EVIDENCE-BASED KRITISCH
HANDELEN
Vrije Universiteit Brussel
Jasmien Van den Daele
,Hoofdstuk 1: in Diagnostiek en praktijk
Leerdoelen:
-Enkele belangrijke diagnostische modellen kennen (diagnostische cyclus van De Bruyn,
de handelingsgerichte diagnostiek van Pameijer en Beukering, de consultatieve
leerlingbegeleider van Meijer, ...)(belangrijk dat je het model en uitgangspunten zeer
goed kent)
-Handelingsgerichte diagnostiek kunnen toepassen volgens het model van Pameijer en
Beukering
-Diagnostische instrumenten kritisch kunnen beoordelen en adequaat kiezen in functie
van de te onderzoeken hypothesen (gastles)
-Basisprincipes van een goed intakegesprek
-Belang van werkrelatie met de cliënt met het oog op een goed verloop van de
diagnostische fase
-Onderzoeksresultaten correct kunnen interpreteren
-Onderzoeksresultaten kunnen integreren tot een integratief beeld
-Een handelingsplan kunnen opstellen
Inhoud:
-Empirische (=handelsgerichte) versus fenomenologische diagnostiek (deze twee zijn
dus NIET hetzelfde)
-Diagnostiek en de verschillende rollen van de diagnosticus (goede diagnostiek is veel
breder dan we denken, vraag begrijpen en kijken hoe je de client verder gaat helpen)
-Wetenschappelijke diagnostiek
-Verschillende procesmodellen van wetenschappelijke diagnostiek
-Uitwerking van het HGD van Pameijer en Beukering (2004)
1.1 Enkele definities:
-diagnostiek is een zoeken naar zin of betekenis en/of naar wegen om tot (meer
gedeelde) zin en betekenis te geraken; een zoeken naar de aard van iemands verhouding
tot zijn handelen, gericht op herstel of bewerkstelligen van autonomie; en het zoeken
naar wegen van openingen ter realisering van iemands eigen geschiedenis (Baartman,
1986)(leunt sterk aan hoe dat wij gaan kijken naar de diagnostiek)
-diagnostiek is een zoek- en beslissingsproces waarbij de diagnosticus problemen
onderkent en analyseert in dialoog met de cliënt en zijn omgeving. De diagnosticus zoekt
1
,naar mogelijke verklaringen voor de problemen met als doel het geven van een advies
dat gericht is op het oplossen van die problemen. Het begin is de hulpvraag van de cliënt
of de problemen door de cliënt of diens omgeving gesignaleerd (De Bruyn, 2003)
→Er bestaan veel definities over wat dat diagnostiek nu is.
➔het is niet alleen puur in kaart brengen ook gericht naar het bekijken en oplossen van
problemen
1.2 Diagnostiek (D) en de diagnosticus (Dsticus):
-Doel = gericht informatie verzamelen met als doel verantwoorde besluitvorming, voor
adviezen te kunnen formuleren
-Diagnosticus verricht meerdere rollen:
▶ Expert gedragswetenschapper (op deze manier ga je ook nadenken,
reflecteren, handelen om een antwoord op de vraag te kunnen
formuleren)
▶ Partner in dialoog met cliënt (samenwerking)(je gaat je positioneren om
samen met de client te luisteren en aan de slag te gaan, al je de context en
de client niet mee hebt is de kans groot dat je zelf ook teleurgesteld gaat
zijn met het eindresultaat)
▶ Verdediger van belangen van het kind (indien nodig)(is een diagnostisch
proces zinvol)
praktijkwetenschapper
Kwaliteit en wetenschappelijkheid:
Bedreigd door:
▶ Geen systematische procedures en consistente werkwijze (bv: als een
kind bij twee verschillende psychologen zou komen dat het resultaat
anders zou zijn). Bovendien zijn zo’n systematische procedures en een
consistente werkwijze ook handig om met collega’s te kunnen
communiceren
▶ Meer gegevens worden verzameld dan noodzakelijk en info wordt niet
benut (testbatterijen)(bv: verslagen waar een kind uren van testen heeft
ondergaan en er te veel informatie is verzameld, duidelijk gaan kijken
welke info hebben en welke hebben we nog nodig)
Diagnostiek is niet hetzelfde als het afnemen van testbatterijen! Wel is het
altijd in functie van de vraag van de client.
2
, ▶ Hypothesen blijven impliciet en niet correct getoetst
Zonder duidelijke hypotheses is het niet duidelijk wat je onderzoekt. Dit
maakt dat je je bevindingen vrijblijvend zal interpreteren.
Als je geen hypothese voorop stelt krijg je biases en beoordelingsfouten
▶ Beslissingscriteria worden niet geëxpliciteerd (bv: je neemt een
intelligentie test af dan heb je duidelijke criteria van IQ wanneer iemand
laag/hoog begaafd is. Gedrag van een kind observeren is veel moeilijker)
Niet alleen belangrijk om testen af te nemen maar ook voor de diagnose.
▶ Diagnosten blijven vasthouden aan het eerste idee en stellen steeds
dezelfde diagnoses (zie oordeelsfouten) (bv: beïnvloedt worden door lang
in eenzelfde setting te werken en minder alert te zijn voor andere signalen
bij bv. het signaleren van ADHD.)
▶ Adviezen zijn niet bruikbaar, niet herkend en versplinterd
Adviezen die de ouders of het kind niet erkennen komen ook vaak voor.
Daarom is het belangrijk deze goed te formuleren
▶ Geen antwoord op de hulpvraag van de cliënt (bv: de ouders die zich hier
niet kunnen in herkennen)
1.3 Beslis- en oordeelsfouten:
-Wij hebben ook een bepaalde
persoonlijkheid en denkpatronen.
->wij als mensen kunnen ook veel
beslissingsfouten/ oordeelsfouten maken
en hierover moeten we ons zelf bewust
van zijn
->we moeten ons soms proberen
heroriënteren en kijken naar andere
oplossingen
Het is een overzicht van alle beslissingsfouten, je moet deze niet allemaal vanbuiten
kennen maar volgende slides een paar in het specifiek bespreken.
-Confirmation Bias: Richt zich op het
zoeken en interpreteren van informatie die
bestaande overtuigingen bevestigt. (opzoek
gaan, interpreteren van bestaande
overtuidgingen)
3
HANDELEN
Vrije Universiteit Brussel
Jasmien Van den Daele
,Hoofdstuk 1: in Diagnostiek en praktijk
Leerdoelen:
-Enkele belangrijke diagnostische modellen kennen (diagnostische cyclus van De Bruyn,
de handelingsgerichte diagnostiek van Pameijer en Beukering, de consultatieve
leerlingbegeleider van Meijer, ...)(belangrijk dat je het model en uitgangspunten zeer
goed kent)
-Handelingsgerichte diagnostiek kunnen toepassen volgens het model van Pameijer en
Beukering
-Diagnostische instrumenten kritisch kunnen beoordelen en adequaat kiezen in functie
van de te onderzoeken hypothesen (gastles)
-Basisprincipes van een goed intakegesprek
-Belang van werkrelatie met de cliënt met het oog op een goed verloop van de
diagnostische fase
-Onderzoeksresultaten correct kunnen interpreteren
-Onderzoeksresultaten kunnen integreren tot een integratief beeld
-Een handelingsplan kunnen opstellen
Inhoud:
-Empirische (=handelsgerichte) versus fenomenologische diagnostiek (deze twee zijn
dus NIET hetzelfde)
-Diagnostiek en de verschillende rollen van de diagnosticus (goede diagnostiek is veel
breder dan we denken, vraag begrijpen en kijken hoe je de client verder gaat helpen)
-Wetenschappelijke diagnostiek
-Verschillende procesmodellen van wetenschappelijke diagnostiek
-Uitwerking van het HGD van Pameijer en Beukering (2004)
1.1 Enkele definities:
-diagnostiek is een zoeken naar zin of betekenis en/of naar wegen om tot (meer
gedeelde) zin en betekenis te geraken; een zoeken naar de aard van iemands verhouding
tot zijn handelen, gericht op herstel of bewerkstelligen van autonomie; en het zoeken
naar wegen van openingen ter realisering van iemands eigen geschiedenis (Baartman,
1986)(leunt sterk aan hoe dat wij gaan kijken naar de diagnostiek)
-diagnostiek is een zoek- en beslissingsproces waarbij de diagnosticus problemen
onderkent en analyseert in dialoog met de cliënt en zijn omgeving. De diagnosticus zoekt
1
,naar mogelijke verklaringen voor de problemen met als doel het geven van een advies
dat gericht is op het oplossen van die problemen. Het begin is de hulpvraag van de cliënt
of de problemen door de cliënt of diens omgeving gesignaleerd (De Bruyn, 2003)
→Er bestaan veel definities over wat dat diagnostiek nu is.
➔het is niet alleen puur in kaart brengen ook gericht naar het bekijken en oplossen van
problemen
1.2 Diagnostiek (D) en de diagnosticus (Dsticus):
-Doel = gericht informatie verzamelen met als doel verantwoorde besluitvorming, voor
adviezen te kunnen formuleren
-Diagnosticus verricht meerdere rollen:
▶ Expert gedragswetenschapper (op deze manier ga je ook nadenken,
reflecteren, handelen om een antwoord op de vraag te kunnen
formuleren)
▶ Partner in dialoog met cliënt (samenwerking)(je gaat je positioneren om
samen met de client te luisteren en aan de slag te gaan, al je de context en
de client niet mee hebt is de kans groot dat je zelf ook teleurgesteld gaat
zijn met het eindresultaat)
▶ Verdediger van belangen van het kind (indien nodig)(is een diagnostisch
proces zinvol)
praktijkwetenschapper
Kwaliteit en wetenschappelijkheid:
Bedreigd door:
▶ Geen systematische procedures en consistente werkwijze (bv: als een
kind bij twee verschillende psychologen zou komen dat het resultaat
anders zou zijn). Bovendien zijn zo’n systematische procedures en een
consistente werkwijze ook handig om met collega’s te kunnen
communiceren
▶ Meer gegevens worden verzameld dan noodzakelijk en info wordt niet
benut (testbatterijen)(bv: verslagen waar een kind uren van testen heeft
ondergaan en er te veel informatie is verzameld, duidelijk gaan kijken
welke info hebben en welke hebben we nog nodig)
Diagnostiek is niet hetzelfde als het afnemen van testbatterijen! Wel is het
altijd in functie van de vraag van de client.
2
, ▶ Hypothesen blijven impliciet en niet correct getoetst
Zonder duidelijke hypotheses is het niet duidelijk wat je onderzoekt. Dit
maakt dat je je bevindingen vrijblijvend zal interpreteren.
Als je geen hypothese voorop stelt krijg je biases en beoordelingsfouten
▶ Beslissingscriteria worden niet geëxpliciteerd (bv: je neemt een
intelligentie test af dan heb je duidelijke criteria van IQ wanneer iemand
laag/hoog begaafd is. Gedrag van een kind observeren is veel moeilijker)
Niet alleen belangrijk om testen af te nemen maar ook voor de diagnose.
▶ Diagnosten blijven vasthouden aan het eerste idee en stellen steeds
dezelfde diagnoses (zie oordeelsfouten) (bv: beïnvloedt worden door lang
in eenzelfde setting te werken en minder alert te zijn voor andere signalen
bij bv. het signaleren van ADHD.)
▶ Adviezen zijn niet bruikbaar, niet herkend en versplinterd
Adviezen die de ouders of het kind niet erkennen komen ook vaak voor.
Daarom is het belangrijk deze goed te formuleren
▶ Geen antwoord op de hulpvraag van de cliënt (bv: de ouders die zich hier
niet kunnen in herkennen)
1.3 Beslis- en oordeelsfouten:
-Wij hebben ook een bepaalde
persoonlijkheid en denkpatronen.
->wij als mensen kunnen ook veel
beslissingsfouten/ oordeelsfouten maken
en hierover moeten we ons zelf bewust
van zijn
->we moeten ons soms proberen
heroriënteren en kijken naar andere
oplossingen
Het is een overzicht van alle beslissingsfouten, je moet deze niet allemaal vanbuiten
kennen maar volgende slides een paar in het specifiek bespreken.
-Confirmation Bias: Richt zich op het
zoeken en interpreteren van informatie die
bestaande overtuigingen bevestigt. (opzoek
gaan, interpreteren van bestaande
overtuidgingen)
3
