Recht en onderneming (1105TEWVSG| 2025)
Studiepunten: 6
Docent Hendrik Vanhees
Studiemateriaal:
D. CUYPERS m.m.v. H. VANHEES, Inleiding tot het recht, Antwerpen, 2023
(2delen).
E. DIRIX, R. STEENNOT en H. VANHEES, Ondernemingsrecht in hoofdlijnen,
Antwerpen, Intersentia, 2023.
Deze boeken zijn verkrijgbaar bij Universitas (www.cursusdienst.be)
Eindcompetenties:
Analyticus: Je hebt inzicht in de functie en de werking van de belangrijkste
rechtsregels in de samenleving (theoretisch, praktisch en kritisch).
Analyticus: Je kunt de functie en de werking van de belangrijkste rechtsregels in de
samenleving theoretisch situeren.
Analyticus: Je begrijpt de functie en de werking van de belangrijkste rechtsregels in
een eenvoudig praktijkvoorbeeld.
Analyticus: Je kunt een juridisch probleem herkennen.
Analyticus: Je beheerst de juridische basisbegrippen en de rechtsterminologie voor
latere gespecialiseerde juridische vakken in het curriculum, voor het lezen van
juridische teksten en om adequaat te communiceren met juristen.
Analyticus: Je kunt de betekenis van deze basisbegrippen en terminologie verklaren.
Analyticus: Je kunt de juridische basisbegrippen en de rechtsterminologie in
juridische teksten verklaren.
Coördinator: Je beschikt over een minimale vaardigheid in het tijdig herkennen van
juridische problemen om deze deskundig te laten adviseren.
Inhoud:
Het eerste deel van de cursus omvat een algemene inleiding tot het recht. In dit deel
komen o.a. aan bod:
o een inleiding tot het recht;
o de rechtsbronnen;
o basisbeginselen uit het gerechtelijk recht;
o goederen- en zakenrecht;
o verbintenissen en overeenkomsten;
o bijzondere overeenkomsten;
o onrechtmatige daad.
Vervolgens wordt aandacht besteed aan belangrijke topics uit het handels- en
economisch recht, en met name aan:
o de basisregels uit het ondernemingsrecht;
o handelscontracten (distributieovereenkomsten en handelstussenpersonen);
o waardepapieren;
o intellectuele rechten;
o faillissementsrecht;
o mededingingsrecht;
o regels inzake marktpraktijken en consumentenbescherming
Evaluatievormen:
Examen: schriftelijk zonder mondelinge toelichting, gesloten boek, meerkeuzevragen
(40 vragen)
Bij het examen Recht en onderneming betreft de cesuur 67%. Studenten moeten
minstens 27 van de 40 vragen juist beantwoorden om geslaagd te worden
verklaard.
,Table of Contents
1. DEEL I: INLEIDING TOT HET RECHT......................................................................................................1
0.1 WAT IS RECHT?.............................................................................................................................1
3.1 OBJECTIEF VS. SUBJECTIEF RECHT.................................................................................................1
3.2 INDELING VAN HET RECHT: NATIONAAL RECHT...........................................................................1
22.3 RELATIVITEIT...............................................................................................................................3
27.4 INDELING VAN HET RECHT: INTERNATIONAAL RECHT................................................................3
2. PUBLIEK RECHT...................................................................................................................................4
37.1 BASISBEGRIPPEN.........................................................................................................................4
37.2 DE SUPRANATIONALE RECHTSORDE...........................................................................................6
78.1 HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE...............................................................................9
78.2 DE INTERNATIONALE RECHTSORDE..........................................................................................10
105.1 DE BELGISCHE RECHTSORDE...................................................................................................12
210.2 INTERCOMMUNALE SAMENWERKINGSVERBANDEN..............................................................19
3. BRONNEN VAN HET RECHT...............................................................................................................20
214.2 DE WET...................................................................................................................................20
214.3 DE HIERARCHIE VAN DE WETTEN...........................................................................................20
227.1 DE ANDERE BRONNEN VAN HET RECHT..................................................................................21
253.1 GRONDWETTELIJKE HOVEN EN CONTROLERENDE INSTELLINGEN..........................................24
290.1 INDELING VAN RECHTEN........................................................................................................27
4. GERECHTELIJKE RECHT......................................................................................................................29
308.1 ALGEMENE BEGINSELEN.........................................................................................................29
342.1 DE RECHTSCOLLEGES..............................................................................................................31
379.1 DE GERECHTELIJKE PROCEDURE.............................................................................................34
430.1 ARBITRAGE.............................................................................................................................38
490.1 BEWIJSRECHT (BELANGRIJK VOOR EXAMEN)..........................................................................41
5. DEEL II: GOEDEREN- EN ZAKENRECHT..............................................................................................45
550.1 INDELING VAN DE GOEDEREN................................................................................................45
565.1 ZELFSTANDIGE ZAKELIJKE RECHTEN EN ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHTEN..............................47
567.1 ZELFSTANDIGE ZAKELIJKE RECHTEN........................................................................................47
625.1 DE ZAKELIJKE ZEKERHEDEN.....................................................................................................51
6. DE VERBINTENISSEN.........................................................................................................................54
643.1 DE VERBINTENISSEN ALGEMEEN............................................................................................54
659.1 DE OVEREENKOMST................................................................................................................55
676.4 DE GRONDBEGINSELEN EN DE INTERPRETATIE VAN OVEREENKOMSTEN..............................57
691.1 DE GELDIGHEIDSVOORWAARDEN VAN DE OVEREENKOMST.................................................58
724.1 HET ONTSTAAN VAN DE OVEREENKOMST..............................................................................60
741.1 DE UITVOERING VAN DE OVEREENKOMST.............................................................................61
756.1 DERDEN EN DE OVEREENKOMST............................................................................................63
759.2 TENIETGAAN VAN OVEREENKOMSTEN...................................................................................64
7. DE BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN................................................................................................65
765.2 DE KOOP-VERKOOP................................................................................................................65
770.1 DE HUUROVEREENKOMST......................................................................................................65
770.2 DE VOORNAAMSTE ANDERE OVEREENKOMSTEN..................................................................65
8. DE ONRECHTMATIGE DAAD OF FOUTAANSPRAKELIJKHEID..............................................................66
777.2 AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN DAAD...............................................................................66
784.1 AANSPRAKELIJKHEID VOOR ANDERMANS DAAD....................................................................68
784.2 AANSPRAKELIJKHEID VAN GEESTESGESTOORDEN..................................................................68
9. ONDERNEMINGSRECHT IN HOOFDLIJNEN........................................................................................69
784.3 ONDERNEMINGSRECHT..........................................................................................................69
, 792.1 HANDELAARS EN ONDERNEMINGEN......................................................................................70
815.1 VERSCHIL BURGERLIJK RECHT EN ONDERNEMINGSRECHT (HANDELSRECHT)........................71
874.1 VERPLICHTINGEN BIJ AANVANG VAN DE ONDERNEMING......................................................77
931.1 ONBESLAGBAARHEID VAN DE GEZINSWONING......................................................................83
939.1 ZWARTWERK...........................................................................................................................83
10. HANDELSOVEREENKOMSTEN.........................................................................................................84
942.1 HANDELSTUSSENPERSONEN EN DISTRIBUTIECONTRACTEN...................................................84
1007.1 OVEREENKOMSTEN M.B.T. DE HANDELSZAAK (HANDELSFONDS)........................................87
11. INSOLVENTIERECHT........................................................................................................................89
1052.1 HET EIGENLIJKE FAILLISEMENTSRECHT.................................................................................89
1157.2 REORGANISATIE....................................................................................................................99
12. VOORBEELDVRAGEN (UIT LES)......................................................................................................100
, 1. DEEL I: INLEIDING TOT HET RECHT
0.1 WAT IS RECHT?
Recht is het geheel van bindende regels tot ordening van de samenleving in beginsel
opgelegd, minstens bekrachtigd door de maatschappij en als zodanig afdwingbaar
gesteld.
We worden dagdagelijks geconfronteerd met recht. (bv overeenkomst met nmbs als je
met trein komt, …)
Privé & proffesioneel (recht beheerst ons leven)
Het recht behoort aan de waakzame > Je moet gebruik maken van je recht.
Rechtsregels
- Regels die afdwingbaar zijn met maatschappelijk geweld.
- Rechtsregels zijn onvermijdelijk en fundamenteel.
- Het is de geïnstitutionaliseerde ordening van het menselijk handelen.
Je spreekt van recht als een syteem 3 componenten bevat:
1. Recht moet het gedrag van de mensen ordenen. (mag geen fraude plegen, moet
betalen als je iets koopt)
2. Recht moet regels kunnen afdwingen (bij niet naleving een sanctie, moet
afdwingbaar zijn)
3. Bestaande regels van het recht moeten kunnen worden gewijzigd of afgeschaft.
3.1 OBJECTIEF VS. SUBJECTIEF RECHT
Objectief: geheel van gedragsregels op een bepaald moment in een bepaalde
samenleving van toepassing.
Rechtsregels zoals ze bestaan (zoals het door de wetgevende organen in het leven
wordt geroepen)
Bv: rechtsregel die huurder het recht aanreikt rustig genot te hebben van een gehuurd
goed, koop-verkoop overeenkomst, regels die staatsstructuur regelen, regels rond
huurovereenkomsten, …
Materieel (inhoudelijke rechten en plichten) vs. Formeel recht (procedures en regels
voor handhaving recht)
Subjectief: recht vanuit het standpunt van het individu. Rechten en plichten die
voortvloeien uit de rechtsregel (objectieve regels) voor de bestemmeling.
(Rechtssubject)
Bv: De huurder beschikt over het recht het rustig genot te hebben van de gehuurde
woning, als je een foto neemt van een persoon, dan mag je deze niet reproduceren
(posten, verwerken ect) zonder de toestemming van de persoon in kwestie.
Het objectief recht bepaalt de ‘subjectieve rechten’ d.w.z. de aanspraken die individuen
kunnen laten gelden t.o.v. anderen. De omzetting naar de praktijk geschiedt via
procedurerecht.
3.2 INDELING VAN HET RECHT: NATIONAAL RECHT
Dit is het recht dat voorkomt uit nationale rechtsregels. (gemeenteraad, provincieraad,
federaal parlement, …)
3.2.1 PRIVAATRECHT
Privaatrecht beheert de relaties tussen burgers onderling. Kenmerken: traditie &
vrijheid.
1) BURGERLIJK RECHT:
- Fundamentale regels voor iedere burger (relaties tussen burgers): familie en
gezin, erfrecht, huwelijkscontracten, aansprakelijkheid, frequente contracten, …
- Regels terug te vinden in het 1BW.
1
BW: Burgerlijk wetboek (nieuw) & OBW: ouderlijk burgerlijk wetboek
1
Studiepunten: 6
Docent Hendrik Vanhees
Studiemateriaal:
D. CUYPERS m.m.v. H. VANHEES, Inleiding tot het recht, Antwerpen, 2023
(2delen).
E. DIRIX, R. STEENNOT en H. VANHEES, Ondernemingsrecht in hoofdlijnen,
Antwerpen, Intersentia, 2023.
Deze boeken zijn verkrijgbaar bij Universitas (www.cursusdienst.be)
Eindcompetenties:
Analyticus: Je hebt inzicht in de functie en de werking van de belangrijkste
rechtsregels in de samenleving (theoretisch, praktisch en kritisch).
Analyticus: Je kunt de functie en de werking van de belangrijkste rechtsregels in de
samenleving theoretisch situeren.
Analyticus: Je begrijpt de functie en de werking van de belangrijkste rechtsregels in
een eenvoudig praktijkvoorbeeld.
Analyticus: Je kunt een juridisch probleem herkennen.
Analyticus: Je beheerst de juridische basisbegrippen en de rechtsterminologie voor
latere gespecialiseerde juridische vakken in het curriculum, voor het lezen van
juridische teksten en om adequaat te communiceren met juristen.
Analyticus: Je kunt de betekenis van deze basisbegrippen en terminologie verklaren.
Analyticus: Je kunt de juridische basisbegrippen en de rechtsterminologie in
juridische teksten verklaren.
Coördinator: Je beschikt over een minimale vaardigheid in het tijdig herkennen van
juridische problemen om deze deskundig te laten adviseren.
Inhoud:
Het eerste deel van de cursus omvat een algemene inleiding tot het recht. In dit deel
komen o.a. aan bod:
o een inleiding tot het recht;
o de rechtsbronnen;
o basisbeginselen uit het gerechtelijk recht;
o goederen- en zakenrecht;
o verbintenissen en overeenkomsten;
o bijzondere overeenkomsten;
o onrechtmatige daad.
Vervolgens wordt aandacht besteed aan belangrijke topics uit het handels- en
economisch recht, en met name aan:
o de basisregels uit het ondernemingsrecht;
o handelscontracten (distributieovereenkomsten en handelstussenpersonen);
o waardepapieren;
o intellectuele rechten;
o faillissementsrecht;
o mededingingsrecht;
o regels inzake marktpraktijken en consumentenbescherming
Evaluatievormen:
Examen: schriftelijk zonder mondelinge toelichting, gesloten boek, meerkeuzevragen
(40 vragen)
Bij het examen Recht en onderneming betreft de cesuur 67%. Studenten moeten
minstens 27 van de 40 vragen juist beantwoorden om geslaagd te worden
verklaard.
,Table of Contents
1. DEEL I: INLEIDING TOT HET RECHT......................................................................................................1
0.1 WAT IS RECHT?.............................................................................................................................1
3.1 OBJECTIEF VS. SUBJECTIEF RECHT.................................................................................................1
3.2 INDELING VAN HET RECHT: NATIONAAL RECHT...........................................................................1
22.3 RELATIVITEIT...............................................................................................................................3
27.4 INDELING VAN HET RECHT: INTERNATIONAAL RECHT................................................................3
2. PUBLIEK RECHT...................................................................................................................................4
37.1 BASISBEGRIPPEN.........................................................................................................................4
37.2 DE SUPRANATIONALE RECHTSORDE...........................................................................................6
78.1 HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE...............................................................................9
78.2 DE INTERNATIONALE RECHTSORDE..........................................................................................10
105.1 DE BELGISCHE RECHTSORDE...................................................................................................12
210.2 INTERCOMMUNALE SAMENWERKINGSVERBANDEN..............................................................19
3. BRONNEN VAN HET RECHT...............................................................................................................20
214.2 DE WET...................................................................................................................................20
214.3 DE HIERARCHIE VAN DE WETTEN...........................................................................................20
227.1 DE ANDERE BRONNEN VAN HET RECHT..................................................................................21
253.1 GRONDWETTELIJKE HOVEN EN CONTROLERENDE INSTELLINGEN..........................................24
290.1 INDELING VAN RECHTEN........................................................................................................27
4. GERECHTELIJKE RECHT......................................................................................................................29
308.1 ALGEMENE BEGINSELEN.........................................................................................................29
342.1 DE RECHTSCOLLEGES..............................................................................................................31
379.1 DE GERECHTELIJKE PROCEDURE.............................................................................................34
430.1 ARBITRAGE.............................................................................................................................38
490.1 BEWIJSRECHT (BELANGRIJK VOOR EXAMEN)..........................................................................41
5. DEEL II: GOEDEREN- EN ZAKENRECHT..............................................................................................45
550.1 INDELING VAN DE GOEDEREN................................................................................................45
565.1 ZELFSTANDIGE ZAKELIJKE RECHTEN EN ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHTEN..............................47
567.1 ZELFSTANDIGE ZAKELIJKE RECHTEN........................................................................................47
625.1 DE ZAKELIJKE ZEKERHEDEN.....................................................................................................51
6. DE VERBINTENISSEN.........................................................................................................................54
643.1 DE VERBINTENISSEN ALGEMEEN............................................................................................54
659.1 DE OVEREENKOMST................................................................................................................55
676.4 DE GRONDBEGINSELEN EN DE INTERPRETATIE VAN OVEREENKOMSTEN..............................57
691.1 DE GELDIGHEIDSVOORWAARDEN VAN DE OVEREENKOMST.................................................58
724.1 HET ONTSTAAN VAN DE OVEREENKOMST..............................................................................60
741.1 DE UITVOERING VAN DE OVEREENKOMST.............................................................................61
756.1 DERDEN EN DE OVEREENKOMST............................................................................................63
759.2 TENIETGAAN VAN OVEREENKOMSTEN...................................................................................64
7. DE BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN................................................................................................65
765.2 DE KOOP-VERKOOP................................................................................................................65
770.1 DE HUUROVEREENKOMST......................................................................................................65
770.2 DE VOORNAAMSTE ANDERE OVEREENKOMSTEN..................................................................65
8. DE ONRECHTMATIGE DAAD OF FOUTAANSPRAKELIJKHEID..............................................................66
777.2 AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN DAAD...............................................................................66
784.1 AANSPRAKELIJKHEID VOOR ANDERMANS DAAD....................................................................68
784.2 AANSPRAKELIJKHEID VAN GEESTESGESTOORDEN..................................................................68
9. ONDERNEMINGSRECHT IN HOOFDLIJNEN........................................................................................69
784.3 ONDERNEMINGSRECHT..........................................................................................................69
, 792.1 HANDELAARS EN ONDERNEMINGEN......................................................................................70
815.1 VERSCHIL BURGERLIJK RECHT EN ONDERNEMINGSRECHT (HANDELSRECHT)........................71
874.1 VERPLICHTINGEN BIJ AANVANG VAN DE ONDERNEMING......................................................77
931.1 ONBESLAGBAARHEID VAN DE GEZINSWONING......................................................................83
939.1 ZWARTWERK...........................................................................................................................83
10. HANDELSOVEREENKOMSTEN.........................................................................................................84
942.1 HANDELSTUSSENPERSONEN EN DISTRIBUTIECONTRACTEN...................................................84
1007.1 OVEREENKOMSTEN M.B.T. DE HANDELSZAAK (HANDELSFONDS)........................................87
11. INSOLVENTIERECHT........................................................................................................................89
1052.1 HET EIGENLIJKE FAILLISEMENTSRECHT.................................................................................89
1157.2 REORGANISATIE....................................................................................................................99
12. VOORBEELDVRAGEN (UIT LES)......................................................................................................100
, 1. DEEL I: INLEIDING TOT HET RECHT
0.1 WAT IS RECHT?
Recht is het geheel van bindende regels tot ordening van de samenleving in beginsel
opgelegd, minstens bekrachtigd door de maatschappij en als zodanig afdwingbaar
gesteld.
We worden dagdagelijks geconfronteerd met recht. (bv overeenkomst met nmbs als je
met trein komt, …)
Privé & proffesioneel (recht beheerst ons leven)
Het recht behoort aan de waakzame > Je moet gebruik maken van je recht.
Rechtsregels
- Regels die afdwingbaar zijn met maatschappelijk geweld.
- Rechtsregels zijn onvermijdelijk en fundamenteel.
- Het is de geïnstitutionaliseerde ordening van het menselijk handelen.
Je spreekt van recht als een syteem 3 componenten bevat:
1. Recht moet het gedrag van de mensen ordenen. (mag geen fraude plegen, moet
betalen als je iets koopt)
2. Recht moet regels kunnen afdwingen (bij niet naleving een sanctie, moet
afdwingbaar zijn)
3. Bestaande regels van het recht moeten kunnen worden gewijzigd of afgeschaft.
3.1 OBJECTIEF VS. SUBJECTIEF RECHT
Objectief: geheel van gedragsregels op een bepaald moment in een bepaalde
samenleving van toepassing.
Rechtsregels zoals ze bestaan (zoals het door de wetgevende organen in het leven
wordt geroepen)
Bv: rechtsregel die huurder het recht aanreikt rustig genot te hebben van een gehuurd
goed, koop-verkoop overeenkomst, regels die staatsstructuur regelen, regels rond
huurovereenkomsten, …
Materieel (inhoudelijke rechten en plichten) vs. Formeel recht (procedures en regels
voor handhaving recht)
Subjectief: recht vanuit het standpunt van het individu. Rechten en plichten die
voortvloeien uit de rechtsregel (objectieve regels) voor de bestemmeling.
(Rechtssubject)
Bv: De huurder beschikt over het recht het rustig genot te hebben van de gehuurde
woning, als je een foto neemt van een persoon, dan mag je deze niet reproduceren
(posten, verwerken ect) zonder de toestemming van de persoon in kwestie.
Het objectief recht bepaalt de ‘subjectieve rechten’ d.w.z. de aanspraken die individuen
kunnen laten gelden t.o.v. anderen. De omzetting naar de praktijk geschiedt via
procedurerecht.
3.2 INDELING VAN HET RECHT: NATIONAAL RECHT
Dit is het recht dat voorkomt uit nationale rechtsregels. (gemeenteraad, provincieraad,
federaal parlement, …)
3.2.1 PRIVAATRECHT
Privaatrecht beheert de relaties tussen burgers onderling. Kenmerken: traditie &
vrijheid.
1) BURGERLIJK RECHT:
- Fundamentale regels voor iedere burger (relaties tussen burgers): familie en
gezin, erfrecht, huwelijkscontracten, aansprakelijkheid, frequente contracten, …
- Regels terug te vinden in het 1BW.
1
BW: Burgerlijk wetboek (nieuw) & OBW: ouderlijk burgerlijk wetboek
1
