Verbintenissenrecht
H1: de verbintenis: begrip, kenmerken en soorten
Algemene inleiding
Een verbintenis is alledaags: winkelen, kot, arbeidscontract … want je wil iets, je geeft geld
(vorderingsrecht) en krijgt er iets voor terug. Het gaat om alles tussen personen.
Vb. Een belofte, kan je niet afdwingen via een rechtbank. (hierbij meer een morele sanctie)
Bij een verbintenis volgens de wet kan een rechtbank wel afdwingen. (vb. aankoop schoenen bij zalando)
Vb. Samenwonen is geen verbintenis, maar alles wat eruit volgt wel (vb. factuur watergebruik, aankoop
van meubels)
Vb. wifi-slurpers: een koffiebar mag je vragen om iedere 30 minuten een consumptie te doen, voor gratis
wifi of gebruik van het stroomnet. duidelijk geafficheerd (als het niet duidelijk is, kunnen ze je niet
verplichten)
Je rechten moeten duidelijk zijn
aanvullend: dus je kan er mee doen wat je wil
Verbintenissenrecht is zeer ruim
Belang van het verbintenissenrecht
• Het verbintenissenrecht speelt een cruciale rol in het rechtsverkeer en het economisch leven.
• Het biedt een juridisch kader voor transacties en afspraken tussen individuen en bedrijven, waardoor
voorspelbaarheid en rechtszekerheid worden gewaarborgd.
• Goede afspraken creëren heldere verwachtingen, zeker in het ondernemingslandschap.
Verbintenisrecht worden uitgewerkt in afspraken (en contracten), het kan op maat gemaakt worden
(personaliseren)
Je kan dus afwijken van de wet (vb. voorschot betalen)
Durf onderhandelen is de tip “nee heb je, ja kan je krijgen”
Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht
Situering in het recht – “rechtstakken”
Verbintenis recht behoort tot privaatrecht en geeft een aanvullende werking ten aanzien van publiekrecht.
Onthoud: verbintenisrecht is tussen burgers onderling !!!
Rechtstak = de verdeling binnen het recht
Vb. strafrecht, burgerlijkrecht, afwijkend recht, aansprakelijkheidsrecht, burgerlijkprocesrecht …
Publiek (OH-burger, OH…) en privaat (burgers onderling) is een onderverdeling van het recht, maar
geen rechtstak
,Vb. publiekrecht: strafrecht want OH zegt wat strafbaar is, fiscaalrecht
(belastingen en hoeveel)
publiekrecht = alle regels die de bevoegdheden, organisatie en werking van de
OH beheersen en de regels van toepassing tss OH-burgers
- Verticale machtsverhoudingen -> ongelijkwaardige partijen
- Oh heeft eenzijdige bestuurlijke rechtshandeling o.b.v. gezag (vb. vergunningen, machtigingen,
toelatingen, onteigenen…)
privaatrecht = alle regels die betrekking hebben tss particuliere personen onderling (natuurlijke en
rechtspersonen)
- Horizontale verhoudingen tss gelijkwaardige rechtssubjecten
- O.b.v. wilsovereenstemming en o.b.d.v contracten
OEFENINGEN: TOT WELKE RECHTSTAK EN INDELING VAN HET RECHT BEHOORT DE SITUATIE
Rechtstak Publiekrecht of privaatrecht
Marijke kreeg de dubbele familienaam: Personenrecht (alles met “ik” Privaatrecht
Dhont-Janssens als persoon)
De elektronische versie van de Fiscaalrecht Publiekrecht
belastingaangifte (Taks-on-Web) moet
uiterlijk eind juli ingediend worden
Alexander Dean kreeg levenslange straf Straf(proces)recht Publiekrecht
voor viervoudige moord en foltering
Na zijn ontslag heeft Jan recht op Sociaalzekerheidsrecht Publiekrecht
werkloosheidsuitkeringen van de
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA)
Een werkgever en werknemer sluiten een Arbeidsrecht Privaatrecht
arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur
België is een federale staat Staatsrecht Publiekrecht
Def. Verbintenissenrecht =
Verbintenissenrecht is een deelgebied van het burgerlijk Verbintenissenrecht draait om
recht. rechten en plichten die ontstaan
Het houdt zich bezig met de verbintenissen. tussen mensen of organisaties
Een verbintenis is het gevolg van een eenzijdige of
door afspraken of situaties
tweezijdige rechtshandeling of van een feitelijke handeling
(zoals een onrechtmatige daad) tussen rechtssubjecten.
Situering in het recht
Verbintenissenrecht
- “de moeder van het privaatrecht”
= basisregels waarop andere rechtstakken terugvallen of
voortbouwen
, - “aanvullend” ten aanzien van het publiekrecht
- In de Belgische wetgeving, als algemeen verbintenissenrecht (bijzonder verbintenissenrecht)
Oud burgerlijk wetboek (21/03/1804) Burgerlijk wetboek (13/04/2019)
Nood aan modernisering
(vb. gezinssamenstelling, vormen van samenwonen, scheidingen…)
Nood om algemene begrippen uit te leggen
Nood aan structuur (algemeen verbintenissen, vervolg…)
Vb. e-mails
Oud BW BW
Enkel “het geschrift” werd als volwaardig bewijs Elektronisch bewijs is rechtsgeldig
gezien. Artikel 8.25 BW: “Een elektronische
Geen regeling voor digitale documenten of e-mails gegevensdrager waarop gegevens duurzaam zijn
(die bestonden simpelweg niet in 1804). opgeslagen, geldt als een geschrift wanneer de
integriteit van de inhoud en de identiteit van de
auteur voldoende zijn gewaarborgd.”
Beide boeken van toepassing (naast elkaar blijven bestaan), weten dat er een update bezig is
‘hervorming BW’
Op examen: ofwel oud BW of BW
• Codex: Boek 5 BW = aanvullend recht
Artikel 5.3 BW
“De bepalingen van dit boek zijn van aanvullend recht tenzij uit de tekst of de draagwijdte ervan
blijkt dat ze geheel of gedeeltelijk een karakter van dwingend recht of van openbare orde hebben”.
• Uitgangspunt: default-regeling, waarvan zeer vaak afgeweken kan worden
• Bijzondere overeenkomsten!!
Vaak van dwingend recht vb. Woninghuur
default-regeling = de artikels zijn van toepassing zolang je niks anders voorzien hebt. voorzie je niks wet
volgen (Anders verwijzen naar afwijkingen).
Verhouding tss de boeken
Boek 5 – inwerkingtreding op 1 januari 2023
• Van toepassing op alle rechtshandelingen (RH) en rechtsfeiten (RF) vanaf de inwerkingtreding
• Tenzij partijen anders overeenkomen zijn de bepalingen van Boek 5 NIET van toepassing op:
Toekomstige gevolgen van RH en RF van vóór de inwerkingtreding
, RH en RF die plaatsvinden na de inwerkingtreding maar die betrekking hebben op een
verbintenis uit een RH of RH van vóór de inwerkingtreding
Alles dat je sluit vanaf het nieuwe wetgeving, gebruik nieuwe wetgeving alle gevolgen hiervan, ook
voor nieuwe wetgeving, tenzij dat wet zegt dat het anders is of men ervan afwijkt.
Alles afgesloten voor nieuwe wetgeving, gebruik oude wetgeving Alle gevolgen blijven ook voor
het oude wetgeving
Kijken naar datum v/h contract
Art. 1.2 BW
Toepassing van de wet in tijd = De wet werkt in principe alleen voor de toekomst, maar kan ook gevolgen
hebben voor bestaande situaties, zolang vaststaande rechten niet worden aangetast. Voor lopende
contracten blijft de oude wet gelden, tenzij de nieuwe wet dwingend of van openbare orde is.
Uitgangspunt
• De nieuwe wet is van toepassing op situaties die na haar inwerkingtreding ontstaan
• De oude wet blijft van toepassing op contracten gesloten onder de oude wet
• De geldigheid van het contract wordt beheerst door de wet die van toepassing was op het tijdstip
van totstandkoming
Uitzonderingen
• De nieuwe wet van openbare orde of van dwingend recht is van toepassing op lopende contracten
• De nieuwe wet bepaalt dat hij van toepassing is op lopende contracten
Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen
Een verbintenis = “Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar,
indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen”. (Art. 5.1)
Alle 3 de voorwaarden/ karakteristieke eigenschappen moeten voldaan zijn (cumulatieve voorwaarden)
1. Het is een rechtsband tussen 2 of meerdere personen (natuurlijke p. = mensen of rechtsp. = venn,
ond.) Het moet over personen gaan
Vb. na maandenlange vete: Colruyt en Coca-Cola hebben akkoord
Door de rechtsband hebben we een schuldenaar (SA) en een schuldeiser (SE)
schuldeiser = is diegene die een prestatie kan vorderen van
de schuldenaar. Het is in zijn voordeel dat de verplichting
bestaat.
Voorwerp v/d
schuldenaar = is diegene op wie de verbintenis rust. Hij verbintenis
verbindt zich ertoe iets te geven, iets te doen of iets niet te
doen
TERUGBLIK :
Vorderingsrechten Zakelijke rechten
• Band tussen personen • Recht op een goed – directe band met het
• Relatieve werking (geen volgrecht): goed
persoonlijke rechten • Absolute werking (volgrecht)
• Ongelimiteerd aantal (contractsvrijheid) • Limitatief aantal in de wet opgesomd
H1: de verbintenis: begrip, kenmerken en soorten
Algemene inleiding
Een verbintenis is alledaags: winkelen, kot, arbeidscontract … want je wil iets, je geeft geld
(vorderingsrecht) en krijgt er iets voor terug. Het gaat om alles tussen personen.
Vb. Een belofte, kan je niet afdwingen via een rechtbank. (hierbij meer een morele sanctie)
Bij een verbintenis volgens de wet kan een rechtbank wel afdwingen. (vb. aankoop schoenen bij zalando)
Vb. Samenwonen is geen verbintenis, maar alles wat eruit volgt wel (vb. factuur watergebruik, aankoop
van meubels)
Vb. wifi-slurpers: een koffiebar mag je vragen om iedere 30 minuten een consumptie te doen, voor gratis
wifi of gebruik van het stroomnet. duidelijk geafficheerd (als het niet duidelijk is, kunnen ze je niet
verplichten)
Je rechten moeten duidelijk zijn
aanvullend: dus je kan er mee doen wat je wil
Verbintenissenrecht is zeer ruim
Belang van het verbintenissenrecht
• Het verbintenissenrecht speelt een cruciale rol in het rechtsverkeer en het economisch leven.
• Het biedt een juridisch kader voor transacties en afspraken tussen individuen en bedrijven, waardoor
voorspelbaarheid en rechtszekerheid worden gewaarborgd.
• Goede afspraken creëren heldere verwachtingen, zeker in het ondernemingslandschap.
Verbintenisrecht worden uitgewerkt in afspraken (en contracten), het kan op maat gemaakt worden
(personaliseren)
Je kan dus afwijken van de wet (vb. voorschot betalen)
Durf onderhandelen is de tip “nee heb je, ja kan je krijgen”
Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht
Situering in het recht – “rechtstakken”
Verbintenis recht behoort tot privaatrecht en geeft een aanvullende werking ten aanzien van publiekrecht.
Onthoud: verbintenisrecht is tussen burgers onderling !!!
Rechtstak = de verdeling binnen het recht
Vb. strafrecht, burgerlijkrecht, afwijkend recht, aansprakelijkheidsrecht, burgerlijkprocesrecht …
Publiek (OH-burger, OH…) en privaat (burgers onderling) is een onderverdeling van het recht, maar
geen rechtstak
,Vb. publiekrecht: strafrecht want OH zegt wat strafbaar is, fiscaalrecht
(belastingen en hoeveel)
publiekrecht = alle regels die de bevoegdheden, organisatie en werking van de
OH beheersen en de regels van toepassing tss OH-burgers
- Verticale machtsverhoudingen -> ongelijkwaardige partijen
- Oh heeft eenzijdige bestuurlijke rechtshandeling o.b.v. gezag (vb. vergunningen, machtigingen,
toelatingen, onteigenen…)
privaatrecht = alle regels die betrekking hebben tss particuliere personen onderling (natuurlijke en
rechtspersonen)
- Horizontale verhoudingen tss gelijkwaardige rechtssubjecten
- O.b.v. wilsovereenstemming en o.b.d.v contracten
OEFENINGEN: TOT WELKE RECHTSTAK EN INDELING VAN HET RECHT BEHOORT DE SITUATIE
Rechtstak Publiekrecht of privaatrecht
Marijke kreeg de dubbele familienaam: Personenrecht (alles met “ik” Privaatrecht
Dhont-Janssens als persoon)
De elektronische versie van de Fiscaalrecht Publiekrecht
belastingaangifte (Taks-on-Web) moet
uiterlijk eind juli ingediend worden
Alexander Dean kreeg levenslange straf Straf(proces)recht Publiekrecht
voor viervoudige moord en foltering
Na zijn ontslag heeft Jan recht op Sociaalzekerheidsrecht Publiekrecht
werkloosheidsuitkeringen van de
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA)
Een werkgever en werknemer sluiten een Arbeidsrecht Privaatrecht
arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur
België is een federale staat Staatsrecht Publiekrecht
Def. Verbintenissenrecht =
Verbintenissenrecht is een deelgebied van het burgerlijk Verbintenissenrecht draait om
recht. rechten en plichten die ontstaan
Het houdt zich bezig met de verbintenissen. tussen mensen of organisaties
Een verbintenis is het gevolg van een eenzijdige of
door afspraken of situaties
tweezijdige rechtshandeling of van een feitelijke handeling
(zoals een onrechtmatige daad) tussen rechtssubjecten.
Situering in het recht
Verbintenissenrecht
- “de moeder van het privaatrecht”
= basisregels waarop andere rechtstakken terugvallen of
voortbouwen
, - “aanvullend” ten aanzien van het publiekrecht
- In de Belgische wetgeving, als algemeen verbintenissenrecht (bijzonder verbintenissenrecht)
Oud burgerlijk wetboek (21/03/1804) Burgerlijk wetboek (13/04/2019)
Nood aan modernisering
(vb. gezinssamenstelling, vormen van samenwonen, scheidingen…)
Nood om algemene begrippen uit te leggen
Nood aan structuur (algemeen verbintenissen, vervolg…)
Vb. e-mails
Oud BW BW
Enkel “het geschrift” werd als volwaardig bewijs Elektronisch bewijs is rechtsgeldig
gezien. Artikel 8.25 BW: “Een elektronische
Geen regeling voor digitale documenten of e-mails gegevensdrager waarop gegevens duurzaam zijn
(die bestonden simpelweg niet in 1804). opgeslagen, geldt als een geschrift wanneer de
integriteit van de inhoud en de identiteit van de
auteur voldoende zijn gewaarborgd.”
Beide boeken van toepassing (naast elkaar blijven bestaan), weten dat er een update bezig is
‘hervorming BW’
Op examen: ofwel oud BW of BW
• Codex: Boek 5 BW = aanvullend recht
Artikel 5.3 BW
“De bepalingen van dit boek zijn van aanvullend recht tenzij uit de tekst of de draagwijdte ervan
blijkt dat ze geheel of gedeeltelijk een karakter van dwingend recht of van openbare orde hebben”.
• Uitgangspunt: default-regeling, waarvan zeer vaak afgeweken kan worden
• Bijzondere overeenkomsten!!
Vaak van dwingend recht vb. Woninghuur
default-regeling = de artikels zijn van toepassing zolang je niks anders voorzien hebt. voorzie je niks wet
volgen (Anders verwijzen naar afwijkingen).
Verhouding tss de boeken
Boek 5 – inwerkingtreding op 1 januari 2023
• Van toepassing op alle rechtshandelingen (RH) en rechtsfeiten (RF) vanaf de inwerkingtreding
• Tenzij partijen anders overeenkomen zijn de bepalingen van Boek 5 NIET van toepassing op:
Toekomstige gevolgen van RH en RF van vóór de inwerkingtreding
, RH en RF die plaatsvinden na de inwerkingtreding maar die betrekking hebben op een
verbintenis uit een RH of RH van vóór de inwerkingtreding
Alles dat je sluit vanaf het nieuwe wetgeving, gebruik nieuwe wetgeving alle gevolgen hiervan, ook
voor nieuwe wetgeving, tenzij dat wet zegt dat het anders is of men ervan afwijkt.
Alles afgesloten voor nieuwe wetgeving, gebruik oude wetgeving Alle gevolgen blijven ook voor
het oude wetgeving
Kijken naar datum v/h contract
Art. 1.2 BW
Toepassing van de wet in tijd = De wet werkt in principe alleen voor de toekomst, maar kan ook gevolgen
hebben voor bestaande situaties, zolang vaststaande rechten niet worden aangetast. Voor lopende
contracten blijft de oude wet gelden, tenzij de nieuwe wet dwingend of van openbare orde is.
Uitgangspunt
• De nieuwe wet is van toepassing op situaties die na haar inwerkingtreding ontstaan
• De oude wet blijft van toepassing op contracten gesloten onder de oude wet
• De geldigheid van het contract wordt beheerst door de wet die van toepassing was op het tijdstip
van totstandkoming
Uitzonderingen
• De nieuwe wet van openbare orde of van dwingend recht is van toepassing op lopende contracten
• De nieuwe wet bepaalt dat hij van toepassing is op lopende contracten
Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen
Een verbintenis = “Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar,
indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen”. (Art. 5.1)
Alle 3 de voorwaarden/ karakteristieke eigenschappen moeten voldaan zijn (cumulatieve voorwaarden)
1. Het is een rechtsband tussen 2 of meerdere personen (natuurlijke p. = mensen of rechtsp. = venn,
ond.) Het moet over personen gaan
Vb. na maandenlange vete: Colruyt en Coca-Cola hebben akkoord
Door de rechtsband hebben we een schuldenaar (SA) en een schuldeiser (SE)
schuldeiser = is diegene die een prestatie kan vorderen van
de schuldenaar. Het is in zijn voordeel dat de verplichting
bestaat.
Voorwerp v/d
schuldenaar = is diegene op wie de verbintenis rust. Hij verbintenis
verbindt zich ertoe iets te geven, iets te doen of iets niet te
doen
TERUGBLIK :
Vorderingsrechten Zakelijke rechten
• Band tussen personen • Recht op een goed – directe band met het
• Relatieve werking (geen volgrecht): goed
persoonlijke rechten • Absolute werking (volgrecht)
• Ongelimiteerd aantal (contractsvrijheid) • Limitatief aantal in de wet opgesomd
