Samenvatting Handboek schriftkennis, ISBN: 9789491838323 Schrijven (-)

Samenvatting Schriftkennis: Hoofdstuk 1,2,3,4,5,7,8,11,12

+ paragraaf 10.5 en 10.6

Hoofdstuk 1. Schrijven en schrijfonderwijs

De handschriftvaardigheid is een basisvaardigheid, vroeger ook wel ‘leervoorwaarde’
genoemd. Er zijn drie belangrijkste momenten waarop het handschriftonderwijs kan
ontsporen:
 Te vroeg beginnen
 Verkeerd aanleren
 Niet goed onderhouden en begeleiden van het handschrift
1.1 ‘schrijven:

Schrijven is een grafisch-instrumentele vormgevende vaardigheid, waarbij cultureel bepaalde
tekens worden gebruikt, bedoeld om schriftelijke communicatie mogelijk te maken.
Schrift wordt vaak gekoppeld aan taal, dit is echter niet zo. Kinderen leren de taal door het
over te nemen van de cultuur waarin ze opgroeien. Schrijven wordt alleen aangeleerd door
scholing en instructie. Het schrift is namelijk een eigen culturele code, een systeem.
Het woord schrijven kan taalkundig of vormgevend worden opgevat. Schrijven betekend
oorspronkelijk ‘het construeren van lettertekens in het platte vlak’ en dat vereist een eigen
vaardigheid die niet met de inhoud van taal verward moet worden. Schrift moet niet gezien
worden als een middel voor taal.
Ontluikende geletterdheid: het maken en construeren van letters en woorden wordt daar al
vaak bij inbegrepen, maar hier overschrijdt dit vakgebied zijn grenzen, want kinderen kunnen
nog niet op de juiste wijze lettervormen juist construeren, waardoor ze later in verwarring
raken als ze wel op de juiste manier moeten leren schrijven.
Er zijn voldoende aanwijzingen om aan te nemen dat kinderen eerder leesrijp dan schrijfrijp
zijn. Dat is ook logisch want perceptie is makkelijker dan productie. Voordat er geschreven
gaat worden moet er:
 1: een schrijfrijpheidtest worden afgenomen.
 2: eerst voldoende lettervormkwaliteit bereikt te hebben alvorens een aangeleerde
letter in te zetten voor het leren lezen.

, Hoofdstuk 2. Leerlijn schrijfonderwijs:

 1 fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep 1 en 2)
Het zijn echte kleuterletters. De kapitalen, letters bestaan allemaal uit losse streken.
 2 fase van het driezone-niveau met trajecten: het verwerven van het verbonden
schrift (groep 3 en 4)
Groep 3 kleine letter vormen
Groep 4 hoofdletter vormen
De minuskels in groep 3 hebben stokken en staarten en bestaan dus uit drie zones.
 Fase van de ontwikkeling en onderhoud van het handschrift (groep 5 tm 8)
Het handschrift van het kind is in ontwikkeling, er is cognitieve begeleiding nodig.
De goede vingerzetting is belangrijk bij toetsenbordvaardigheid. Hierbij is goede begeleiding
nodig.


Groep 1:
 Dit is de periode van het beginnend lettergebruik en het voorbereiden van schrijven.
De ergonomie, waaronder een correcte houding en juiste materiaalgreep wordt
geoefend.
 Letterverkenning van kapitalen bespreekbaar maken.
 Kapitalen gebruiken voor op stoeltje.
 Stimuleren van nauwkeurige waarneming/uitvoering.
 Aanleren, stimuleren en begeleiden van de goede greep en houding bij alle grafische
activiteiten.
 Gebruik van nauwkeurig grafisch materiaal.
 Werken aan nauwkeurige materiaalbeheersing.




Groep 2:
 Letterverkennig van kapitalen en minuskels. De kinderen gaan spreken van grote en
kleine letters. Ze moeten hier ook het verschil in weten. Middelen om dat te oefenen
zijn:
- Lettervormen:
- Lettermemory, letterdomino
- Woordjes typen met en zonder caps Lock
- Woordjes stempelen.
Waarnemen:
- Oefeningen in waarnemen
- Drukverschillen bij pennen.
Uitvoeren:
- Doolhof (oefenen in een traject)
- Aanleren, stimuleren en begeleiden van een goede greep en houding.
- Oefenen in kleuren en arceren.