Samenvatting LiZ Hoofdstuk 3
Samenvoegsel door Marja van sv Ardi Pierik en leerdoelen Hilleen Bouwman.
3.1
1 Wat wordt bedoeld met de term ‘verlichting’?
Je verstand gebruiken om het op te nemen tegen bijgeloof. Mensen lieten zich leiden door hun
eigen verstand.
Verlichting is het uittreden van de mens uit zijn onmondigheid (Kant). Hiermee wordt bedoeld
dat de mens zijn verstand moet gaan gebruiken.
2 Welke filosofische stromingen hangen samen met de verlichting?
Rationalisme betekent dat men meent dat men door de rede de waarheid kunt vinden. Het
empirisme ontkent dit en zegt dat men alleen conclusies mag trekken uit wat men met de
zintuigen waarneemt.
De verlichte wetenschappers gingen dus niet langer uit van de overgeleverde kennis, maar
gingen zelf op onderzoek uit.
3 Wat is het verschil tussen gematigde en radicale verlichting?
Gematigde verlichting houdt in dat deze mensen de verlichte ideeën en het geloof proberen te
verzoenen. De radicale verlichting gooit daarentegen het geloof overboord en zoekt haar heil in
de verlichte idealen.
4 Wat is het doel van een verlichte opvoeding?
Mensen opvoeden tot deugdzame burgers, zodat er weer een welvarende maatschappij kan
ontstaan.
Tabula rasa houdt in dat een kind zonder zonde wordt geboren. Dit principe speelde een
belangrijke rol in de verlichte opvoeding.
Pedagogiek = opvoedkunde
Schrijvers gaan het in de tijd van de verlichting zien als hun taak om de bevolking met morele
lessen op te voeden.
Onderwijs was erg belangrijk in de tijd van de verlichting. Met de ontwikkeling van het verstand
van de mensen zouden vele dwaze en slechte dingen verdwijnen.
5 Wat is het doel van de fisico-theologie?
Fysico-theologie: Mensen met wetenschappelijke ontdekkingen proberen te overtuigen van
Gods bestaan. Men is bang voor twee opkomende stromingen:
a) Atheïsme: God bestaat niet.
b) Deïsme: God bemoeit zich niet meer met deze wereld nadat Hij hem gemaakt had (de
klokkenmaker)
Het bestaan van natuurwetten zou volgens bepaalde wetenschappers God overbodig maken. Zij
werden atheïsten of deïsten.
6 Hoe is de strijd tussen de patriotten en de prinsgezinden in de literatuur terug te zien?
In veel romans, toneelstukken, tijdschriften en kranten werden de politieke veranderingen
besproken en uitgevochten.
Patriotten: beweging die meer invloed van het volk wenste op de regering. Zij lieten zich daarbij
leiden door verlichte idealen en waren veelal pro-Frans.
De prinsgezinden bleven achter de stadhouder staan.
Auteurs overspoelden het land met hun mening over de politieke veranderingen. Hierbij stonden
zij vaak lijnrecht tegenover elkaar.
7 Welke ideeën hadden leden van dichtgenootschappen over literatuur?
Door ijver en doorzettingsvermogen kan er goede literatuur ontstaan, wat belangrijk is.
Dichtgenootschappen: literaire clubs. Zij bespreken elkaars werken met als doel een perfect
eindresultaat.
3.2
1 Hoofdlijn van ‘het wederzijds huwelijksbedrog’:
Lodewijk (verarmde ex-officier) en Jan (gedeserteerde soldaat) komen in contact met een dame,
Charlotte, die doet alsof zij steenrijk is. Lodewijk denkt hiermee zijn geldproblemen op te kunnen
lossen en doet zich eveneens steenrijk voor. Hierdoor denkt zij op haar beurt met Lodewijk van
haar geldproblemen af te kunnen komen. Ondertussen probeert Jan de meid van de dame te
strikken, eveneens met de rijkdom van zijn heer als argument. Terwijl Lodewijk en Jan hiermee
Samenvoegsel door Marja van sv Ardi Pierik en leerdoelen Hilleen Bouwman.
3.1
1 Wat wordt bedoeld met de term ‘verlichting’?
Je verstand gebruiken om het op te nemen tegen bijgeloof. Mensen lieten zich leiden door hun
eigen verstand.
Verlichting is het uittreden van de mens uit zijn onmondigheid (Kant). Hiermee wordt bedoeld
dat de mens zijn verstand moet gaan gebruiken.
2 Welke filosofische stromingen hangen samen met de verlichting?
Rationalisme betekent dat men meent dat men door de rede de waarheid kunt vinden. Het
empirisme ontkent dit en zegt dat men alleen conclusies mag trekken uit wat men met de
zintuigen waarneemt.
De verlichte wetenschappers gingen dus niet langer uit van de overgeleverde kennis, maar
gingen zelf op onderzoek uit.
3 Wat is het verschil tussen gematigde en radicale verlichting?
Gematigde verlichting houdt in dat deze mensen de verlichte ideeën en het geloof proberen te
verzoenen. De radicale verlichting gooit daarentegen het geloof overboord en zoekt haar heil in
de verlichte idealen.
4 Wat is het doel van een verlichte opvoeding?
Mensen opvoeden tot deugdzame burgers, zodat er weer een welvarende maatschappij kan
ontstaan.
Tabula rasa houdt in dat een kind zonder zonde wordt geboren. Dit principe speelde een
belangrijke rol in de verlichte opvoeding.
Pedagogiek = opvoedkunde
Schrijvers gaan het in de tijd van de verlichting zien als hun taak om de bevolking met morele
lessen op te voeden.
Onderwijs was erg belangrijk in de tijd van de verlichting. Met de ontwikkeling van het verstand
van de mensen zouden vele dwaze en slechte dingen verdwijnen.
5 Wat is het doel van de fisico-theologie?
Fysico-theologie: Mensen met wetenschappelijke ontdekkingen proberen te overtuigen van
Gods bestaan. Men is bang voor twee opkomende stromingen:
a) Atheïsme: God bestaat niet.
b) Deïsme: God bemoeit zich niet meer met deze wereld nadat Hij hem gemaakt had (de
klokkenmaker)
Het bestaan van natuurwetten zou volgens bepaalde wetenschappers God overbodig maken. Zij
werden atheïsten of deïsten.
6 Hoe is de strijd tussen de patriotten en de prinsgezinden in de literatuur terug te zien?
In veel romans, toneelstukken, tijdschriften en kranten werden de politieke veranderingen
besproken en uitgevochten.
Patriotten: beweging die meer invloed van het volk wenste op de regering. Zij lieten zich daarbij
leiden door verlichte idealen en waren veelal pro-Frans.
De prinsgezinden bleven achter de stadhouder staan.
Auteurs overspoelden het land met hun mening over de politieke veranderingen. Hierbij stonden
zij vaak lijnrecht tegenover elkaar.
7 Welke ideeën hadden leden van dichtgenootschappen over literatuur?
Door ijver en doorzettingsvermogen kan er goede literatuur ontstaan, wat belangrijk is.
Dichtgenootschappen: literaire clubs. Zij bespreken elkaars werken met als doel een perfect
eindresultaat.
3.2
1 Hoofdlijn van ‘het wederzijds huwelijksbedrog’:
Lodewijk (verarmde ex-officier) en Jan (gedeserteerde soldaat) komen in contact met een dame,
Charlotte, die doet alsof zij steenrijk is. Lodewijk denkt hiermee zijn geldproblemen op te kunnen
lossen en doet zich eveneens steenrijk voor. Hierdoor denkt zij op haar beurt met Lodewijk van
haar geldproblemen af te kunnen komen. Ondertussen probeert Jan de meid van de dame te
strikken, eveneens met de rijkdom van zijn heer als argument. Terwijl Lodewijk en Jan hiermee
