Sociale psychologie
H1: SOCIALE COGNITIES
INLEIDING
Wat is sociale psycholgogie?
Sociale psychologie = is een studie die tracht te begrijpen, verklaren en voorspellen hoe de gedachten,
gevoelens en gedragingen van individuen beïvloed worden door de waargenomen, ingebeelde of impliciete
gedachten, gevoelens en gedragingen van de ander. Sociale psycholgie wil een antwoord bieden op de vraag
hoe individuen reageren in sociale situaties
Wat zijn sociale cognities?
Sociale cognitie = processen waarbij we informatie gaan verwerven, opslaan, integreren, interpreteren; en hoe
we over mensen denken; over anderen (sociale perceptie), over zichzelf (zelfperceptie)
SCHEMA’S
OMSCHRIJVING
Het is een cognitieve structuur, waarin eerder verworven kennis over een stimulus of concept (over personen,
opvattingen, kenmerken, relaties tussen die kenmerken). Ze beïnvloeden ons zelfbeeld en gedrag en kunnen
leiden tot stereotypering.
• Wat we denken over onszelf
• Wat we denken dat anderen over ons denken
à sociale cognitie heeft invloed op ons zelfbeeld
à sociale cognitie heeft invloed op ons handelen
1
, Sociale psychologie
Raadsel Hoe kan dit? Iedereen interpreteerd deze situatie
anders.
Op een dag worden op de spoedafdeling van een
ziekenhuis 2 personen binnen gevoerd: een vader en De moeder is de chirurg
een zoon.
De vader is inmiddels overleden, maar de zoon heeft
nog een kans het te halen en wordt onmiddellijk naar
de operatiekamer gebracht. Wanneer de chirurg de
jongeman op de operatietafel ziet liggen zegt deze “ik
kan die jongen niet opereren, dit is mijn zoon”
ZELFSCHEMA
Zelfkennis uit:
• Zelfobservatie
o Kijken naar jezelf
• Looking-glass self
o het verwijst naar het idee dat ons zelfbeeld en onze zelfperceptie worden gevormd door hoe
we denken dat andere ons zien
• Sociale vergelijking
o het proces waarbij individuen hun eigen eigenschappen, prestaties en meningen vergelijken
met die van anderen
• Zelfschema’s vormen de basis van hoe we onszelf zien
• Prototypes: soort gemiddelde van een specifieke groep mensen
o Prototypes helpen om ons anderen te categoriseren en te begrijpen op basis van onze
ervaringen (= soort gemiddelde van een specifkeke groep mensen)
• Scripts bieden een structuur voor ons gedrag in sociale situaties ( = verloop van opeenvolgende acties)
!!Gedrag niet confrom aan script geeft meer info
Samen helpen deze concepten ons om onszelf en onze interacties met anderen te begrijpen en te navigeren. Ze
zijn allemaal onderdeel van de bredere sociale cognitie en beïnvloeden hoe we onszelf en de wereld om ons
heen waarnemen.
KENMERKEN
1. Gestalt
• Het samenbrengen van losse elementen tot geheel dat leidt tot nieuwe betekenis/ geheel
2. Top-down of theory-driven:
• Werken op basis van eerdere kennis en verwachtingen, wat nieuwe informatie beïnvloedt en
kan leiden tot vertekeningen
2
, Sociale psychologie
3. Sturen van persoonsperceptie
• Beïnvloeden hoe we anderen waarnemen, we letten vooral op informatie die past binnen het
geactiveerde schema
4. Beïnvloeden van herinnering
• Schema’s helpen ons om informatie die past binnen ons schema beter te onthouden en
andere informatie te vergeten of te vervormen
5. Prescriptief
• Bieden een bbeeld van hoe iets moet/kan zijn en stuurt ons gedrag
• Attributies zoeken die schema in stand houden
• Need for cognition (vermogen van leren, idep nadenken) <-> need for certainty (nood voor
zekerheid)
6. Toegankelijker naarmate
• Vaker opgeroepen
• Recenter opgeroepen
7. Door schema’s gaan we info vlugger verwerken
• Helpen ons om informatie sneller te verwerken en sneller beslissingen te nemen
8. Activering
• Kunnen zowel intern (door eigen gedachten) als extern (door omgevingsstimuli) worden
geactiveerd, wat kan leiden tot automatische reacties en stereotypering
laag of hoogbevooroordeelde mensen activeren dezelfde stereotypen, maar gebruiken ze verschillend:
• SYSTEEM 1: rationeel, traag, weloverwogen
o Personen die laagbevooroordeeld zijn: activatie van negatieve stereotypen, maar proberen
die daarna te onderdrukken of bedwingen vanuit plichtsbesef of schuld.
• SYSTEEM 2: intuïtief, snel automatisch
o Personen die hoogbevooroordeeld zijn: activatie van negatieve stereotypen en betrekken de
geactiveerde stereotypen bij hun beoordeling van personen à vooroodelen
CONFIGUREREN
= Maar welk schema gebruiken we nu wanneer? Hoe komt het dat we op bepaalde manieren denken?
• Verschillende effecten
• Effecten zorgen soms voor vertekening
3
, Sociale psychologie
OPVALLENDE KENMERKEN
• Wat opvalt, valt op. Dit schema wordt onmiddellijk en als eerste geactiveerd en omvat kenmerken
zoals:
o Naam
o Geslacht
o Huidskleur
• Opvallendheid wordt bepaald door de context!
o Dus als je afwijkt van de norm val je op
PRIMACY-EFFECT
Informatie die wij eerst over iemand krijgen, beïnvloed het globale oordeel meer dan later verworden
informatie.
De volgorde heeft invloed aan het belang dat we er aan geven
à Eerst = belangrijker
We richten ons meer aan het non-verbaal gedrag van de persoon dan wat hij/zij zegt
• Je kan maar een keer een eerste indruk maken
• Eerste indruk: vooral door lichaamstaalh
VERKLARINGEN:
Werking korte termijngeheugen
• Aan later verkregen informatie wordt minder aandacht besteed
• Latere informatie geïnterpreteerd in het licht van vroegere informatie
• Behoefte aan afsluiten, zodra men ongeveer een beeld heeft
RECENCY EFFECT
Wat laatst komt, beïnvloedt meer het globale oordeel
• Recency à recent in geheugen is gekomen en gaat meest beïnvloeden
• Omgekeerde van primacy effect
• Vooral als je veel info krijgt
CONFIGURATIEMODEL ASCH
= is een belangrijk concept in de sociale psychologie dat beschrijft hoe mensen een samenhangend geheel
(gestalt) van een persppn vormen op basis van verschillende eigenschappen
Van een persoon vormt men zich een gestalt:
• Een intern consistent beeld: losse elementen samenbrengen naar een geheel, zo vorm je een intern
consistent beeld van een persoon en ziet eruit als een gestalt
• Betekenis van een element wordt mee bepaald door de betekenis die men aan de andere elementen
geeft en omgekeerd
• Beeld kan dus bepaald worden door enkele dominante eigenschappen
4
H1: SOCIALE COGNITIES
INLEIDING
Wat is sociale psycholgogie?
Sociale psychologie = is een studie die tracht te begrijpen, verklaren en voorspellen hoe de gedachten,
gevoelens en gedragingen van individuen beïvloed worden door de waargenomen, ingebeelde of impliciete
gedachten, gevoelens en gedragingen van de ander. Sociale psycholgie wil een antwoord bieden op de vraag
hoe individuen reageren in sociale situaties
Wat zijn sociale cognities?
Sociale cognitie = processen waarbij we informatie gaan verwerven, opslaan, integreren, interpreteren; en hoe
we over mensen denken; over anderen (sociale perceptie), over zichzelf (zelfperceptie)
SCHEMA’S
OMSCHRIJVING
Het is een cognitieve structuur, waarin eerder verworven kennis over een stimulus of concept (over personen,
opvattingen, kenmerken, relaties tussen die kenmerken). Ze beïnvloeden ons zelfbeeld en gedrag en kunnen
leiden tot stereotypering.
• Wat we denken over onszelf
• Wat we denken dat anderen over ons denken
à sociale cognitie heeft invloed op ons zelfbeeld
à sociale cognitie heeft invloed op ons handelen
1
, Sociale psychologie
Raadsel Hoe kan dit? Iedereen interpreteerd deze situatie
anders.
Op een dag worden op de spoedafdeling van een
ziekenhuis 2 personen binnen gevoerd: een vader en De moeder is de chirurg
een zoon.
De vader is inmiddels overleden, maar de zoon heeft
nog een kans het te halen en wordt onmiddellijk naar
de operatiekamer gebracht. Wanneer de chirurg de
jongeman op de operatietafel ziet liggen zegt deze “ik
kan die jongen niet opereren, dit is mijn zoon”
ZELFSCHEMA
Zelfkennis uit:
• Zelfobservatie
o Kijken naar jezelf
• Looking-glass self
o het verwijst naar het idee dat ons zelfbeeld en onze zelfperceptie worden gevormd door hoe
we denken dat andere ons zien
• Sociale vergelijking
o het proces waarbij individuen hun eigen eigenschappen, prestaties en meningen vergelijken
met die van anderen
• Zelfschema’s vormen de basis van hoe we onszelf zien
• Prototypes: soort gemiddelde van een specifieke groep mensen
o Prototypes helpen om ons anderen te categoriseren en te begrijpen op basis van onze
ervaringen (= soort gemiddelde van een specifkeke groep mensen)
• Scripts bieden een structuur voor ons gedrag in sociale situaties ( = verloop van opeenvolgende acties)
!!Gedrag niet confrom aan script geeft meer info
Samen helpen deze concepten ons om onszelf en onze interacties met anderen te begrijpen en te navigeren. Ze
zijn allemaal onderdeel van de bredere sociale cognitie en beïnvloeden hoe we onszelf en de wereld om ons
heen waarnemen.
KENMERKEN
1. Gestalt
• Het samenbrengen van losse elementen tot geheel dat leidt tot nieuwe betekenis/ geheel
2. Top-down of theory-driven:
• Werken op basis van eerdere kennis en verwachtingen, wat nieuwe informatie beïnvloedt en
kan leiden tot vertekeningen
2
, Sociale psychologie
3. Sturen van persoonsperceptie
• Beïnvloeden hoe we anderen waarnemen, we letten vooral op informatie die past binnen het
geactiveerde schema
4. Beïnvloeden van herinnering
• Schema’s helpen ons om informatie die past binnen ons schema beter te onthouden en
andere informatie te vergeten of te vervormen
5. Prescriptief
• Bieden een bbeeld van hoe iets moet/kan zijn en stuurt ons gedrag
• Attributies zoeken die schema in stand houden
• Need for cognition (vermogen van leren, idep nadenken) <-> need for certainty (nood voor
zekerheid)
6. Toegankelijker naarmate
• Vaker opgeroepen
• Recenter opgeroepen
7. Door schema’s gaan we info vlugger verwerken
• Helpen ons om informatie sneller te verwerken en sneller beslissingen te nemen
8. Activering
• Kunnen zowel intern (door eigen gedachten) als extern (door omgevingsstimuli) worden
geactiveerd, wat kan leiden tot automatische reacties en stereotypering
laag of hoogbevooroordeelde mensen activeren dezelfde stereotypen, maar gebruiken ze verschillend:
• SYSTEEM 1: rationeel, traag, weloverwogen
o Personen die laagbevooroordeeld zijn: activatie van negatieve stereotypen, maar proberen
die daarna te onderdrukken of bedwingen vanuit plichtsbesef of schuld.
• SYSTEEM 2: intuïtief, snel automatisch
o Personen die hoogbevooroordeeld zijn: activatie van negatieve stereotypen en betrekken de
geactiveerde stereotypen bij hun beoordeling van personen à vooroodelen
CONFIGUREREN
= Maar welk schema gebruiken we nu wanneer? Hoe komt het dat we op bepaalde manieren denken?
• Verschillende effecten
• Effecten zorgen soms voor vertekening
3
, Sociale psychologie
OPVALLENDE KENMERKEN
• Wat opvalt, valt op. Dit schema wordt onmiddellijk en als eerste geactiveerd en omvat kenmerken
zoals:
o Naam
o Geslacht
o Huidskleur
• Opvallendheid wordt bepaald door de context!
o Dus als je afwijkt van de norm val je op
PRIMACY-EFFECT
Informatie die wij eerst over iemand krijgen, beïnvloed het globale oordeel meer dan later verworden
informatie.
De volgorde heeft invloed aan het belang dat we er aan geven
à Eerst = belangrijker
We richten ons meer aan het non-verbaal gedrag van de persoon dan wat hij/zij zegt
• Je kan maar een keer een eerste indruk maken
• Eerste indruk: vooral door lichaamstaalh
VERKLARINGEN:
Werking korte termijngeheugen
• Aan later verkregen informatie wordt minder aandacht besteed
• Latere informatie geïnterpreteerd in het licht van vroegere informatie
• Behoefte aan afsluiten, zodra men ongeveer een beeld heeft
RECENCY EFFECT
Wat laatst komt, beïnvloedt meer het globale oordeel
• Recency à recent in geheugen is gekomen en gaat meest beïnvloeden
• Omgekeerde van primacy effect
• Vooral als je veel info krijgt
CONFIGURATIEMODEL ASCH
= is een belangrijk concept in de sociale psychologie dat beschrijft hoe mensen een samenhangend geheel
(gestalt) van een persppn vormen op basis van verschillende eigenschappen
Van een persoon vormt men zich een gestalt:
• Een intern consistent beeld: losse elementen samenbrengen naar een geheel, zo vorm je een intern
consistent beeld van een persoon en ziet eruit als een gestalt
• Betekenis van een element wordt mee bepaald door de betekenis die men aan de andere elementen
geeft en omgekeerd
• Beeld kan dus bepaald worden door enkele dominante eigenschappen
4
