Groepsdynamiek WK 1 HC1 - Jiska Frijns A1
Remmerswaal (2011), Handboek groepsdynamica een inleiding op theorie en praktijk (druk 11) ISBN
9789024402328
3 modellen van groepsdynamiek: 5.2
1. Lineaire model: een ontwikkeling als een ordelijke opeenvolging van fasen tot het eindpunt is
bereikt.
Vb: baby -> kind -> volwassen
Kern: De verhouding tussen taakaspecten en sociaal-emotionele aspecten.
Bekenste model is van Tuckman: 1. Forming (oriëntatie op de taak, afhankelijkheid en elkaar
uitproberen) , 2. Storming (conflicten), 3. Norming (ontwikkeling van groepsnormen) en 4.
performing (transformatie van losse spelers tot teamspelers) (+ adjourning: loslaten en ontbinden)
(toekomst gericht)
2. Spiraalmodel: het gaat om een spiraalbeweging de diepte in. De themas worden steeds
intensiever en diepgaander.
Vaak onderscheidt gemaakt in bewuste en onbewuste lagen. Het zichtbare gedrag en de emotionele
onderstroom. (verleden gericht)
3. Polariteitenmodel: Een groepsontwikkeling waarbij polariteiten een grote rol spelen. Er zijn
wisselden polariteiten zoals individualiteit en socialiteit.
Ontwikkeling: Het losmaken uit de polariserende posities.
De groep is een spanningsveld die werkt voor de groep en voor het individu. De tegenstellingen
worden in het ontwikkelingsproces overwonnen. (heden gericht).
Ontstaan van groepen
Voorfase: Nieuwe groepen komen voort uit onvrede met bestaande situaties en maatschappelijke te
korten en blinde vlekken
Groepen uit de collectiviteit 5.3
Sartre: groep tegenover de collectiviteit van de massa. Seriële bestaanswijze zoals anonieme
collectiviteiten: bv stemmers politieke partij.
Groepen ontstaan dan als de individuen in zon collectiviteit zich bewust worden van hun
gemeenschappelijke belangen en onderlinge betrokkenheid. -> iedereen zicht hen als een
betrokkene en niet meer als rivaal of element in een anonieme reeks.
Relatie tussen de leden herkennen volgen Sartre: 1. Rechtstreekse communicatie, 2. Besef van een
gemeenschappelijk belang en doel, 3. Gezamenlijk vinden en wanneer nodig vernieuwen om de
organisatie van de onderneming te laten slagen.
Zonder deze kenmerken zal de groep verdwijnen.
Pagès groepen als subgroepen van een groter geheel 5.4
Pagès: elke groep is een subgroep van een grotere omringende groep (uiterste vorm: de mensheid).
Groep: een verzameling personen met een of andere identieke eigenschap.
Lewin: de betrekking van de individuen staan centraal door wederzijde betrokkenheid en begrippen
interactie. Lewin: Het is een dynamisch geheeld en iedere groepslid is gelijk.
Pagès is hier niet mee eens, omdat het vertrekt vanuit het individu. Niet vanuit het individu naar de
groep verklaren, maar vanuit de groep terugredeneren naar de individuele /samenstellende
elementen. De groep is primair en de vindplaats van relaties.
Elek groep is weer deel uit van een groter geheel. Hierdoor kan Pagès elke groep opvatten als een
subgroep
Wel: Door communicatiemoeilijkheden in grote groep ontstaat (sub)groep (groot klein)
Niet: Niet door Individuen met communicatiemogelijkheden groep (klein groot)
, Zie blz. 131 voor voorbeelden. BV discriminatie of racisme
Redenen waarom mensen bij een groep komen 5.5
2 redenen om bij een groep te komen:
1. Taakgerichte redenen:
a) de aantrekkelijkheid van de groepsdoelen: Hoe sterker, hoe eerder lid. Het kan
samenhangen met de belangen die je deelt met de groep. Bv lid van een politiek groep.
b) de aantrekkelijkheid van groepsactiviteiten: Je wordt vaker lid door de groepsactiviteiten
aantrekkelijk te vinden. Wat kost het me en wat levert het me op: balans.
c) de verwachting hierdoor privédoelen te bereiken: De groep is een instrument om je
eigen doelen te halen. Bv. Opleiding volgen lid van een klas
2. Sociaal-emotionele redenen: Interpersoonlijke attractie door Nabijheid en contact,
overeenkomende persoonseigenschappen, opvatttingen, achtergronden, normen en
waarden. Ect. Ze verwachten ook van de groep gezelligheid, contact en erkenning
(Studievereniging?)
Deze 2 manieren werken samen en dan is er Cohesie. Het ligt persoonlijk voor ieder door welke
aspecten ze tot een groep komen.
Fasen van groepsontwikkeling 5.6
1. Voorfase 5.7: het zichtbaar worden van een behoeft in breder verband. De groep wordt
gevormd en er komen doelen en grenzen. Dit is voor een groot deel onzichtbaar voor latere
groepsleden
2. Oriëntatiefase 5.8: de beginfase van de groep: de groep krijgt een eigen taakstructuur.
Mensen hebben vragen en onzekerheden en door deze fase gaan ze zich erbij voelen/ erbij
horen.
De start: 1. De onzekerheid naar de andere mensen in de groep: wie zijn zij? 2. Onzekerheid naar de
taak, de doelstelling en de werkwijze. 3. Het gevoel van onveiligheid. 4. Fase van oriëntatie: wat is
mijn positie? 5. Signalen van afhankelijkheid en hulpeloosheid: wachten op onderteuning of taken
van de leider. 6. Inclusievragen: wie hoort er bij en wie niet? 7: parallelfase: iedereen richt op de
leider en leeft nog naast elkaar en voor zichzelf.
3 manieren om een groep te starten:
a) Inhoud: Geven van informatie, de lesstof, doelstelling en taak van de groep, het
bieden van kennis en theoretische achtergrond. De focus is cognitief. Bv
cursusgroepen
b) De procedure: benoemen van programma, agenda opstellen, inventariseren naar
verwachtingen en wensen, grenzen, timing, werkwijze. Deze is gericht op
praktijkgerichte mensen. Het aanleren van nieuw gedrag bv. Beroepsgerichte
vaardigheden
c) Relatieopbouw: persoonlijke kennismaken, verhalen, betrokkenheid, erkenning,
interactie. De focus is ervaringsgericht. Bv ervaringsgroepen
3. Invloedsfase 5.11: als de taakstructuur gevonden is, gaat de aandacht naar het interne
groepsfunctioneren onderling. De leider gaat even aan de kant en de groep gaat inderling
een eigen invloedsverdelingen creëren. AKA Machtsfase. Meer greep krijgen wat er in de
groep gebeurd.
4. Affectiefase 5.12: de onderlingen verhoudingen komen meer centraal te staan. Er komt
persoonlijke betrokkenheid van ieder groepslid. Er komt een relatie patroon. Hierna voelen
de groepsleden vertrouwd met elkaar.
5. Fase van de autonome groep 5.13: Er is nu een autonome groep. Openstellen in de groep.
Jezelf zijn. Het accepteren van jezelf in de groep.
6. Afsluitingsfase 5.14: Bij taakgericht is het een afsluiting: een formeel einde aan de groep.
Met een evaluatie. Bij sociaal-emotioneel een afscheid: afsluiten met elkaar en afscheid
nemen. Bv feedback ronde of slotmaaltijd.
Remmerswaal (2011), Handboek groepsdynamica een inleiding op theorie en praktijk (druk 11) ISBN
9789024402328
3 modellen van groepsdynamiek: 5.2
1. Lineaire model: een ontwikkeling als een ordelijke opeenvolging van fasen tot het eindpunt is
bereikt.
Vb: baby -> kind -> volwassen
Kern: De verhouding tussen taakaspecten en sociaal-emotionele aspecten.
Bekenste model is van Tuckman: 1. Forming (oriëntatie op de taak, afhankelijkheid en elkaar
uitproberen) , 2. Storming (conflicten), 3. Norming (ontwikkeling van groepsnormen) en 4.
performing (transformatie van losse spelers tot teamspelers) (+ adjourning: loslaten en ontbinden)
(toekomst gericht)
2. Spiraalmodel: het gaat om een spiraalbeweging de diepte in. De themas worden steeds
intensiever en diepgaander.
Vaak onderscheidt gemaakt in bewuste en onbewuste lagen. Het zichtbare gedrag en de emotionele
onderstroom. (verleden gericht)
3. Polariteitenmodel: Een groepsontwikkeling waarbij polariteiten een grote rol spelen. Er zijn
wisselden polariteiten zoals individualiteit en socialiteit.
Ontwikkeling: Het losmaken uit de polariserende posities.
De groep is een spanningsveld die werkt voor de groep en voor het individu. De tegenstellingen
worden in het ontwikkelingsproces overwonnen. (heden gericht).
Ontstaan van groepen
Voorfase: Nieuwe groepen komen voort uit onvrede met bestaande situaties en maatschappelijke te
korten en blinde vlekken
Groepen uit de collectiviteit 5.3
Sartre: groep tegenover de collectiviteit van de massa. Seriële bestaanswijze zoals anonieme
collectiviteiten: bv stemmers politieke partij.
Groepen ontstaan dan als de individuen in zon collectiviteit zich bewust worden van hun
gemeenschappelijke belangen en onderlinge betrokkenheid. -> iedereen zicht hen als een
betrokkene en niet meer als rivaal of element in een anonieme reeks.
Relatie tussen de leden herkennen volgen Sartre: 1. Rechtstreekse communicatie, 2. Besef van een
gemeenschappelijk belang en doel, 3. Gezamenlijk vinden en wanneer nodig vernieuwen om de
organisatie van de onderneming te laten slagen.
Zonder deze kenmerken zal de groep verdwijnen.
Pagès groepen als subgroepen van een groter geheel 5.4
Pagès: elke groep is een subgroep van een grotere omringende groep (uiterste vorm: de mensheid).
Groep: een verzameling personen met een of andere identieke eigenschap.
Lewin: de betrekking van de individuen staan centraal door wederzijde betrokkenheid en begrippen
interactie. Lewin: Het is een dynamisch geheeld en iedere groepslid is gelijk.
Pagès is hier niet mee eens, omdat het vertrekt vanuit het individu. Niet vanuit het individu naar de
groep verklaren, maar vanuit de groep terugredeneren naar de individuele /samenstellende
elementen. De groep is primair en de vindplaats van relaties.
Elek groep is weer deel uit van een groter geheel. Hierdoor kan Pagès elke groep opvatten als een
subgroep
Wel: Door communicatiemoeilijkheden in grote groep ontstaat (sub)groep (groot klein)
Niet: Niet door Individuen met communicatiemogelijkheden groep (klein groot)
, Zie blz. 131 voor voorbeelden. BV discriminatie of racisme
Redenen waarom mensen bij een groep komen 5.5
2 redenen om bij een groep te komen:
1. Taakgerichte redenen:
a) de aantrekkelijkheid van de groepsdoelen: Hoe sterker, hoe eerder lid. Het kan
samenhangen met de belangen die je deelt met de groep. Bv lid van een politiek groep.
b) de aantrekkelijkheid van groepsactiviteiten: Je wordt vaker lid door de groepsactiviteiten
aantrekkelijk te vinden. Wat kost het me en wat levert het me op: balans.
c) de verwachting hierdoor privédoelen te bereiken: De groep is een instrument om je
eigen doelen te halen. Bv. Opleiding volgen lid van een klas
2. Sociaal-emotionele redenen: Interpersoonlijke attractie door Nabijheid en contact,
overeenkomende persoonseigenschappen, opvatttingen, achtergronden, normen en
waarden. Ect. Ze verwachten ook van de groep gezelligheid, contact en erkenning
(Studievereniging?)
Deze 2 manieren werken samen en dan is er Cohesie. Het ligt persoonlijk voor ieder door welke
aspecten ze tot een groep komen.
Fasen van groepsontwikkeling 5.6
1. Voorfase 5.7: het zichtbaar worden van een behoeft in breder verband. De groep wordt
gevormd en er komen doelen en grenzen. Dit is voor een groot deel onzichtbaar voor latere
groepsleden
2. Oriëntatiefase 5.8: de beginfase van de groep: de groep krijgt een eigen taakstructuur.
Mensen hebben vragen en onzekerheden en door deze fase gaan ze zich erbij voelen/ erbij
horen.
De start: 1. De onzekerheid naar de andere mensen in de groep: wie zijn zij? 2. Onzekerheid naar de
taak, de doelstelling en de werkwijze. 3. Het gevoel van onveiligheid. 4. Fase van oriëntatie: wat is
mijn positie? 5. Signalen van afhankelijkheid en hulpeloosheid: wachten op onderteuning of taken
van de leider. 6. Inclusievragen: wie hoort er bij en wie niet? 7: parallelfase: iedereen richt op de
leider en leeft nog naast elkaar en voor zichzelf.
3 manieren om een groep te starten:
a) Inhoud: Geven van informatie, de lesstof, doelstelling en taak van de groep, het
bieden van kennis en theoretische achtergrond. De focus is cognitief. Bv
cursusgroepen
b) De procedure: benoemen van programma, agenda opstellen, inventariseren naar
verwachtingen en wensen, grenzen, timing, werkwijze. Deze is gericht op
praktijkgerichte mensen. Het aanleren van nieuw gedrag bv. Beroepsgerichte
vaardigheden
c) Relatieopbouw: persoonlijke kennismaken, verhalen, betrokkenheid, erkenning,
interactie. De focus is ervaringsgericht. Bv ervaringsgroepen
3. Invloedsfase 5.11: als de taakstructuur gevonden is, gaat de aandacht naar het interne
groepsfunctioneren onderling. De leider gaat even aan de kant en de groep gaat inderling
een eigen invloedsverdelingen creëren. AKA Machtsfase. Meer greep krijgen wat er in de
groep gebeurd.
4. Affectiefase 5.12: de onderlingen verhoudingen komen meer centraal te staan. Er komt
persoonlijke betrokkenheid van ieder groepslid. Er komt een relatie patroon. Hierna voelen
de groepsleden vertrouwd met elkaar.
5. Fase van de autonome groep 5.13: Er is nu een autonome groep. Openstellen in de groep.
Jezelf zijn. Het accepteren van jezelf in de groep.
6. Afsluitingsfase 5.14: Bij taakgericht is het een afsluiting: een formeel einde aan de groep.
Met een evaluatie. Bij sociaal-emotioneel een afscheid: afsluiten met elkaar en afscheid
nemen. Bv feedback ronde of slotmaaltijd.
