Tijdvak 6
De tijd van regenten en vorsten
1600-1700 (2e deel vroeg-moderne tijd)
Symbool: kroon
Kenmerkende aspecten:
- Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van
een wereldeconomie.
- De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in
economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
- Het streven van vorsten naar absolute macht.
- De wetenschappelijke revolutie.
§1 Een wereldeconomie
, Een zeereis was gevaarlijk, er waren stromingen, onbekende kliffen en
stormen. Nederlanders waren nog nooit op het zuidelijk halfrond geweest,
er was gevaar voor aanvallen van Portugezen, piraten en onbekende
volken. Op 2 April 1595 schepen met Cornelis de Houtman naar Java. Reis
duurde 2,5 jaar en veel mensen overleden door scheurbuik, malaria en
andere ziektes. Maar de zeeweg naar Azië was gevonden.
Nederlandse kooplieden trokken naar Azië voor peper, nootmuskaat,
kruidnagel en foelie. De reizen waren heel winstgevend maar er was veel
onderlinge concurrentie waardoor de winsten daalden. Daarom werd in
1602 de VOC opgericht door de Staten-Generaal. De VOC kreeg het
handelsmonopolie voor heel Azië. Ze kregen bevoegdheden die staten
hadden: mochten verdragen sluiten met vorsten, soldaten in dienst
nemen, oorlog voeren en gebieden besturen. De VOC werd een
multinational die typerend was voor handelskapitalisme. De koopman-
ondernemers hielden zich bezig met handel en nijverheid en investeerden
de winst in de onderneming.
De VOC gaf aandelen uit om geld op te halen om te starten. De Heren
Zeventien waren 17 bestuurders die de Hollandse en Zeeuwse steden
vertegenwoordigden. In Azië werd een gouverneur-generaal aangesteld
als hoogste bestuurder.
Jan Pieterszoon Coen kreeg in 1618 opdracht een hoofdkwartier in Azië te
stichten. Sinds 1610 was er een kleine vestiging bij Jakatra. Toen de vorst
samen met Engelse de Nederlanders probeerde weg te drijven, liet Coen
Jakatra platbranden en bouwde hij Batavia. Dit werd het hoofdkwartier en
de verzamelplek.
Ook op de Molukken veel geweld: in 1605 bevolking moest gedwongen
specerijen afstaan aan de VOC. Deze afspraken werden veel ontdoken
daarom in 1621 bloedbad op Banda-eilanden (enige plek van
muskaatnoten). De bevolking hier werd vervangen door VOC dienaren.
De VOC maakte uitgebreid handelsnetwerk met factorijen op het vaste
land. Op deze factorijen deed de VOC mee met handel tussen delen van
Azië. In Europa verdiende ze in 17e eeuw het meest aan peper en fijne
specerijen maar ook kaneel en textiel. Vanaf 18e eeuw: koffie en thee.
Thee uit China, koffie eerst uit Arabië later ook Java. Boeren hier werden
gedwongen koffie te verbouwen. Hier bracht de VOC veel gebieden onder
haar bestuur.
Bij Kaap de Goede Hoop was een kolonie die verversingspost werd voor
schepen die naar Azië gingen. In 17e eeuw: VOC grootste en rijkste bedrijf
wereld. In 18e eeuw werd dat East India Company (was vooral actief in
India en China).
De handelsrelaties vormden het begin van een wereldeconomie.
Gebieden werden door handel verbonden. Ook in Amerika en Afrikaanse-
westkust steeds meer handel. Ze haalden in Afrika goud en slaven die ze
lieten werken op suiker, tabaks-, cacao- en koffieplantages. De tropische
producten kwamen hierheen.
In 1602 werd door NL de WIC opgericht. Waren vooral bezig met
kaapvaart. In 1628 verovering Spaanse zilvervloot door Piet-Hein. WIC
De tijd van regenten en vorsten
1600-1700 (2e deel vroeg-moderne tijd)
Symbool: kroon
Kenmerkende aspecten:
- Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van
een wereldeconomie.
- De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in
economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
- Het streven van vorsten naar absolute macht.
- De wetenschappelijke revolutie.
§1 Een wereldeconomie
, Een zeereis was gevaarlijk, er waren stromingen, onbekende kliffen en
stormen. Nederlanders waren nog nooit op het zuidelijk halfrond geweest,
er was gevaar voor aanvallen van Portugezen, piraten en onbekende
volken. Op 2 April 1595 schepen met Cornelis de Houtman naar Java. Reis
duurde 2,5 jaar en veel mensen overleden door scheurbuik, malaria en
andere ziektes. Maar de zeeweg naar Azië was gevonden.
Nederlandse kooplieden trokken naar Azië voor peper, nootmuskaat,
kruidnagel en foelie. De reizen waren heel winstgevend maar er was veel
onderlinge concurrentie waardoor de winsten daalden. Daarom werd in
1602 de VOC opgericht door de Staten-Generaal. De VOC kreeg het
handelsmonopolie voor heel Azië. Ze kregen bevoegdheden die staten
hadden: mochten verdragen sluiten met vorsten, soldaten in dienst
nemen, oorlog voeren en gebieden besturen. De VOC werd een
multinational die typerend was voor handelskapitalisme. De koopman-
ondernemers hielden zich bezig met handel en nijverheid en investeerden
de winst in de onderneming.
De VOC gaf aandelen uit om geld op te halen om te starten. De Heren
Zeventien waren 17 bestuurders die de Hollandse en Zeeuwse steden
vertegenwoordigden. In Azië werd een gouverneur-generaal aangesteld
als hoogste bestuurder.
Jan Pieterszoon Coen kreeg in 1618 opdracht een hoofdkwartier in Azië te
stichten. Sinds 1610 was er een kleine vestiging bij Jakatra. Toen de vorst
samen met Engelse de Nederlanders probeerde weg te drijven, liet Coen
Jakatra platbranden en bouwde hij Batavia. Dit werd het hoofdkwartier en
de verzamelplek.
Ook op de Molukken veel geweld: in 1605 bevolking moest gedwongen
specerijen afstaan aan de VOC. Deze afspraken werden veel ontdoken
daarom in 1621 bloedbad op Banda-eilanden (enige plek van
muskaatnoten). De bevolking hier werd vervangen door VOC dienaren.
De VOC maakte uitgebreid handelsnetwerk met factorijen op het vaste
land. Op deze factorijen deed de VOC mee met handel tussen delen van
Azië. In Europa verdiende ze in 17e eeuw het meest aan peper en fijne
specerijen maar ook kaneel en textiel. Vanaf 18e eeuw: koffie en thee.
Thee uit China, koffie eerst uit Arabië later ook Java. Boeren hier werden
gedwongen koffie te verbouwen. Hier bracht de VOC veel gebieden onder
haar bestuur.
Bij Kaap de Goede Hoop was een kolonie die verversingspost werd voor
schepen die naar Azië gingen. In 17e eeuw: VOC grootste en rijkste bedrijf
wereld. In 18e eeuw werd dat East India Company (was vooral actief in
India en China).
De handelsrelaties vormden het begin van een wereldeconomie.
Gebieden werden door handel verbonden. Ook in Amerika en Afrikaanse-
westkust steeds meer handel. Ze haalden in Afrika goud en slaven die ze
lieten werken op suiker, tabaks-, cacao- en koffieplantages. De tropische
producten kwamen hierheen.
In 1602 werd door NL de WIC opgericht. Waren vooral bezig met
kaapvaart. In 1628 verovering Spaanse zilvervloot door Piet-Hein. WIC
