-65) .................................................................................................. 121
2
,HC1: Introductie
Anatomie & fysiologie: H1.1-1.5 Inleiding (blz. 3-9) + klinische aantekening (blz. 15)
Basale functies alle levende wezens:
▪ Reactievermogen: prikkelbaarheid en aanpassingsvermogen
▪ Groei: deling van cellen
▪ Voortplanting
▪ Beweging: mag ook alleen inwendig zijn
▪ Stofwisseling: metabolisme (alle chemische reacties in het lichaam). Respiratie
(zuurstofgebruik) en excretie worden hier ook onder verstaan.
Anatomie = de studie van in- en uitwendige structuren en de fysieke relaties tussen lichaamsdelen.
▪ Macroscopische anatomie: met het blote oog zichtbaar.
▪ Systemische anatomie: bestuderen van de structuur van een orgaanstelsel.
▪ Microscopische anatomie: niet zonder vergroting zichtbaar. Onderverdeeld in de grootte dat
wordt onderzocht.
Fysiologie = de studie van de manier waarop levende organismen hun vitale functies verrichten.
▪ Celfysiologie: gebeurtenissen op chemisch of moleculair niveau.
▪ Orgaanfysiologie
▪ Systeemfysiologie: alle aspecten van het functioneren van specifieke orgaanstelsels.
▪ Pathofysiologie/pathologie (pathos = ziekte): bestuderen van effecten van aandoeningen op
het functioneren van organen of stelsels.
Het lichaam is onderverdeeld in verschillende organisatieniveaus:
▪ Chemisch niveau: van atomen tot moleculen
▪ Celniveau: van moleculen tot cellen
▪ Weefselniveau: dezelfde soort cellen die samenwerken
▪ Orgaanniveau: twee of meer weefsels die samenwerken
▪ Orgaanstelselniveau: alle organen die samen iets voor elkaar krijgen
▪ Organismeniveau: alle orgaanstelsels samen
Orgaanstelsels (blz. 9-12):
▪ Huid (grootste orgaan) ▪ Lymfestelsel
▪ Beenderstelsel ▪ Ademhalingsstelsel
▪ Spierstelsel ▪ Spijsverteringsstelsel
▪ Zenuwstelsel ▪ Urinaire stelsel
▪ Endocriene stelsel ▪ Voortplantingsstelsel
▪ Cardiovasculaire stelsel
Milieu interieur = extracellulaire vloeistof (niet de intracellulaire)
Homeostase = een stabiel intern milieu.
Homeostatische regulering bevat de aanpassingen van de fysiologische systemen.
1. Receptor: gevoelig voor een stimulus.
2. Besturings- of integratiecentrum: ontvangt en verwerkt informatie van de receptor.
3. Effector (cel of orgaan): reageert op de signalen.
Dit is een negatieve terugkoppeling, omdat de effector het tegenovergestelde doet dan wat de
receptor doorgeeft.
Basale functies zijn functies aangestuurd door de hersenstam. Het zijn dus eigenlijk vitale functies.
3
, Klinische aantekening
Wanneer een van de eigenschappen van de homeostase de grenzen overschrijdt, die het
mechanisme niet meer kan compenseren. Hierdoor beginnen de organen te disfunctioneren en
veroorzaken een toestand; ziekte. Dit geeft symptomen en aanwijzingen.
▪ Symptomen zijn subjectief en niet meetbaar (bijv. misselijkheid of pijn).
▪ Aanwijzingen zijn objectief en wel meetbaar (bijv. temperatuur).
PHTLS: H6 t/m PS (eerste beoordeling) (blz. 157-158)
De primary survey heeft als doel de tijd op de plaats van het incident zoveel mogelijk te beperken. Er
ligt een tijdsaspect op het vervoer van de patiënt omdat deze mogelijk een interne bloeding heeft die
het beste in het ziekenhuis kan worden gestelpt.
Primaire aandachtspunten voor behandeling van de patiënt:
1. Stelping van grote bloedingen
2. Luchtweg
3. Oxygenatie
4. Ventilatie
5. Weefselperfusie
6. Neurologische functies
De gouden periode is de tijd die tussen het ontstaan van letsel en de definitieve zorg zit, die mogelijk
erg veel invloed heeft op de toekomst van de patiënt. Wanneer binnen deze tijd de bloeding niet
onder controle is, en er dus onvoldoende weefseloxygenatie is, ontstaat er schade aan het lichaam.
Vanaf het bellen van 112, duurt het meestal 8-9 minuten voor het ambupersoneel er is. Dit is ook de
tijd terug. Op de incidentlocatie wordt vaak ook minstens 10 minuten besteedt. Het duurt dus vaak
een halfuur voordat de patiënt in het ziekenhuis is. Hoe langer de patiënt ter plaatse wordt
gehouden, des te kleiner de overlevingskans.
Drie prioriteiten bij aankomst op incidentlocatie:
A. Inschatting van de situatie en veiligheid. Persoonlijke bescherming moet worden gedragen.
B. Herkenning van incidenten met meer patiënten. Bij een grootschalig incident wordt de prioriteit
van de zwaarst gewonde patiënt verlegd naar het redden van het maximum aantal patiënten.
Factoren die van invloed kunnen zijn op de triagebeslissingen zijn de letsels en de
beschikbaarheid van middelen.
C. Behandelen van individuele patiënten naar aanleiding van:
a. Aandoeningen die levensbedreigend zijn.
b. Aandoeningen die kunnen resulteren in het verlies van extremiteiten.
c. Alle overige aandoeningen.
Er zijn twee soorten patiënten:
▪ Een polytraumapatiënt: letsel aan meer dan één orgaansysteem. Hierbij vind vaak alleen een
primary survey plaats.
▪ Een enkelvoudig-traumapatiënt: letsel aan slechts één orgaansysteem. Hierbij kan vaak ook
een secondary survey plaatsvinden.
Zowel ademhaling als pols meten doe je 30 seconden (en dan x2). Bij de ademhaling let je dan op de
regelmaat en de amplitude. Wanneer je de pols meet en er niets is, probeer dan de carotis. Als daar
niets is, is er hoogstwaarschijnlijk niets meer.
Vergeet niet dat mensen bij bloeddrukmeting het witte jas effect hebben (dus al verhoogd).
4
HC1: Introductie ...................................................................................................................................... 3
Anatomie & fysiologie: H1.1-1.5 Inleiding (blz. 3-9) + klinische aantekening (blz. 15) ....................... 3
PHTLS: H6 t/m PS (eerste beoordeling) (blz. 157-158) ....................................................................... 4
HC2: Oriëntatie/basis anatomie .............................................................................................................. 5
Anatomie & fysiologie: H1.6-1.8 Inleiding (blz. 9-21) ......................................................................... 5
Pathologie: H1 Inleiding (blz 4-8) ........................................................................................................ 8
Basisboek pathologie: H3.3-3.5 Patiënt en arts (blz. 32-45) ............................................................... 8
HC3: Introductie lichamelijk onderzoek ................................................................................................ 12
Fysische diagnostiek: H2 Inleiding LO (blz. 10-19) ............................................................................ 12
Fysische diagnostiek: H3.1-3.6 Algemeen onderzoek (blz. 22-45) .................................................... 15
HC5: De huid .......................................................................................................................................... 26
Anatomie & fysiologie: H5 De huidlaag (blz. 145-162) ..................................................................... 26
Anatomie & fysiologie: H17.7.4 Stofwisseling; warmteregulering (blz. 710-711) ............................ 30
Verpleegkundige V dl. 2: H17.1-17.4 Brandwonden (blz. 65-69) ...................................................... 30
Pathologie: H17.11.3 Aandoeningen huid; brandwonden (blz. 388-390) + fig 17.36 ....................... 33
VTM2: Algemene indruk........................................................................................................................ 33
WC2: Cellen, weefsels en stofwisseling ................................................................................................ 34
Anatomie & fysiologie: H2.7-2.8 Zuren, basen zouten en pH (blz. 46-48) ........................................ 34
Anatomie & fysiologie: H2.13-2.14 ATP en biochemische bouwstenen (blz. 59-62) ........................ 34
Anatomie & fysiologie: H3.1-3.6 Celstructuur (blz. 69-95) ............................................................... 35
Anatomie & fysiologie: H4.1-4.7 Weefselniveau (blz.112-135) ........................................................ 39
VTM3: LO vitale functies ....................................................................................................................... 49
Verpleegkundige V dl.1: H3.2-3.5 Vitale parameters (blz. 79-85) ..................................................... 49
HC6: Beeldend onderzoek ..................................................................................................................... 51
HC7: Acute hulpverlening ...................................................................................................................... 53
PHLTS: H6 t/m Stappen PS (blz. 156-166) + H6 SAMPLE anamnese (blz. 170) ................................. 53
LB SEHV: H1.1-1.2 Initial Assessment (blz. 3-7) ................................................................................. 56
LB SEHV: H7.1-7.4 Traumatologie (blz. 183-189) .............................................................................. 57
LB SEHV 2007: H22.1-22.5 Organisatie SEH (blz. 751-760) ............................................................... 59
HC9: LO thorax, longen en luchtwegen ................................................................................................. 59
LB SEHV: H1.3-1.5 Onderzoekstechnieken (alleen thorax) (blz. 7-17) .............................................. 59
LB anamnese: H10.8 + H11.4 Tractus respiratorius (blz.169-170 + 219-237) ................................... 63
Fysische diagnostiek: H5.1 + H5.3 Anatomie (blz. 86-88 + 108-116) - stemgeleidingstests ............. 68
WC4: Bloedgaswaarden en zuur-base-evenwicht................................................................................. 72
1
, Anatomie & fysiologie: H11.3.2-11.3.3 Anatomie erytrocyt (blz. 455-456)...................................... 72
Anatomie & fysiologie: H15.7 Hb binding (blz. 620-622) .................................................................. 72
Anatomie & fysiologie: H18.8 Zuur-base-evenwicht (blz. 749-754) ................................................. 73
LB SEHV: H3 Zuur-basestatus (blz. 61-68) ......................................................................................... 74
HC8: Anatomie & fysiologie longen....................................................................................................... 77
Anatomie & fysiologie: H15 Ademhalingsstelsel (blz. 599-635) ....................................................... 77
HC10: Luchtwegmanagement ............................................................................................................... 87
Verpleegkundige V dl.2: H18.2-18.3 Ademhalingsprocessen (blz. 161-166) .................................... 87
Verpleegkundige V dl.2: H18.4.8 Beademingsballon (blz. 172-173) ................................................. 87
Verpleegkundige V dl.2: H18.6-18.7 O2-toedienen + vrije ademweg (blz. 177-188) ........................ 88
PHLTS: H7 Luchtweg en ventilatie (blz. 188-202 + 213-217 + 220-228) ........................................... 90
Procedures SEH: H2 Procedure 3 + 4 + 5 + 8 + 9 ............................................................................... 95
Procedures SEH: H3 Procedure 19 .................................................................................................... 97
Procedures SEH: H4 Procedure 22 + 23 ............................................................................................ 97
Procedures SEH: H5 Procedure 27 .................................................................................................... 98
Procedures SEH: H11 Procedure 62 + 63 .......................................................................................... 99
HC11: Respiratoire insufficiëntie ......................................................................................................... 100
LB SEHV: H2 Ademhaling (blz. 33-52) .............................................................................................. 100
Pathologie: H8.5-8.6 Aandoeningen onderste luchtwegen + leeftijd (blz. 142-157) ...................... 111
HC12: De X-thorax ............................................................................................................................... 114
HC13: Inleiding oncologie .................................................................................................................... 116
Oncologie: H1.1-1.9 Diagnostiek en stadiëring (blz. 4-16) .............................................................. 116
Oncologie: H6.1-6.2 Chirurgie (blz. 90-92) ...................................................................................... 120
Oncologie: H7.1-7.2.2 Bestraling (blz. 106-107).............................................................................. 121
Oncologie: H8.1-8.3 Chemotherapie (blz. 138-139)........................................................................ 121
Pathologie: H4 Kanker (blz. 55-65) .................................................................................................. 121
2
,HC1: Introductie
Anatomie & fysiologie: H1.1-1.5 Inleiding (blz. 3-9) + klinische aantekening (blz. 15)
Basale functies alle levende wezens:
▪ Reactievermogen: prikkelbaarheid en aanpassingsvermogen
▪ Groei: deling van cellen
▪ Voortplanting
▪ Beweging: mag ook alleen inwendig zijn
▪ Stofwisseling: metabolisme (alle chemische reacties in het lichaam). Respiratie
(zuurstofgebruik) en excretie worden hier ook onder verstaan.
Anatomie = de studie van in- en uitwendige structuren en de fysieke relaties tussen lichaamsdelen.
▪ Macroscopische anatomie: met het blote oog zichtbaar.
▪ Systemische anatomie: bestuderen van de structuur van een orgaanstelsel.
▪ Microscopische anatomie: niet zonder vergroting zichtbaar. Onderverdeeld in de grootte dat
wordt onderzocht.
Fysiologie = de studie van de manier waarop levende organismen hun vitale functies verrichten.
▪ Celfysiologie: gebeurtenissen op chemisch of moleculair niveau.
▪ Orgaanfysiologie
▪ Systeemfysiologie: alle aspecten van het functioneren van specifieke orgaanstelsels.
▪ Pathofysiologie/pathologie (pathos = ziekte): bestuderen van effecten van aandoeningen op
het functioneren van organen of stelsels.
Het lichaam is onderverdeeld in verschillende organisatieniveaus:
▪ Chemisch niveau: van atomen tot moleculen
▪ Celniveau: van moleculen tot cellen
▪ Weefselniveau: dezelfde soort cellen die samenwerken
▪ Orgaanniveau: twee of meer weefsels die samenwerken
▪ Orgaanstelselniveau: alle organen die samen iets voor elkaar krijgen
▪ Organismeniveau: alle orgaanstelsels samen
Orgaanstelsels (blz. 9-12):
▪ Huid (grootste orgaan) ▪ Lymfestelsel
▪ Beenderstelsel ▪ Ademhalingsstelsel
▪ Spierstelsel ▪ Spijsverteringsstelsel
▪ Zenuwstelsel ▪ Urinaire stelsel
▪ Endocriene stelsel ▪ Voortplantingsstelsel
▪ Cardiovasculaire stelsel
Milieu interieur = extracellulaire vloeistof (niet de intracellulaire)
Homeostase = een stabiel intern milieu.
Homeostatische regulering bevat de aanpassingen van de fysiologische systemen.
1. Receptor: gevoelig voor een stimulus.
2. Besturings- of integratiecentrum: ontvangt en verwerkt informatie van de receptor.
3. Effector (cel of orgaan): reageert op de signalen.
Dit is een negatieve terugkoppeling, omdat de effector het tegenovergestelde doet dan wat de
receptor doorgeeft.
Basale functies zijn functies aangestuurd door de hersenstam. Het zijn dus eigenlijk vitale functies.
3
, Klinische aantekening
Wanneer een van de eigenschappen van de homeostase de grenzen overschrijdt, die het
mechanisme niet meer kan compenseren. Hierdoor beginnen de organen te disfunctioneren en
veroorzaken een toestand; ziekte. Dit geeft symptomen en aanwijzingen.
▪ Symptomen zijn subjectief en niet meetbaar (bijv. misselijkheid of pijn).
▪ Aanwijzingen zijn objectief en wel meetbaar (bijv. temperatuur).
PHTLS: H6 t/m PS (eerste beoordeling) (blz. 157-158)
De primary survey heeft als doel de tijd op de plaats van het incident zoveel mogelijk te beperken. Er
ligt een tijdsaspect op het vervoer van de patiënt omdat deze mogelijk een interne bloeding heeft die
het beste in het ziekenhuis kan worden gestelpt.
Primaire aandachtspunten voor behandeling van de patiënt:
1. Stelping van grote bloedingen
2. Luchtweg
3. Oxygenatie
4. Ventilatie
5. Weefselperfusie
6. Neurologische functies
De gouden periode is de tijd die tussen het ontstaan van letsel en de definitieve zorg zit, die mogelijk
erg veel invloed heeft op de toekomst van de patiënt. Wanneer binnen deze tijd de bloeding niet
onder controle is, en er dus onvoldoende weefseloxygenatie is, ontstaat er schade aan het lichaam.
Vanaf het bellen van 112, duurt het meestal 8-9 minuten voor het ambupersoneel er is. Dit is ook de
tijd terug. Op de incidentlocatie wordt vaak ook minstens 10 minuten besteedt. Het duurt dus vaak
een halfuur voordat de patiënt in het ziekenhuis is. Hoe langer de patiënt ter plaatse wordt
gehouden, des te kleiner de overlevingskans.
Drie prioriteiten bij aankomst op incidentlocatie:
A. Inschatting van de situatie en veiligheid. Persoonlijke bescherming moet worden gedragen.
B. Herkenning van incidenten met meer patiënten. Bij een grootschalig incident wordt de prioriteit
van de zwaarst gewonde patiënt verlegd naar het redden van het maximum aantal patiënten.
Factoren die van invloed kunnen zijn op de triagebeslissingen zijn de letsels en de
beschikbaarheid van middelen.
C. Behandelen van individuele patiënten naar aanleiding van:
a. Aandoeningen die levensbedreigend zijn.
b. Aandoeningen die kunnen resulteren in het verlies van extremiteiten.
c. Alle overige aandoeningen.
Er zijn twee soorten patiënten:
▪ Een polytraumapatiënt: letsel aan meer dan één orgaansysteem. Hierbij vind vaak alleen een
primary survey plaats.
▪ Een enkelvoudig-traumapatiënt: letsel aan slechts één orgaansysteem. Hierbij kan vaak ook
een secondary survey plaatsvinden.
Zowel ademhaling als pols meten doe je 30 seconden (en dan x2). Bij de ademhaling let je dan op de
regelmaat en de amplitude. Wanneer je de pols meet en er niets is, probeer dan de carotis. Als daar
niets is, is er hoogstwaarschijnlijk niets meer.
Vergeet niet dat mensen bij bloeddrukmeting het witte jas effect hebben (dus al verhoogd).
4
