Leerdoelen ethiek
Werkgroep euthanasie en hulp bij zelfdoding
De student verpleegkunde kan:
Herkennen van dilemma’s bij zorg rond het levenseinde.
Het levenseinde is iets wat veel vragen met zich meebrengt. Ook als verpleegkundige is het niet niks.
Sommigen mensen ervaren hun leven als voltooid, ook al ben jij het hier niet mee eens. Jij weet niet
hoe de mensen zich voelen. Of mensen zijn zo erg ziek dat ze het niet meer willen het leven.
Je hebt een paar begrippen die belangrijk zijn als je spreekt over het levenseinde.
- Respect voor autonomie = iemand kan zelf een keuze maken aan de hand van gegeven
informatie.
- Euthanasie = opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene
op zijn verzoek, bij langdurig uitzichtloos lijden.
- Hulp bij zelfdoding = gelijk aan euthanasie alleen neemt de patiënt zelf een drankje in.
- Auto-(zelf)euthanasie = in samenspraak meet naasten voert de patiënt de euthanasie
zelf uit, zonder bemiddeling van arts.
- Palliatieve sedatie = opzettelijk verlagen van bewustzijn ter behandeling van refractaire
symptomen (pijn, benauwdheid, onrust) die leiden tot ondragelijk lijden. Als dubbeleffect
enigszins levensduur verkortend. Als onderdeel van palliatieve zorg, gericht op kwaliteit
van leven.
- WLT = wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding, vanaf 2002 van
kracht.
Het is belangrijk dat je als verpleegkundige je aan een aantal zorgvuldigheidseisen houdt. Ten eerste
is het heel belangrijk dat de patiënt zelf de keuze neemt en niet door de personen om hem heen.
Ook moet je nagaan of er sprake is van uitzichtloos en ondragelijk lijden. Voor de rest moet de
patiënt goed zijn voorgelicht voor alle opties door een arts en is er echt geen andere oplossing meer.
Naast jouw toestemming, moet een onafhankelijke arts dezelfde mening hebben over de patiënt.
Moet er ten alle tijden gerraporteerd worden.
Als je als verpleegkundige het er echt niet mee eens bent en je merkt dat je niet goed over de situatie
kan handelen. Kan je je verzwijgen achter je gewetensbezwaren. Je stapt dan van de situatie af en
geeft hem over aan iemand anders. Die kan dan waarschijnlijk wel goed handelen.
Bewustwording van eigen morele waarden en normen m.b.t. verpleegkundige zorg
rondom het levenseinde
Eerder al benoemd kan het onwijs lastig zijn om in deze situatie juist te handelen. Hoe ga je om met
bepaalde zorgvragers die een hele ander visie heeft op de dood. Je kan je hierin moeilijk verplaatsen.
Je hebt andere waarden en normen. En toch moet je die soms laten gaan en meegaan met iemand
zijn waarde en normen.
Belangrijk is dat je altijd goed erover blijft praten, prop het niet op.
, College ethische aspecten van zorg rondom het levenseinde deel 1
De student verpleegkunde kan:
De 2 uitersten perspectieven van zorg schetsen, te weten; zorg maximaal ten leve en zorg
maximaal ten dode (3)
Zorg is er natuurlijk altijd op gericht om mensen beter te maken of iemand zijn leven redden. Maar
soms kan dit niet meer en is de andere kant van de zorg nodig, namelijk iemand ten dode brengen.
Tegenwoordig door allerlei ontwikkelingen leven mensen steeds langer. Je zou denken wat goed,
maar niet iedereen is hier blij mee. De kwaliteit van leven van sommige mensen is niet altijd goed.
De vraag is dan wat is juist handelingen binnen dit aspect. Uiteindelijk neigt elke verpleegkundige
naar het zo min mogelijk lijden, de stervende wakker houden en geen invloed mogen hebben op het
tijdstip van overlijden. Helaas is dit nog nooit gelukt.
Een paar begrippen zijn belangrijk en moet je niet door elkaar halen:
- Maximaal ten leven = al het (medische) mogelijke doen (ambulance/SEH/Intensive Care)
- Zorg ten leven = geen bijzonder ingrepen meer uitvoeren, maar wel de ziekte en
symptomen bestrijden.
- Zorg ten dood = staken van alle levensverlengende handelingen. Dit kan bijvoorbeeld ICD
uitzetten zijn, maar ook kunstmatige voeding en vocht stoppen. De zorg is er nu op
gericht dat iemand zo goed mogelijk kan overlijden.
- Leven beëindigen = euthanasie/hulp bij zelfdoding.
Het is belangrijk om te weten als verpleegkundige dat niet alles hoeft, wat kan. Sommige mensen
hoeven niet meer verder te leven. Jij moet passende zorg bieden waar iemand behoefte aan heeft.
Maak het zo gemakkelijk mogelijk voor de patiënt. Niet altijd iemand beter maken zorgt voor het
juiste.
Omschrijven hoe levensverlenging soms kan leiden tot lijdensverlenging (3)
We leven steeds langer door allerlei ontwikkelingen en technieken. Ziekten worden genezen door
betere behandelingen. Mensen met een chronische aandoeningen, hebben er minder last van. Maar
soms kan levensverlenging ook leiden tot lijdensverlenging. Mensen worden steeds ouder en bij
kwetsbare ouderen kan dit lijden dat ook steeds meer kwaaltjes. Ze hebben meer zorg nodig en de
kwaliteit van leven gaat achteruit. Dit is een groot nadeel voor hen.
Waar je ook over kan nadenken binnen het vak is de manier waarop iemand doodgaat. Iedereen wil
natuurlijk op een natuurlijke wijze het liefst doodgaan. In rust en vrede, geen pijn of iets. Maar dit is
niet altijd zo. Sommige mensen worden op de IC kunstmatig in leven gehouden. Maar je moet dan bij
jezelf nagaan, is dit wel het juiste? Iemand krijgt niks meer mee en de kans op overleven is minimaal,
moet je hier dan wel mee doorgaan.
De dood is geen pretje. Als het niet vanzelf op een snelle manier gaat, kan het vervelende
bijwerkingen meebrengen. Iemand kan namelijk dagen aan het lijden zijn. Ook pijn, misselijkheid,
benauwdheid en verwarring kunnen voorkomen. Uitdroging, incontinentie en luchtjes kunnen ook.
Omdat iemand dit allemaal kan meebrengen, is goede palliatieve zorg van belang.
Palliatieve zorg = in de terminale fase (laatste levensfase) gericht op de kwaliteit van leven. De zorg is
hier niet meer gericht op levensverlenging.
Werkgroep euthanasie en hulp bij zelfdoding
De student verpleegkunde kan:
Herkennen van dilemma’s bij zorg rond het levenseinde.
Het levenseinde is iets wat veel vragen met zich meebrengt. Ook als verpleegkundige is het niet niks.
Sommigen mensen ervaren hun leven als voltooid, ook al ben jij het hier niet mee eens. Jij weet niet
hoe de mensen zich voelen. Of mensen zijn zo erg ziek dat ze het niet meer willen het leven.
Je hebt een paar begrippen die belangrijk zijn als je spreekt over het levenseinde.
- Respect voor autonomie = iemand kan zelf een keuze maken aan de hand van gegeven
informatie.
- Euthanasie = opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene
op zijn verzoek, bij langdurig uitzichtloos lijden.
- Hulp bij zelfdoding = gelijk aan euthanasie alleen neemt de patiënt zelf een drankje in.
- Auto-(zelf)euthanasie = in samenspraak meet naasten voert de patiënt de euthanasie
zelf uit, zonder bemiddeling van arts.
- Palliatieve sedatie = opzettelijk verlagen van bewustzijn ter behandeling van refractaire
symptomen (pijn, benauwdheid, onrust) die leiden tot ondragelijk lijden. Als dubbeleffect
enigszins levensduur verkortend. Als onderdeel van palliatieve zorg, gericht op kwaliteit
van leven.
- WLT = wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding, vanaf 2002 van
kracht.
Het is belangrijk dat je als verpleegkundige je aan een aantal zorgvuldigheidseisen houdt. Ten eerste
is het heel belangrijk dat de patiënt zelf de keuze neemt en niet door de personen om hem heen.
Ook moet je nagaan of er sprake is van uitzichtloos en ondragelijk lijden. Voor de rest moet de
patiënt goed zijn voorgelicht voor alle opties door een arts en is er echt geen andere oplossing meer.
Naast jouw toestemming, moet een onafhankelijke arts dezelfde mening hebben over de patiënt.
Moet er ten alle tijden gerraporteerd worden.
Als je als verpleegkundige het er echt niet mee eens bent en je merkt dat je niet goed over de situatie
kan handelen. Kan je je verzwijgen achter je gewetensbezwaren. Je stapt dan van de situatie af en
geeft hem over aan iemand anders. Die kan dan waarschijnlijk wel goed handelen.
Bewustwording van eigen morele waarden en normen m.b.t. verpleegkundige zorg
rondom het levenseinde
Eerder al benoemd kan het onwijs lastig zijn om in deze situatie juist te handelen. Hoe ga je om met
bepaalde zorgvragers die een hele ander visie heeft op de dood. Je kan je hierin moeilijk verplaatsen.
Je hebt andere waarden en normen. En toch moet je die soms laten gaan en meegaan met iemand
zijn waarde en normen.
Belangrijk is dat je altijd goed erover blijft praten, prop het niet op.
, College ethische aspecten van zorg rondom het levenseinde deel 1
De student verpleegkunde kan:
De 2 uitersten perspectieven van zorg schetsen, te weten; zorg maximaal ten leve en zorg
maximaal ten dode (3)
Zorg is er natuurlijk altijd op gericht om mensen beter te maken of iemand zijn leven redden. Maar
soms kan dit niet meer en is de andere kant van de zorg nodig, namelijk iemand ten dode brengen.
Tegenwoordig door allerlei ontwikkelingen leven mensen steeds langer. Je zou denken wat goed,
maar niet iedereen is hier blij mee. De kwaliteit van leven van sommige mensen is niet altijd goed.
De vraag is dan wat is juist handelingen binnen dit aspect. Uiteindelijk neigt elke verpleegkundige
naar het zo min mogelijk lijden, de stervende wakker houden en geen invloed mogen hebben op het
tijdstip van overlijden. Helaas is dit nog nooit gelukt.
Een paar begrippen zijn belangrijk en moet je niet door elkaar halen:
- Maximaal ten leven = al het (medische) mogelijke doen (ambulance/SEH/Intensive Care)
- Zorg ten leven = geen bijzonder ingrepen meer uitvoeren, maar wel de ziekte en
symptomen bestrijden.
- Zorg ten dood = staken van alle levensverlengende handelingen. Dit kan bijvoorbeeld ICD
uitzetten zijn, maar ook kunstmatige voeding en vocht stoppen. De zorg is er nu op
gericht dat iemand zo goed mogelijk kan overlijden.
- Leven beëindigen = euthanasie/hulp bij zelfdoding.
Het is belangrijk om te weten als verpleegkundige dat niet alles hoeft, wat kan. Sommige mensen
hoeven niet meer verder te leven. Jij moet passende zorg bieden waar iemand behoefte aan heeft.
Maak het zo gemakkelijk mogelijk voor de patiënt. Niet altijd iemand beter maken zorgt voor het
juiste.
Omschrijven hoe levensverlenging soms kan leiden tot lijdensverlenging (3)
We leven steeds langer door allerlei ontwikkelingen en technieken. Ziekten worden genezen door
betere behandelingen. Mensen met een chronische aandoeningen, hebben er minder last van. Maar
soms kan levensverlenging ook leiden tot lijdensverlenging. Mensen worden steeds ouder en bij
kwetsbare ouderen kan dit lijden dat ook steeds meer kwaaltjes. Ze hebben meer zorg nodig en de
kwaliteit van leven gaat achteruit. Dit is een groot nadeel voor hen.
Waar je ook over kan nadenken binnen het vak is de manier waarop iemand doodgaat. Iedereen wil
natuurlijk op een natuurlijke wijze het liefst doodgaan. In rust en vrede, geen pijn of iets. Maar dit is
niet altijd zo. Sommige mensen worden op de IC kunstmatig in leven gehouden. Maar je moet dan bij
jezelf nagaan, is dit wel het juiste? Iemand krijgt niks meer mee en de kans op overleven is minimaal,
moet je hier dan wel mee doorgaan.
De dood is geen pretje. Als het niet vanzelf op een snelle manier gaat, kan het vervelende
bijwerkingen meebrengen. Iemand kan namelijk dagen aan het lijden zijn. Ook pijn, misselijkheid,
benauwdheid en verwarring kunnen voorkomen. Uitdroging, incontinentie en luchtjes kunnen ook.
Omdat iemand dit allemaal kan meebrengen, is goede palliatieve zorg van belang.
Palliatieve zorg = in de terminale fase (laatste levensfase) gericht op de kwaliteit van leven. De zorg is
hier niet meer gericht op levensverlenging.
