KWALITEIT VAN LEVEN – PSYCHISCHE
KWETSBAARHEID:
HOOFDSTUK 1 – EEN HELIKOPTERBLIK OP ONZE GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG:
GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE:
Prehistorie- oudheid Vanaf 300 na Christus tot 1600 1600- 1800
- Hippocrates & Galenus - ‘Geestesziekte’ - Gekkenhuizen &
van Pergamon gestichten
- Nutteloos / gevaarlijk /
- Krankzinnigheid = zot - Internering
hersenziekte - De opkomst van de - Descartes
kerk en congregaties - Onrustigen / razende
en begin van de GGZ. krankzinnigen /
gekken of dollen.
19de eeuw 1e helft 20ste eeuw 1950- 2010
- Pinel & Guislain - Instellingen, maar ook - Psychofarmaca
Pioniers holocaust – - Jaren ’60:
Psychogenocide antipsychiatrie
- Opkomst psycho-
analyse(Sigmund
Freud) & medische
technieken (ontstaan
van EEG).
EERSTE PERIODE – PREHISTORIE & OUDHEID :
- Prehistorie = Oorzaak v/d ziektes werd gelegd bij geesten die ze hadden beledigd.
Genezing-> Schedelboringen, zo de boze geesten uit de gekwelde lichamen te bevrijden.
- Oudheid = 2 personen met grote invloed op de GGZ: Hippocrates (460-370 v.Chr.)
en Galenus van Pergamon (130-200 n.Chr.)
Hippocrates : Ziekte is veroorzaakt door onjuiste mengeling van 4 lichaamsvochten
(Bloed / Slijm / Gele en zwarte gal.
Galenus van Pergamon - Beschrijving van het zenuwstelsel:
,Hij verdeelde de mensen in 4 types naargelang de overheersing van de 4
lichaamsvochten:
- Bloed: sanguinisch type = levendig en hartelijk van temperament
- Slijm: flegmatisch type = kalm en bedachtzaam
- Gele gal: cholerisch type = opvliegend
- Zwarte gal: melancholisch type = droefgeestig, angstig en pessimistisch
Eind oudheid verspreiding van de
- Christelijke boodschap = radicale keuze voor zwakke en onderdrukte
mensen( Gelovigen moesten hun lot verzachten).
2 D E PERIODE – VANAF 300 N.C TOT 1600 :
- Leven in kleine dropjes, kleine gemeenschappen
- Later: verstedelijking, korter op mekaar verblijven
- Weinig tolerantie
3 D E PERIODE – 1600 TOT 1800:
- Werden in gekkenhuizen en gestichten gestopt
- Vastgeketende psychiatrische patiënten
- Dolhuizen in Gent (Aan de Vlasmarkt)
- Christendom was in volle opgang
4 D E PERIODE – 19 E EEUW:
Philipphe Pinel= bevrijdde geesteszieken van hun boeien en maakte een eind aan
technieken
- Ontwikkelde ideeën in Parijs over aard en behandeling van psychiatrische
aandoeningen
- Contact met de patiënt staat centraal.
Jozef Guislain= baseerde zich op Pinel
- Specialiseerde zich in het behandelen van geesteszieken
- Bevrijdde mensen uit Geraard de duivelsteen
- Bijzondere geneesheer van Gentse instellingen voor geesteszieken
- Humane behandeling
Collectiewet = Regelde gedwongen opname en bleef van toepassing tot 1990.
5 D E PERIODE – EERSTE HELFT VAN DE 20 S T E EEUW:
- Psychiatrie geconfronteerd met een dilemma:
ze konden terecht in steeds groter wordende instellingen in de hoop dat ze
spontaan zouden herstellen OF de mogelijkheden van psychoanalyse die toen
enkel haalbaar was voor meer vermogende patiënten die naar meer zelfinzicht
streefden.
Opzoek naar betaalbare alternatieven: koortskuren, bad therapie, elektroshocks,..
, - Chirurgie droeg ook bij
- Testen op dieren
Psychofarmaca 2e helft 20ste eeuw
6 D E PERIODE – 1950 TOT 2010:
= Met de opkomst v/d psychofarmaca veranderde de psychiatrie op ingrijpende wijze.
- 1952 = ontdekking eerste antipsychoticum
- Komst van medicamenteuze therapie is de tweede revolutie in de psychiatrie
- De eerste kwam er dankzij de nieuwe benadering van Pinel
Schizofrenie = Nu ook ambulante behandeling krijgen
Sociale en culturele context ‘60: Anti psychiatrisch golf brak los
Kenmerkend = Eerste grote vermindering van het aantal psychiatrische
ziekenhuisbedden
Door de opname van de psychiatrische ziekenhuizen in de ziekenuhuiswet werd
de wettelijke basis gecreëerd voor open afdelingen
o A diensten: observatie en intensieve zorgen
o T diensten: resocialisatie en re-integratie
o Ontstaan psychiatrische diensten in algemene ziekenhuizen: PAAZ diensten
o Partiele hospitalisatievermogen: dag of nacht
De collectiewet werd in 1990 vervangen door een nieuwe wet voor de gedwongen
opnames met veel meer rechtszekerheid voor patiënten en een finale beslissing door de
vrederechter.
2002 = Belangrijke wet inzake de patiënten rechten die integraal van toepassing is op
de patiënt met een psychiatrische aandoening veranderde de relatie tussen
hulpverleners en patiënten maar ook de komst van het internet maakte dit relatie
gelijkwaardiger werd.
DE PSYCHIATRIE VANDAAG :
= “De focus verschuift van de kwetsbaarheid en de beperking van de persoon naar zijn
krachten, talenten en competenties”
• Behandelen, verzorgen, begeleiding krijgt een ruimere invulling
• Van residentieel naar ambulant, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg
• Meer participatie van patiënten en hun netwerk
• Naar een herstelgerichte benadering
HERSTELSGERICHTE BENADERING :
• Herstel ≠ genezing
, • Herstel: klinisch – sociaal – persoonlijk
- Kwartiermaken = ruimte creëren in de samenleving voor mensen met een
psychische kwetsbaarheid, zodat zij volwaardig kunnen meedoen. Dit kan door
stigma’s te doorbreken en inclusieve omgevingen te bevorderen.
Presentie = Houdt in dat hulpverleners echt aanwezig zijn bij iemand, zonder
direct te willen oplossen of ingrijpen. Het draait om luisteren, begrip tonen en
aansluiten bij wat iemand nodig heeft.
- Herstelacademie = Samen leren / ervaringen delen. 2 trainers aanwezig
(Ervaringsdiskundige & iemand uit de hulpverlening.)
ERVARINGSDISKUNDIGE :
= Zelf psychisch ziek geweest zijn, het nog zijn of kwetsbaar blijven en hun
ervaringsdeskundigheid via vorming en bijscholing ontwikkelen tot een zinvolle bijdrage
in de zorg voor anderen.
Ervaringsdeskundigen kunnen ingeschakeld worden in: directe zorg, bijscholen van
zorgverleners, adviesraden, uitbouwen en aansturen van netwerken
- Partners in de zorg
- Essentieel component in een meer herstelgerichte zorg
- Complementair met professionele zorgverleners
Herstelgerichte zorg :
Empowerment patiënten
geeft hun regie over de zorg
echt partner in de zorg worden
Goede samenwerking tussen patiënten en HV draagt bij tot betere zorg
Mogelijk wanneer de ervaringsdeskundigheid uitgroeit tot een eigen vakgebied.
ENKELE DEFINITIES :
- Geestelijke gezondheid is een toestand van welzijn waarin het individu, zijn of
haarcompetenties realiseert, kan omgaan met de normale druk van het leven,
productief en vruchtbaar kan werken en bekwaam is een bijdrage te leveren aan
zijn of haar gemeenschap – WHO 2001
- Geestelijke gezondheid is een toestand die een persoon toelaat zich optimaal te
ontwikkelen op psychisch, intellectueel en emotioneel vlak
- Goede geestelijke gezondheid moet ons in staat stellen onze capaciteiten ten volle
kunnen benutten en kunnen omgaan met normale stress en drukte om een
bijdrage te leveren aan de SL
- Psychiatrie is een medische discipline die zich bezighoudt met de studie en
behandeling van psychiatrische stoornissen
DSM OF ICD?:
KWETSBAARHEID:
HOOFDSTUK 1 – EEN HELIKOPTERBLIK OP ONZE GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG:
GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE:
Prehistorie- oudheid Vanaf 300 na Christus tot 1600 1600- 1800
- Hippocrates & Galenus - ‘Geestesziekte’ - Gekkenhuizen &
van Pergamon gestichten
- Nutteloos / gevaarlijk /
- Krankzinnigheid = zot - Internering
hersenziekte - De opkomst van de - Descartes
kerk en congregaties - Onrustigen / razende
en begin van de GGZ. krankzinnigen /
gekken of dollen.
19de eeuw 1e helft 20ste eeuw 1950- 2010
- Pinel & Guislain - Instellingen, maar ook - Psychofarmaca
Pioniers holocaust – - Jaren ’60:
Psychogenocide antipsychiatrie
- Opkomst psycho-
analyse(Sigmund
Freud) & medische
technieken (ontstaan
van EEG).
EERSTE PERIODE – PREHISTORIE & OUDHEID :
- Prehistorie = Oorzaak v/d ziektes werd gelegd bij geesten die ze hadden beledigd.
Genezing-> Schedelboringen, zo de boze geesten uit de gekwelde lichamen te bevrijden.
- Oudheid = 2 personen met grote invloed op de GGZ: Hippocrates (460-370 v.Chr.)
en Galenus van Pergamon (130-200 n.Chr.)
Hippocrates : Ziekte is veroorzaakt door onjuiste mengeling van 4 lichaamsvochten
(Bloed / Slijm / Gele en zwarte gal.
Galenus van Pergamon - Beschrijving van het zenuwstelsel:
,Hij verdeelde de mensen in 4 types naargelang de overheersing van de 4
lichaamsvochten:
- Bloed: sanguinisch type = levendig en hartelijk van temperament
- Slijm: flegmatisch type = kalm en bedachtzaam
- Gele gal: cholerisch type = opvliegend
- Zwarte gal: melancholisch type = droefgeestig, angstig en pessimistisch
Eind oudheid verspreiding van de
- Christelijke boodschap = radicale keuze voor zwakke en onderdrukte
mensen( Gelovigen moesten hun lot verzachten).
2 D E PERIODE – VANAF 300 N.C TOT 1600 :
- Leven in kleine dropjes, kleine gemeenschappen
- Later: verstedelijking, korter op mekaar verblijven
- Weinig tolerantie
3 D E PERIODE – 1600 TOT 1800:
- Werden in gekkenhuizen en gestichten gestopt
- Vastgeketende psychiatrische patiënten
- Dolhuizen in Gent (Aan de Vlasmarkt)
- Christendom was in volle opgang
4 D E PERIODE – 19 E EEUW:
Philipphe Pinel= bevrijdde geesteszieken van hun boeien en maakte een eind aan
technieken
- Ontwikkelde ideeën in Parijs over aard en behandeling van psychiatrische
aandoeningen
- Contact met de patiënt staat centraal.
Jozef Guislain= baseerde zich op Pinel
- Specialiseerde zich in het behandelen van geesteszieken
- Bevrijdde mensen uit Geraard de duivelsteen
- Bijzondere geneesheer van Gentse instellingen voor geesteszieken
- Humane behandeling
Collectiewet = Regelde gedwongen opname en bleef van toepassing tot 1990.
5 D E PERIODE – EERSTE HELFT VAN DE 20 S T E EEUW:
- Psychiatrie geconfronteerd met een dilemma:
ze konden terecht in steeds groter wordende instellingen in de hoop dat ze
spontaan zouden herstellen OF de mogelijkheden van psychoanalyse die toen
enkel haalbaar was voor meer vermogende patiënten die naar meer zelfinzicht
streefden.
Opzoek naar betaalbare alternatieven: koortskuren, bad therapie, elektroshocks,..
, - Chirurgie droeg ook bij
- Testen op dieren
Psychofarmaca 2e helft 20ste eeuw
6 D E PERIODE – 1950 TOT 2010:
= Met de opkomst v/d psychofarmaca veranderde de psychiatrie op ingrijpende wijze.
- 1952 = ontdekking eerste antipsychoticum
- Komst van medicamenteuze therapie is de tweede revolutie in de psychiatrie
- De eerste kwam er dankzij de nieuwe benadering van Pinel
Schizofrenie = Nu ook ambulante behandeling krijgen
Sociale en culturele context ‘60: Anti psychiatrisch golf brak los
Kenmerkend = Eerste grote vermindering van het aantal psychiatrische
ziekenhuisbedden
Door de opname van de psychiatrische ziekenhuizen in de ziekenuhuiswet werd
de wettelijke basis gecreëerd voor open afdelingen
o A diensten: observatie en intensieve zorgen
o T diensten: resocialisatie en re-integratie
o Ontstaan psychiatrische diensten in algemene ziekenhuizen: PAAZ diensten
o Partiele hospitalisatievermogen: dag of nacht
De collectiewet werd in 1990 vervangen door een nieuwe wet voor de gedwongen
opnames met veel meer rechtszekerheid voor patiënten en een finale beslissing door de
vrederechter.
2002 = Belangrijke wet inzake de patiënten rechten die integraal van toepassing is op
de patiënt met een psychiatrische aandoening veranderde de relatie tussen
hulpverleners en patiënten maar ook de komst van het internet maakte dit relatie
gelijkwaardiger werd.
DE PSYCHIATRIE VANDAAG :
= “De focus verschuift van de kwetsbaarheid en de beperking van de persoon naar zijn
krachten, talenten en competenties”
• Behandelen, verzorgen, begeleiding krijgt een ruimere invulling
• Van residentieel naar ambulant, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg
• Meer participatie van patiënten en hun netwerk
• Naar een herstelgerichte benadering
HERSTELSGERICHTE BENADERING :
• Herstel ≠ genezing
, • Herstel: klinisch – sociaal – persoonlijk
- Kwartiermaken = ruimte creëren in de samenleving voor mensen met een
psychische kwetsbaarheid, zodat zij volwaardig kunnen meedoen. Dit kan door
stigma’s te doorbreken en inclusieve omgevingen te bevorderen.
Presentie = Houdt in dat hulpverleners echt aanwezig zijn bij iemand, zonder
direct te willen oplossen of ingrijpen. Het draait om luisteren, begrip tonen en
aansluiten bij wat iemand nodig heeft.
- Herstelacademie = Samen leren / ervaringen delen. 2 trainers aanwezig
(Ervaringsdiskundige & iemand uit de hulpverlening.)
ERVARINGSDISKUNDIGE :
= Zelf psychisch ziek geweest zijn, het nog zijn of kwetsbaar blijven en hun
ervaringsdeskundigheid via vorming en bijscholing ontwikkelen tot een zinvolle bijdrage
in de zorg voor anderen.
Ervaringsdeskundigen kunnen ingeschakeld worden in: directe zorg, bijscholen van
zorgverleners, adviesraden, uitbouwen en aansturen van netwerken
- Partners in de zorg
- Essentieel component in een meer herstelgerichte zorg
- Complementair met professionele zorgverleners
Herstelgerichte zorg :
Empowerment patiënten
geeft hun regie over de zorg
echt partner in de zorg worden
Goede samenwerking tussen patiënten en HV draagt bij tot betere zorg
Mogelijk wanneer de ervaringsdeskundigheid uitgroeit tot een eigen vakgebied.
ENKELE DEFINITIES :
- Geestelijke gezondheid is een toestand van welzijn waarin het individu, zijn of
haarcompetenties realiseert, kan omgaan met de normale druk van het leven,
productief en vruchtbaar kan werken en bekwaam is een bijdrage te leveren aan
zijn of haar gemeenschap – WHO 2001
- Geestelijke gezondheid is een toestand die een persoon toelaat zich optimaal te
ontwikkelen op psychisch, intellectueel en emotioneel vlak
- Goede geestelijke gezondheid moet ons in staat stellen onze capaciteiten ten volle
kunnen benutten en kunnen omgaan met normale stress en drukte om een
bijdrage te leveren aan de SL
- Psychiatrie is een medische discipline die zich bezighoudt met de studie en
behandeling van psychiatrische stoornissen
DSM OF ICD?:
