Hoofdstuk 5. De humanistische benadering
1. Je legt met eigen woorden de uitgangspunten van de
humanistische benadering uit, vergelijkt die uitgangspunten met
die van andere psychologische benaderingen en duidt de
verschillen en de gelijkenissen aan.
2. Je herkent de uitgangspunten van de humanistische benadering in de
motivatietheorie van Maslow, de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan
en de theorie van Rogers.
3. Je bespreekt genuanceerd een aantal kritische bedenkingen bij de
humanistische benadering.
4. Je verbindt enkele belangrijke figuren met de humanistische
benadering.
5. Je geeft aan hoe de humanistische benadering is geëvolueerd en wat de
belangrijkste actuele tendensen erin zijn.
6. Je omschrijft met eigen woorden de uitgangspunten van de
motivatietheorie van Maslow.
7. Je omschrijft met eigen woorden de verschillende behoeften die
Maslow onderscheidt en je illustreert die met eigen voorbeelden.
8. Je herkent in concrete situaties de verschillende behoeften die
Maslow onderscheidt.
9. Je omschrijft met eigen woorden de drie basisbehoeften en de
vier soorten motivaties die de zelfdeterminatietheorie
onderscheidt en illustreert die met eigen voorbeelden.
10. Je herkent in concrete situaties de drie basisbehoeften en de
vier soorten motivaties die Deci en Ryan onderscheiden.
11. Je omschrijft met eigen woorden hoe de theorie van Rogers zich afzet
tegen de psychoanalyse en het behaviorisme.
12. Je omschrijft met eigen woorden de essentie van de theorie van
Rogers.
13. Je omschrijft met eigen woorden de begrippen ‘interne en
externe dialoog, congruentie en incongruentie’.
14. Je omschrijft met eigen woorden wat ‘echtheid’ inhoudt.
15. Je omschrijft met eigen woorden wat ‘onvoorwaardelijke
aanvaarding’ inhoudt.
16. Je omschrijft met eigen woorden wat ‘empathie’ inhoudt.
17. Je herkent in concrete situaties de basishoudingen uit de theorie van
Rogers.
18. Je beoordeelt de theorie van Rogers kritisch en genuanceerd op haar
waarde.
1. Uitgangspunten en basisbegrippen
a. Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze
interacties worden bepaald vanuit betekenissen
,In de humanistische psychologie staat de subjectieve beleving van
mensen centraal. Wat iemand ervaart, hoe hij of zij gebeurtenissen
interpreteert en welke betekenis daaraan wordt gegeven, bepaalt het
gedrag veel meer dan objectieve feiten. Daarom richt humanistische
hulpverlening zich vooral op de persoonlijke ervaring van de cliënt in
plaats van op zichtbaar gedrag of feiten.
Bijvoorbeeld:
- In een sociaal onderzoek naar mogelijk incest kijkt de
hulpverlener vooral naar hoe het kind de situatie beleeft, niet
naar het vaststellen van feiten.
- Als een kind huilt omdat een vriendje zijn speelgoed afpakte,
reageert de ouder op de gevoelens en beleving van het kind
(“Dat vind je vervelend, hè?”), niet op het feit zelf.
De essentie: begrip tonen voor de persoonlijke beleving zonder oordeel,
omdat die beleving richtinggevend is voor iemands denken, voelen en
doen.
b. Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze
interacties worden bepaald vanuit onze vrije wil
In de humanistische benadering speelt vrije wil een centrale rol. Mensen
worden niet volledig bepaald door hun verleden, onbewuste processen of
leerervaringen, maar hebben de vrijheid en verantwoordelijkheid om zelf
keuzes te maken en hun leven richting te geven. Deze vrijheid is
existentiële vrijheid: niet de vrijheid om simpele handelingen te kiezen,
maar de vrijheid om zelf vorm te geven aan het eigen leven.
Vrijheid betekent in deze visie niet “doen wat je wil”, maar bewust
verantwoordelijkheid opnemen voor je keuzes. Humanistische psychologen
hebben veel vertrouwen in de zelfverantwoordelijkheid, zelfredzaamheid
en het zelfhelend vermogen van mensen.
Volgens Carl Rogers ervaart een volledig functionerende persoon steeds
meer vrijheid en weet hij zijn keuzes effectief om te zetten in gedrag.
Humanisten geloven dat mensen kunnen kiezen op basis van een innerlijk
kompas: een diepe, intuïtieve kennis van wat goed voor hen is. Eugene
Gendlin legt hierbij de nadruk op het lijfelijk ervaren—een lichamelijk
doorvoelde ervaring die richting geeft aan belangrijke beslissingen.
Kernidee: Mensen dragen in zichzelf de mogelijkheid om hun eigen leven
vorm te geven, door te luisteren naar hun innerlijke ervaring en
verantwoordelijkheid te nemen voor hun keuzes.
c. Een humanistische benadering gaat uit van een
ontwikkelings/groei-/procesmodel
, De humanistische psychologie gaat ervan uit dat iedere mens een
aangeboren groeipotentieel heeft. Zoals een bloembol kan uitgroeien tot
een mooie plant wanneer die de juiste omstandigheden krijgt, zo
ontwikkelt een mens zich positief wanneer hij voldoende relationele steun
en groeikansen ontvangt. Volgens Carl Rogers bezit elke persoon, zelfs wie
zich destructief of angstig gedraagt, diep vanbinnen een positief gerichte
tendens.
Centraal staat het idee van zelfactualisatie: de natuurlijke drang van
mensen om hun talenten te ontplooien, gelukkig te zijn en te groeien.
Vanuit dit groeiproces:
- raken mensen meer geïntegreerd als persoon;
- worden ze steeds meer wie ze echt willen en kunnen zijn;
- krijgen ze meer zelfsturing en zelfvertrouwen;
- ontwikkelen ze zich tot unieke, expressieve persoonlijkheden;
- kunnen ze levensproblemen met meer rust en effectiviteit
benaderen.
De mens is volgens deze benadering nooit af en blijft zich heel het leven
lang ontwikkelen. Groei en zelfontplooiing zijn voortdurende processen.
De humanistische visie gelooft sterk in het bestaan van een ware zelf: de
kern van wie iemand diep vanbinnen is. Dat zelf staat open voor
ervaringen en blijft zich ontwikkelen. Niemand anders kan bepalen wat
een ander moet doen; een hulpverlener kan enkel helpen om iemands
eigen visie, keuzes en richting te verhelderen. Uiteindelijk moet ieder
mens zelf stappen zetten in zijn of haar groei- en ontwikkelingsproces.
d. Een humanistische benadering probeert de mens als
een geheel te zien
De humanistische benadering is holistisch, wat betekent dat de mens als
één geheel wordt bekeken. Menselijk gedrag, gevoelens, gedachten en
interacties kunnen alleen begrepen worden wanneer men naar de totale
mens kijkt, niet naar afzonderlijke onderdelen. Een verandering in één
aspect van de persoon beïnvloedt altijd het geheel.
De mens wordt gezien als een complex wezen met psychische,
lichamelijke, sociale en emotionele dimensies die voortdurend in
wisselwerking staan. Geen enkel aspect kan los van de andere worden
begrepen: lichamelijke veranderingen beïnvloeden bijvoorbeeld het
emotionele welzijn, en sociale ervaringen hangen samen met psychische
processen.
Carl Rogers stelt dat gedrag voortkomt uit de totale rijkdom aan
ervaringen van een persoon: gevoelens, gedachten, herinneringen,
betekenissen en percepties in hun samenhang. Je kunt gedrag dus niet
1. Je legt met eigen woorden de uitgangspunten van de
humanistische benadering uit, vergelijkt die uitgangspunten met
die van andere psychologische benaderingen en duidt de
verschillen en de gelijkenissen aan.
2. Je herkent de uitgangspunten van de humanistische benadering in de
motivatietheorie van Maslow, de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan
en de theorie van Rogers.
3. Je bespreekt genuanceerd een aantal kritische bedenkingen bij de
humanistische benadering.
4. Je verbindt enkele belangrijke figuren met de humanistische
benadering.
5. Je geeft aan hoe de humanistische benadering is geëvolueerd en wat de
belangrijkste actuele tendensen erin zijn.
6. Je omschrijft met eigen woorden de uitgangspunten van de
motivatietheorie van Maslow.
7. Je omschrijft met eigen woorden de verschillende behoeften die
Maslow onderscheidt en je illustreert die met eigen voorbeelden.
8. Je herkent in concrete situaties de verschillende behoeften die
Maslow onderscheidt.
9. Je omschrijft met eigen woorden de drie basisbehoeften en de
vier soorten motivaties die de zelfdeterminatietheorie
onderscheidt en illustreert die met eigen voorbeelden.
10. Je herkent in concrete situaties de drie basisbehoeften en de
vier soorten motivaties die Deci en Ryan onderscheiden.
11. Je omschrijft met eigen woorden hoe de theorie van Rogers zich afzet
tegen de psychoanalyse en het behaviorisme.
12. Je omschrijft met eigen woorden de essentie van de theorie van
Rogers.
13. Je omschrijft met eigen woorden de begrippen ‘interne en
externe dialoog, congruentie en incongruentie’.
14. Je omschrijft met eigen woorden wat ‘echtheid’ inhoudt.
15. Je omschrijft met eigen woorden wat ‘onvoorwaardelijke
aanvaarding’ inhoudt.
16. Je omschrijft met eigen woorden wat ‘empathie’ inhoudt.
17. Je herkent in concrete situaties de basishoudingen uit de theorie van
Rogers.
18. Je beoordeelt de theorie van Rogers kritisch en genuanceerd op haar
waarde.
1. Uitgangspunten en basisbegrippen
a. Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze
interacties worden bepaald vanuit betekenissen
,In de humanistische psychologie staat de subjectieve beleving van
mensen centraal. Wat iemand ervaart, hoe hij of zij gebeurtenissen
interpreteert en welke betekenis daaraan wordt gegeven, bepaalt het
gedrag veel meer dan objectieve feiten. Daarom richt humanistische
hulpverlening zich vooral op de persoonlijke ervaring van de cliënt in
plaats van op zichtbaar gedrag of feiten.
Bijvoorbeeld:
- In een sociaal onderzoek naar mogelijk incest kijkt de
hulpverlener vooral naar hoe het kind de situatie beleeft, niet
naar het vaststellen van feiten.
- Als een kind huilt omdat een vriendje zijn speelgoed afpakte,
reageert de ouder op de gevoelens en beleving van het kind
(“Dat vind je vervelend, hè?”), niet op het feit zelf.
De essentie: begrip tonen voor de persoonlijke beleving zonder oordeel,
omdat die beleving richtinggevend is voor iemands denken, voelen en
doen.
b. Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze
interacties worden bepaald vanuit onze vrije wil
In de humanistische benadering speelt vrije wil een centrale rol. Mensen
worden niet volledig bepaald door hun verleden, onbewuste processen of
leerervaringen, maar hebben de vrijheid en verantwoordelijkheid om zelf
keuzes te maken en hun leven richting te geven. Deze vrijheid is
existentiële vrijheid: niet de vrijheid om simpele handelingen te kiezen,
maar de vrijheid om zelf vorm te geven aan het eigen leven.
Vrijheid betekent in deze visie niet “doen wat je wil”, maar bewust
verantwoordelijkheid opnemen voor je keuzes. Humanistische psychologen
hebben veel vertrouwen in de zelfverantwoordelijkheid, zelfredzaamheid
en het zelfhelend vermogen van mensen.
Volgens Carl Rogers ervaart een volledig functionerende persoon steeds
meer vrijheid en weet hij zijn keuzes effectief om te zetten in gedrag.
Humanisten geloven dat mensen kunnen kiezen op basis van een innerlijk
kompas: een diepe, intuïtieve kennis van wat goed voor hen is. Eugene
Gendlin legt hierbij de nadruk op het lijfelijk ervaren—een lichamelijk
doorvoelde ervaring die richting geeft aan belangrijke beslissingen.
Kernidee: Mensen dragen in zichzelf de mogelijkheid om hun eigen leven
vorm te geven, door te luisteren naar hun innerlijke ervaring en
verantwoordelijkheid te nemen voor hun keuzes.
c. Een humanistische benadering gaat uit van een
ontwikkelings/groei-/procesmodel
, De humanistische psychologie gaat ervan uit dat iedere mens een
aangeboren groeipotentieel heeft. Zoals een bloembol kan uitgroeien tot
een mooie plant wanneer die de juiste omstandigheden krijgt, zo
ontwikkelt een mens zich positief wanneer hij voldoende relationele steun
en groeikansen ontvangt. Volgens Carl Rogers bezit elke persoon, zelfs wie
zich destructief of angstig gedraagt, diep vanbinnen een positief gerichte
tendens.
Centraal staat het idee van zelfactualisatie: de natuurlijke drang van
mensen om hun talenten te ontplooien, gelukkig te zijn en te groeien.
Vanuit dit groeiproces:
- raken mensen meer geïntegreerd als persoon;
- worden ze steeds meer wie ze echt willen en kunnen zijn;
- krijgen ze meer zelfsturing en zelfvertrouwen;
- ontwikkelen ze zich tot unieke, expressieve persoonlijkheden;
- kunnen ze levensproblemen met meer rust en effectiviteit
benaderen.
De mens is volgens deze benadering nooit af en blijft zich heel het leven
lang ontwikkelen. Groei en zelfontplooiing zijn voortdurende processen.
De humanistische visie gelooft sterk in het bestaan van een ware zelf: de
kern van wie iemand diep vanbinnen is. Dat zelf staat open voor
ervaringen en blijft zich ontwikkelen. Niemand anders kan bepalen wat
een ander moet doen; een hulpverlener kan enkel helpen om iemands
eigen visie, keuzes en richting te verhelderen. Uiteindelijk moet ieder
mens zelf stappen zetten in zijn of haar groei- en ontwikkelingsproces.
d. Een humanistische benadering probeert de mens als
een geheel te zien
De humanistische benadering is holistisch, wat betekent dat de mens als
één geheel wordt bekeken. Menselijk gedrag, gevoelens, gedachten en
interacties kunnen alleen begrepen worden wanneer men naar de totale
mens kijkt, niet naar afzonderlijke onderdelen. Een verandering in één
aspect van de persoon beïnvloedt altijd het geheel.
De mens wordt gezien als een complex wezen met psychische,
lichamelijke, sociale en emotionele dimensies die voortdurend in
wisselwerking staan. Geen enkel aspect kan los van de andere worden
begrepen: lichamelijke veranderingen beïnvloeden bijvoorbeeld het
emotionele welzijn, en sociale ervaringen hangen samen met psychische
processen.
Carl Rogers stelt dat gedrag voortkomt uit de totale rijkdom aan
ervaringen van een persoon: gevoelens, gedachten, herinneringen,
betekenissen en percepties in hun samenhang. Je kunt gedrag dus niet
