1
2. Verstoorde vruchtbaarheid
Colleges
HC.1 Casuspresentatie: paar met kinderwens (digitaal)
HC.2 Erfelijkheidsonderzoek counseling en kinderwens (digitaal)
HC.3 Chirurgische aspecten van onvruchtbaarheid (digitaal)
HC.4 Vruchtbaarheidsproblemen: genetische aspecten (digitaal)
HC.5 Onvruchtbaarheid en gezondheid (digitaal)
HC.6 Geassisteerde voortplantingstechnieken? (digitaal)
VO’s
VO.1 - Microscopische bouw van de vrouwelijke genitaliën (digitaal)
VO.2 - Vruchtbaarheidsstoornissen (digitaal)
VO.3 - Counseling bij geassisteerde voortplanting (fysiek)
ZO’s
ZO.1 - Infertiliteitsdiagnostiek en -behandeling
ZO.2 - Obesitas, PCOS en onvruchtbaarheid
ZO.3 - Erectiestoornissen
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
, 2
HC.1 Casuspresentatie: paar met kinderwens (digitaal)
Leerdoelen:
- De achtergrond van vruchtbaarheidsstoornissen begrijpen
- De klinische benaderingen van een paar vruchtbaarheidsproblemen kennen
- Overzicht hebben van de mogelijkheden om tot een diagnose te kome die een
vruchtbaarheidsstoornis kunnen verklaren
Definities van vruchtbaarheid
- Vruchtbaarheid of fertiliteit is het vermogen van een organisme (mens, dier of plant) om
zich geslachtelijk voort te planten.
- Fecundity: de kans dat een bepaalde cyclus of vruchtbare periode resulteert in levend
geboren nageslacht.
- Cycle fecundability: de kans dat in een cyclus of vruchtbare periode een zwangerschap tot
stand komt.
- Subfertiliteit: verminderde fertiliteit.
o Probleem van een paar (het is niet het probleem van het individu)
o Combinatie van factoren
- Steriliteit: het absolute onvermogen om zich voort te planten.
o Azoöspermie
o Anovulatie
o Afwezigheid of complete afsluiting van de Tubae Folopii
Vruchtbaarheidskansen
In vergelijking met andere zoogdieren is de mens een ‘’bad breeder’’. De mens is niet zo succesvol in
de voortplanting (lage funcundity). Normale fertiele paren hebben een cycle fecundity
(vruchtbaarheid per cyclus) van gemiddeld 20% tot 35%. Dit geldt ook voor zorgvuldig geplande
conceptie.
Het is best lastig om een vrouw te bevruchten. Na ovulatie is de eicel namelijk nog maar 24 uur
bevruchtbaar. Daarna sterft het af. De spermacellen hebben wel een langere overlevingsduur van 3
dagen.
Subfertiliteit
- De spontane zwangerschapskans van een vrouw wordt bepaald door
haar leeftijd (de capaciteit van haar ovaria).
- Spontane zwangerschapskans: ongeveer 80-95% van de gezonde,
jonge paren (25-30 jaar) is zwanger binnen een jaar, het meerendeel
zelfs binnen 6 maanden.
- Hoe langer een paar probeert kinderen te krijgen, des te kleiner de
kans dat het nog gaat lukken.
- Na een jaar lang proberen (met regelmatige geslachtsgemeenschap)
wordt er klinisch gekeken of er sprake is van subfertiliteit.
- 1 op de 6 paren voldoet aan de definitie subfertiliteit.
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
, 3
Ovarian ageing
Deze curve geldt natuurlijk niet voor iedereen. De ene vrouw kan langer gezonde follikels produceren
dan de ander. Deze vrouw zal dan op een latere leeftijd nog kinderen kunnen krijgen. Het geldt wel
voor iedereen: hoe ouder je wordt, des te kleiner de kans op een (geslaagde) zwangerschap.
Tijdsverloop
Zoals je kunt zien begint de ontwikkeling van een follikel al een lange tijd voor ovulatie. De follikels
wordt gestimuleerd om te groeien door FSH. Het FSH gehalte stijgt tijdens de menstruele cyclus.
Uiteindelijk ‘’wint’’ er maar één (en heel soms twee) follikel(s) en die zal uiteindelijk ovuleren.
Welke drie zaken heb je nodig om een zwangerschap tot stand te brengen?
Voorwaarden voor conceptie:
1. Zaadcel
2. Eicel
3. Deze twee moeten samen kunnen komen
Deze drie factoren worden uitgezocht bij paren die komen met een onvervulde kinderwens.
Onderzoek
De bovengenoemde voorwaarden worden als volgt uitgezocht;
1. Zaadcel: in theorie hoef je niks te vragen, maar heb je alleen een semen monster van de man
nodig.
2. Eicel: Is er een ovulatie? Dit kan onderzocht worden met een anamnese, maar ook met o.a.
echgrafie.
3. Is er een blokkade ergens in het traject? (baarmoederopening, tubafactor, vas deferens etc.)
Het is ook altijd belangrijk om te vragen of het koppel wel frequent seks heeft.
Conclusie: het is dus niet het probleem van het individu, maar van het paar samen.
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
, 4
Anamnese subfertiliteit
Anamnese bij de vrouw;
- Al eens zwanger geweest? Nooit zwanger geweest?
- Duur van het proberen
- Leeftijd
- Cyclus
- SOA’s, systemische ziekten
- (buik)operaties
- Seks (frequentie): als een paar maar 2-3 per maand seks heeft, kan het zo zijn dat ze net het
ovulatiemoment missen.
- Intoxicaties/omgevingsfactoren
- Anticonceptiegebruik
- Familie anamnese
- Genetische afwijkinge: bijv. syndroom van turner (XO)
Anamnese bij de man;
- Al eens een kind verwekt?
- Leeftijd
- Seks (frequentie)
- Ejaculatie(stoornis)
- SOA’s / infecties
- Trauma / operaties
- Intoxicaties
- Beroep
Lichamelijk onderzoek
LO bij de vrouw;
- Gewicht
- Lengte
- BMI
- Ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken
- Beharingspatroon: hirsutisme?
- Genitalia externa
- Speculum en VT
- (echoscopie)
Lab onderzoek
- Sperma analyse
- Chlamydia antistof titer in serum (CAT)
- Mid-luteaal Progesteron (er moet een stijging van progesteron zijn een week na ovulatie)
- Post-coïtum test: hierbij wordt er gekeken of er geen antistoffen door de vrouw worden
geproduceerd die de zaadcellen aanpakken
→ als dit het geval is zullen er vrijwel nooit genoeg gezonde spermacellen aankomen
bij de eicel. Het is namelijk al een afvalrace; in een gezond vrouwenlichaam komen
uiteindelijk ook maar een paar honderd (van de oorspronkelijke miljoen) zaadcellen
aan in de baarmoeder. Als er ook nog antistoffen in het spel zijn zullen dit er maar
een paar zijn. Dit zijn er meestal niet genoeg om de eicel te kunnen vinden.
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
2. Verstoorde vruchtbaarheid
Colleges
HC.1 Casuspresentatie: paar met kinderwens (digitaal)
HC.2 Erfelijkheidsonderzoek counseling en kinderwens (digitaal)
HC.3 Chirurgische aspecten van onvruchtbaarheid (digitaal)
HC.4 Vruchtbaarheidsproblemen: genetische aspecten (digitaal)
HC.5 Onvruchtbaarheid en gezondheid (digitaal)
HC.6 Geassisteerde voortplantingstechnieken? (digitaal)
VO’s
VO.1 - Microscopische bouw van de vrouwelijke genitaliën (digitaal)
VO.2 - Vruchtbaarheidsstoornissen (digitaal)
VO.3 - Counseling bij geassisteerde voortplanting (fysiek)
ZO’s
ZO.1 - Infertiliteitsdiagnostiek en -behandeling
ZO.2 - Obesitas, PCOS en onvruchtbaarheid
ZO.3 - Erectiestoornissen
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
, 2
HC.1 Casuspresentatie: paar met kinderwens (digitaal)
Leerdoelen:
- De achtergrond van vruchtbaarheidsstoornissen begrijpen
- De klinische benaderingen van een paar vruchtbaarheidsproblemen kennen
- Overzicht hebben van de mogelijkheden om tot een diagnose te kome die een
vruchtbaarheidsstoornis kunnen verklaren
Definities van vruchtbaarheid
- Vruchtbaarheid of fertiliteit is het vermogen van een organisme (mens, dier of plant) om
zich geslachtelijk voort te planten.
- Fecundity: de kans dat een bepaalde cyclus of vruchtbare periode resulteert in levend
geboren nageslacht.
- Cycle fecundability: de kans dat in een cyclus of vruchtbare periode een zwangerschap tot
stand komt.
- Subfertiliteit: verminderde fertiliteit.
o Probleem van een paar (het is niet het probleem van het individu)
o Combinatie van factoren
- Steriliteit: het absolute onvermogen om zich voort te planten.
o Azoöspermie
o Anovulatie
o Afwezigheid of complete afsluiting van de Tubae Folopii
Vruchtbaarheidskansen
In vergelijking met andere zoogdieren is de mens een ‘’bad breeder’’. De mens is niet zo succesvol in
de voortplanting (lage funcundity). Normale fertiele paren hebben een cycle fecundity
(vruchtbaarheid per cyclus) van gemiddeld 20% tot 35%. Dit geldt ook voor zorgvuldig geplande
conceptie.
Het is best lastig om een vrouw te bevruchten. Na ovulatie is de eicel namelijk nog maar 24 uur
bevruchtbaar. Daarna sterft het af. De spermacellen hebben wel een langere overlevingsduur van 3
dagen.
Subfertiliteit
- De spontane zwangerschapskans van een vrouw wordt bepaald door
haar leeftijd (de capaciteit van haar ovaria).
- Spontane zwangerschapskans: ongeveer 80-95% van de gezonde,
jonge paren (25-30 jaar) is zwanger binnen een jaar, het meerendeel
zelfs binnen 6 maanden.
- Hoe langer een paar probeert kinderen te krijgen, des te kleiner de
kans dat het nog gaat lukken.
- Na een jaar lang proberen (met regelmatige geslachtsgemeenschap)
wordt er klinisch gekeken of er sprake is van subfertiliteit.
- 1 op de 6 paren voldoet aan de definitie subfertiliteit.
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
, 3
Ovarian ageing
Deze curve geldt natuurlijk niet voor iedereen. De ene vrouw kan langer gezonde follikels produceren
dan de ander. Deze vrouw zal dan op een latere leeftijd nog kinderen kunnen krijgen. Het geldt wel
voor iedereen: hoe ouder je wordt, des te kleiner de kans op een (geslaagde) zwangerschap.
Tijdsverloop
Zoals je kunt zien begint de ontwikkeling van een follikel al een lange tijd voor ovulatie. De follikels
wordt gestimuleerd om te groeien door FSH. Het FSH gehalte stijgt tijdens de menstruele cyclus.
Uiteindelijk ‘’wint’’ er maar één (en heel soms twee) follikel(s) en die zal uiteindelijk ovuleren.
Welke drie zaken heb je nodig om een zwangerschap tot stand te brengen?
Voorwaarden voor conceptie:
1. Zaadcel
2. Eicel
3. Deze twee moeten samen kunnen komen
Deze drie factoren worden uitgezocht bij paren die komen met een onvervulde kinderwens.
Onderzoek
De bovengenoemde voorwaarden worden als volgt uitgezocht;
1. Zaadcel: in theorie hoef je niks te vragen, maar heb je alleen een semen monster van de man
nodig.
2. Eicel: Is er een ovulatie? Dit kan onderzocht worden met een anamnese, maar ook met o.a.
echgrafie.
3. Is er een blokkade ergens in het traject? (baarmoederopening, tubafactor, vas deferens etc.)
Het is ook altijd belangrijk om te vragen of het koppel wel frequent seks heeft.
Conclusie: het is dus niet het probleem van het individu, maar van het paar samen.
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
, 4
Anamnese subfertiliteit
Anamnese bij de vrouw;
- Al eens zwanger geweest? Nooit zwanger geweest?
- Duur van het proberen
- Leeftijd
- Cyclus
- SOA’s, systemische ziekten
- (buik)operaties
- Seks (frequentie): als een paar maar 2-3 per maand seks heeft, kan het zo zijn dat ze net het
ovulatiemoment missen.
- Intoxicaties/omgevingsfactoren
- Anticonceptiegebruik
- Familie anamnese
- Genetische afwijkinge: bijv. syndroom van turner (XO)
Anamnese bij de man;
- Al eens een kind verwekt?
- Leeftijd
- Seks (frequentie)
- Ejaculatie(stoornis)
- SOA’s / infecties
- Trauma / operaties
- Intoxicaties
- Beroep
Lichamelijk onderzoek
LO bij de vrouw;
- Gewicht
- Lengte
- BMI
- Ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken
- Beharingspatroon: hirsutisme?
- Genitalia externa
- Speculum en VT
- (echoscopie)
Lab onderzoek
- Sperma analyse
- Chlamydia antistof titer in serum (CAT)
- Mid-luteaal Progesteron (er moet een stijging van progesteron zijn een week na ovulatie)
- Post-coïtum test: hierbij wordt er gekeken of er geen antistoffen door de vrouw worden
geproduceerd die de zaadcellen aanpakken
→ als dit het geval is zullen er vrijwel nooit genoeg gezonde spermacellen aankomen
bij de eicel. Het is namelijk al een afvalrace; in een gezond vrouwenlichaam komen
uiteindelijk ook maar een paar honderd (van de oorspronkelijke miljoen) zaadcellen
aan in de baarmoeder. Als er ook nog antistoffen in het spel zijn zullen dit er maar
een paar zijn. Dit zijn er meestal niet genoeg om de eicel te kunnen vinden.
Samenvatting 3A1 week 2 – Judith Bus
