JOURNALISTIEKE STORYTELLING
Prof. Dr. Kenza Lamot
HOOFDSTUK 1: WAT IS
STORTELLING
De opeenvolging van gebeurtenissen die naar voor worden geschoven.
Het rijke media-aanbod van vandaag
- Legacy media (“traditioneel”)
- Digitale media (“nieuw”)
Situering en doelstellingen van het vak
- Theoretische perspectieven en parameters van journalistieke storytelling
- Aandacht voor storytelling in de journalistieke praktijk
- Journalistiek vanuit narratief oogpunt
o Journalist = storyteller
o Journalistieke stukken = ‘stories’ (verhalen)
Wat is storytelling?
Letterlijk: Vertellen van verhalen
- Iets dat is gebeurd en iemand anders dat het verhaal verteld (= narratief in actie).
- De manier waarop narratieve worden verteld en worden vormgegeven. Kan via
verschillende structuren (bv; omgekeerde piramide), stijlen (objectief,
emotioneel). Deze storytelling heeft effecten op een publiek (informeren,
ontspannen …).
- Zo brengt de narratief hun eigen verhaal.
Narratief = Het geraamte van het verhaal
Storytelling= De spieren rond het verhaal. Hoe het verhaal vorm krijgt.
HISTORISCHE WORTELS STORYTELLING (1)
Storytelling-onderzoek is geworteld in onderzoek naar taal, tekst en verhaal. Centraal
binnen deze onderzoekstraditie is het blootleggen van onderliggende narratieve
structuren:
ARISTOTELES: Plot [expositie, conflict en resolutie], key events, verandering als motor
van het verhaal.
1
, - Plot; een goed verhaal heeft een plot nodig dat zich laat inwerken door drie
verschillende fasen.
o Expositie – De setting en personages worden geïntroduceerd
o Conflict – ontstaan van een bepaalde storing van de gaanbare orde. Het
conflict is de motor van het verhaal. Zonder de verandering van de status
quo is er geen verhaal. Dit zie je veel terugkomen als nieuwswaarde.
o Resolutie – Het conflict wordt opgelost.
- Key events
o Een verandering die plaatsvindt tussen chronologische opeenvolgende
gebeurtenissen die logisch met elkaar in verband staan.
- Verandering als motor van het verhaal
PROPP: De structuur van sprookjes
- Sprookjes hebben 31 vaste functies die steeds terugkomen.
- Dramatis personae
o Een typologie van 7 personages
De schurk, schenker, helper, gezochte, zender of ‘dispatcher’, held
en valse held.
Worden gedefinieerd op basis van hun rol in het verhaal
- De onderliggende structuur delen sprookjes met elkaar!
- Deze functies zien we ook terugkeren in de journalistiek.
- Storytelling: Het blootleggen van deze onderliggende structuren en hoe deze
betekenissen gaan verwerken.
NARRATIVE TURN IN SOCIALE WETENSCHAPPEN
- Verhalen krijgen een centrale plaats in meerdere disciplines (psychologie,
geschiedenis, genderstudies, sociologie, economie, enz.) (zie Kreiswirth, 1992).
- Binnen de journalism studies dat storytelling, vanuit een language approach,
als paradigma naar opduikt.
o Nieuws is niet zomaar een neutrale spiegel van de werkelijkheid maar een
constructie die patronen en regels laat vertellen.
Gevolg: Nu ook aandacht voor de narratieve structuur van nieuwsverhalen. Niet
enkel wat er wordt verteld maar hoe het wordt verteld.
- Narrative turn (NT) = Het is een paradigma wissel. Journalistiek wordt niet
bestudeerd o.b.v. feiten, maar wel. Het biedt onderzoekers een nieuwe bril om
nieuws en journalistiek te bestuderen. Het is de geboorte van een innovatief
paradigma.
KERN VAN DEZE BENADERING?
Hoe ondersteunen beeld en beeldregie de verhaallijnen
- E.g. Beeldtaal – een close-up creëert meer betrokkenheid.
- E.g. Met montage kan je veel spanning opbouwen.
- E.g. Kleurgebruik
Hoe maakt digitale omgeving stappen tussen mediavormen mogelijk om zo het verhaal
te versterken?
- Een verhaal verloopt via veel verschillende dragers.
o Sociale media
2
, o Het zorgt voor een andere kijk op storytelling.
Welke culturele kenmerken hebben een impact?
- Een referentiekader aan een publiek te geven, over wat we belangrijk vinden. De
dominante waarde
Welke verhaallijnen kunnen we terugvinden?
Welke daarvan kunnen we kenmerken als cultureel resonant?
- “Daily news is the primary vehicle for myth in our time” - Lule (2001, 19)
Essentie (!) Storytelling is niet louter tekstueel maar ook visueel, digitaal en
cultureel.
DE MENS ALS “HOMO NARRANS”
Deze narrativist turn ontstaat omdat de mens steeds meer wordt gezien als een
storyteller. Mensen creëren betekenis en begrijpen via symbolen en narraties:
“symbolisch interactionisme”
Symbolisch interactionisme = Mensen zijn storytellers en gaan de werkelijkheid
construeren. Betekenis ontstaan uit interactie.
Burke – symbol using, symbol making animal
- De mens maakt gebruik van symbolen om de wereld om zich heen te begrijpen.
- E.g. Een roos kan romantisch zijn, maar kan ook staan voor socialisme. Het hangt
af van de context.
Maclntyre – storytelling animal
- Bouwt verder op Burke.
- Mens als “storytelling animal”.
- We structureren ons hele leven op basis van verhalen.
o Stories zijn essentieel voor efficiënte menselijke communicatie en zelfs
voor het menselijk denken.
- Identiteit en verhalen zijn narratief georganiseerd.
Fisher – Homo narrans
- De mens wordt overtuigd door verhalen die coherent en erkent zijn.
o Mensen zijn in essentie verhalenverteller (homo narrans)
- Rationaliteit (logische argumentatie) speelt een rol, maar komt later pas en moet
worden aangeleerd.
o Hij zet homo narrans af tegen de rationele mens.
RATIONEEL- EN NARRATIEF PARADIGMA
Rationeel paradigma Narratief paradigma
Mens = Beslissing nemen op basis van Het rationele gaat te kort schieten. Niet
logica. Mensen zijn in essentie rationele enkel op basis van feiten, maar verhalen
wezens. zijn belangrijk!
Mensen zijn in essentie storytellers
3
, Communicatie bestaat uit logica. De beste Communicatie en het nemen van
argumenten wint. Met de juiste kennis beslissingen verlopen via het gezond
kom je ver. verstand.
Argumentatie wordt bepaald door kennis Het gezond verstand wordt geregeld door
over het onderwerp geschiedenis, biografie, cultuur en
karakter.
Argumentatieve rationaliteit = Het
vermogen om goeie argumenten en Narratieve waarschijnlijkheid = Is een
logische redeneringen te vormen. Het verhaal intern logisch? Klopt de opbouw
wordt aangeleerd om logische van het verhaal? Zijn er gaten in?
redereringen te maken. Maar kan ook - E.g. Je bent politie-agent en doet
hiërarchisch zijn, want sommige zijn daar een moordonderzoek
beter in dan andere. Narratieve fedality = Het verhaal klopt
met iemands eigen waarden, ervaringen
Als je dit goed toepast, dan kan je andere en overtuigingen.
groepen overtuigen.
Ontologisch = Het menselijk denken
Epistemologisch = De wereld moet zijn verloopt volgens verhalen, dit
opgebouwd uit logische relaties die je door veronderstelt dat de wereld is opgebouwd
rationeel te redeneren kan ontrafelen. uit (concurrerende) verhalen waartussen
mensen moeten kiezen*.
* Narratieve rationaliteit = Het is
descriptief omdat het beschrijft (in
verhaalvorm) hoe menselijk handelen
moet of kan begrepen worden. “Heeft het
verhaal een herkenbare plot? Sluit het
inhoudelijk aan bij eigen ervaringen?”
- E.g. Je bent politie-agent en doet een moordonderzoek
o (RP) je vindt vingerafdrukken en kan daar veel uit afleiden.
o (NP) Je zit in een verhoor met de potentiële dader. Je vindt enige
tegenstrijdige verhalen in zijn verhaal en alibi.
Voorbeeld artikel medicatie - De essentie is hetzelfde maar de aanpak is helemaal
anders.
Links: Rationeel - Op basis van logica en argumenten worden er cijfers gegeven.
Rechts: Narratief - Narratieve fedility & Je kan je inleven want een klein meisje wordt
getroffen door dit probleem.
(!) Het ene paradigma is niet ondergeschikt aan het andere.
Bepaalde mediakanalen gaat meer neigen naar hetzelfde paradigma. De krant gaat vaker
het argumentatieve behandelen en sociale media meer het narratieve.
STORYTELLING BINNEN JOURNALISTIEK
Journalisten zijn storytellers die de sociale realiteit interpreteren en construeren.
Nieuws is altijd een constructie van bepaalde feiten. Storytelling is fundamenteel in
de journalistiek.
Vaste vertelstructuren als containers om informatie te presenteren kunnen
beïnvloeden hoe naar een issue gekeken wordt en worden bovendien zelf beïnvloed door
een heel aantal factoren:
4
Prof. Dr. Kenza Lamot
HOOFDSTUK 1: WAT IS
STORTELLING
De opeenvolging van gebeurtenissen die naar voor worden geschoven.
Het rijke media-aanbod van vandaag
- Legacy media (“traditioneel”)
- Digitale media (“nieuw”)
Situering en doelstellingen van het vak
- Theoretische perspectieven en parameters van journalistieke storytelling
- Aandacht voor storytelling in de journalistieke praktijk
- Journalistiek vanuit narratief oogpunt
o Journalist = storyteller
o Journalistieke stukken = ‘stories’ (verhalen)
Wat is storytelling?
Letterlijk: Vertellen van verhalen
- Iets dat is gebeurd en iemand anders dat het verhaal verteld (= narratief in actie).
- De manier waarop narratieve worden verteld en worden vormgegeven. Kan via
verschillende structuren (bv; omgekeerde piramide), stijlen (objectief,
emotioneel). Deze storytelling heeft effecten op een publiek (informeren,
ontspannen …).
- Zo brengt de narratief hun eigen verhaal.
Narratief = Het geraamte van het verhaal
Storytelling= De spieren rond het verhaal. Hoe het verhaal vorm krijgt.
HISTORISCHE WORTELS STORYTELLING (1)
Storytelling-onderzoek is geworteld in onderzoek naar taal, tekst en verhaal. Centraal
binnen deze onderzoekstraditie is het blootleggen van onderliggende narratieve
structuren:
ARISTOTELES: Plot [expositie, conflict en resolutie], key events, verandering als motor
van het verhaal.
1
, - Plot; een goed verhaal heeft een plot nodig dat zich laat inwerken door drie
verschillende fasen.
o Expositie – De setting en personages worden geïntroduceerd
o Conflict – ontstaan van een bepaalde storing van de gaanbare orde. Het
conflict is de motor van het verhaal. Zonder de verandering van de status
quo is er geen verhaal. Dit zie je veel terugkomen als nieuwswaarde.
o Resolutie – Het conflict wordt opgelost.
- Key events
o Een verandering die plaatsvindt tussen chronologische opeenvolgende
gebeurtenissen die logisch met elkaar in verband staan.
- Verandering als motor van het verhaal
PROPP: De structuur van sprookjes
- Sprookjes hebben 31 vaste functies die steeds terugkomen.
- Dramatis personae
o Een typologie van 7 personages
De schurk, schenker, helper, gezochte, zender of ‘dispatcher’, held
en valse held.
Worden gedefinieerd op basis van hun rol in het verhaal
- De onderliggende structuur delen sprookjes met elkaar!
- Deze functies zien we ook terugkeren in de journalistiek.
- Storytelling: Het blootleggen van deze onderliggende structuren en hoe deze
betekenissen gaan verwerken.
NARRATIVE TURN IN SOCIALE WETENSCHAPPEN
- Verhalen krijgen een centrale plaats in meerdere disciplines (psychologie,
geschiedenis, genderstudies, sociologie, economie, enz.) (zie Kreiswirth, 1992).
- Binnen de journalism studies dat storytelling, vanuit een language approach,
als paradigma naar opduikt.
o Nieuws is niet zomaar een neutrale spiegel van de werkelijkheid maar een
constructie die patronen en regels laat vertellen.
Gevolg: Nu ook aandacht voor de narratieve structuur van nieuwsverhalen. Niet
enkel wat er wordt verteld maar hoe het wordt verteld.
- Narrative turn (NT) = Het is een paradigma wissel. Journalistiek wordt niet
bestudeerd o.b.v. feiten, maar wel. Het biedt onderzoekers een nieuwe bril om
nieuws en journalistiek te bestuderen. Het is de geboorte van een innovatief
paradigma.
KERN VAN DEZE BENADERING?
Hoe ondersteunen beeld en beeldregie de verhaallijnen
- E.g. Beeldtaal – een close-up creëert meer betrokkenheid.
- E.g. Met montage kan je veel spanning opbouwen.
- E.g. Kleurgebruik
Hoe maakt digitale omgeving stappen tussen mediavormen mogelijk om zo het verhaal
te versterken?
- Een verhaal verloopt via veel verschillende dragers.
o Sociale media
2
, o Het zorgt voor een andere kijk op storytelling.
Welke culturele kenmerken hebben een impact?
- Een referentiekader aan een publiek te geven, over wat we belangrijk vinden. De
dominante waarde
Welke verhaallijnen kunnen we terugvinden?
Welke daarvan kunnen we kenmerken als cultureel resonant?
- “Daily news is the primary vehicle for myth in our time” - Lule (2001, 19)
Essentie (!) Storytelling is niet louter tekstueel maar ook visueel, digitaal en
cultureel.
DE MENS ALS “HOMO NARRANS”
Deze narrativist turn ontstaat omdat de mens steeds meer wordt gezien als een
storyteller. Mensen creëren betekenis en begrijpen via symbolen en narraties:
“symbolisch interactionisme”
Symbolisch interactionisme = Mensen zijn storytellers en gaan de werkelijkheid
construeren. Betekenis ontstaan uit interactie.
Burke – symbol using, symbol making animal
- De mens maakt gebruik van symbolen om de wereld om zich heen te begrijpen.
- E.g. Een roos kan romantisch zijn, maar kan ook staan voor socialisme. Het hangt
af van de context.
Maclntyre – storytelling animal
- Bouwt verder op Burke.
- Mens als “storytelling animal”.
- We structureren ons hele leven op basis van verhalen.
o Stories zijn essentieel voor efficiënte menselijke communicatie en zelfs
voor het menselijk denken.
- Identiteit en verhalen zijn narratief georganiseerd.
Fisher – Homo narrans
- De mens wordt overtuigd door verhalen die coherent en erkent zijn.
o Mensen zijn in essentie verhalenverteller (homo narrans)
- Rationaliteit (logische argumentatie) speelt een rol, maar komt later pas en moet
worden aangeleerd.
o Hij zet homo narrans af tegen de rationele mens.
RATIONEEL- EN NARRATIEF PARADIGMA
Rationeel paradigma Narratief paradigma
Mens = Beslissing nemen op basis van Het rationele gaat te kort schieten. Niet
logica. Mensen zijn in essentie rationele enkel op basis van feiten, maar verhalen
wezens. zijn belangrijk!
Mensen zijn in essentie storytellers
3
, Communicatie bestaat uit logica. De beste Communicatie en het nemen van
argumenten wint. Met de juiste kennis beslissingen verlopen via het gezond
kom je ver. verstand.
Argumentatie wordt bepaald door kennis Het gezond verstand wordt geregeld door
over het onderwerp geschiedenis, biografie, cultuur en
karakter.
Argumentatieve rationaliteit = Het
vermogen om goeie argumenten en Narratieve waarschijnlijkheid = Is een
logische redeneringen te vormen. Het verhaal intern logisch? Klopt de opbouw
wordt aangeleerd om logische van het verhaal? Zijn er gaten in?
redereringen te maken. Maar kan ook - E.g. Je bent politie-agent en doet
hiërarchisch zijn, want sommige zijn daar een moordonderzoek
beter in dan andere. Narratieve fedality = Het verhaal klopt
met iemands eigen waarden, ervaringen
Als je dit goed toepast, dan kan je andere en overtuigingen.
groepen overtuigen.
Ontologisch = Het menselijk denken
Epistemologisch = De wereld moet zijn verloopt volgens verhalen, dit
opgebouwd uit logische relaties die je door veronderstelt dat de wereld is opgebouwd
rationeel te redeneren kan ontrafelen. uit (concurrerende) verhalen waartussen
mensen moeten kiezen*.
* Narratieve rationaliteit = Het is
descriptief omdat het beschrijft (in
verhaalvorm) hoe menselijk handelen
moet of kan begrepen worden. “Heeft het
verhaal een herkenbare plot? Sluit het
inhoudelijk aan bij eigen ervaringen?”
- E.g. Je bent politie-agent en doet een moordonderzoek
o (RP) je vindt vingerafdrukken en kan daar veel uit afleiden.
o (NP) Je zit in een verhoor met de potentiële dader. Je vindt enige
tegenstrijdige verhalen in zijn verhaal en alibi.
Voorbeeld artikel medicatie - De essentie is hetzelfde maar de aanpak is helemaal
anders.
Links: Rationeel - Op basis van logica en argumenten worden er cijfers gegeven.
Rechts: Narratief - Narratieve fedility & Je kan je inleven want een klein meisje wordt
getroffen door dit probleem.
(!) Het ene paradigma is niet ondergeschikt aan het andere.
Bepaalde mediakanalen gaat meer neigen naar hetzelfde paradigma. De krant gaat vaker
het argumentatieve behandelen en sociale media meer het narratieve.
STORYTELLING BINNEN JOURNALISTIEK
Journalisten zijn storytellers die de sociale realiteit interpreteren en construeren.
Nieuws is altijd een constructie van bepaalde feiten. Storytelling is fundamenteel in
de journalistiek.
Vaste vertelstructuren als containers om informatie te presenteren kunnen
beïnvloeden hoe naar een issue gekeken wordt en worden bovendien zelf beïnvloed door
een heel aantal factoren:
4
