PSW
Blok 1
Lesvoorbereiding week 6
H1.1
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen, ‘studie van de geest’
Psychologie houdt zich niet alleen bezig met geestelijke processen, maar ook met
gedragingen. Niet medisch van aard.
Met andere woorden: het terrein van de psychologie beslaat zowel interne geestelijke
processen, die we alleen indirect waarnemen (zoals denken, voelen), als externe
waarneembare gedragingen (zoals praten, glimlachen en lopen).
De wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
Drie soorten psychologen:
Experimenteel psycholoog: psycholoog die onderzoek doet naar elementaire psychologische
processen. De kleinste groep. Ze voeren onderzoek uit dat de nieuwe psychologische kennis
creëert.
Docent psychologie: psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs op
bijvoorbeeld een hbo- of bacheloropleiding of aan de universiteit.
Toegepast psycholoog: psycholoog die door experimenteel psychologen vergaarde kennis
gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
- Arbeids- en organisatiepsychologen
- Sportpsychologen
- Schoolpsychologen
- Klinisch psychologen en counselors
- Forensisch psychologen
- Omgevingspsychologen, proberen de interactie met onze samenleving en het milieu
te verbeteren
- Gerontopsychologen, helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en
effectief te leren omgaan met leeftijd gerelateerde problemen
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd
Vaardigheden voor kritisch denken:
1. Wat is de bron?
Heeft degene die de bewering doet feitelijke kennis over het gevangeniswezen of op
zijn allerminst advies gevraagd aan iemand met de noodzakelijke expertise? Heeft de
bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
Ben selectief.
, 3. Wat is het bewijsmateriaal?
Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden
aangezien.
Er is wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
Bias: een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens, in plaats van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
Confirmation bias (bevestiginsbias): de neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie
te zoeken waar je het wel mee eens bent.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
Correlatie-causaliteit-denkfout: het een moet het ander veroorzaken
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Les week 6
Leervragen
- Wat is psychologie en wat niet?
Wetenschap van gedrag en mentale processen, ‘studie van de geest’.
Pseudopsychologie is geen psychologie, hier is geen wetenschappelijk bewijs voor.
- Wat is het verschil tussen psychologie en psychiatrie?
Psychiatrie is een medisch specialisme, deze mensen hebben geneeskunde
gestudeerd en gaan over ernstige psychologische stoornissen. Ze mogen ook
medicatie voorschrijven. Psychologen hebben psychologie gestudeerd en kijken
vanuit een psychologische invalshoek in plaats van een medische invalshoek.
- Wat voor soort psychologen zijn er?
Experimentele psycholoog, docent psycholoog, toegepast psycholoog
- Wat is betrouwbaar bewijsmateriaal? Welke vragen moet je jezelf dan stellen?
Wat is de bron?
is de bewering redelijk of extreem?
Kan er sprake zijn van bias?
Wat is het bewijsmateriaal?
Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
Zijn voor het oplossen van het probleem meerdere invalshoeken nodig?
‘Psyche’ staat voor geest en ologie staat voor ‘studie van de’.
De psychologie richt zich daarnaast op de studie van gedrag.
Grofweg zijn psychologen werkzaam op 3 manieren:
Experimenteel psychologen, docenten psychologie en toegepaste psychologen.
Binnen deze laatste groep vallen bijvoorbeeld forensische psychologen die werkzaam zijn
binnen justitie en bijv. gevangen onderzoeken en een andere groep psychologen zijn de
gerontologen die zich richten op de doelgroep ouderen.
De psychiatrie onderscheidt zich van de psychologie doordat zij zich bezighouden met
gestoord gedrag.
Terwijl de psychologie zich richt op gedrag in het algemeen
,Ook het voorschrijven van medicatie is exclusief voorbehouden aan een psychiater.
Horoscopen en waarzeggerij vallen onder de pseudopsychologie.
Het onderscheid met psychologie zit hem erin dat hierbij geen sprake is van
wetenschappelijk onderbouwing.
Lesvoorbereiding week 7
H1
1.2
Biologisch perspectief: het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in
het functioneren van de genen, de hersenen, het zenuwstelsel en het hormoonstelsel
Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren
Evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme dat gedrag en mentale processen
beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de
geest en de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de ‘elementen’ van de
bewuste ervaring.
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die meende dat psychische
processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie
Gestaltpsychologie: de som is meer dan het geheel der delen
Cognitieve perspectief: een van de belangrijkste psychologische perspectieven, waarbij de
nadruk ligt op mentale processen, zoals leren, geheugen, perceptie en denken als vormen
van informatieverwerking
Behaviorisme: een historische school die ernaar streefde om van de psychologie een
objectieve wetenschap te maken die zich alleen op gedrag richtte (en niet op mentale
processen)
Behavioristisch perspectief: een psychologische invalshoek die de bron van onze handelingen
zoekt in stimuli vanuit de omgeving, in plaats van innerlijke mentale processen
Psychodynamische psychologie: een benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het
menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangen, herinneringen en
conflicten
, Psychoanalyse: een benadering van de psychologie die is gebaseerd op de veronderstellingen
van Freud, die de nadruk legt op onbewuste processen. De term verwijst zowel naar Freuds
psychoanalytische theorie als naar zijn psychoanalytische behandelmethode
Perspectieven vanuit de gehele persoon (whole person): een aantal psychologische
perspectieven die draaien om een globaal inzicht in de persoonlijkheid, waaronder de
psychodynamische psychologie, humanistische psychologie en psychologie van
karaktertrekken en temperament
Humanistische psychologie: een klinische benadering die de nadruk legt op de
mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens
Psychologie van karaktertrekken en temperament: een psychologisch perspectief dat gedrag
en persoonlijkheid ziet als de producten van fundamentele psychologische kenmerken
Ontwikkelingsperspectief: een van de zes belangrijke perspectieven in de psychologie, dat
zich onderscheidt door de nadruk op erfelijkheid en omgeving, en op onvoorspelbare
veranderingen die zich voordoen tijdens de levensloop. Mensen denken en handelen
verschillend op verschillende momenten in hun leven.
Socioculturele perspectief: een van de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie,
dat de nadruk legt op het belang van sociale interactie, sociaal leren en een cultureel
perspectief
Cultuur: een complexe mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en tradities die wordt
ontwikkeld door een groep mensen en die wordt gedeeld met anderen in dezelfde omgeving
Crosscultureel psychologen: een psycholoog die werkt in specialisme is geïnteresseerd in de
manieren waarop psychologische processen verschillen tussen de mensen van verschillende
culturen
Holistisch: visie die totaliteit altijd belangrijker vindt dan de som der delen
Biologisch perspectief Behavioristisch perspectief Ontwikkelingsperspectief
- Zenuwstelsel - Leren - Veranderingen in
- Hormonenstelsel - Beheersing van psychologisch
- Genetica gedrag door de functioneren tijdens
- Fysieke kenmerken omgeving het leven
- Stimuli en - Erfelijkheid en
responsen-maar niet omgeving
op mentale
processen
Cognitieve perspectief Whole-personperspectief Socioculturele perspectief
- Mentale processen, - Psychodynamische - Sociale invloeden op
gedachten, leren, perspectief, richt op gedrag en mentale
geheugen onbewuste motivatie processen
- De geest als en psychische - Hoe individuen
Blok 1
Lesvoorbereiding week 6
H1.1
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen, ‘studie van de geest’
Psychologie houdt zich niet alleen bezig met geestelijke processen, maar ook met
gedragingen. Niet medisch van aard.
Met andere woorden: het terrein van de psychologie beslaat zowel interne geestelijke
processen, die we alleen indirect waarnemen (zoals denken, voelen), als externe
waarneembare gedragingen (zoals praten, glimlachen en lopen).
De wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
Drie soorten psychologen:
Experimenteel psycholoog: psycholoog die onderzoek doet naar elementaire psychologische
processen. De kleinste groep. Ze voeren onderzoek uit dat de nieuwe psychologische kennis
creëert.
Docent psychologie: psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs op
bijvoorbeeld een hbo- of bacheloropleiding of aan de universiteit.
Toegepast psycholoog: psycholoog die door experimenteel psychologen vergaarde kennis
gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
- Arbeids- en organisatiepsychologen
- Sportpsychologen
- Schoolpsychologen
- Klinisch psychologen en counselors
- Forensisch psychologen
- Omgevingspsychologen, proberen de interactie met onze samenleving en het milieu
te verbeteren
- Gerontopsychologen, helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden en
effectief te leren omgaan met leeftijd gerelateerde problemen
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd
Vaardigheden voor kritisch denken:
1. Wat is de bron?
Heeft degene die de bewering doet feitelijke kennis over het gevangeniswezen of op
zijn allerminst advies gevraagd aan iemand met de noodzakelijke expertise? Heeft de
bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
Ben selectief.
, 3. Wat is het bewijsmateriaal?
Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden
aangezien.
Er is wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
Bias: een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens, in plaats van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
Confirmation bias (bevestiginsbias): de neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie
te zoeken waar je het wel mee eens bent.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
Correlatie-causaliteit-denkfout: het een moet het ander veroorzaken
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Les week 6
Leervragen
- Wat is psychologie en wat niet?
Wetenschap van gedrag en mentale processen, ‘studie van de geest’.
Pseudopsychologie is geen psychologie, hier is geen wetenschappelijk bewijs voor.
- Wat is het verschil tussen psychologie en psychiatrie?
Psychiatrie is een medisch specialisme, deze mensen hebben geneeskunde
gestudeerd en gaan over ernstige psychologische stoornissen. Ze mogen ook
medicatie voorschrijven. Psychologen hebben psychologie gestudeerd en kijken
vanuit een psychologische invalshoek in plaats van een medische invalshoek.
- Wat voor soort psychologen zijn er?
Experimentele psycholoog, docent psycholoog, toegepast psycholoog
- Wat is betrouwbaar bewijsmateriaal? Welke vragen moet je jezelf dan stellen?
Wat is de bron?
is de bewering redelijk of extreem?
Kan er sprake zijn van bias?
Wat is het bewijsmateriaal?
Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
Zijn voor het oplossen van het probleem meerdere invalshoeken nodig?
‘Psyche’ staat voor geest en ologie staat voor ‘studie van de’.
De psychologie richt zich daarnaast op de studie van gedrag.
Grofweg zijn psychologen werkzaam op 3 manieren:
Experimenteel psychologen, docenten psychologie en toegepaste psychologen.
Binnen deze laatste groep vallen bijvoorbeeld forensische psychologen die werkzaam zijn
binnen justitie en bijv. gevangen onderzoeken en een andere groep psychologen zijn de
gerontologen die zich richten op de doelgroep ouderen.
De psychiatrie onderscheidt zich van de psychologie doordat zij zich bezighouden met
gestoord gedrag.
Terwijl de psychologie zich richt op gedrag in het algemeen
,Ook het voorschrijven van medicatie is exclusief voorbehouden aan een psychiater.
Horoscopen en waarzeggerij vallen onder de pseudopsychologie.
Het onderscheid met psychologie zit hem erin dat hierbij geen sprake is van
wetenschappelijk onderbouwing.
Lesvoorbereiding week 7
H1
1.2
Biologisch perspectief: het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in
het functioneren van de genen, de hersenen, het zenuwstelsel en het hormoonstelsel
Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren
Evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme dat gedrag en mentale processen
beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de
geest en de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de ‘elementen’ van de
bewuste ervaring.
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die meende dat psychische
processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie
Gestaltpsychologie: de som is meer dan het geheel der delen
Cognitieve perspectief: een van de belangrijkste psychologische perspectieven, waarbij de
nadruk ligt op mentale processen, zoals leren, geheugen, perceptie en denken als vormen
van informatieverwerking
Behaviorisme: een historische school die ernaar streefde om van de psychologie een
objectieve wetenschap te maken die zich alleen op gedrag richtte (en niet op mentale
processen)
Behavioristisch perspectief: een psychologische invalshoek die de bron van onze handelingen
zoekt in stimuli vanuit de omgeving, in plaats van innerlijke mentale processen
Psychodynamische psychologie: een benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het
menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangen, herinneringen en
conflicten
, Psychoanalyse: een benadering van de psychologie die is gebaseerd op de veronderstellingen
van Freud, die de nadruk legt op onbewuste processen. De term verwijst zowel naar Freuds
psychoanalytische theorie als naar zijn psychoanalytische behandelmethode
Perspectieven vanuit de gehele persoon (whole person): een aantal psychologische
perspectieven die draaien om een globaal inzicht in de persoonlijkheid, waaronder de
psychodynamische psychologie, humanistische psychologie en psychologie van
karaktertrekken en temperament
Humanistische psychologie: een klinische benadering die de nadruk legt op de
mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens
Psychologie van karaktertrekken en temperament: een psychologisch perspectief dat gedrag
en persoonlijkheid ziet als de producten van fundamentele psychologische kenmerken
Ontwikkelingsperspectief: een van de zes belangrijke perspectieven in de psychologie, dat
zich onderscheidt door de nadruk op erfelijkheid en omgeving, en op onvoorspelbare
veranderingen die zich voordoen tijdens de levensloop. Mensen denken en handelen
verschillend op verschillende momenten in hun leven.
Socioculturele perspectief: een van de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie,
dat de nadruk legt op het belang van sociale interactie, sociaal leren en een cultureel
perspectief
Cultuur: een complexe mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en tradities die wordt
ontwikkeld door een groep mensen en die wordt gedeeld met anderen in dezelfde omgeving
Crosscultureel psychologen: een psycholoog die werkt in specialisme is geïnteresseerd in de
manieren waarop psychologische processen verschillen tussen de mensen van verschillende
culturen
Holistisch: visie die totaliteit altijd belangrijker vindt dan de som der delen
Biologisch perspectief Behavioristisch perspectief Ontwikkelingsperspectief
- Zenuwstelsel - Leren - Veranderingen in
- Hormonenstelsel - Beheersing van psychologisch
- Genetica gedrag door de functioneren tijdens
- Fysieke kenmerken omgeving het leven
- Stimuli en - Erfelijkheid en
responsen-maar niet omgeving
op mentale
processen
Cognitieve perspectief Whole-personperspectief Socioculturele perspectief
- Mentale processen, - Psychodynamische - Sociale invloeden op
gedachten, leren, perspectief, richt op gedrag en mentale
geheugen onbewuste motivatie processen
- De geest als en psychische - Hoe individuen
