Hoofdstuk 7: Behandeling
Handboek: Ontwikkelingsdysfasie
Terminologie:
- OD
- Dysfasie
- STOS
- TOS
- ESM
- Developmental Dysphasia
- Specific Developmental Language Disorder
- Developmental Language Impairment
- SLI
Ontwikkelingsdysfasie is…
- … een complexe spectrumstoornis
- Continuüm van symptomen van zeer ernstig tot licht
- Problemen in verschillende taaldomeinen
- Grote verschillen in taalprofielen
- … therapieresistent
- Hardnekkige problemen met typische stoorniskenmerken
- Specifieke, intensieve begeleiding en compenserende hulpmiddelen
Interessant om te volgen:
- www.kentalis.nl/tos
- https://auris.nl
- https://www.tosinbeeld.nl
- https://www.cetos.be
- https://www.dysphasia.org
1. Indirecte therapie – thuisbegeleiding
Ouders en omgeving coachen in hoe ze de spraak- en taalontwikkeling
positief kunnen beïnvloeden
- Ouders helpen in de communicatie met hun kind
- Optimaliseren van het taalaanbod
Thuisbegeleiding is specifieke vorm van indirecte therapie
Wordt geadviseerd bij heel jonge kinderen (<3j)
- nog niet therapierijp zie uitleg PowerPoint!
- kunnen aandacht onvoldoende richten
- meer baat bij indirecte therapie in de thuissituatie
- ~ vroegbegeleiding
,1.1. Waarom?
Normale taalontwikkeling:
- Ouders stimuleren de taalontwikkeling van hun kind onbewust tijdens dagelijkse opvoeding
- Ouders bieden gunstig pedagogisch aanbod waaruit kinderen spontaan heel veel leren.
- Kinderen leren taal door conversaties die te maken hebben met alledaagse belevingswereld.
- Speelgoed aanbieden, samen boekjes lezen, uitstappen maken, samen naar de winkel gaan,
praten met kind, liedjes zingen, versjes opzeggen, gedrag bewoorden,…
Taalontwikkeling bij TOS:
- Ouders voelen aan dat het taalaanbod ontoereikend is
- Kinderen met TOS kunnen taalaanbod niet optimaal
benutten
- Ze leren minder spontaan uit gesprekjes met ouders
- Communicatie tussen kind & ouder raakt verstoord
Reacties van ouders bij verstoorde communicatie:
- Positieve manier blijven omgaan met de communicatieproblemen
- Stellen zich verschillende vragen
- Praten in de plaats van het kind
- Minder praten want kind geeft geen respons of begrijpt het niet
Soms geraakt ouder-kindinteractie zodanig verstoord
- Emotionele/gedragsproblemen
- Intern extern
Professionele hulp is dus belangrijk!
- Ouders coachen + tools aanreiken om
o communicatie behouden
o communicatie herstellen
o gestoorde taalontwikkeling verbeteren
1.2. Vormen
1.2.1. Thuisbegeleiding
Vlaanderen: kinderen 0-6 jaar
Multidisciplinair team
- logopedisten
, - orthopedagogen
- opvoedkundigen
- psychologen
- sociaal administratief medewerker
Stappen in de thuisbegeleiding:
1. Aanmelding
o Kind & Gezin, huisarts, kinderarts, kinderopvang, kleuterschool, …
o vermoeden taalprobleem ≠ diagnose TOS
2. Eerste huisbezoek
o Beeld krijgen van de
Problematiek
Concrete hulpvragen
Verwachtingen
o Ouders informeren over werking van de thuisbegeleidingsdienst
3. Regelmatige huisbezoeken
o Vaste thuisbegeleider = éénzelfde persoon
o Frequentie van de bezoeken aanpassen aan de noden van het gezin
o Inspelen op de zorgvragen van de ouders
o Problemen op gebied van taalontwikkeling, communicatie, opvoeding (denk aan
emotionele en gedragsproblemen), algemene ontwikkeling voorkomen of oplossen
o Doel: aanbieden van opvoedingszekerheid en adequate communicatievaardigheden
Individueel handelingsplan:
- IHP
- Doelstellingen samen met de ouders bepalen
- Aandacht voor opvatting v ouders over:
o Opvoeding en taalstimulering
o Omgevingsfactoren
o Individuele kenmerken van het kind
- Belangrijke doelstellingen in het IHP: moet je zeker aandacht voor hebben!
o Ouders ondersteunen en leren hoe ze de communicatie kunnen behouden,
verbeteren of herstellen
o Ouders leren om communicatiesignalen van
het kind te herkennen en hier adequaat op te
reageren
o Ouders een theoretisch kader bieden waardoor
ze taal- en communicatieproblemen beter
begrijpen
o Opvoedingsadvies: bv wat doe je als je kind
boos wordt wanneer je het niet begrijpt?
Video-interactiebegeleiding: (geeft extra informatie)
- Opname maken van interactie tussen ouder en kind
- Analyse van de interactie
- Vertrekpunt = wat passen ouders reeds toe in hun
interactie?
, - Aanvullen met concrete tips ter verbetering:
o Kwantitatief
Intensifiëren van het taalaanbod
o Kwalitatief
Optimaliseren van het taalaanbod
Extra doelstellingen in het IHP:
- Antwoord bieden in verband met oorzaak, gevolg, erfelijkheid,
toekomstperspectieven, schoolse oriëntering, verhoogde
kinderbijslag,…
- Omgeving informeren (familie, opvangdienst,…) over specifieke aanpak
Ouderbegeleiding:
- Oudergespreksgroepen
- Themabijeenkomsten
- Oudercursussen
- …
- Hanen-oudercursus
- Video-Interactiebegeleiding (VIB)
- ‘Spreken met ondersteuning van gebaren’
- Taalmaatjes
o https://www.sig-net.be/nl/nieuws/taalmaatjes---ouderbegeleiding-bij-spraak--en-
taalproblemen_1052.aspx
Thuisbegeleiding onvoldoende?
- Thuisbegeleider zoekt samen met de ouders naar gespecialiseerde hulp voor diagnostiek en
therapie
- Thuisbegeleiding in combinatie met directe therapie
1.2.2. Thuisbegeleiding in combinatie met directe therapie
Combinatie indirect + direct:
- Voor kinderen met ernstige (spraak- en) taalmoeilijkheden die therapierijp zijn
- Ouders actief betrekken in functie van
o Efficiënte therapie
o Generalisatie/transfer naar verschillende contexten
o Aangeleerde vaardigheden naar spontane taal optimaliseren: therapie-effect
vergroot
o Kennis & aanpak omtrent TOS vergroten
OUDERS WORDEN CO-THERAPEUT!
- Ouders volgen therapie mee
o Zien WAT het kind oefent
o Zien HOE de therapeut de oefeningen aanbrengt
o En kunnen thuis ZELF aan de slag met hun kind
o Therapeut = rolmodel
Handboek: Ontwikkelingsdysfasie
Terminologie:
- OD
- Dysfasie
- STOS
- TOS
- ESM
- Developmental Dysphasia
- Specific Developmental Language Disorder
- Developmental Language Impairment
- SLI
Ontwikkelingsdysfasie is…
- … een complexe spectrumstoornis
- Continuüm van symptomen van zeer ernstig tot licht
- Problemen in verschillende taaldomeinen
- Grote verschillen in taalprofielen
- … therapieresistent
- Hardnekkige problemen met typische stoorniskenmerken
- Specifieke, intensieve begeleiding en compenserende hulpmiddelen
Interessant om te volgen:
- www.kentalis.nl/tos
- https://auris.nl
- https://www.tosinbeeld.nl
- https://www.cetos.be
- https://www.dysphasia.org
1. Indirecte therapie – thuisbegeleiding
Ouders en omgeving coachen in hoe ze de spraak- en taalontwikkeling
positief kunnen beïnvloeden
- Ouders helpen in de communicatie met hun kind
- Optimaliseren van het taalaanbod
Thuisbegeleiding is specifieke vorm van indirecte therapie
Wordt geadviseerd bij heel jonge kinderen (<3j)
- nog niet therapierijp zie uitleg PowerPoint!
- kunnen aandacht onvoldoende richten
- meer baat bij indirecte therapie in de thuissituatie
- ~ vroegbegeleiding
,1.1. Waarom?
Normale taalontwikkeling:
- Ouders stimuleren de taalontwikkeling van hun kind onbewust tijdens dagelijkse opvoeding
- Ouders bieden gunstig pedagogisch aanbod waaruit kinderen spontaan heel veel leren.
- Kinderen leren taal door conversaties die te maken hebben met alledaagse belevingswereld.
- Speelgoed aanbieden, samen boekjes lezen, uitstappen maken, samen naar de winkel gaan,
praten met kind, liedjes zingen, versjes opzeggen, gedrag bewoorden,…
Taalontwikkeling bij TOS:
- Ouders voelen aan dat het taalaanbod ontoereikend is
- Kinderen met TOS kunnen taalaanbod niet optimaal
benutten
- Ze leren minder spontaan uit gesprekjes met ouders
- Communicatie tussen kind & ouder raakt verstoord
Reacties van ouders bij verstoorde communicatie:
- Positieve manier blijven omgaan met de communicatieproblemen
- Stellen zich verschillende vragen
- Praten in de plaats van het kind
- Minder praten want kind geeft geen respons of begrijpt het niet
Soms geraakt ouder-kindinteractie zodanig verstoord
- Emotionele/gedragsproblemen
- Intern extern
Professionele hulp is dus belangrijk!
- Ouders coachen + tools aanreiken om
o communicatie behouden
o communicatie herstellen
o gestoorde taalontwikkeling verbeteren
1.2. Vormen
1.2.1. Thuisbegeleiding
Vlaanderen: kinderen 0-6 jaar
Multidisciplinair team
- logopedisten
, - orthopedagogen
- opvoedkundigen
- psychologen
- sociaal administratief medewerker
Stappen in de thuisbegeleiding:
1. Aanmelding
o Kind & Gezin, huisarts, kinderarts, kinderopvang, kleuterschool, …
o vermoeden taalprobleem ≠ diagnose TOS
2. Eerste huisbezoek
o Beeld krijgen van de
Problematiek
Concrete hulpvragen
Verwachtingen
o Ouders informeren over werking van de thuisbegeleidingsdienst
3. Regelmatige huisbezoeken
o Vaste thuisbegeleider = éénzelfde persoon
o Frequentie van de bezoeken aanpassen aan de noden van het gezin
o Inspelen op de zorgvragen van de ouders
o Problemen op gebied van taalontwikkeling, communicatie, opvoeding (denk aan
emotionele en gedragsproblemen), algemene ontwikkeling voorkomen of oplossen
o Doel: aanbieden van opvoedingszekerheid en adequate communicatievaardigheden
Individueel handelingsplan:
- IHP
- Doelstellingen samen met de ouders bepalen
- Aandacht voor opvatting v ouders over:
o Opvoeding en taalstimulering
o Omgevingsfactoren
o Individuele kenmerken van het kind
- Belangrijke doelstellingen in het IHP: moet je zeker aandacht voor hebben!
o Ouders ondersteunen en leren hoe ze de communicatie kunnen behouden,
verbeteren of herstellen
o Ouders leren om communicatiesignalen van
het kind te herkennen en hier adequaat op te
reageren
o Ouders een theoretisch kader bieden waardoor
ze taal- en communicatieproblemen beter
begrijpen
o Opvoedingsadvies: bv wat doe je als je kind
boos wordt wanneer je het niet begrijpt?
Video-interactiebegeleiding: (geeft extra informatie)
- Opname maken van interactie tussen ouder en kind
- Analyse van de interactie
- Vertrekpunt = wat passen ouders reeds toe in hun
interactie?
, - Aanvullen met concrete tips ter verbetering:
o Kwantitatief
Intensifiëren van het taalaanbod
o Kwalitatief
Optimaliseren van het taalaanbod
Extra doelstellingen in het IHP:
- Antwoord bieden in verband met oorzaak, gevolg, erfelijkheid,
toekomstperspectieven, schoolse oriëntering, verhoogde
kinderbijslag,…
- Omgeving informeren (familie, opvangdienst,…) over specifieke aanpak
Ouderbegeleiding:
- Oudergespreksgroepen
- Themabijeenkomsten
- Oudercursussen
- …
- Hanen-oudercursus
- Video-Interactiebegeleiding (VIB)
- ‘Spreken met ondersteuning van gebaren’
- Taalmaatjes
o https://www.sig-net.be/nl/nieuws/taalmaatjes---ouderbegeleiding-bij-spraak--en-
taalproblemen_1052.aspx
Thuisbegeleiding onvoldoende?
- Thuisbegeleider zoekt samen met de ouders naar gespecialiseerde hulp voor diagnostiek en
therapie
- Thuisbegeleiding in combinatie met directe therapie
1.2.2. Thuisbegeleiding in combinatie met directe therapie
Combinatie indirect + direct:
- Voor kinderen met ernstige (spraak- en) taalmoeilijkheden die therapierijp zijn
- Ouders actief betrekken in functie van
o Efficiënte therapie
o Generalisatie/transfer naar verschillende contexten
o Aangeleerde vaardigheden naar spontane taal optimaliseren: therapie-effect
vergroot
o Kennis & aanpak omtrent TOS vergroten
OUDERS WORDEN CO-THERAPEUT!
- Ouders volgen therapie mee
o Zien WAT het kind oefent
o Zien HOE de therapeut de oefeningen aanbrengt
o En kunnen thuis ZELF aan de slag met hun kind
o Therapeut = rolmodel
