Aardrijkskunde leefomgeving
1. Ruimte Voor Water
Op welke manier geeft Nederland het integraal waterbeleid vorm?
-1.1 Leven Met Water
1 Wat zijn de hoofdpunten van het Nederlandse waterbeleid?
2 Hoe verandert het klimaat van Nederland in de nabije toekomst?
3 Wat verklaart de duidelijke ommekeer in het denken over waterbeheer?
4 Welke invloed heeft het veranderende klimaat op de waterafvoer in Nederland?
5 Hoe kan de inrichting van het landschap het risico op overstromingen vergroten of verkleinen?
Het Klimaat Verandert
Het Nederlandse waterbeleid was eeuwenlang gericht op het zo snel mogelijk afvoeren van water.
Welke vorm van water dan ook, het moest zo snel mogelijk worden afgevoerd zodat de bevolking er
geen last van zou hebben. De klimaatverandering heeft gevolgen voor de waterhuishouding in
Nederland. De Nederlandse bevolking moet ‘leren leven met water’.
De gevolgen van de verwachte klimaatveranderingen zijn: Drogere zomers en zachtere, natte
winters. 2. Grote hoeveelheden neerslag 3. Er ontstaat een onregelmatig neerslagregime, dit houd in
extremere buien en vaker drogere perioden met droogte. Hierdoor is een kans op een overstroming
groter. Er zijn drie oorzaken voor de grotere kans op droogte: 1. Door de verwachte stijging van de
gemiddelde zomertemperatuur zal de verdamping toenemen. 2. De nuttige regen zal afnemen
hierdoor zal er minder water in de grond zitten en hierdoor daalt het grondwaterpeil. 3. Door
snellere waterafvoer bijv. door kanalisatie zal de grondwaterspiegel dalen en hierdoor droogt de
bovenste grondlaag eerder uit.
Nederland Verandert
► Nederland is sterk verstedelijkt, waardoor er steeds meer verstening van het oppervlak is.
Regenwater wordt snel afgevoerd naar riolen en grachten, zodat er minder regenwater in de grond
zakt.
● De laatste jaren is het beleid van de overheid erop gericht dat er in de toekomst geen nieuwe
waterproblemen ontstaan. Bijvoorbeeld als er een nieuwe woonwijk wordt gebouwd moet van te
voren een oplossing voor een eventueel waterprobleem worden bedacht. Een (mogelijk)
waterprobleem mag niet doorgeschoven worden naar een andere plaats of een later tijdstip.
■ Men probeert enerzijds overstromingen te voorkomen en anderzijds voldoende water van goede
kwaliteit beschikbaar te hebben.
Op het platteland houdt het waterbeheer in dat er waterbergingsgebieden worden aangelegd of dat
gebieden worden heringericht, zodat de beken hun oorspronkelijke loop weer krijgen. In stedelijke
gebieden wordt het regenwater afgescheiden van het huishoudelijke afvalwater, dit afvalwater
wordt via het riool afgevoerd om gezuiverd te worden terwijl het regenwater tijdelijk wordt
opgeslagen op de plek waar het gevallen is.
Drietrapsstrategie: Vasthouden
, De overheid heeft wettelijk vastgelegd dat in de toekomst alle in wijken, bedrijventerreinen maar
ook in de buitengebieden zo moeten worden ingericht en gebruikt dat er nooit teveel maar ook niet
te weinig water is. Het water moet ter plekke vastgehouden worden, hierbij wordt vooral gebruik
gemaakt van de sponswerking van de bodem. Pas wanneer de bodem verzadigd is (spons vol)
worden maatregelen genomen om het water te bergen, pas wanneer er geen mogelijkheden meer
zijn het water te bergen (opslagbekkens vol) wordt het afgevoerd. Drietrapsstrategie = Vasthouden,
bergen en afvoeren.
Vasthouden wil zeggen dat het water blijft op de plek waar het valt, opgeslagen in de bodem en het
oppervlaktewater. Om meer water vast te kunnen houden worden bijvoorbeeld grachten uitgediept,
en er worden vijvers aangelegd.
Vaak combineert men waterbeheer met andere functies
■ In veel nieuwbouwwijken wordt het regenwater van daken en goten naar zogenaamde wadi’s
(brede greppels of laag liggende grasveldjes) of straten met doorlatende (poreuze) stenen geleid,
waarna het langzaam de grond in zakt.
Drietrapsstrategie: Bergen En Afvoeren
De tweede stap in de Drietrapsstrategie is bergen, wanneer het water niet voldoende ter plaatse
vastgehouden kan worden moet het worden vastgehouden in plassen, meren of kanalen. Je hebt
ook bijzondere groene bergingsgebieden, hier wordt het water vastgehouden bij veel overtollig
water. De rest van de tijd is hier natuur.
Wanneer er een lange periode achter elkaar veel neerslag valt zullen ook de bergingsgebieden
overstromen. Het water moet dan worden afgevoerd. Afvoeren wilt zeggen dat het water naar een
andere gebied wordt afgevoerd. Via rivieren en kanalen wordt zoveel mogelijk water op zee geloosd.
Als dit niet lukt is er sprake van wateroverlast.
Watertoets
De watertoets wil zeggen dat bij nieuwe besluiten op het gebied van de ruimtelijke ordening zoals de
bouw van een woonwijk of nieuw industrieterrein, duidelijk wordt beschreven wat de gevolgen van
die bouw zijn voor de veiligheid, de wateroverlast, de waterkwaliteit en de verdroging.
Bij het maken van gemeentelijke bestemmingsplannen of de uitvoering van een bouwproject
moeten altijd de waterschappen worden betrokken. Een waterschap is een regionale
overheidsinstantie die de waterhuishouding regelt. Het gebied waar een waterschap actief in is
wordt ook wel een heemraadschap genoemd. Nederland telt 22 waterschappen. Een waterschap
heeft als taak om de waterhuishouding te regelen en is verantwoordelijk voor het beheer, de
bescherming en het onderhoud van dijken en duinen. Het waterschap zorgt ook voor de beheersing
van het grondwaterpeil en voor de waterkwaliteit.
In de beschrijving van de bouwplannen moet een aparte paragraaf over het water worden
opgenomen. Hierbij gelden 2 criteria: 1 Er mag geen gebouw worden neergezet op een plaats die
nodig is voor de uitvoering van de drietrapsstrategie. Hetzelfde geldt voor de aanleg van wegen of
andere infrastructuur. 2 Waterproblemen mogen nooit worden afgewenteld in ruimte of in tijd.
1. Ruimte Voor Water
Op welke manier geeft Nederland het integraal waterbeleid vorm?
-1.1 Leven Met Water
1 Wat zijn de hoofdpunten van het Nederlandse waterbeleid?
2 Hoe verandert het klimaat van Nederland in de nabije toekomst?
3 Wat verklaart de duidelijke ommekeer in het denken over waterbeheer?
4 Welke invloed heeft het veranderende klimaat op de waterafvoer in Nederland?
5 Hoe kan de inrichting van het landschap het risico op overstromingen vergroten of verkleinen?
Het Klimaat Verandert
Het Nederlandse waterbeleid was eeuwenlang gericht op het zo snel mogelijk afvoeren van water.
Welke vorm van water dan ook, het moest zo snel mogelijk worden afgevoerd zodat de bevolking er
geen last van zou hebben. De klimaatverandering heeft gevolgen voor de waterhuishouding in
Nederland. De Nederlandse bevolking moet ‘leren leven met water’.
De gevolgen van de verwachte klimaatveranderingen zijn: Drogere zomers en zachtere, natte
winters. 2. Grote hoeveelheden neerslag 3. Er ontstaat een onregelmatig neerslagregime, dit houd in
extremere buien en vaker drogere perioden met droogte. Hierdoor is een kans op een overstroming
groter. Er zijn drie oorzaken voor de grotere kans op droogte: 1. Door de verwachte stijging van de
gemiddelde zomertemperatuur zal de verdamping toenemen. 2. De nuttige regen zal afnemen
hierdoor zal er minder water in de grond zitten en hierdoor daalt het grondwaterpeil. 3. Door
snellere waterafvoer bijv. door kanalisatie zal de grondwaterspiegel dalen en hierdoor droogt de
bovenste grondlaag eerder uit.
Nederland Verandert
► Nederland is sterk verstedelijkt, waardoor er steeds meer verstening van het oppervlak is.
Regenwater wordt snel afgevoerd naar riolen en grachten, zodat er minder regenwater in de grond
zakt.
● De laatste jaren is het beleid van de overheid erop gericht dat er in de toekomst geen nieuwe
waterproblemen ontstaan. Bijvoorbeeld als er een nieuwe woonwijk wordt gebouwd moet van te
voren een oplossing voor een eventueel waterprobleem worden bedacht. Een (mogelijk)
waterprobleem mag niet doorgeschoven worden naar een andere plaats of een later tijdstip.
■ Men probeert enerzijds overstromingen te voorkomen en anderzijds voldoende water van goede
kwaliteit beschikbaar te hebben.
Op het platteland houdt het waterbeheer in dat er waterbergingsgebieden worden aangelegd of dat
gebieden worden heringericht, zodat de beken hun oorspronkelijke loop weer krijgen. In stedelijke
gebieden wordt het regenwater afgescheiden van het huishoudelijke afvalwater, dit afvalwater
wordt via het riool afgevoerd om gezuiverd te worden terwijl het regenwater tijdelijk wordt
opgeslagen op de plek waar het gevallen is.
Drietrapsstrategie: Vasthouden
, De overheid heeft wettelijk vastgelegd dat in de toekomst alle in wijken, bedrijventerreinen maar
ook in de buitengebieden zo moeten worden ingericht en gebruikt dat er nooit teveel maar ook niet
te weinig water is. Het water moet ter plekke vastgehouden worden, hierbij wordt vooral gebruik
gemaakt van de sponswerking van de bodem. Pas wanneer de bodem verzadigd is (spons vol)
worden maatregelen genomen om het water te bergen, pas wanneer er geen mogelijkheden meer
zijn het water te bergen (opslagbekkens vol) wordt het afgevoerd. Drietrapsstrategie = Vasthouden,
bergen en afvoeren.
Vasthouden wil zeggen dat het water blijft op de plek waar het valt, opgeslagen in de bodem en het
oppervlaktewater. Om meer water vast te kunnen houden worden bijvoorbeeld grachten uitgediept,
en er worden vijvers aangelegd.
Vaak combineert men waterbeheer met andere functies
■ In veel nieuwbouwwijken wordt het regenwater van daken en goten naar zogenaamde wadi’s
(brede greppels of laag liggende grasveldjes) of straten met doorlatende (poreuze) stenen geleid,
waarna het langzaam de grond in zakt.
Drietrapsstrategie: Bergen En Afvoeren
De tweede stap in de Drietrapsstrategie is bergen, wanneer het water niet voldoende ter plaatse
vastgehouden kan worden moet het worden vastgehouden in plassen, meren of kanalen. Je hebt
ook bijzondere groene bergingsgebieden, hier wordt het water vastgehouden bij veel overtollig
water. De rest van de tijd is hier natuur.
Wanneer er een lange periode achter elkaar veel neerslag valt zullen ook de bergingsgebieden
overstromen. Het water moet dan worden afgevoerd. Afvoeren wilt zeggen dat het water naar een
andere gebied wordt afgevoerd. Via rivieren en kanalen wordt zoveel mogelijk water op zee geloosd.
Als dit niet lukt is er sprake van wateroverlast.
Watertoets
De watertoets wil zeggen dat bij nieuwe besluiten op het gebied van de ruimtelijke ordening zoals de
bouw van een woonwijk of nieuw industrieterrein, duidelijk wordt beschreven wat de gevolgen van
die bouw zijn voor de veiligheid, de wateroverlast, de waterkwaliteit en de verdroging.
Bij het maken van gemeentelijke bestemmingsplannen of de uitvoering van een bouwproject
moeten altijd de waterschappen worden betrokken. Een waterschap is een regionale
overheidsinstantie die de waterhuishouding regelt. Het gebied waar een waterschap actief in is
wordt ook wel een heemraadschap genoemd. Nederland telt 22 waterschappen. Een waterschap
heeft als taak om de waterhuishouding te regelen en is verantwoordelijk voor het beheer, de
bescherming en het onderhoud van dijken en duinen. Het waterschap zorgt ook voor de beheersing
van het grondwaterpeil en voor de waterkwaliteit.
In de beschrijving van de bouwplannen moet een aparte paragraaf over het water worden
opgenomen. Hierbij gelden 2 criteria: 1 Er mag geen gebouw worden neergezet op een plaats die
nodig is voor de uitvoering van de drietrapsstrategie. Hetzelfde geldt voor de aanleg van wegen of
andere infrastructuur. 2 Waterproblemen mogen nooit worden afgewenteld in ruimte of in tijd.
