Hormoonstelsel
Hormonen
Hormonen zijn signaalstoffen die door bepaalde weefsels en cellen van
het lichaam worden afgegeven aan het bloed. Hormonen reguleren
bepaalde biologische processen op andere plekken in het lichaam. Dit
doordat elk hormoon een eigen uniek structuur heeft. De cellen waarop
een bepaald hormoon effect heeft, noemen we doelwitcellen. Ze bevatten
specifieke deeltjes bevatten waaraan het hormoon zich kan binden. Dit
zijn de receptoren.
De afgifte van hormonen aan het bloed noemen we interne afgifte
(secretie). Hormonen worden hier namelijk aan het interne milieu van het lichaam afgegeven.
Van externe afgifte is sprake als er stoffen worden afgegeven aan een gebied dat in contact
staat met de buitenlucht. Een voorbeeld hiervan is zweten.
Soorten hormonen
Hormonen kunnen op basis van hun werking en chemische structuur globaal ingedeeld
worden in twee groepen:
1. Steroïdhormonen, zijn vetachtige hormonen. Ze worden uit cholesterol gemaakt.
Voorbeelden zijn cortisol en testosteron. Ze dringen door het celmembraan heen. Dit
kan doordat het celmembraan ook vetachtig is. Ze binden zich in de cel aan een
receptor. Op deze manier vormen ze een hormoon-receptorcomplex. Die bindt zich
vervolgens aan DNA met als gevolg dat de aanmaak van eiwitten worden verhoogd
en verlaagd. Het effect duurt een uur tot enkele dagen.
2. Eiwithormonen, dit zijn wateroplosbare stoffen die bestaan uit meerdere aminozuren
(bouwstenen van eiwitten). Voorbeelden zijn insuline en adrenaline. Deze kunnen
niet door het celmembraan van de doelwitcel, maar ze binden zich aan receptoren
aan de buitenzijde van het celmembraan. Het effect is binnen enkele seconden tot
minuten merkbaar.
Levensduur van hormonen
Met de levensduur van een hormoon bedoelen we de tijd dat het hormoon effect heeft op zijn
doelwitcellen. Wateroplosbare hormonen hebben een korte levensduur, terwijl vetachtige
hormonen over het algemeen een lange levensduur hebben. De levensduur van een
hormoon wordt door twee zaken bepaald:
- Stabiliteit van het molecuul (de bouwstenen van het hormoon).
- De snelheid waarmee het hormoon wordt afgebroken en/of uitgescheiden.
De levensduur van een molecuul wordt in halfwaardetijd uitgedrukt. De tijd is dit om de
concentratie van een hormoon na afgifte aan de bloedsomloop tot de helft te laten dalen.
Vetachtige moleculen zijn nauwelijks oplosbaar in het bloed. Daarom binden ze zich aan
zogeheten transporteiwitten die zich in het bloed bevinden. Wanneer deze hormonen de
doelwitcellen hebben bereikt, raken ze los van de transporteiwitten en gaan ze de cellen in.
Wateroplosbare hormonen lossen goed op in het bloed en binden zich niet aan
transporteiwitten. Deze hormonen zijn daardoor instabiel, ze worden snel afgebroken door
stoffen in het bloed.
2.4
, Hormoonproductie
Hormonen worden door twee soorten cellen geproduceerd:
- Endocriene cellen
- Neurosecretoire cellen
Endocriene cellen zijn gespecialiseerde cellen die als enige functie
het produceren van een bepaald hormoon hebben. Ze binden zich
vaak aan endocriene klieren, ook wel hormoonklieren genoemd. Dit
weefsel is gespecialiseerd in het afgeven van een soort hormoon.
De bekendste endocriene klieren zijn:
- Hypofyse
- Schildklier
- Bijnieren
- Eierstokken
- Zaadballen
Neurosecretoire cellen zijn gespecialiseerde zenuwcellen die hun stof aan het bloed
afgeven. Aangezien de stoffen via het bloed naar bepaalde doelwitcellen en doelwitorganen
worden getransporteerd, behoren ze tot de hormonen. Deze hormonen worden ook wel
neurohormonen genoemd.
Regelkringen
De concentratie van een hormoon in het bloed bepaalt welk effect het hormoon op het
lichaam heeft. Bij deze concentratie speelt de balans tussen de aanmaak en de afbraak van
het hormoon een rol. De afbraak vindt met name in de lever plaats.
De concentratie van het hormoon wordt geregeld door een regelkring. Als de
hormoonconcentratie te laag is maakt hij meer hormonen en is de concentratie te hoog dan
volgt stopzetting van het hormoon produceren. Regelkringen kunnen onder invloed staan
van:
- Zenuwcellen
- Bepaalde stoffen in het bloed (insuline voor glucose en bijschildklierhormoon voor
calcium).
- Hormonen, de concentratie van het hormoon zelf heeft soms ook invloed op de
hoeveelheid afgegeven hormoon.
De hypofyse
De hypothalamus-hypofyse-as
Twee belangrijke structuren van het hormoonstelsel zijn de
hypothalamus en de hypofyse.
De hypothalamus is een gebied in de hersenen dat als regelcentrum
van het lichaam fungeert. De hypothalamus speelt een belangrijke
rol in het handhaven van belangrijke processen in het lichaam denk
aan:
- De slaapcyclus
- Lichaamstempratuur
- Energieverbruik, de vocht- en voedselinname en het
lichaamsgewicht
- Bloeddruk
2.4
Hormonen
Hormonen zijn signaalstoffen die door bepaalde weefsels en cellen van
het lichaam worden afgegeven aan het bloed. Hormonen reguleren
bepaalde biologische processen op andere plekken in het lichaam. Dit
doordat elk hormoon een eigen uniek structuur heeft. De cellen waarop
een bepaald hormoon effect heeft, noemen we doelwitcellen. Ze bevatten
specifieke deeltjes bevatten waaraan het hormoon zich kan binden. Dit
zijn de receptoren.
De afgifte van hormonen aan het bloed noemen we interne afgifte
(secretie). Hormonen worden hier namelijk aan het interne milieu van het lichaam afgegeven.
Van externe afgifte is sprake als er stoffen worden afgegeven aan een gebied dat in contact
staat met de buitenlucht. Een voorbeeld hiervan is zweten.
Soorten hormonen
Hormonen kunnen op basis van hun werking en chemische structuur globaal ingedeeld
worden in twee groepen:
1. Steroïdhormonen, zijn vetachtige hormonen. Ze worden uit cholesterol gemaakt.
Voorbeelden zijn cortisol en testosteron. Ze dringen door het celmembraan heen. Dit
kan doordat het celmembraan ook vetachtig is. Ze binden zich in de cel aan een
receptor. Op deze manier vormen ze een hormoon-receptorcomplex. Die bindt zich
vervolgens aan DNA met als gevolg dat de aanmaak van eiwitten worden verhoogd
en verlaagd. Het effect duurt een uur tot enkele dagen.
2. Eiwithormonen, dit zijn wateroplosbare stoffen die bestaan uit meerdere aminozuren
(bouwstenen van eiwitten). Voorbeelden zijn insuline en adrenaline. Deze kunnen
niet door het celmembraan van de doelwitcel, maar ze binden zich aan receptoren
aan de buitenzijde van het celmembraan. Het effect is binnen enkele seconden tot
minuten merkbaar.
Levensduur van hormonen
Met de levensduur van een hormoon bedoelen we de tijd dat het hormoon effect heeft op zijn
doelwitcellen. Wateroplosbare hormonen hebben een korte levensduur, terwijl vetachtige
hormonen over het algemeen een lange levensduur hebben. De levensduur van een
hormoon wordt door twee zaken bepaald:
- Stabiliteit van het molecuul (de bouwstenen van het hormoon).
- De snelheid waarmee het hormoon wordt afgebroken en/of uitgescheiden.
De levensduur van een molecuul wordt in halfwaardetijd uitgedrukt. De tijd is dit om de
concentratie van een hormoon na afgifte aan de bloedsomloop tot de helft te laten dalen.
Vetachtige moleculen zijn nauwelijks oplosbaar in het bloed. Daarom binden ze zich aan
zogeheten transporteiwitten die zich in het bloed bevinden. Wanneer deze hormonen de
doelwitcellen hebben bereikt, raken ze los van de transporteiwitten en gaan ze de cellen in.
Wateroplosbare hormonen lossen goed op in het bloed en binden zich niet aan
transporteiwitten. Deze hormonen zijn daardoor instabiel, ze worden snel afgebroken door
stoffen in het bloed.
2.4
, Hormoonproductie
Hormonen worden door twee soorten cellen geproduceerd:
- Endocriene cellen
- Neurosecretoire cellen
Endocriene cellen zijn gespecialiseerde cellen die als enige functie
het produceren van een bepaald hormoon hebben. Ze binden zich
vaak aan endocriene klieren, ook wel hormoonklieren genoemd. Dit
weefsel is gespecialiseerd in het afgeven van een soort hormoon.
De bekendste endocriene klieren zijn:
- Hypofyse
- Schildklier
- Bijnieren
- Eierstokken
- Zaadballen
Neurosecretoire cellen zijn gespecialiseerde zenuwcellen die hun stof aan het bloed
afgeven. Aangezien de stoffen via het bloed naar bepaalde doelwitcellen en doelwitorganen
worden getransporteerd, behoren ze tot de hormonen. Deze hormonen worden ook wel
neurohormonen genoemd.
Regelkringen
De concentratie van een hormoon in het bloed bepaalt welk effect het hormoon op het
lichaam heeft. Bij deze concentratie speelt de balans tussen de aanmaak en de afbraak van
het hormoon een rol. De afbraak vindt met name in de lever plaats.
De concentratie van het hormoon wordt geregeld door een regelkring. Als de
hormoonconcentratie te laag is maakt hij meer hormonen en is de concentratie te hoog dan
volgt stopzetting van het hormoon produceren. Regelkringen kunnen onder invloed staan
van:
- Zenuwcellen
- Bepaalde stoffen in het bloed (insuline voor glucose en bijschildklierhormoon voor
calcium).
- Hormonen, de concentratie van het hormoon zelf heeft soms ook invloed op de
hoeveelheid afgegeven hormoon.
De hypofyse
De hypothalamus-hypofyse-as
Twee belangrijke structuren van het hormoonstelsel zijn de
hypothalamus en de hypofyse.
De hypothalamus is een gebied in de hersenen dat als regelcentrum
van het lichaam fungeert. De hypothalamus speelt een belangrijke
rol in het handhaven van belangrijke processen in het lichaam denk
aan:
- De slaapcyclus
- Lichaamstempratuur
- Energieverbruik, de vocht- en voedselinname en het
lichaamsgewicht
- Bloeddruk
2.4
