Samenvatting Leereenheid 1 t/m 12
Boek: Reader
Druk: Achtste druk
Auteurs: Docenten van de Open Universiteit
Samenvatting geschreven door: Lin Lindenbergh
Universiteit: Open Universiteit
Opleiding: Bachelor Rechtsgeleerdheid
Schooljaar: 20201 – 2022
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
1
Open Universiteit
, Leereenheid 1: Een inleiding in het privaatrecht
Tekst 1: Een inleiding in het privaatrecht
Paragraaf 1.1 Het onderscheid tussen privaatrecht en publiekrecht
Drie criteria voor het onderscheid tussen privaat- en publiekrecht:
1. Subjecten die een rol spelen
2. Belang dat gediend wordt
3. Wijze van handhaving van de regels
1. Subjecten die een rol spelen:
- Relatie tussen burgers onderling: relatie is privaatrechtelijk van aard.
- Relatie tussen overheid en een of meer burgers: publiekrechtelijke relatie.
1. Overheid die privaatrechtelijke handelingen verricht: Als een overheid een privaatrechtelijke handeling
uitvoert is hij ook onderworpen aan de regels van het privaatrecht.
Voorbeeld: De gemeente sluit een aannemingsovereenkomst af met een schildersbedrijf om de
kantoorpanden te laten schilderen.
1. Overheid kan in twee kwaliteiten optreden:
- Privaatrechtelijke kwaliteit: bevoegdheden uitoefenen die aan alle burgers toekomen.
- Publiekrechtelijke kwaliteit: bevoegdheden uitoefenen die aan haar als overheid zijn toegekend.
2. Belang dat gediend wordt:
- Privaatrecht: regelt de afzonderlijke belangen van burgers waarbij het particulier belang voorop staat.
o Uitgangspunt: Burgers mogen naar eigen inzicht hun betrekkingen regelen en het
privaatrecht geeft regels voor zover burgers hun onderlinge betrekkingen niet hebben
geregeld.
- Publiekrecht: regelt het algemeen belang.
o Uitgangspunt: geeft dwingende gebods- en verbodsbepalingen, ter ondersteuning van het
algemeen belang.
3. Wijze van handhaving van de regels:
- Handhaving privaatrechtelijke regels: wordt aan de betrokken individuen zelf overgelaten.
- Publiekrecht: omvat de regels die door de overheid als overheid (kunnen) worden gehandhaafd.
Tot het publiekrecht wordt gerekend:
- Staatsrecht: regels die de inrichting betreffen van de overheid (staat, provincie, gemeente enz).
- Bestuursrecht: regels op grond waarvan de overheid mag ingrijpen in de levenssfeer van de burgers
ter regeling van de samenleving (vergunningen en subsidies en woonruimtevorderingen) en regels die
het procesrecht met betrekking tot dit onderdeel betreffen.
- Strafrecht: regels die aangeven welke gedragingen strafbaar zijn en welke straffen daarvoor door de
rechter kunnen worden opgelegd en regels die het procesrecht met betrekking tot dit onderdeel
betreffen.
Paragraaf 1.2 Het onderscheid tussen materieel privaatrecht en formeel privaatrecht
Privaatrecht kan worden onderverdeeld in:
- Materiaal privaatrecht
- Formeel privaatrecht
Materieel privaatrecht:
- Heeft betrekking op de inhoud van het recht.
- Het betreft de regels die aan personen rechten en plichten toekennen.
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
2
Open Universiteit
, Formeel privaatrecht:
- Heeft betrekking op welke wijze men het materiële privaatrecht kan verwezenlijken.
- Het betreft hoe iemand, wiens recht geschonden is, zich tot de rechter kan wenden en hoe een
rechterlijk vonnis ten uitvoer kan worden gelegd.
Regels van het materiële privaatrecht zijn te vinden in:
- Burgerlijk Wetboek
- Diverse afzonderlijke wetten zoals de Faillissementswet en de Auteurswet 1912
- Wetboek van Koophandel (1838)
Regels van het formele privaatrecht zijn te vinden in:
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (1838)
- Wet op de Rechterlijke organisatie (1827)
- Diverse andere wetten zoals de Faillissementswet, de Wet op de rechtsbijstand en de Advocatenwet.
Regelend recht:
- Regels die door de wetgever zijn opgesteld om in bepaalde situaties te gelden, voor zover niets anders
is geregeld.
- Hier kan van worden afgeweken.
Dwingend recht: Regels die door de wetgever zijn opgesteld en waarvan niet mag worden afgeweken.
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
3
Open Universiteit
, Leereenheid 2: Een inleiding in het vermogensrecht
Tekst 2: Een inleiding in het vermogensrecht
Paragraaf 2.1 Ontstaansgeschiedenis, indeling en systematiek van het BW
Wanneer en wie kreeg de opdracht om een nieuw Burgerlijk Wetboek (NBW) te ontwerpen?:
- Wanneer: bij Koninklijk Besluit van 25 april 1947
- Wie: prof. Mr. E.M. Meijers, hoogleraar burgerlijk te leiden.
Argumenten voor een NBW:
- De onoverzichtelijkheid van de verspreiding van het privaatrecht over twee wetboeken (BW en
Wetboek van Koophandel).
- Veroudering van het BW van 1838.
- Invloeden van de maatschappelijke ontwikkelingen die het burgerlijk recht sinds 1838 had ondergaan.
Dit moest ook in wetteksten tot uiting komen.
Wanneer werden de Boeken 3,5,6 en een gedeelte van 7 ingevoerd?: 1992
Wanneer was Boek 1 in werking getreden?: 1970
Wanneer was Boek 2 in werking getreden?: 1976
Wanneer was Boek 8 in werking getreden?: 1 april 1991.
Wanneer werd het Koninklijk Besluit getekend tot invoering van het NBW?: februari 1990
Indeling BW:
- Personenrecht:
o Boek 1: Personen- en familierecht
o Boek 2: Rechtspersonen
- Vermogensrecht
o Algemeen deel
§ Boek 3 Vermogensrecht in het algemeen
o Bijzonder deel:
§ Boek 4 Erfrecht
§ Boek 5 Zakelijke rechten
§ Boek 6 Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
§ Boek 7 Bijzondere overeenkomsten
§ Boek 8 Verkeersmiddelen en vervoer
§ Boek 9 Dit boek is gereserveerd voor de rechten op voortbrengselen van de
menselijke geest (de intellectuele eigendomsrechten)
§ Boek 10 Internationaal privaatrecht
Twee hoofdprincipes liggen ten grondslag aan de indeling/systematiek van het BW:
- Onderscheid personen recht en vermogensrecht.
- Binnen het vermogensrecht het onderscheid in een algemeen en een bijzonder deel.
Personenrecht bestaat uit twee rechtsgebieden:
- Personenrecht in enge zin
- Rechtspersonenrecht
Twee soorten personen:
- Natuurlijke personen
- Rechtspersonen
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
4
Open Universiteit
Boek: Reader
Druk: Achtste druk
Auteurs: Docenten van de Open Universiteit
Samenvatting geschreven door: Lin Lindenbergh
Universiteit: Open Universiteit
Opleiding: Bachelor Rechtsgeleerdheid
Schooljaar: 20201 – 2022
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
1
Open Universiteit
, Leereenheid 1: Een inleiding in het privaatrecht
Tekst 1: Een inleiding in het privaatrecht
Paragraaf 1.1 Het onderscheid tussen privaatrecht en publiekrecht
Drie criteria voor het onderscheid tussen privaat- en publiekrecht:
1. Subjecten die een rol spelen
2. Belang dat gediend wordt
3. Wijze van handhaving van de regels
1. Subjecten die een rol spelen:
- Relatie tussen burgers onderling: relatie is privaatrechtelijk van aard.
- Relatie tussen overheid en een of meer burgers: publiekrechtelijke relatie.
1. Overheid die privaatrechtelijke handelingen verricht: Als een overheid een privaatrechtelijke handeling
uitvoert is hij ook onderworpen aan de regels van het privaatrecht.
Voorbeeld: De gemeente sluit een aannemingsovereenkomst af met een schildersbedrijf om de
kantoorpanden te laten schilderen.
1. Overheid kan in twee kwaliteiten optreden:
- Privaatrechtelijke kwaliteit: bevoegdheden uitoefenen die aan alle burgers toekomen.
- Publiekrechtelijke kwaliteit: bevoegdheden uitoefenen die aan haar als overheid zijn toegekend.
2. Belang dat gediend wordt:
- Privaatrecht: regelt de afzonderlijke belangen van burgers waarbij het particulier belang voorop staat.
o Uitgangspunt: Burgers mogen naar eigen inzicht hun betrekkingen regelen en het
privaatrecht geeft regels voor zover burgers hun onderlinge betrekkingen niet hebben
geregeld.
- Publiekrecht: regelt het algemeen belang.
o Uitgangspunt: geeft dwingende gebods- en verbodsbepalingen, ter ondersteuning van het
algemeen belang.
3. Wijze van handhaving van de regels:
- Handhaving privaatrechtelijke regels: wordt aan de betrokken individuen zelf overgelaten.
- Publiekrecht: omvat de regels die door de overheid als overheid (kunnen) worden gehandhaafd.
Tot het publiekrecht wordt gerekend:
- Staatsrecht: regels die de inrichting betreffen van de overheid (staat, provincie, gemeente enz).
- Bestuursrecht: regels op grond waarvan de overheid mag ingrijpen in de levenssfeer van de burgers
ter regeling van de samenleving (vergunningen en subsidies en woonruimtevorderingen) en regels die
het procesrecht met betrekking tot dit onderdeel betreffen.
- Strafrecht: regels die aangeven welke gedragingen strafbaar zijn en welke straffen daarvoor door de
rechter kunnen worden opgelegd en regels die het procesrecht met betrekking tot dit onderdeel
betreffen.
Paragraaf 1.2 Het onderscheid tussen materieel privaatrecht en formeel privaatrecht
Privaatrecht kan worden onderverdeeld in:
- Materiaal privaatrecht
- Formeel privaatrecht
Materieel privaatrecht:
- Heeft betrekking op de inhoud van het recht.
- Het betreft de regels die aan personen rechten en plichten toekennen.
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
2
Open Universiteit
, Formeel privaatrecht:
- Heeft betrekking op welke wijze men het materiële privaatrecht kan verwezenlijken.
- Het betreft hoe iemand, wiens recht geschonden is, zich tot de rechter kan wenden en hoe een
rechterlijk vonnis ten uitvoer kan worden gelegd.
Regels van het materiële privaatrecht zijn te vinden in:
- Burgerlijk Wetboek
- Diverse afzonderlijke wetten zoals de Faillissementswet en de Auteurswet 1912
- Wetboek van Koophandel (1838)
Regels van het formele privaatrecht zijn te vinden in:
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (1838)
- Wet op de Rechterlijke organisatie (1827)
- Diverse andere wetten zoals de Faillissementswet, de Wet op de rechtsbijstand en de Advocatenwet.
Regelend recht:
- Regels die door de wetgever zijn opgesteld om in bepaalde situaties te gelden, voor zover niets anders
is geregeld.
- Hier kan van worden afgeweken.
Dwingend recht: Regels die door de wetgever zijn opgesteld en waarvan niet mag worden afgeweken.
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
3
Open Universiteit
, Leereenheid 2: Een inleiding in het vermogensrecht
Tekst 2: Een inleiding in het vermogensrecht
Paragraaf 2.1 Ontstaansgeschiedenis, indeling en systematiek van het BW
Wanneer en wie kreeg de opdracht om een nieuw Burgerlijk Wetboek (NBW) te ontwerpen?:
- Wanneer: bij Koninklijk Besluit van 25 april 1947
- Wie: prof. Mr. E.M. Meijers, hoogleraar burgerlijk te leiden.
Argumenten voor een NBW:
- De onoverzichtelijkheid van de verspreiding van het privaatrecht over twee wetboeken (BW en
Wetboek van Koophandel).
- Veroudering van het BW van 1838.
- Invloeden van de maatschappelijke ontwikkelingen die het burgerlijk recht sinds 1838 had ondergaan.
Dit moest ook in wetteksten tot uiting komen.
Wanneer werden de Boeken 3,5,6 en een gedeelte van 7 ingevoerd?: 1992
Wanneer was Boek 1 in werking getreden?: 1970
Wanneer was Boek 2 in werking getreden?: 1976
Wanneer was Boek 8 in werking getreden?: 1 april 1991.
Wanneer werd het Koninklijk Besluit getekend tot invoering van het NBW?: februari 1990
Indeling BW:
- Personenrecht:
o Boek 1: Personen- en familierecht
o Boek 2: Rechtspersonen
- Vermogensrecht
o Algemeen deel
§ Boek 3 Vermogensrecht in het algemeen
o Bijzonder deel:
§ Boek 4 Erfrecht
§ Boek 5 Zakelijke rechten
§ Boek 6 Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
§ Boek 7 Bijzondere overeenkomsten
§ Boek 8 Verkeersmiddelen en vervoer
§ Boek 9 Dit boek is gereserveerd voor de rechten op voortbrengselen van de
menselijke geest (de intellectuele eigendomsrechten)
§ Boek 10 Internationaal privaatrecht
Twee hoofdprincipes liggen ten grondslag aan de indeling/systematiek van het BW:
- Onderscheid personen recht en vermogensrecht.
- Binnen het vermogensrecht het onderscheid in een algemeen en een bijzonder deel.
Personenrecht bestaat uit twee rechtsgebieden:
- Personenrecht in enge zin
- Rechtspersonenrecht
Twee soorten personen:
- Natuurlijke personen
- Rechtspersonen
Lin Lindenbergh
Inleiding privaatrecht
4
Open Universiteit
