BASISKENNIS TAALONDERWIJS
Nederlands H5, H6, H7, H9
Toetscode: 44945
,Inhoudsopgave
Inhoudsopgave 2
H5 Beginnende geletterdheid 3
5.1 Geletterdheid 3
5.2 Tussendoelen beginnende geletterdheid 4
5.3 Ontwikkeling geletterdheid 4
5.3.1 Spontane schrijfontwikkeling 4
5.3.2 Spontane leesontwikkeling 4
5.4 Auditieve vaardigheden 5
5.5 Visuele vaardigheden 6
5.6 Elementaire leeshandeling 6
5.7 Hoe gebruik je kennis van beginnende geletterdheid? 7
5.8 begrippen 7
H6 Voortgezet technisch lezen 8
6.1 Theorieën over het leerproces 8
6.2 Strategieën bij het technisch lezen 8
6.3 Voordrachtsaspecten 9
6.4 Leesniveaus 10
6.4.1 Niveaus van technisch lezen 10
6.4.2 Niveaus van begrijpend lezen 10
6.5 Technisch leven in de samenleving 10
6.5.1 Functioneel analfabetisme 10
6.5.2 Dyslexie 11
6.6 Hoe gebruik je de kennis van technisch lezen? 11
6.7 Begrippen 12
H7 Begrijpend lezen 13
7.1 Leesstrategieën voor begrijpend lezen 13
7.2 Het leesgedrag van kinderen 15
7.3 Technieken voor informatieverwerking 15
7.4 Begrippen 16
H9 Jeugdliteratuur 17
9.1 Literaire genres 17
9.2 Functies van jeugdliteratuur 17
9.3 Beoordelen van jeugdliteratuur 18
9.4 Hoe gebruik je kennis van jeugdliteratuur? 18
9.5 Begrippen 18
2
, H5 Beginnende geletterdheid
5.1 Geletterdheid
Geletterdheid is de ontwikkeling van jonge kinderen in de functies van de geschreven taal.
Geletterdheid is bij oudere kinderen het vermogen om te lezen en schrijven.
Het is een breed begrip waarin de mondelinge taalontwikkeling met de schriftelijke taalvaardigheid
nauw verweven zijn.
Boekoriëntatie
o Tekst en illustratie vertellen samen een verhaal
o Boeken worden gelezen van voor naar achter, boven naar beneden, links naar rechts
o Verhalen hebben een opbouw
o Voorspelling door het kijken naar de omslag van het boek
o Er kunnen vragen over het boek gesteld worden
Verhaalbegrip
o Kinderen kunnen voorspellingen doen + conclusies trekken a.d.h.v. verhaal
o Kinderen kunnen voorgelezen verhalen naspelen, navertellen (met en zonder
ondersteuning van illustraties)
Functies van geschreven taal
o Logo’s en pictogrammen verwijzen naar taalhandelingen
o Bewustwording permanente karakter van geschreven taal
o Taalproducten (briefjes, boeken, tijdschriften, etc.) hebben een communicatief doel
o Kinderen weten het verschil tussen lezen en schrijven
o Tekenen + tekens produceren bieden mogelijkheid tot communicatie
Relatie tussen gesproken en geschreven taal
o Gesproken woorden kunnen worden vastgelegd
o Geschreven woorden kunnen worden uitgesproken
o Eigen naam (of andere belangrijke dingen) kunnen schrijven
Taalbewustzijn
o Woorden in zinnen onderscheiden
o Onderscheid kunnen maken tussen vorm en betekenis van woorden
o Woorden in klankgroepen verdelen → kin-der-wa-gen
o Eindrijm (pan rijmt op Jan) en beginrijm (Kees en Kim beginnen allebei met de k)
o Fonemen als kleinste klankeenheden in woorden onderscheiden → p-e-n
Alfabetisch principe
o Foneem-grafeemkoppeling leggen → klanken corresponderen met letters en hierdoor
ook nieuwe woorden kunnen lezen of schrijven
Functioneel ‘schrijven’ en ‘lezen’
o Zelfstandig prentenboeken lezen, eigen / andermans teksten lezen
Technisch schrijven en lezen (start)
o Kunnen de letters fonetisch (m.b.t. de stem) benoemen
o Klankzuivere woorden schrijven (woord waarin klanken afzonderlijk van elkaar uit
worden gesproken, hetzelfde klinken als wanneer ze deel uitmaken van een woord)
Technisch schrijven en lezen (vervolg)
o Kinderen herkennen steeds meer woorden automatisch m.b.v. woordidentificatie-
technieken
Begrijpend lezen en schrijven
o Belangstelling en begrip voor eenvoudige verhalende en informatieve teksten en
boeken
o Gemotiveerd om zelfstandig te lezen
o Geschreven taal wordt gebruik als een communicatiemiddel
3
Nederlands H5, H6, H7, H9
Toetscode: 44945
,Inhoudsopgave
Inhoudsopgave 2
H5 Beginnende geletterdheid 3
5.1 Geletterdheid 3
5.2 Tussendoelen beginnende geletterdheid 4
5.3 Ontwikkeling geletterdheid 4
5.3.1 Spontane schrijfontwikkeling 4
5.3.2 Spontane leesontwikkeling 4
5.4 Auditieve vaardigheden 5
5.5 Visuele vaardigheden 6
5.6 Elementaire leeshandeling 6
5.7 Hoe gebruik je kennis van beginnende geletterdheid? 7
5.8 begrippen 7
H6 Voortgezet technisch lezen 8
6.1 Theorieën over het leerproces 8
6.2 Strategieën bij het technisch lezen 8
6.3 Voordrachtsaspecten 9
6.4 Leesniveaus 10
6.4.1 Niveaus van technisch lezen 10
6.4.2 Niveaus van begrijpend lezen 10
6.5 Technisch leven in de samenleving 10
6.5.1 Functioneel analfabetisme 10
6.5.2 Dyslexie 11
6.6 Hoe gebruik je de kennis van technisch lezen? 11
6.7 Begrippen 12
H7 Begrijpend lezen 13
7.1 Leesstrategieën voor begrijpend lezen 13
7.2 Het leesgedrag van kinderen 15
7.3 Technieken voor informatieverwerking 15
7.4 Begrippen 16
H9 Jeugdliteratuur 17
9.1 Literaire genres 17
9.2 Functies van jeugdliteratuur 17
9.3 Beoordelen van jeugdliteratuur 18
9.4 Hoe gebruik je kennis van jeugdliteratuur? 18
9.5 Begrippen 18
2
, H5 Beginnende geletterdheid
5.1 Geletterdheid
Geletterdheid is de ontwikkeling van jonge kinderen in de functies van de geschreven taal.
Geletterdheid is bij oudere kinderen het vermogen om te lezen en schrijven.
Het is een breed begrip waarin de mondelinge taalontwikkeling met de schriftelijke taalvaardigheid
nauw verweven zijn.
Boekoriëntatie
o Tekst en illustratie vertellen samen een verhaal
o Boeken worden gelezen van voor naar achter, boven naar beneden, links naar rechts
o Verhalen hebben een opbouw
o Voorspelling door het kijken naar de omslag van het boek
o Er kunnen vragen over het boek gesteld worden
Verhaalbegrip
o Kinderen kunnen voorspellingen doen + conclusies trekken a.d.h.v. verhaal
o Kinderen kunnen voorgelezen verhalen naspelen, navertellen (met en zonder
ondersteuning van illustraties)
Functies van geschreven taal
o Logo’s en pictogrammen verwijzen naar taalhandelingen
o Bewustwording permanente karakter van geschreven taal
o Taalproducten (briefjes, boeken, tijdschriften, etc.) hebben een communicatief doel
o Kinderen weten het verschil tussen lezen en schrijven
o Tekenen + tekens produceren bieden mogelijkheid tot communicatie
Relatie tussen gesproken en geschreven taal
o Gesproken woorden kunnen worden vastgelegd
o Geschreven woorden kunnen worden uitgesproken
o Eigen naam (of andere belangrijke dingen) kunnen schrijven
Taalbewustzijn
o Woorden in zinnen onderscheiden
o Onderscheid kunnen maken tussen vorm en betekenis van woorden
o Woorden in klankgroepen verdelen → kin-der-wa-gen
o Eindrijm (pan rijmt op Jan) en beginrijm (Kees en Kim beginnen allebei met de k)
o Fonemen als kleinste klankeenheden in woorden onderscheiden → p-e-n
Alfabetisch principe
o Foneem-grafeemkoppeling leggen → klanken corresponderen met letters en hierdoor
ook nieuwe woorden kunnen lezen of schrijven
Functioneel ‘schrijven’ en ‘lezen’
o Zelfstandig prentenboeken lezen, eigen / andermans teksten lezen
Technisch schrijven en lezen (start)
o Kunnen de letters fonetisch (m.b.t. de stem) benoemen
o Klankzuivere woorden schrijven (woord waarin klanken afzonderlijk van elkaar uit
worden gesproken, hetzelfde klinken als wanneer ze deel uitmaken van een woord)
Technisch schrijven en lezen (vervolg)
o Kinderen herkennen steeds meer woorden automatisch m.b.v. woordidentificatie-
technieken
Begrijpend lezen en schrijven
o Belangstelling en begrip voor eenvoudige verhalende en informatieve teksten en
boeken
o Gemotiveerd om zelfstandig te lezen
o Geschreven taal wordt gebruik als een communicatiemiddel
3
