Ethiek HBO-v leerjaar 1 periode 3 (2.1) aantekeningen

ETHIEK

,WEEK 1
ONDERWERP VAN ETHIEK
In de ethiek denkt men over het menselijke handelen vanuit het gezichtspunt van goed en
kwaad, juist en onjuist.

- Hoe behoren wij met elkaar om te gaan?
- Wat mag men doen en wat moet men laten?
- Wat is het goede leven, een goed leven voor de mens?

Dat goede is meer dan ‘nuttig’, ‘efficient’ of ‘aangenaam’. Het is moreel van aard: het heeft
te maken met een goed leven, voor anderen, in rechtvaardige instituties.

Goed
Er zijn veel aspecten waarom we iets goed doen.
Bijvoorbeeld een goede of niet goede stoel.

Goed kunnen ook mensen zijn, in relatie tot een mens.

Een mens kan als mens goed worden genoemd wanneer hij/zij goed leeft en handelt. Een
goed mens is een mens die beantwoordt aan zijn ethische opdracht en daarom als mens
‘geslaagd’ mag heten. Een slecht mens is een mens die juist als mens onder de maat blijft,
tekortschiet. Het gaat niet om een deelaspect van de mens maar het betreft het mens-zijn,
zijn waarde als mens, zijn humaniteit.

Het criterium voor de goedheid van een mens als mens is zijn gedrag ten aanzien van
anderen.

Ethiek: gaat over het goede van een mens als mens, wanneer noemen wij iemand een goed
mens?

Dus: orientatie op het goede, op wat we verstaan onder goed mens zijn en het goed
samenleven met anderen. Het is relationeel.

Ethiek is altijd aanwezig in het menselijk leven maar wel telkens aan verandering
onderhevig: tijd en plaatsgebonden.
Ethiek geeft geen eenduidige antwoorden en handelingsaanwijzingen die voor eens en altijd
geldig zijn maar is veeleer reflectie op en overleg over wat goed en slecht is.

Verschillende benaderingswijzen:
- Beginsel ethiek
- Gevolgen ethiek
- Deugdenethiek
- Zorgethiek

Laat zien dat wij als mens enige zijn die kunnen zeggen of iets goed of slecht is.

, In de ethiek denkt men over het menselijke handelen vanuit het gezichtspunt van ethische
normen en waarden.
Woorden zoals moeten, behoren en mogen verwijzen naar bepaalde normen en waarden.
De realiteit kan soms tekortschieten.

Ethische uitspraken zeggen hoe men moet handelen (voorschrijven) of had moeten
handelen (evalueren).
Dus niet:
- Wat iemand werkelijk doet (beschrijven)
- Waarom iemand doet wat zij doet (verklaren)

Belang ethiek: het geeft je een woordenschat of begrippen waarmee je het gesprek aan kunt
gaan met andere hulpverleners over ethische aangelegenheden, zorgen en kwesties.

Ethies is behulpzaak bij het legitimeren door het verantwoorden of rekenschap geven van
wat je doet, hoe je het doet en vooral waarom het het doet.

Verantwoorden ten opzichte van:
- Jezelf zowel als prive persoon en als professional
- De patient (micro niveau)
- Collega’s (micro niveau)
- Organisatie (meso niveau)
- Samenleving (macro niveau)

KENMERKEN VAN WAARDEN
Waarden bestaan alleen maar als ze in praktijk gebracht worden, wanneer je een bepaalde
handeling eraan koppelt.

Waarden geven antwoord op de vraag wat is de moeite waard, wat is belangrijk?

Waarden hebben karakter van nastrevenswaardige idealen/goeden en zijn als zodanig nogal
abstract. Bijvoorbeeld de waarde abstract.

Waarden hebben aantrekkingskracht ook als de idealen nooit ten volle haalbaar zijn. Ze
blijven een ideaal aan de horizon om naar te streven. Ze zijn nooit helemaal te realiseren.

Waarden motiveren het handelen.

Intersubjectief van aard, bestaan niet zoals de zwaartekracht, maar komen alleen tot
uitdrukking in het handelen. Niet zuiver objectief of subjectief, kwestie van smaak.

Waarden zijn aan tijd en ruimte gebonden. Niet voor eeuwig en altijd. Kunnen inboeten aan
overtuigingskracht.