Literatuur in Zicht Hoofdstuk 5 en 6 samenvatting

5.1
Kernbegrippen
Naturalisme = literaire stroming die rond 1870 in Frankrijk is ontstaan en die methoden van de
natuurwetenschappen ook in de menswetenschappen (gedrag en karakter van mensen verklaren) wil
toepassen. Erfelijkheid en milieu ziet men als bepalende omstandigheden.
Impressionisme = het zo nauwkeurig mogelijk uitbeelden van nuances, indrukken en gevoelens door
een schilderend taalgebruik. (subjectief)
Neoromantiek = stroming die ruimte geeft aan de verbeelding en de droom boven de werkelijkheid
stelt.
Noodlot = macht die onverbiddelijk bepaalt hoe iemands leven verloopt.
Leerdoelen
 Hoe ontstond de Beweging van Tachtig en wat bindt de Tachtigers samen?
Begaafde leerlingen worden op school gestimuleerd om buitenlandse literatuur te lezen. Ze richten
een genootschap op. De afkeuring van de bestaande dichtkunst bindt hen samen.
 In welk tijdschrift publiceren de Tachtigers?
De nieuwe gids.
 Wat is volgens de naturalisten de taak van een schrijver?
Nauwkeurig beschrijven wat er met een persoon met een bepaalde aanleg in een bepaald milieu
gebeurt. (geen commentaar + verhaal niet mooier maken)
 Wat kenmerkt de impressionistische schrijfstijl?
- Veel schilderende bijvoeglijke naamwoorden
- Nieuwe woorden (= neologismen)
- Woordkoppelingen
- Vermenging van zintuiglijke indrukken (= synesthesie)
- Een afwijkende ‘verbrokkelde’ zinsbouw
 Wat is kenmerkend voor de neoromantiek?
Droom boven de werkelijkheid. Weer ruimte aan de verbeelding.
 Wat is het ideaal van de jongeren rond Van nu en straks?
Ze willen de Vlaamse literatuur op een hoger niveau brengen.
 Rond welk tijdschrift verzamelden protestantse schrijvers zich tot 1940?
Opwaartsche wegen.
Samenvatti ng
De Beweging van Tachtig hoonde de domineepoëzie uit de tweede helft van de domineepoëzie uit de
tweede helft van de negentiende eeuw. Ze moesten het vooral ontgelden vanwege hun retorische
taalgebruik, de keuze voor huiselijke en godsdienstige onderwerpen en de voorkeur voor het
toegankelijke gelegenheidsgedicht.
Belangrijk uitgangspunt voor de poëzie van de tachtigers is dat het in de kunst alleen om schoonheid
gaat, en niet om het doorgeven van een moralistische boodschap: kunst als doel, niet als middel.
De Nieuwe Gids is een algemeen cultureel tijdschrift. (vb onderwerpen: schilderkunst, literatuur, muziek
enz.) Uiteindelijk valt de redactie uit elkaar door onderlinge ruzies over o.a. literaire en ideologische
dingen.
Uitgangspunt naturalisme is empirische (waarheden formuleren door observeren) methode van
natuurwetenschappen.
5.3
Kernbegrippen
Psychologische roman = romangenre waarin de nadruk ligt op de beschrijving van de personages, hun
gedachten, gevoelens en drijfveren.

, Determinisme = leer die ervan uitgaat dat het karakter van de mens wordt bepaald door erfelijkheid en
milieu en dus in wezen vastligt.
Leerdoelen
 Hoe is de stijl van Couperus te typeren?
Impressionistisch. (Schilderende bijvoeglijke naamwoorden) Deftige woordkeus, veel Franse
woorden. Lange zinnen die in korte stukjes worden gebroken  sfeer van traagheid en
melancholie.
 De levensbeschouwing van Couperus.
-
 Wat zijn de kenmerken van een naturalistische roman?
1. Gaat uit van determinisme.
2. Hoofdpersoon heeft een nerveus karakter en reageert vaak overgevoelig.
3. Conflict tussen fijngevoelige hoofdpersoon en de nuchtere niet-begrijpende omgeving.
4. Grote belangstelling voor seksualiteit, omdat de schrijver het hele leven in beeld wil brengen.
5. Verhaal van een ontnuchtering. Eerst lijkt het goed te komen, maar slecht einde.
6. Objectief geschreven. Personaal vertelperspectief.
7. Dialogen zijn natuurgetrouw weergegeven. (inclusief vloeken enz.) Schilderen met woorden.
8. Soms de macht van het noodlot bepalend. Ontleend aan de klassieke oudheid. Niet verwarren
met God’s voorzienigheid.
 Wat is de hoofdlijn van Eline Vere?
Blauwe blok op blz. 200.
 Wat zijn de naturalistische kenmerken van Eline Vere?
- Determinerende factoren: erfelijkheid en milieu;
- Een nerveus karakter;
- Conflict van de hoofdpersoon met de niet-begrijpende, nuchtere omgeving;
- De geschiedenis van een ontnuchtering;
- Een objectieve beschrijving;
- Noodlot.
 Wat is de betekenis van Couperus’ schrijverschap?
Hij geeft moderne levensgevoel gestalte, hij heeft een geheel eigen stijl en hij weet zijn situaties en
personages zo uit te beelden dat ze voor de lezer tot leven komen.
5.5
Kernbegrippen
Bezielde retoriek = poëzie in een traditionele vorm, die door het vakmanschap van de dichter een eigen,
oorspronkelijk karakter krijgt.
Neoclassicisme = stroming van dichters die kiezen voor traditionele, vaste versvormen en klassiek
taalgebruik.
Leerdoelen
 Wat zijn 3 kenmerken van de neoromantiek?
1. Gevoel en verbeelding krijgen weer aandacht in plaats van de harde en sombere werkelijkheid
zoals de naturalisten die schetsen. Droom boven werkelijkheid.
2. Verlangen naar geluk en harmonie. Zwerven een vaak voorkomend motief.
3. Historische roman keert terug.
 Wat is kenmerkend voor het werk van Geerten Gossaert en J.C. Bloem?
Verlangen.
 Waarom worden deze dichters ook neoclassicisten genoemd?
Vanwege het teruggrijpen naar de klassieke versvormen.