B07AFT: ANATOMIE EN FYSIOLOGIE THEORIE
,INHOUD
1. Verschillende type weefsels ............................................................................................................................................................ 4
1.1. Eptiheel .................................................................................................................................................................................... 4
1.2. Bindweefsel .............................................................................................................................................................................. 7
1.3. Zenuwweefsel ........................................................................................................................................................................ 11
1.4. Spierweefsel ........................................................................................................................................................................... 13
2. Het spijsverteringskanaal: Tractus digestivus ............................................................................................................................... 14
2.1. Inleiding.................................................................................................................................................................................. 14
2.1.1. Algemene opbouw tractus digestivus ............................................................................................................................. 16
2.2. De slokdarm: Oesophagus ..................................................................................................................................................... 16
2.2.1. Opbouw van de slokdarm ............................................................................................................................................... 17
2.2.2. Klieren in de slokdarm .................................................................................................................................................... 19
2.2.3. Spieren in de slokdarm ................................................................................................................................................... 19
2.2.4. Oesophagusepitheel ....................................................................................................................................................... 20
2.3. De maag: Gaster..................................................................................................................................................................... 21
2.3.1. opbouw weefsels van de maag ....................................................................................................................................... 22
2.3.2. Cellen in het maagepitheel ............................................................................................................................................. 28
2.4. De dunne darm: Intestinum tenue ......................................................................................................................................... 31
2.4.1. Onderdelen van de dunne darm ..................................................................................................................................... 31
2.4.2. Opbouw van de dunne darm .......................................................................................................................................... 32
2.4.3. Plooien in de darmwand ................................................................................................................................................. 36
2.4.4. Functies van het darmepitheel ....................................................................................................................................... 37
2.4.5. Soorten cellen in het darmepitheel ................................................................................................................................ 38
2.4.6. Verschillen in de dunne darm ......................................................................................................................................... 38
2.5. De dikke darm: Intestinum crassum ....................................................................................................................................... 40
2.5.1. Opbouw van de dikke darm ............................................................................................................................................ 41
3. Klieren van het spijsverteringskanaal ........................................................................................................................................... 44
3.1. Speekselklier: Glandula salivaria ........................................................................................................................................... 44
3.2. Alvleesklier: Pancreas ............................................................................................................................................................ 46
3.3. De lever: Hepar ...................................................................................................................................................................... 49
3.3.1. Cellen in de lever ............................................................................................................................................................ 51
3.3.2. Functies van de lever ...................................................................................................................................................... 52
3.4. De galblaas: Vesica fellea ....................................................................................................................................................... 55
3.4.1. Weefselopbouw van de galblaas .................................................................................................................................... 56
4. De luchtwegen .............................................................................................................................................................................. 58
4.1. Inleiding.................................................................................................................................................................................. 58
4.2. De luchtpijp: Trachea ............................................................................................................................................................. 59
4.2. Bronchiën ............................................................................................................................................................................... 61
4.3. Longblaasjes: Alveoli .............................................................................................................................................................. 63
4.4. Longvlies: Pleura .................................................................................................................................................................... 65
,5. De huid: Cutis ................................................................................................................................................................................ 66
5.1. Lagen van de huid .................................................................................................................................................................. 66
5.2. Cellen in de epidermis ............................................................................................................................................................ 68
5.3. Kleuringen op de huid ............................................................................................................................................................ 69
6. Urinewegstelsel............................................................................................................................................................................. 72
6.1. Nieren: renine ........................................................................................................................................................................ 72
6.1.1. Nefron ............................................................................................................................................................................. 73
6.1.2. Lichaampje van Malpighi ................................................................................................................................................ 74
6.1.3. De tubulus ....................................................................................................................................................................... 76
6.1.4. Renine-angiotensine-aldosteron-systeem ...................................................................................................................... 78
6.2. De blaas: Vesica urinaria ........................................................................................................................................................ 79
7. Mannelijk genitaal stelsel ............................................................................................................................................................. 81
7.1. Zaadbal: Testis ........................................................................................................................................................................ 81
7.2 Zaadbuisjes: Tubuli seminiferi ................................................................................................................................................. 83
7.2.1. Hormonen ....................................................................................................................................................................... 84
7.3. Zaadleider: Vas deferens/ ductus deferens ............................................................................................................................ 85
7.4. voorstanderklier: prostaat ..................................................................................................................................................... 86
8. Vrouwelijk genitaal stelsel ............................................................................................................................................................ 90
8.1. eierstokken: Ovaria ................................................................................................................................................................ 91
8.1.1. Follikels ............................................................................................................................................................................ 92
8.1.2. Hormonen ....................................................................................................................................................................... 94
8.1.3. Afvalrace eicellen ............................................................................................................................................................ 95
8.2. Eileiders: Tubae uterinae ....................................................................................................................................................... 96
8.3. baarmoeder: Uterus ............................................................................................................................................................... 97
8.3.1. Endometrium, menstruele cyclus.................................................................................................................................... 98
8.4. baarmoederhals en vagna...................................................................................................................................................... 99
8.5. De borstklier, mamma ......................................................................................................................................................... 101
9. Verschillende soorten microscopische kleuringen ..................................................................................................................... 102
,1. VERSCHILLENDE TYPE WEEFSELS
1.1. EPTIHEEL
Aantal cellagen Celvorm Vóórkomen Functie
Opname (pinocytose) en
Longblaasjes; bekleding
transport (transcytose);
van holten:
Plaveiselepitheel (plat secretie; faciliteren van de
pericardium, pleura,
epitheel) beweeglijkheid van vliezen en
peritoneum
secretie van bioactieve
(mesothelium)
moleculen (mesothelium)
Eierstokken; schildklier;
Eenlagig (een Kubisch epitheel afvoergangen van vele Bedekking; secretie
enkele laag van klieren
cellen)
Bescherming; absorptie en
Cilindrisch (kolom) epitheel Darmkanaal; galblaas
secretie
Meerrijig epitheel (alle cellen
zijn verankerd aan de lamina
Bescherming; secretie;
basalis en dus feitelijk
Luchtpijp; bronchiën; verwijdering van partikels uit de
eenlagig, maar niet alle cellen
neusholte luchtwegen door slagbeweging
reiken tot aan het opper- vlak;
van trilharen (ciliën)
kernen liggen op
verschillende hoogte)
Verhoornend
Bescherming (onder meer tegen
plaveiselepitheel (plat Epidermis
uitdroging)
epitheel)
niet-verhoornend plaveisel- mond; oesofagus; bescherming; secretie;
Meerlagig (twee epitheel (plat epitheel) vagina; anaal kanaal voorkómen van vochtverlies
of meer
cellagen)
zweetklieren,
kubisch epitheel ontwikkelende follikels secretie, bescherming
in ovaria
cilindrisch (kolom) epitheel conjunctiva bescherming
bescherming; weefselvorm past
overgangsepitheel (urotheel) blaas; nierkelk; ureter zich aan de vullingsgraad van
het orgaan aan
Exocriene klieren
• Het product wordt afgegeven aan de ruimte buiten het bedekkende epitheel
• Bijv. een zweetklier
Endocriene klieren
• Het product wordt afgegeven aan de bloedbaan
• Deze producten noemen we hormonen
,Plaveiselepitheel
a) Schematische overzicht van kubisch epitheel. Cellen zijn ongeveer
even hoog als dat ze breed zijn.
b) Verzamelbuis (‘collecting duct’) in de nier (vergroting x 400) H&E
kleuring.
c) Groot follikel in de schildklier (vergroting x 400) H&E kleuring.
d) Bekleding van het ovarium met dik kubisch mesotheel (vergroting
x 400) H&E kleuring.
Cilindrisch epitheel
a) Schematisch overzicht van cilindrisch (kolom) epitheel.
Cellen zijn altijd hoger dan dat ze breed zijn met aan de apicale
zijde trilharen, ciliën of microvilli.
b) Lengtedoorsneden van verzamelbuizen in het niermerg.
c) Bekleding van de galblaas (vergroting x 400) H&E
kleuring.
Meerlagig epitheel
a) Schematische tekening van meerlagig plaveiselepitheel.
Dit epitheel heeft vaak een beschermende functie:
bescherming tegen invasie van micro-organismen en
bescherming tegen uitdroging.
b) Meerlagig verhoornend plaveiselepitheel van de
epidermis. De differentiërende cellen aan de apicale zijde
produceren keratine en gaan vervolgens ten gronde
waardoor er een hoornlaag ontstaat. Vanuit de basale
laag worden nieuwe cellen aangemaakt (vergroting x
400).
c) Niet-verhoornend meerlagig plaveisel epitheel van de
bekleding van de cornea (hoornvlies) (vergroting x 400)
H&E kleuring
, Urotheel (overgangsepitheel)
a) Schematische tekening van overgangsepitheel
(urotheel). De cellen aan het apicale oppervlak zijn de
paraplucellen die bescherming bieden van
onderliggende cellen tegen het schadelijke hypertone
milieu van de urine. De cellen kunnen van de ene vorm
(afgerond) overgaan in de andere vorm (meer afgeplat)
afhankelijk van de vullingstoestand van de blaas.
b) Overgangsepitheel (urotheel) van de blaas (vergroting x
400) H&E kleuring.
Meerrijig epitheel met trilharen
a) Schematische tekening van meerrijig
trilhaarepitheel. Dit type epitheel lijkt uit meerdere lagen
te bestaan, maar aan de basale zijde zijn alle cellen
verankerd aan de lamina basalis. Meerrijig epitheel is dus
feitelijk eenlagig, maar niet alle cellen reiken tot aan het
oppervlak.
b) Meerrijig trilhaarepitheel in de bovenste
luchtwegen met cilinderepitheel met trilharen en overige
cellen (basale cellen en slijmbekercellen) waarvan de
kernen op verschillende hoogte liggen. Slijmbekercellen
vormen slijm, dat na secretie een laag vormt boven op de
trilharen (vergroting x 400) H&E kleuring.
,INHOUD
1. Verschillende type weefsels ............................................................................................................................................................ 4
1.1. Eptiheel .................................................................................................................................................................................... 4
1.2. Bindweefsel .............................................................................................................................................................................. 7
1.3. Zenuwweefsel ........................................................................................................................................................................ 11
1.4. Spierweefsel ........................................................................................................................................................................... 13
2. Het spijsverteringskanaal: Tractus digestivus ............................................................................................................................... 14
2.1. Inleiding.................................................................................................................................................................................. 14
2.1.1. Algemene opbouw tractus digestivus ............................................................................................................................. 16
2.2. De slokdarm: Oesophagus ..................................................................................................................................................... 16
2.2.1. Opbouw van de slokdarm ............................................................................................................................................... 17
2.2.2. Klieren in de slokdarm .................................................................................................................................................... 19
2.2.3. Spieren in de slokdarm ................................................................................................................................................... 19
2.2.4. Oesophagusepitheel ....................................................................................................................................................... 20
2.3. De maag: Gaster..................................................................................................................................................................... 21
2.3.1. opbouw weefsels van de maag ....................................................................................................................................... 22
2.3.2. Cellen in het maagepitheel ............................................................................................................................................. 28
2.4. De dunne darm: Intestinum tenue ......................................................................................................................................... 31
2.4.1. Onderdelen van de dunne darm ..................................................................................................................................... 31
2.4.2. Opbouw van de dunne darm .......................................................................................................................................... 32
2.4.3. Plooien in de darmwand ................................................................................................................................................. 36
2.4.4. Functies van het darmepitheel ....................................................................................................................................... 37
2.4.5. Soorten cellen in het darmepitheel ................................................................................................................................ 38
2.4.6. Verschillen in de dunne darm ......................................................................................................................................... 38
2.5. De dikke darm: Intestinum crassum ....................................................................................................................................... 40
2.5.1. Opbouw van de dikke darm ............................................................................................................................................ 41
3. Klieren van het spijsverteringskanaal ........................................................................................................................................... 44
3.1. Speekselklier: Glandula salivaria ........................................................................................................................................... 44
3.2. Alvleesklier: Pancreas ............................................................................................................................................................ 46
3.3. De lever: Hepar ...................................................................................................................................................................... 49
3.3.1. Cellen in de lever ............................................................................................................................................................ 51
3.3.2. Functies van de lever ...................................................................................................................................................... 52
3.4. De galblaas: Vesica fellea ....................................................................................................................................................... 55
3.4.1. Weefselopbouw van de galblaas .................................................................................................................................... 56
4. De luchtwegen .............................................................................................................................................................................. 58
4.1. Inleiding.................................................................................................................................................................................. 58
4.2. De luchtpijp: Trachea ............................................................................................................................................................. 59
4.2. Bronchiën ............................................................................................................................................................................... 61
4.3. Longblaasjes: Alveoli .............................................................................................................................................................. 63
4.4. Longvlies: Pleura .................................................................................................................................................................... 65
,5. De huid: Cutis ................................................................................................................................................................................ 66
5.1. Lagen van de huid .................................................................................................................................................................. 66
5.2. Cellen in de epidermis ............................................................................................................................................................ 68
5.3. Kleuringen op de huid ............................................................................................................................................................ 69
6. Urinewegstelsel............................................................................................................................................................................. 72
6.1. Nieren: renine ........................................................................................................................................................................ 72
6.1.1. Nefron ............................................................................................................................................................................. 73
6.1.2. Lichaampje van Malpighi ................................................................................................................................................ 74
6.1.3. De tubulus ....................................................................................................................................................................... 76
6.1.4. Renine-angiotensine-aldosteron-systeem ...................................................................................................................... 78
6.2. De blaas: Vesica urinaria ........................................................................................................................................................ 79
7. Mannelijk genitaal stelsel ............................................................................................................................................................. 81
7.1. Zaadbal: Testis ........................................................................................................................................................................ 81
7.2 Zaadbuisjes: Tubuli seminiferi ................................................................................................................................................. 83
7.2.1. Hormonen ....................................................................................................................................................................... 84
7.3. Zaadleider: Vas deferens/ ductus deferens ............................................................................................................................ 85
7.4. voorstanderklier: prostaat ..................................................................................................................................................... 86
8. Vrouwelijk genitaal stelsel ............................................................................................................................................................ 90
8.1. eierstokken: Ovaria ................................................................................................................................................................ 91
8.1.1. Follikels ............................................................................................................................................................................ 92
8.1.2. Hormonen ....................................................................................................................................................................... 94
8.1.3. Afvalrace eicellen ............................................................................................................................................................ 95
8.2. Eileiders: Tubae uterinae ....................................................................................................................................................... 96
8.3. baarmoeder: Uterus ............................................................................................................................................................... 97
8.3.1. Endometrium, menstruele cyclus.................................................................................................................................... 98
8.4. baarmoederhals en vagna...................................................................................................................................................... 99
8.5. De borstklier, mamma ......................................................................................................................................................... 101
9. Verschillende soorten microscopische kleuringen ..................................................................................................................... 102
,1. VERSCHILLENDE TYPE WEEFSELS
1.1. EPTIHEEL
Aantal cellagen Celvorm Vóórkomen Functie
Opname (pinocytose) en
Longblaasjes; bekleding
transport (transcytose);
van holten:
Plaveiselepitheel (plat secretie; faciliteren van de
pericardium, pleura,
epitheel) beweeglijkheid van vliezen en
peritoneum
secretie van bioactieve
(mesothelium)
moleculen (mesothelium)
Eierstokken; schildklier;
Eenlagig (een Kubisch epitheel afvoergangen van vele Bedekking; secretie
enkele laag van klieren
cellen)
Bescherming; absorptie en
Cilindrisch (kolom) epitheel Darmkanaal; galblaas
secretie
Meerrijig epitheel (alle cellen
zijn verankerd aan de lamina
Bescherming; secretie;
basalis en dus feitelijk
Luchtpijp; bronchiën; verwijdering van partikels uit de
eenlagig, maar niet alle cellen
neusholte luchtwegen door slagbeweging
reiken tot aan het opper- vlak;
van trilharen (ciliën)
kernen liggen op
verschillende hoogte)
Verhoornend
Bescherming (onder meer tegen
plaveiselepitheel (plat Epidermis
uitdroging)
epitheel)
niet-verhoornend plaveisel- mond; oesofagus; bescherming; secretie;
Meerlagig (twee epitheel (plat epitheel) vagina; anaal kanaal voorkómen van vochtverlies
of meer
cellagen)
zweetklieren,
kubisch epitheel ontwikkelende follikels secretie, bescherming
in ovaria
cilindrisch (kolom) epitheel conjunctiva bescherming
bescherming; weefselvorm past
overgangsepitheel (urotheel) blaas; nierkelk; ureter zich aan de vullingsgraad van
het orgaan aan
Exocriene klieren
• Het product wordt afgegeven aan de ruimte buiten het bedekkende epitheel
• Bijv. een zweetklier
Endocriene klieren
• Het product wordt afgegeven aan de bloedbaan
• Deze producten noemen we hormonen
,Plaveiselepitheel
a) Schematische overzicht van kubisch epitheel. Cellen zijn ongeveer
even hoog als dat ze breed zijn.
b) Verzamelbuis (‘collecting duct’) in de nier (vergroting x 400) H&E
kleuring.
c) Groot follikel in de schildklier (vergroting x 400) H&E kleuring.
d) Bekleding van het ovarium met dik kubisch mesotheel (vergroting
x 400) H&E kleuring.
Cilindrisch epitheel
a) Schematisch overzicht van cilindrisch (kolom) epitheel.
Cellen zijn altijd hoger dan dat ze breed zijn met aan de apicale
zijde trilharen, ciliën of microvilli.
b) Lengtedoorsneden van verzamelbuizen in het niermerg.
c) Bekleding van de galblaas (vergroting x 400) H&E
kleuring.
Meerlagig epitheel
a) Schematische tekening van meerlagig plaveiselepitheel.
Dit epitheel heeft vaak een beschermende functie:
bescherming tegen invasie van micro-organismen en
bescherming tegen uitdroging.
b) Meerlagig verhoornend plaveiselepitheel van de
epidermis. De differentiërende cellen aan de apicale zijde
produceren keratine en gaan vervolgens ten gronde
waardoor er een hoornlaag ontstaat. Vanuit de basale
laag worden nieuwe cellen aangemaakt (vergroting x
400).
c) Niet-verhoornend meerlagig plaveisel epitheel van de
bekleding van de cornea (hoornvlies) (vergroting x 400)
H&E kleuring
, Urotheel (overgangsepitheel)
a) Schematische tekening van overgangsepitheel
(urotheel). De cellen aan het apicale oppervlak zijn de
paraplucellen die bescherming bieden van
onderliggende cellen tegen het schadelijke hypertone
milieu van de urine. De cellen kunnen van de ene vorm
(afgerond) overgaan in de andere vorm (meer afgeplat)
afhankelijk van de vullingstoestand van de blaas.
b) Overgangsepitheel (urotheel) van de blaas (vergroting x
400) H&E kleuring.
Meerrijig epitheel met trilharen
a) Schematische tekening van meerrijig
trilhaarepitheel. Dit type epitheel lijkt uit meerdere lagen
te bestaan, maar aan de basale zijde zijn alle cellen
verankerd aan de lamina basalis. Meerrijig epitheel is dus
feitelijk eenlagig, maar niet alle cellen reiken tot aan het
oppervlak.
b) Meerrijig trilhaarepitheel in de bovenste
luchtwegen met cilinderepitheel met trilharen en overige
cellen (basale cellen en slijmbekercellen) waarvan de
kernen op verschillende hoogte liggen. Slijmbekercellen
vormen slijm, dat na secretie een laag vormt boven op de
trilharen (vergroting x 400) H&E kleuring.
