Zoë Nicasie - 2025
Samenvatting Accounting
Inhoudsopgave
1 Module 1 – Boekhouden: Deel 1 – Vaste activa __________________________________________________________ 7
1.1 Inleiding __________________________________________________________________________________________ 8
1.2 Materiële vaste activa _____________________________________________________________________________ 8
1.2.1 Kenmerken_____________________________________________________________________________________ 8
1.2.2 Classificatie____________________________________________________________________________________ 8
1.2.3 Waardering MVA ________________________________________________________________________________ 8
1.2.4 Afschrijvingen __________________________________________________________________________________ 9
1.2.4.1 Toerekeningsaanpak of kasaanpak __________________________________________________________ 9
1.2.4.2 Gebruik afschrijvingen _____________________________________________________________________ 9
1.2.5 Definities _____________________________________________________________________________________ 10
1.2.6 Afschrijvingsmethodes _________________________________________________________________________ 10
1.2.6.1 Lineaire afschrijving ______________________________________________________________________ 11
1.2.6.2 Degressieve afschrijving __________________________________________________________________ 11
1.2.7 Fiscale aspecten rond afschrijvingen ____________________________________________________________ 12
1.2.8 Aanpassingen van het afschrijvingsschema ______________________________________________________ 12
1.3 Immateriële vaste activa __________________________________________________________________________ 13
1.3.1 Kenmerken____________________________________________________________________________________ 13
1.3.2 Classificatie___________________________________________________________________________________ 13
1.3.2.1 Kosten van ontwikkeling (210) _____________________________________________________________ 13
1.3.2.2 Concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken (211) ___________________________________ 14
1.3.2.3 Goodwill _________________________________________________________________________________ 14
1.3.2.4 Vooruitbetalingen op IVA __________________________________________________________________ 15
1.3.3 Waardering IVA ________________________________________________________________________________ 15
1.3.4 Waardering oprichtingskosten __________________________________________________________________ 15
1.4 Leasing __________________________________________________________________________________________ 16
1.4.1 Definitie ______________________________________________________________________________________ 16
1.4.2 Substance over form ___________________________________________________________________________ 16
1.4.3 Huur vs. leasing _______________________________________________________________________________ 17
1.4.4 Illustratie _____________________________________________________________________________________ 17
2 Module 1 – Boekhouden: Deel 2 – Schulden ____________________________________________________________ 21
2.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 21
2.2 Personeelsschulden ______________________________________________________________________________ 21
2.2.1 Loonboekingen ________________________________________________________________________________ 21
2.2.2 Jaarlijks vakantiegeld __________________________________________________________________________ 22
2.2.3 Eindejaarsboeking _____________________________________________________________________________ 23
3 Module 1 – Boekhouden: Deel 3 – De evolutie van het eigen vermogen___________________________________ 24
3.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 24
3.2 De oprichting van een nv __________________________________________________________________________ 24
3.2.1 Verplichte formaliteiten ________________________________________________________________________ 24
3.2.2 Nodige documenten ___________________________________________________________________________ 24
3.2.3 Verschillende manier van oprichten _____________________________________________________________ 25
3.2.3.1 Onmiddellijke of directe oprichting _________________________________________________________ 25
3.2.3.2 Via aanbieding aan het publiek ____________________________________________________________ 25
3.2.4 Intekening op kapitaal __________________________________________________________________________ 26
3.3 Gedetailleerde resultaatsverwerking _______________________________________________________________ 26
3.3.1 Stappenplan resultaatsverwerking ______________________________________________________________ 27
3.3.1.1 Stap 1. Bepalen van de te bestemmen winst of het te verwerken verlies van het huidige boekjaar 27
3.3.1.2 Stap 2. Opnieuw bestemmen van het overgedragen resultaat van het vorige boekjaar___________ 27
, 3.3.1.3 Stap 3. Bepalen van het te bestemmen winstsaldo of het te verwerken verliessaldo ____________ 28
3.3.1.4 Stap 4. Mogelijkheden van winstbestemming _______________________________________________ 28
3.3.1.5 Stap 5. Bepalen van de overboeking naar de wettelijke reserves (bij een nv) ____________________ 28
3.3.1.6 Stap 6. Beperkingen op de dividenduitkering (bij een nv)______________________________________ 29
3.3.1.7 Stap 7. Bepalen saldo over te boeken naar over te dragen resultaat ___________________________ 30
3.3.1.8 Stap 8. Boeken van de winstbestemming ___________________________________________________ 30
3.3.2 Afgewerkte resultaatverwerking _________________________________________________________________ 31
4 Module 1 – Boekhouden: Deel 4 – Onzekerheden _______________________________________________________ 33
4.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 33
4.2 Classificatie _____________________________________________________________________________________ 33
4.3 Boekhoudkundige verwerking _____________________________________________________________________ 33
4.4 Fiscaliteit ________________________________________________________________________________________ 34
5 Module 2 – Rapportering en Auditing: Deel 1 – Financiële Rapportering __________________________________ 35
5.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 35
5.1.1 De jaarrekening________________________________________________________________________________ 35
5.1.1.1 De balans ________________________________________________________________________________ 35
5.1.1.2 Resultatenrekening _______________________________________________________________________ 36
5.1.1.3 Toelichting _______________________________________________________________________________ 37
5.1.2 Jaarrekeninganalyse ___________________________________________________________________________ 37
5.1.2.1 Doelen __________________________________________________________________________________ 37
5.1.2.2 Voorwaarden voor een goede analyse ______________________________________________________ 37
5.2 Horizontale en verticale analyse ___________________________________________________________________ 38
5.2.1 Horizontale analyse ____________________________________________________________________________ 38
5.2.2 Verticale analyse ______________________________________________________________________________ 38
5.2.3 Toepassing Torfs ______________________________________________________________________________ 39
5.3 Ratioanalyse _____________________________________________________________________________________ 41
5.3.1 Liquiditeit _____________________________________________________________________________________ 42
5.3.1.1 Current ratio _____________________________________________________________________________ 43
5.3.1.2 Quick ratio _______________________________________________________________________________ 43
5.3.1.3 Balansratio ______________________________________________________________________________ 43
5.3.1.4 Toepassing Torfs _________________________________________________________________________ 44
5.3.1.5 Bedrijfskapitaal __________________________________________________________________________ 44
5.3.1.6 Bedrijfskapitaalbehoefte __________________________________________________________________ 44
5.3.1.7 Cashconversiecyclus _____________________________________________________________________ 45
5.3.1.8 Liquiditeitspositie ________________________________________________________________________ 45
5.3.2 Exploitatie ____________________________________________________________________________________ 46
5.3.2.1 Voorraden _______________________________________________________________________________ 46
5.3.2.2 Handelsvorderingen ______________________________________________________________________ 47
5.3.2.3 Handelsschulden ________________________________________________________________________ 47
5.3.3 Solvabiliteit ___________________________________________________________________________________ 48
5.3.3.1 Liquiditeit vs. solvabiliteit _________________________________________________________________ 48
5.3.3.2 Schuldgraad _____________________________________________________________________________ 48
5.3.3.3 Graad van financiële onafhankelijkheid _____________________________________________________ 48
5.3.3.4 Financiële hefboom ______________________________________________________________________ 49
5.3.3.5 Optimale schuldgraad ____________________________________________________________________ 49
5.3.4 Rendabiliteit __________________________________________________________________________________ 49
5.3.4.1 Winstmarges _____________________________________________________________________________ 50
5.3.4.2 Opbrengstvoeten _________________________________________________________________________ 50
5.3.4.3 DuPont-analyse __________________________________________________________________________ 51
5.3.5 Totale ratioanalyse ____________________________________________________________________________ 52
5.4 Kasstroomanalyse _______________________________________________________________________________ 53
5.4.1 Kasstromen vs. winst __________________________________________________________________________ 53
5.4.2 Balans, resultatenrekening en kasstroomtabel ___________________________________________________ 53
5.4.3 Kasstroomtabel _______________________________________________________________________________ 53
5.4.4 Cash is king ___________________________________________________________________________________ 55
2
,6 Module 2 – Rapportering en Auditing: Deel 2 – Niet-financiële rapportering ______________________________ 56
6.1 Inleiding over ESG ________________________________________________________________________________ 56
6.1.1 Definitie ______________________________________________________________________________________ 56
6.1.2 Triple bottom line ______________________________________________________________________________ 56
6.1.3 Transparantie & data ___________________________________________________________________________ 56
6.1.4 Belang van duurzaamheid & ESG voor bedrijven __________________________________________________ 56
6.2 Overzicht van rapportage frameworks ______________________________________________________________ 57
6.2.1 CSRD _________________________________________________________________________________________ 57
6.2.1.1 CSRD – CSDDD – EU-taxonomie – SFDR ____________________________________________________ 57
6.2.1.2 Europese richtlijn voor duurzaamheidsrapportage ___________________________________________ 58
6.2.1.3 Wat moet je rapporteren? _________________________________________________________________ 58
6.2.1.4 ESRS-topics en subtopics _________________________________________________________________ 58
6.2.1.5 Omnibus ________________________________________________________________________________ 59
6.2.1.6 Bedrijven die niet in de scope vallen ________________________________________________________ 60
6.2.2 VSME: vrijwillige standaard _____________________________________________________________________ 60
6.2.3 EU-taxonomie _________________________________________________________________________________ 60
6.2.3.1 6 milieudoelstellingen ____________________________________________________________________ 60
6.2.3.2 EU-taxonomie: erkenning van ecologisch duurzame activiteiten en investeringen ______________ 61
6.3 Dubbele materialiteit _____________________________________________________________________________ 61
6.3.1 Dubbele materialiteitsbeoordeling ______________________________________________________________ 61
6.3.2 Contextanalyse________________________________________________________________________________ 62
6.3.2.1 Verantwoordelijkheden in de volledige waardeketen _________________________________________ 62
6.3.2.2 Stakeholders _____________________________________________________________________________ 62
6.4 Link met strategie ________________________________________________________________________________ 62
6.4.1 Wetgeving en transparante rapportage als basis __________________________________________________ 62
6.4.2 Strategische focus: waar wil je, kun je of moet je het verschil maken? ______________________________ 63
6.4.3 Strategisch framework: hoe kan je het integreren in de organisatie? ________________________________ 63
6.4.4 Bouwstenen voor een succesvolle integratie van duurzaamheid ___________________________________ 63
7 Module 2 – Rapportering en Auditing: Deel 3 – Auditing _________________________________________________ 64
7.1 Wat doet een bedrijfsrevisor? _____________________________________________________________________ 64
7.1.1 Het beroep ____________________________________________________________________________________ 64
7.1.2 Wettelijke controle van de jaarrekening __________________________________________________________ 64
7.1.2.1 Commissaris ____________________________________________________________________________ 64
7.1.2.2 Materialiteit ______________________________________________________________________________ 65
7.1.2.3 Het verslag ______________________________________________________________________________ 65
7.1.2.4 Soorten verslag: Niet-aangepast en aangepast oordeel (ISA 705) _____________________________ 66
7.1.2.5 Soorten verslag: Going concern ____________________________________________________________ 68
7.1.3 Wettelijke occasionele opdrachten______________________________________________________________ 69
7.1.4 Contractuele opdrachten ______________________________________________________________________ 69
7.1.5 Environmental Social Governance Reporting _____________________________________________________ 69
7.1.6 Stakeholders __________________________________________________________________________________ 70
7.1.7 Onafhankelijkheid _____________________________________________________________________________ 70
7.2 Waarom bedrijfsrevisor worden? __________________________________________________________________ 70
7.3 Toegang tot het beroep ___________________________________________________________________________ 70
7.4 Enkele cijfers ____________________________________________________________________________________ 71
7.4.1 Aantal bedrijfsrevisoren ________________________________________________________________________ 71
7.4.2 Erelonen en opdrachten ________________________________________________________________________ 71
7.4.3 Verdeling per leeftijdsgroep_____________________________________________________________________ 71
7.4.4 Verdeling _____________________________________________________________________________________ 72
7.4.5 Het beroep futureproof _________________________________________________________________________ 72
8 Module 3 – Management Accounting: Deel 1 – Introductie ______________________________________________ 73
8.1 Management Accounting en Organisatiestructuur ___________________________________________________ 73
8.1.1 Algemeen boekhouden vs. management accounting ______________________________________________ 73
8.1.2 Doeleinden van management accounting ________________________________________________________ 73
8.1.3 De positie van accounting in de organisatie ______________________________________________________ 74
3
, 8.1.4 De continue evolutie van management accounting _______________________________________________ 75
8.2 Classificatie van kosten___________________________________________________________________________ 75
8.2.1 Classificatie voor het opstellen van de balans en de resultatenrekening ____________________________ 75
8.2.1.1 De balans ________________________________________________________________________________ 75
8.2.1.2 De resultatenrekening ____________________________________________________________________ 76
8.2.1.3 Verschil productiekosten en periodekosten _________________________________________________ 77
8.2.1.4 Productie- en periodekosten boekhoudkundig ______________________________________________ 78
8.2.1.5 Kostprijs van verkochte goederen (COGS) __________________________________________________ 79
8.2.2 Classificatie voor het voorspellen van kosten bij een wijziging in de activiteit ________________________ 81
8.2.3 Classificatie voor het alloceren van kosten naar kostendragers ____________________________________ 82
8.2.4 Classificatie voor besluitvorming________________________________________________________________ 83
9 Module 3 – Management Accounting: Deel 2 – Product costing __________________________________________ 84
9.1 Kostenallocatie __________________________________________________________________________________ 84
9.1.1 Inleiding tot kostenallocatie ____________________________________________________________________ 84
9.1.2 Algemeen raamwerk ___________________________________________________________________________ 84
9.2 Allocatie van departementskosten _________________________________________________________________ 85
9.2.1 Directe methode ______________________________________________________________________________ 86
9.2.2 Indirecte (Step-down) methode _________________________________________________________________ 87
9.2.3 Naast mekaar _________________________________________________________________________________ 87
9.3 Job-order costing _________________________________________________________________________________ 87
9.3.1 Inleiding ______________________________________________________________________________________ 87
9.3.2 Job-order costing: een overzicht ________________________________________________________________ 88
9.3.2.1 Directe materiaalkost _____________________________________________________________________ 88
9.3.2.2 Directe arbeidskosten ____________________________________________________________________ 89
9.3.2.3 Indirecte productiekosten/overheadkosten _________________________________________________ 89
9.3.3 Job-order costing: de kostenflow ________________________________________________________________ 90
9.3.4 Problemen met de toewijzing van indirecte productiekosten (overhead) ____________________________ 93
9.4 Activity-based costing ____________________________________________________________________________ 94
10 Module 3 – Management Accounting: Deel 3 – Besluitvorming __________________________________________ 96
10.1 Inleiding: Cost-Volume-Profit-Analyse _____________________________________________________________ 96
10.2 De contributiemarge______________________________________________________________________________ 96
10.3 Break-even analyse en target winst ________________________________________________________________ 97
10.3.1 Break-even punt berekenen a.d.h.v. een wiskundige vergelijking ________________________________ 97
10.3.2 Break-even punt berekenen a.d.h.v. de contributiemargemethode ______________________________ 98
10.3.3 Het break-even punt vs. voorbij het break-even punt ___________________________________________ 98
10.3.4 Target winst ________________________________________________________________________________ 98
10.3.4.1 Target winst berekenen a.d.h.v. een wiskundige vergelijking __________________________________ 98
10.3.4.2 Target winst berekenen a.d.h.v. de contributiemargemethode ________________________________ 99
10.4 Grafische weergave van de break-even analyse _____________________________________________________ 99
10.5 Kostenstructuur en operationele hefboom__________________________________________________________ 99
10.5.1 Kostenstructuur ____________________________________________________________________________ 99
10.5.2 Operationele hefboom _____________________________________________________________________ 100
10.5.3 Vergelijking kostenstructuren _______________________________________________________________ 101
10.5.4 Visualisering operationele hefboom _________________________________________________________ 101
10.5.5 Soorten ondernemingen ____________________________________________________________________ 101
11 Module 3 – Management Accounting: Deel 4 – Planning en controle ____________________________________ 102
11.1 Inleiding: master budget _________________________________________________________________________ 102
11.2 Budgettypes ____________________________________________________________________________________ 102
11.2.1 Onderdelen master budget handelsonderneming _____________________________________________ 103
11.3 Het master budget voorbereiden _________________________________________________________________ 103
11.3.1 Stap 1: ondersteunende budgetten __________________________________________________________ 104
11.3.1.1 Verkoopbudget __________________________________________________________________________ 104
4
Samenvatting Accounting
Inhoudsopgave
1 Module 1 – Boekhouden: Deel 1 – Vaste activa __________________________________________________________ 7
1.1 Inleiding __________________________________________________________________________________________ 8
1.2 Materiële vaste activa _____________________________________________________________________________ 8
1.2.1 Kenmerken_____________________________________________________________________________________ 8
1.2.2 Classificatie____________________________________________________________________________________ 8
1.2.3 Waardering MVA ________________________________________________________________________________ 8
1.2.4 Afschrijvingen __________________________________________________________________________________ 9
1.2.4.1 Toerekeningsaanpak of kasaanpak __________________________________________________________ 9
1.2.4.2 Gebruik afschrijvingen _____________________________________________________________________ 9
1.2.5 Definities _____________________________________________________________________________________ 10
1.2.6 Afschrijvingsmethodes _________________________________________________________________________ 10
1.2.6.1 Lineaire afschrijving ______________________________________________________________________ 11
1.2.6.2 Degressieve afschrijving __________________________________________________________________ 11
1.2.7 Fiscale aspecten rond afschrijvingen ____________________________________________________________ 12
1.2.8 Aanpassingen van het afschrijvingsschema ______________________________________________________ 12
1.3 Immateriële vaste activa __________________________________________________________________________ 13
1.3.1 Kenmerken____________________________________________________________________________________ 13
1.3.2 Classificatie___________________________________________________________________________________ 13
1.3.2.1 Kosten van ontwikkeling (210) _____________________________________________________________ 13
1.3.2.2 Concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken (211) ___________________________________ 14
1.3.2.3 Goodwill _________________________________________________________________________________ 14
1.3.2.4 Vooruitbetalingen op IVA __________________________________________________________________ 15
1.3.3 Waardering IVA ________________________________________________________________________________ 15
1.3.4 Waardering oprichtingskosten __________________________________________________________________ 15
1.4 Leasing __________________________________________________________________________________________ 16
1.4.1 Definitie ______________________________________________________________________________________ 16
1.4.2 Substance over form ___________________________________________________________________________ 16
1.4.3 Huur vs. leasing _______________________________________________________________________________ 17
1.4.4 Illustratie _____________________________________________________________________________________ 17
2 Module 1 – Boekhouden: Deel 2 – Schulden ____________________________________________________________ 21
2.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 21
2.2 Personeelsschulden ______________________________________________________________________________ 21
2.2.1 Loonboekingen ________________________________________________________________________________ 21
2.2.2 Jaarlijks vakantiegeld __________________________________________________________________________ 22
2.2.3 Eindejaarsboeking _____________________________________________________________________________ 23
3 Module 1 – Boekhouden: Deel 3 – De evolutie van het eigen vermogen___________________________________ 24
3.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 24
3.2 De oprichting van een nv __________________________________________________________________________ 24
3.2.1 Verplichte formaliteiten ________________________________________________________________________ 24
3.2.2 Nodige documenten ___________________________________________________________________________ 24
3.2.3 Verschillende manier van oprichten _____________________________________________________________ 25
3.2.3.1 Onmiddellijke of directe oprichting _________________________________________________________ 25
3.2.3.2 Via aanbieding aan het publiek ____________________________________________________________ 25
3.2.4 Intekening op kapitaal __________________________________________________________________________ 26
3.3 Gedetailleerde resultaatsverwerking _______________________________________________________________ 26
3.3.1 Stappenplan resultaatsverwerking ______________________________________________________________ 27
3.3.1.1 Stap 1. Bepalen van de te bestemmen winst of het te verwerken verlies van het huidige boekjaar 27
3.3.1.2 Stap 2. Opnieuw bestemmen van het overgedragen resultaat van het vorige boekjaar___________ 27
, 3.3.1.3 Stap 3. Bepalen van het te bestemmen winstsaldo of het te verwerken verliessaldo ____________ 28
3.3.1.4 Stap 4. Mogelijkheden van winstbestemming _______________________________________________ 28
3.3.1.5 Stap 5. Bepalen van de overboeking naar de wettelijke reserves (bij een nv) ____________________ 28
3.3.1.6 Stap 6. Beperkingen op de dividenduitkering (bij een nv)______________________________________ 29
3.3.1.7 Stap 7. Bepalen saldo over te boeken naar over te dragen resultaat ___________________________ 30
3.3.1.8 Stap 8. Boeken van de winstbestemming ___________________________________________________ 30
3.3.2 Afgewerkte resultaatverwerking _________________________________________________________________ 31
4 Module 1 – Boekhouden: Deel 4 – Onzekerheden _______________________________________________________ 33
4.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 33
4.2 Classificatie _____________________________________________________________________________________ 33
4.3 Boekhoudkundige verwerking _____________________________________________________________________ 33
4.4 Fiscaliteit ________________________________________________________________________________________ 34
5 Module 2 – Rapportering en Auditing: Deel 1 – Financiële Rapportering __________________________________ 35
5.1 Inleiding _________________________________________________________________________________________ 35
5.1.1 De jaarrekening________________________________________________________________________________ 35
5.1.1.1 De balans ________________________________________________________________________________ 35
5.1.1.2 Resultatenrekening _______________________________________________________________________ 36
5.1.1.3 Toelichting _______________________________________________________________________________ 37
5.1.2 Jaarrekeninganalyse ___________________________________________________________________________ 37
5.1.2.1 Doelen __________________________________________________________________________________ 37
5.1.2.2 Voorwaarden voor een goede analyse ______________________________________________________ 37
5.2 Horizontale en verticale analyse ___________________________________________________________________ 38
5.2.1 Horizontale analyse ____________________________________________________________________________ 38
5.2.2 Verticale analyse ______________________________________________________________________________ 38
5.2.3 Toepassing Torfs ______________________________________________________________________________ 39
5.3 Ratioanalyse _____________________________________________________________________________________ 41
5.3.1 Liquiditeit _____________________________________________________________________________________ 42
5.3.1.1 Current ratio _____________________________________________________________________________ 43
5.3.1.2 Quick ratio _______________________________________________________________________________ 43
5.3.1.3 Balansratio ______________________________________________________________________________ 43
5.3.1.4 Toepassing Torfs _________________________________________________________________________ 44
5.3.1.5 Bedrijfskapitaal __________________________________________________________________________ 44
5.3.1.6 Bedrijfskapitaalbehoefte __________________________________________________________________ 44
5.3.1.7 Cashconversiecyclus _____________________________________________________________________ 45
5.3.1.8 Liquiditeitspositie ________________________________________________________________________ 45
5.3.2 Exploitatie ____________________________________________________________________________________ 46
5.3.2.1 Voorraden _______________________________________________________________________________ 46
5.3.2.2 Handelsvorderingen ______________________________________________________________________ 47
5.3.2.3 Handelsschulden ________________________________________________________________________ 47
5.3.3 Solvabiliteit ___________________________________________________________________________________ 48
5.3.3.1 Liquiditeit vs. solvabiliteit _________________________________________________________________ 48
5.3.3.2 Schuldgraad _____________________________________________________________________________ 48
5.3.3.3 Graad van financiële onafhankelijkheid _____________________________________________________ 48
5.3.3.4 Financiële hefboom ______________________________________________________________________ 49
5.3.3.5 Optimale schuldgraad ____________________________________________________________________ 49
5.3.4 Rendabiliteit __________________________________________________________________________________ 49
5.3.4.1 Winstmarges _____________________________________________________________________________ 50
5.3.4.2 Opbrengstvoeten _________________________________________________________________________ 50
5.3.4.3 DuPont-analyse __________________________________________________________________________ 51
5.3.5 Totale ratioanalyse ____________________________________________________________________________ 52
5.4 Kasstroomanalyse _______________________________________________________________________________ 53
5.4.1 Kasstromen vs. winst __________________________________________________________________________ 53
5.4.2 Balans, resultatenrekening en kasstroomtabel ___________________________________________________ 53
5.4.3 Kasstroomtabel _______________________________________________________________________________ 53
5.4.4 Cash is king ___________________________________________________________________________________ 55
2
,6 Module 2 – Rapportering en Auditing: Deel 2 – Niet-financiële rapportering ______________________________ 56
6.1 Inleiding over ESG ________________________________________________________________________________ 56
6.1.1 Definitie ______________________________________________________________________________________ 56
6.1.2 Triple bottom line ______________________________________________________________________________ 56
6.1.3 Transparantie & data ___________________________________________________________________________ 56
6.1.4 Belang van duurzaamheid & ESG voor bedrijven __________________________________________________ 56
6.2 Overzicht van rapportage frameworks ______________________________________________________________ 57
6.2.1 CSRD _________________________________________________________________________________________ 57
6.2.1.1 CSRD – CSDDD – EU-taxonomie – SFDR ____________________________________________________ 57
6.2.1.2 Europese richtlijn voor duurzaamheidsrapportage ___________________________________________ 58
6.2.1.3 Wat moet je rapporteren? _________________________________________________________________ 58
6.2.1.4 ESRS-topics en subtopics _________________________________________________________________ 58
6.2.1.5 Omnibus ________________________________________________________________________________ 59
6.2.1.6 Bedrijven die niet in de scope vallen ________________________________________________________ 60
6.2.2 VSME: vrijwillige standaard _____________________________________________________________________ 60
6.2.3 EU-taxonomie _________________________________________________________________________________ 60
6.2.3.1 6 milieudoelstellingen ____________________________________________________________________ 60
6.2.3.2 EU-taxonomie: erkenning van ecologisch duurzame activiteiten en investeringen ______________ 61
6.3 Dubbele materialiteit _____________________________________________________________________________ 61
6.3.1 Dubbele materialiteitsbeoordeling ______________________________________________________________ 61
6.3.2 Contextanalyse________________________________________________________________________________ 62
6.3.2.1 Verantwoordelijkheden in de volledige waardeketen _________________________________________ 62
6.3.2.2 Stakeholders _____________________________________________________________________________ 62
6.4 Link met strategie ________________________________________________________________________________ 62
6.4.1 Wetgeving en transparante rapportage als basis __________________________________________________ 62
6.4.2 Strategische focus: waar wil je, kun je of moet je het verschil maken? ______________________________ 63
6.4.3 Strategisch framework: hoe kan je het integreren in de organisatie? ________________________________ 63
6.4.4 Bouwstenen voor een succesvolle integratie van duurzaamheid ___________________________________ 63
7 Module 2 – Rapportering en Auditing: Deel 3 – Auditing _________________________________________________ 64
7.1 Wat doet een bedrijfsrevisor? _____________________________________________________________________ 64
7.1.1 Het beroep ____________________________________________________________________________________ 64
7.1.2 Wettelijke controle van de jaarrekening __________________________________________________________ 64
7.1.2.1 Commissaris ____________________________________________________________________________ 64
7.1.2.2 Materialiteit ______________________________________________________________________________ 65
7.1.2.3 Het verslag ______________________________________________________________________________ 65
7.1.2.4 Soorten verslag: Niet-aangepast en aangepast oordeel (ISA 705) _____________________________ 66
7.1.2.5 Soorten verslag: Going concern ____________________________________________________________ 68
7.1.3 Wettelijke occasionele opdrachten______________________________________________________________ 69
7.1.4 Contractuele opdrachten ______________________________________________________________________ 69
7.1.5 Environmental Social Governance Reporting _____________________________________________________ 69
7.1.6 Stakeholders __________________________________________________________________________________ 70
7.1.7 Onafhankelijkheid _____________________________________________________________________________ 70
7.2 Waarom bedrijfsrevisor worden? __________________________________________________________________ 70
7.3 Toegang tot het beroep ___________________________________________________________________________ 70
7.4 Enkele cijfers ____________________________________________________________________________________ 71
7.4.1 Aantal bedrijfsrevisoren ________________________________________________________________________ 71
7.4.2 Erelonen en opdrachten ________________________________________________________________________ 71
7.4.3 Verdeling per leeftijdsgroep_____________________________________________________________________ 71
7.4.4 Verdeling _____________________________________________________________________________________ 72
7.4.5 Het beroep futureproof _________________________________________________________________________ 72
8 Module 3 – Management Accounting: Deel 1 – Introductie ______________________________________________ 73
8.1 Management Accounting en Organisatiestructuur ___________________________________________________ 73
8.1.1 Algemeen boekhouden vs. management accounting ______________________________________________ 73
8.1.2 Doeleinden van management accounting ________________________________________________________ 73
8.1.3 De positie van accounting in de organisatie ______________________________________________________ 74
3
, 8.1.4 De continue evolutie van management accounting _______________________________________________ 75
8.2 Classificatie van kosten___________________________________________________________________________ 75
8.2.1 Classificatie voor het opstellen van de balans en de resultatenrekening ____________________________ 75
8.2.1.1 De balans ________________________________________________________________________________ 75
8.2.1.2 De resultatenrekening ____________________________________________________________________ 76
8.2.1.3 Verschil productiekosten en periodekosten _________________________________________________ 77
8.2.1.4 Productie- en periodekosten boekhoudkundig ______________________________________________ 78
8.2.1.5 Kostprijs van verkochte goederen (COGS) __________________________________________________ 79
8.2.2 Classificatie voor het voorspellen van kosten bij een wijziging in de activiteit ________________________ 81
8.2.3 Classificatie voor het alloceren van kosten naar kostendragers ____________________________________ 82
8.2.4 Classificatie voor besluitvorming________________________________________________________________ 83
9 Module 3 – Management Accounting: Deel 2 – Product costing __________________________________________ 84
9.1 Kostenallocatie __________________________________________________________________________________ 84
9.1.1 Inleiding tot kostenallocatie ____________________________________________________________________ 84
9.1.2 Algemeen raamwerk ___________________________________________________________________________ 84
9.2 Allocatie van departementskosten _________________________________________________________________ 85
9.2.1 Directe methode ______________________________________________________________________________ 86
9.2.2 Indirecte (Step-down) methode _________________________________________________________________ 87
9.2.3 Naast mekaar _________________________________________________________________________________ 87
9.3 Job-order costing _________________________________________________________________________________ 87
9.3.1 Inleiding ______________________________________________________________________________________ 87
9.3.2 Job-order costing: een overzicht ________________________________________________________________ 88
9.3.2.1 Directe materiaalkost _____________________________________________________________________ 88
9.3.2.2 Directe arbeidskosten ____________________________________________________________________ 89
9.3.2.3 Indirecte productiekosten/overheadkosten _________________________________________________ 89
9.3.3 Job-order costing: de kostenflow ________________________________________________________________ 90
9.3.4 Problemen met de toewijzing van indirecte productiekosten (overhead) ____________________________ 93
9.4 Activity-based costing ____________________________________________________________________________ 94
10 Module 3 – Management Accounting: Deel 3 – Besluitvorming __________________________________________ 96
10.1 Inleiding: Cost-Volume-Profit-Analyse _____________________________________________________________ 96
10.2 De contributiemarge______________________________________________________________________________ 96
10.3 Break-even analyse en target winst ________________________________________________________________ 97
10.3.1 Break-even punt berekenen a.d.h.v. een wiskundige vergelijking ________________________________ 97
10.3.2 Break-even punt berekenen a.d.h.v. de contributiemargemethode ______________________________ 98
10.3.3 Het break-even punt vs. voorbij het break-even punt ___________________________________________ 98
10.3.4 Target winst ________________________________________________________________________________ 98
10.3.4.1 Target winst berekenen a.d.h.v. een wiskundige vergelijking __________________________________ 98
10.3.4.2 Target winst berekenen a.d.h.v. de contributiemargemethode ________________________________ 99
10.4 Grafische weergave van de break-even analyse _____________________________________________________ 99
10.5 Kostenstructuur en operationele hefboom__________________________________________________________ 99
10.5.1 Kostenstructuur ____________________________________________________________________________ 99
10.5.2 Operationele hefboom _____________________________________________________________________ 100
10.5.3 Vergelijking kostenstructuren _______________________________________________________________ 101
10.5.4 Visualisering operationele hefboom _________________________________________________________ 101
10.5.5 Soorten ondernemingen ____________________________________________________________________ 101
11 Module 3 – Management Accounting: Deel 4 – Planning en controle ____________________________________ 102
11.1 Inleiding: master budget _________________________________________________________________________ 102
11.2 Budgettypes ____________________________________________________________________________________ 102
11.2.1 Onderdelen master budget handelsonderneming _____________________________________________ 103
11.3 Het master budget voorbereiden _________________________________________________________________ 103
11.3.1 Stap 1: ondersteunende budgetten __________________________________________________________ 104
11.3.1.1 Verkoopbudget __________________________________________________________________________ 104
4
