Samenvatting ak h3 boek 1
3.1 welvaart en werk
Economische kenmerken en indicatoren:
Je kunt de economische ontwikkeling in landen vergelijken aan de hand van
indicatoren:
Deze indicatoren zijn gebaseerd op productie en welvaart (werk dat mensen
doen en wat er daarmee verdienen)
1. Het bbp/brp: weergeven in koopkrachtpariteit. (vergelijking koopkracht twee
landen)
2. het VN-ontwikkelingsindex: (human development index)deze index neemt
behalve welvaartspeil ook andere kenmerken mee, zoals kennis (je kijkt naar
analfabetisme) en volksgezondheid (levensverwachting)
3. inkomen: is wat iemand per jaar ontvangt als opbrengst van arbeid,
onderneming of vermogen (loon, winst, rente)
- bij deze indicator is de nettowinst belangrijk (dit houd je over na alle
belastingen etc.)
4. samenstelling van de beroepsbevolking: alle mensen tussen 15 en 65 jaar die
werken of kunnen werken om geld te verdienen in de primaire, secundaire en
tertiare sector.
- het aandeel mensen dat in de landbouw werkt, zegt veel over de ontwikkeling
van een land.
- Arbeidsproductiviteit: als je de verdeling van de beroepsbevolking van de drie
sectoren vergelijkt met de opbrengsten van de sectoren in het bbp.
Vergelijking van de drie landen:
In Egypte is het aandeel werkenden in de landbouw het grootst.
De industrie levert een hoog aandeel in het bbp op. → je ziet dar de
arbeidsproductiviteit enorm laag is in Egyptische landbouw. (hoeveel er
verdiend wordt met landbouw)
Armoede langs de Nijl:
Door de Nijldelta is landbouw mogelijk (jaarlijkse overstromingen).
Vroeger werkte 60% in de landbouw, nu maar 30%. Zij dragen ook maar 14%
bij aan het bbp. (3% van dit geld wordt verdiend op het landoppervlak)
- De landbouw is er zo intensief dat je beter kunt spreken van tuinbouw
Twee derde van de bevolking leeft op platteland en de meesten hiervan
wonen in het zuiden.
Oorzaken voor armoede in het zuiden:
1. De landbouwbedrijfjes zijn hier te klein om van te leven
2. De afzetmarkt voor de agrarische producten is te ver weg.
3. Het klimaat hier droog → watertekorten
4. Tekort aan landbouwgrond
5. Geen ander werk buiten de landbouw om.
Er is hier dus sprake van economische overbevolking (er wonen meer mensen
in een gebied dan de economische mogelijkheden aankunnen)
Er werken ook veel mensen in de toeristen sector (belangrijke pijler van de
economie) en in de informele sector (30% van alle economische activiteiten).
, Globalisering en industrialisatie in het land van de farao’s:
De Egyptische regering wil de bevolking meer toekomst bieden door:
1. Te investeren in de infrastructuur
2. Speciaal economische zones inzetten, zodat het aantrekkelijk wordt voor
bedrijven. → er ontstaat meer werk buiten de primaire sector om.
De buitenlandse investeringen en exportgerichte koers leidde tot jaarlijkse
groei van het bbp. Tot er in 2008 een wereldwijde crisis kwam. (export zakte
en toerisme daalde scherp)
Toenemende buitenlandse investeringen zorgen voor werk in de industrie.
China investeert in Egypte. En wil de leidende rol van Amerika overnemen.
- Duizenden bedrijven vestigen in de haven (Port Said)→ veel Egyptenaren
werken in een Chinees bedrijf.
De twee handelspartners ontwikkelen een nieuwe vrijhandelzone.
Voordeel voor China om te investeren in Egypte:
1. De markten in Europa en Oostkust van Amerika zijn veel dichterbij dan vanuit
China.
2. De Egyptische arbeider is veel goedkoper dan de werknemers in China.
De regering van Egypte dacht dat de toenemende welvaart ook zou
doordruppelen naar de armste mensen en verminderde dus de steun aan
kleine boeren → mensen moesten nog langer gaan werken en gingen hun
spullen verkopen om schulden te kunnen betalen. Ook mensen in de
prostitutie, bezuinigen op levensmiddelen en met velen in huis wonen.
Tsjechië: een land in overgang:
Tsjechië is landlocked en een transitieland.
- Het westelijke deel van het voormalige Tjecho-Slowakije had voor WOII al een
sterke industrie (gespecialiseerd in metaalnijverheid → wapens etc.)
Tijdens de Koude Oorlog was het land erg belangrijk in het Oostblok.
- → de economie en het cultuurpatroon zijn jaren sterk beïnvloed door het
communisme:
- Sinds de val van de muur heeft het land te maken met een overgang naar de
westerse vrijemarkteconomie.
Tsjechië heeft in EU een gunstige ligging en heeft veel technisch geschoolde
arbeidskrachten (is overgebleven uit industriële traditie).
Er is meer geld voor infrastructuur en het land is er erg op vooruit gegaan.
Globalisering in Tjeschië:
De staatsbedrijven werden geprivatiseerd → het land trekt veel buitenlandse
investeringen (dbi) aan. (loonkosten liggen hier lager dan in de rest van EU)
- Vooral Duitse multinationals namen oude ondernemingen over en stichtten
nieuwe productievestigingen.
De exportgerichte productie maakt Tsjechië kwetsbaar voor economische
veranderingen.
- Zorgelijk zijn de lage arbeidsproductiviteit en hoge jeugdwerkloosheid.
Sinds kort zijn Taiwan en China actief in Tsjechië.
- Chinese makers van consumentenelektronica investeren in fabrieken om
dichter bij de Europese markt te zitten.
Centrum en periferie in Tsjechië:
3.1 welvaart en werk
Economische kenmerken en indicatoren:
Je kunt de economische ontwikkeling in landen vergelijken aan de hand van
indicatoren:
Deze indicatoren zijn gebaseerd op productie en welvaart (werk dat mensen
doen en wat er daarmee verdienen)
1. Het bbp/brp: weergeven in koopkrachtpariteit. (vergelijking koopkracht twee
landen)
2. het VN-ontwikkelingsindex: (human development index)deze index neemt
behalve welvaartspeil ook andere kenmerken mee, zoals kennis (je kijkt naar
analfabetisme) en volksgezondheid (levensverwachting)
3. inkomen: is wat iemand per jaar ontvangt als opbrengst van arbeid,
onderneming of vermogen (loon, winst, rente)
- bij deze indicator is de nettowinst belangrijk (dit houd je over na alle
belastingen etc.)
4. samenstelling van de beroepsbevolking: alle mensen tussen 15 en 65 jaar die
werken of kunnen werken om geld te verdienen in de primaire, secundaire en
tertiare sector.
- het aandeel mensen dat in de landbouw werkt, zegt veel over de ontwikkeling
van een land.
- Arbeidsproductiviteit: als je de verdeling van de beroepsbevolking van de drie
sectoren vergelijkt met de opbrengsten van de sectoren in het bbp.
Vergelijking van de drie landen:
In Egypte is het aandeel werkenden in de landbouw het grootst.
De industrie levert een hoog aandeel in het bbp op. → je ziet dar de
arbeidsproductiviteit enorm laag is in Egyptische landbouw. (hoeveel er
verdiend wordt met landbouw)
Armoede langs de Nijl:
Door de Nijldelta is landbouw mogelijk (jaarlijkse overstromingen).
Vroeger werkte 60% in de landbouw, nu maar 30%. Zij dragen ook maar 14%
bij aan het bbp. (3% van dit geld wordt verdiend op het landoppervlak)
- De landbouw is er zo intensief dat je beter kunt spreken van tuinbouw
Twee derde van de bevolking leeft op platteland en de meesten hiervan
wonen in het zuiden.
Oorzaken voor armoede in het zuiden:
1. De landbouwbedrijfjes zijn hier te klein om van te leven
2. De afzetmarkt voor de agrarische producten is te ver weg.
3. Het klimaat hier droog → watertekorten
4. Tekort aan landbouwgrond
5. Geen ander werk buiten de landbouw om.
Er is hier dus sprake van economische overbevolking (er wonen meer mensen
in een gebied dan de economische mogelijkheden aankunnen)
Er werken ook veel mensen in de toeristen sector (belangrijke pijler van de
economie) en in de informele sector (30% van alle economische activiteiten).
, Globalisering en industrialisatie in het land van de farao’s:
De Egyptische regering wil de bevolking meer toekomst bieden door:
1. Te investeren in de infrastructuur
2. Speciaal economische zones inzetten, zodat het aantrekkelijk wordt voor
bedrijven. → er ontstaat meer werk buiten de primaire sector om.
De buitenlandse investeringen en exportgerichte koers leidde tot jaarlijkse
groei van het bbp. Tot er in 2008 een wereldwijde crisis kwam. (export zakte
en toerisme daalde scherp)
Toenemende buitenlandse investeringen zorgen voor werk in de industrie.
China investeert in Egypte. En wil de leidende rol van Amerika overnemen.
- Duizenden bedrijven vestigen in de haven (Port Said)→ veel Egyptenaren
werken in een Chinees bedrijf.
De twee handelspartners ontwikkelen een nieuwe vrijhandelzone.
Voordeel voor China om te investeren in Egypte:
1. De markten in Europa en Oostkust van Amerika zijn veel dichterbij dan vanuit
China.
2. De Egyptische arbeider is veel goedkoper dan de werknemers in China.
De regering van Egypte dacht dat de toenemende welvaart ook zou
doordruppelen naar de armste mensen en verminderde dus de steun aan
kleine boeren → mensen moesten nog langer gaan werken en gingen hun
spullen verkopen om schulden te kunnen betalen. Ook mensen in de
prostitutie, bezuinigen op levensmiddelen en met velen in huis wonen.
Tsjechië: een land in overgang:
Tsjechië is landlocked en een transitieland.
- Het westelijke deel van het voormalige Tjecho-Slowakije had voor WOII al een
sterke industrie (gespecialiseerd in metaalnijverheid → wapens etc.)
Tijdens de Koude Oorlog was het land erg belangrijk in het Oostblok.
- → de economie en het cultuurpatroon zijn jaren sterk beïnvloed door het
communisme:
- Sinds de val van de muur heeft het land te maken met een overgang naar de
westerse vrijemarkteconomie.
Tsjechië heeft in EU een gunstige ligging en heeft veel technisch geschoolde
arbeidskrachten (is overgebleven uit industriële traditie).
Er is meer geld voor infrastructuur en het land is er erg op vooruit gegaan.
Globalisering in Tjeschië:
De staatsbedrijven werden geprivatiseerd → het land trekt veel buitenlandse
investeringen (dbi) aan. (loonkosten liggen hier lager dan in de rest van EU)
- Vooral Duitse multinationals namen oude ondernemingen over en stichtten
nieuwe productievestigingen.
De exportgerichte productie maakt Tsjechië kwetsbaar voor economische
veranderingen.
- Zorgelijk zijn de lage arbeidsproductiviteit en hoge jeugdwerkloosheid.
Sinds kort zijn Taiwan en China actief in Tsjechië.
- Chinese makers van consumentenelektronica investeren in fabrieken om
dichter bij de Europese markt te zitten.
Centrum en periferie in Tsjechië:
