Inhoud
Hoofdstuk 1: De markt voor vastgoedexploitatie ......................................................................................... 3
Hoofdstuk 2: De vastgoedmanagementorganisatie ...................................................................................... 7
Hoofdstuk 3: De vastgoedmanagementovereenkomst .............................................................................. 10
Hoofdstuk 4: Vastgoedexploitatie in internationale context ...................................................................... 12
Hoofdstuk 5: Competenties en rollen van de vastgoedmanager................................................................ 13
Hoofdstuk 6: Acquisitieproces..................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 7: Exploitatieproces ................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 8: Dispositieproces..................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 9: Winkelcentra en winkels........................................................................................................ 21
Hoofdstuk 10: Kantoren .............................................................................................................................. 24
Hoofdstuk 11: Woningen ............................................................................................................................ 27
Hoofdstuk 12: Technisch vastgoedmanagement ........................................................................................ 30
Hoofdstuk 13: Servicekosten ....................................................................................................................... 33
Hoofdstuk 14: Financieel administratief mangement ................................................................................. 37
Hoofstuk 15: Informatiemanagement......................................................................................................... 42
Hoofdstuk 16: Leegstandbeheer ................................................................................................................. 46
Hoofdstuk 17: Renovatie en herontwikkeling ............................................................................................. 48
Hoofdstuk 18: Sturingsinstrumenten en hun functie.................................................................................. 53
Hoofdstuk 19: Gemeenschappelijk eigendom ............................................................................................ 57
Hoofdstuk 20: Sociale huurwoningen ......................................................................................................... 61
Hoofdstuk 21: Studenthuisvesting .............................................................................................................. 64
Hoofdstuk 22: Maatschappelijk vastgoed ................................................................................................... 67
Hoofdstuk 23: Onderwijsvastgoed .............................................................................................................. 71
Hoofdstuk 24: Zorgvastgoed ....................................................................................................................... 74
Hoofdstuk 25: Hotelvastgoed ...................................................................................................................... 78
Hoofdstuk 26: Logistiek vastgoed ............................................................................................................... 80
Hoofdstuk 27: Parkeergarages .................................................................................................................... 82
Hoofdstuk 28: Parkmanagement ................................................................................................................ 85
Hoofdstuk 29: Wet- en regelgeving............................................................................................................. 89
Hoofdstuk 30: Risicomanagement .............................................................................................................. 95
,Hoofdstuk 31: Duurzaamheid ................................................................................................................... 100
Hoofdstuk 32: Veiligheid ........................................................................................................................... 103
Hoofdstuk 33: Integriteitsmanagement .................................................................................................... 107
Hoofdstuk 34: Leegstand en transformatie .............................................................................................. 111
Hoofdstuk 35: Gastvrijheid ........................................................................................................................ 115
Hoofdstuk 36: Bracheorganisaties, benchmarking en zelfregulering ....................................................... 117
,Hoofdstuk 1: De markt voor vastgoedexploitatie
1.1 Wat is vastgoedexploitatie?
Vastgoedportefeuille: het geheel aan onroerend goed dat een bedrijf of persoon in zijn of haar bezit
heeft.
BO: beleggingsorganisatie
VMO: vastgoedmanagementorganisatie
De vastgoedmanagementorganisatie (VMO) is de organisatie die in opdracht van een of meerdere
beleggingsorganisaties (BO) het management van de vastgoedportefeuille uitoefent. Dit was vroeger
alleen in standhouden, nu omvat het een grote diversiteit aan taken op verschillende beleidsniveaus.
1.2 vastgoedmanagement piramide
Binnen vastgoed wordt er onderscheid gemaakt in drie beleidsniveaus met bijbehorende taken;
Strategisch – portefeuillemanagement
tactisch – assetmanagement (vermogensbeheer)
operationeel – propertymanagement (vastgoedbeheer)
Het vastgoedmanagementproces wordt onderverdeeld in drie deelprocessen;
Acquisitie: aankoop
Exploitatie: beheer
Dispositie: verkoop
Met de vastgoedpiramide (waar bovenstaande beleidsniveaus instaan) wordt de geslaagdheid in beleid
en besluitvorming aangeduid. De piramidevorm duidt erop dat de strategische laag van de meeste
organisaties kleiner is in de omvang dan de tactische en operationele laag, maar qua besluitvorming de
hoogste in de hiërarchie.
De blauwe pijlen betreffen de informatiestroom van lagere naar hogere beleidsniveaus, de roden pijlen
(taakstellend) gaan van hoge naar lage beleidsniveaus.
, Strategisch beleidsniveau (portefeuille management)
Op dit niveau van de piramide wordt het plan geformuleerd voor de gehele vastgoedportefeuille. Dit
komt voort uit de doelstellingen van de onderneming. De doelstellingen van BO zijn meer financieel van
aard, van een corporatie zijn ook maatschappelijk en volkshuisvestelijk. Bij een BO wordt er dan een
andere laag bij bedacht, Fund management (er wordt besloten welk deel van de beleggingsportefeuille
wordt belegd in vastgoed).
Het portefeuilleplan omvat de uitgangspunten voor de gewenste wijzing in de portefeuilleopbouw en
exploitatie in hoofdlijnen.
Tactisch beleidsniveau (assetmanagement)
Op dit niveau vindt er een vertaling plaats van het strategische portefeuilleplan (bovenstaand) in een
concreet objectbeleid. In de doelstelling van een bo staat niet de te huisvesten doelgroep centraal, maar
de financiële performance. Terwijl bij een corporatie, spelen ook maatschappelijke criteria een rol. Op
basis van een performance analyse kan beoordeeld worden wat er met het object gaat gebeuren, dit kan
bestaan uit; door exploiteren – renoveren – herontwikkeling – dispositie.
Operationeel beleidsniveau (propertymanagement)
Op dit niveau vindt de uitvoering van het objectbeleid plaats, de vastgoedmanagementorganisaties
(VMO) werken in opdracht van beleggingsorganisaties (BO).
1.4 Opdrachtgevers van de vastgoedmanagementorganisatie
Er zijn verschillende manieren van belegging; een directe belegging en een indirecte belegging. Een
directe belegging is een belegging een stenen. De belegginsorganisatie is eigenaar van het vastgoed en
heeft hier ook het zeggenschap over. Een indirecte belegging is een belegging in vastgoed aandelen, je
koopt een financiële vermogenstitel die recht heet op de opbrengsten van het vastgoed. De
Beleggingsorganisatie heeft geen meerderheidsbelang en dus geen zeggenschap.
Hoofdstuk 1: De markt voor vastgoedexploitatie ......................................................................................... 3
Hoofdstuk 2: De vastgoedmanagementorganisatie ...................................................................................... 7
Hoofdstuk 3: De vastgoedmanagementovereenkomst .............................................................................. 10
Hoofdstuk 4: Vastgoedexploitatie in internationale context ...................................................................... 12
Hoofdstuk 5: Competenties en rollen van de vastgoedmanager................................................................ 13
Hoofdstuk 6: Acquisitieproces..................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 7: Exploitatieproces ................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 8: Dispositieproces..................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 9: Winkelcentra en winkels........................................................................................................ 21
Hoofdstuk 10: Kantoren .............................................................................................................................. 24
Hoofdstuk 11: Woningen ............................................................................................................................ 27
Hoofdstuk 12: Technisch vastgoedmanagement ........................................................................................ 30
Hoofdstuk 13: Servicekosten ....................................................................................................................... 33
Hoofdstuk 14: Financieel administratief mangement ................................................................................. 37
Hoofstuk 15: Informatiemanagement......................................................................................................... 42
Hoofdstuk 16: Leegstandbeheer ................................................................................................................. 46
Hoofdstuk 17: Renovatie en herontwikkeling ............................................................................................. 48
Hoofdstuk 18: Sturingsinstrumenten en hun functie.................................................................................. 53
Hoofdstuk 19: Gemeenschappelijk eigendom ............................................................................................ 57
Hoofdstuk 20: Sociale huurwoningen ......................................................................................................... 61
Hoofdstuk 21: Studenthuisvesting .............................................................................................................. 64
Hoofdstuk 22: Maatschappelijk vastgoed ................................................................................................... 67
Hoofdstuk 23: Onderwijsvastgoed .............................................................................................................. 71
Hoofdstuk 24: Zorgvastgoed ....................................................................................................................... 74
Hoofdstuk 25: Hotelvastgoed ...................................................................................................................... 78
Hoofdstuk 26: Logistiek vastgoed ............................................................................................................... 80
Hoofdstuk 27: Parkeergarages .................................................................................................................... 82
Hoofdstuk 28: Parkmanagement ................................................................................................................ 85
Hoofdstuk 29: Wet- en regelgeving............................................................................................................. 89
Hoofdstuk 30: Risicomanagement .............................................................................................................. 95
,Hoofdstuk 31: Duurzaamheid ................................................................................................................... 100
Hoofdstuk 32: Veiligheid ........................................................................................................................... 103
Hoofdstuk 33: Integriteitsmanagement .................................................................................................... 107
Hoofdstuk 34: Leegstand en transformatie .............................................................................................. 111
Hoofdstuk 35: Gastvrijheid ........................................................................................................................ 115
Hoofdstuk 36: Bracheorganisaties, benchmarking en zelfregulering ....................................................... 117
,Hoofdstuk 1: De markt voor vastgoedexploitatie
1.1 Wat is vastgoedexploitatie?
Vastgoedportefeuille: het geheel aan onroerend goed dat een bedrijf of persoon in zijn of haar bezit
heeft.
BO: beleggingsorganisatie
VMO: vastgoedmanagementorganisatie
De vastgoedmanagementorganisatie (VMO) is de organisatie die in opdracht van een of meerdere
beleggingsorganisaties (BO) het management van de vastgoedportefeuille uitoefent. Dit was vroeger
alleen in standhouden, nu omvat het een grote diversiteit aan taken op verschillende beleidsniveaus.
1.2 vastgoedmanagement piramide
Binnen vastgoed wordt er onderscheid gemaakt in drie beleidsniveaus met bijbehorende taken;
Strategisch – portefeuillemanagement
tactisch – assetmanagement (vermogensbeheer)
operationeel – propertymanagement (vastgoedbeheer)
Het vastgoedmanagementproces wordt onderverdeeld in drie deelprocessen;
Acquisitie: aankoop
Exploitatie: beheer
Dispositie: verkoop
Met de vastgoedpiramide (waar bovenstaande beleidsniveaus instaan) wordt de geslaagdheid in beleid
en besluitvorming aangeduid. De piramidevorm duidt erop dat de strategische laag van de meeste
organisaties kleiner is in de omvang dan de tactische en operationele laag, maar qua besluitvorming de
hoogste in de hiërarchie.
De blauwe pijlen betreffen de informatiestroom van lagere naar hogere beleidsniveaus, de roden pijlen
(taakstellend) gaan van hoge naar lage beleidsniveaus.
, Strategisch beleidsniveau (portefeuille management)
Op dit niveau van de piramide wordt het plan geformuleerd voor de gehele vastgoedportefeuille. Dit
komt voort uit de doelstellingen van de onderneming. De doelstellingen van BO zijn meer financieel van
aard, van een corporatie zijn ook maatschappelijk en volkshuisvestelijk. Bij een BO wordt er dan een
andere laag bij bedacht, Fund management (er wordt besloten welk deel van de beleggingsportefeuille
wordt belegd in vastgoed).
Het portefeuilleplan omvat de uitgangspunten voor de gewenste wijzing in de portefeuilleopbouw en
exploitatie in hoofdlijnen.
Tactisch beleidsniveau (assetmanagement)
Op dit niveau vindt er een vertaling plaats van het strategische portefeuilleplan (bovenstaand) in een
concreet objectbeleid. In de doelstelling van een bo staat niet de te huisvesten doelgroep centraal, maar
de financiële performance. Terwijl bij een corporatie, spelen ook maatschappelijke criteria een rol. Op
basis van een performance analyse kan beoordeeld worden wat er met het object gaat gebeuren, dit kan
bestaan uit; door exploiteren – renoveren – herontwikkeling – dispositie.
Operationeel beleidsniveau (propertymanagement)
Op dit niveau vindt de uitvoering van het objectbeleid plaats, de vastgoedmanagementorganisaties
(VMO) werken in opdracht van beleggingsorganisaties (BO).
1.4 Opdrachtgevers van de vastgoedmanagementorganisatie
Er zijn verschillende manieren van belegging; een directe belegging en een indirecte belegging. Een
directe belegging is een belegging een stenen. De belegginsorganisatie is eigenaar van het vastgoed en
heeft hier ook het zeggenschap over. Een indirecte belegging is een belegging in vastgoed aandelen, je
koopt een financiële vermogenstitel die recht heet op de opbrengsten van het vastgoed. De
Beleggingsorganisatie heeft geen meerderheidsbelang en dus geen zeggenschap.
