SAMENVATTING JEUGDRECHT &
JEUGDCRIMINOLOGIE ’25-‘26
Prof. Dr. Jenneke Christiaens & Prof. Dr. Els Dumortier
,Inhoudsopgave
1. Historische inleiding ...................................................................................................................... 7
1.1. Een apart jeugdrecht, waarom? ......................................................................................................... 7
1.2. De geboorte van de kinderbescherming ............................................................................................. 7
1.2.1. Fundamentele maatschappelijke veranderingen voor wet 1912 = context (19 e eeuw) ..................... 7
1.3. De “ontdekking” van jeugdcriminaliteit als een specifiek probleem ...................................................... 9
1.3.1. 4 specifieke ontwikkelingen (19e eeuwse) vooraf de apartstelling va, minderjarige daders .............. 9
1.4. Sociaal verweer denken ...................................................................................................................10
1.4.1. Kinderbescherming wet van 1912 is sociaal verweer denken in praktijk uitgewerkt........................11
1.5. Wet van 15 mei 1912 van minister Carton de Wiart .............................................................................12
1.5.1. Interventiegronden van de Kinderbeschermingswet van 1912: in welke gevallen mocht de
kinderrechter ingrijpen? ..........................................................................................................................13
1.5.2. De jeugddelinquent als meerlagige figuur ...................................................................................14
1.5.3. A-typische kinder-straf-rechter ..................................................................................................15
1.5.4. De maatschappelijke reactie binnen het jeugd(straf)recht, vooral via beschermingsmaatregelen ..16
1.5.5. De principes van de maatschappelijke reactie in de context van straftoemeting bij minderjarigen .17
1.6. Praktijk van groeiend interventionisme ..............................................................................................18
1.6.1. Groeiend interventionisme ten aanzien van: ...............................................................................18
1.7. De belangrijkste kritieken op de Kinderbeschermingswet van 1912 en het bredere beschermingsmodel
19
1.8. Wet op de jeugdbescherming 1965 ...................................................................................................20
1.8.1. 6 belangrijke vernieuwingen van 1965 in de jeugdbescherming/jeugdstrafrecht ...........................20
1.8.2. De structuur van de Wet op de Jeugdbescherming van 1965 ........................................................21
1.8.3. Wat veranderde in 1965? ...........................................................................................................22
1.8.4. Het jeugdbeschermingsrecht (JBR) in de 20e eeuw - kernvraagstukken .........................................23
1.9. Bespreking casus “Rosalie” ..............................................................................................................24
2. Bevoegdheidsverdeling ................................................................................................................ 25
2.1. Link jeugdcriminologie en jeugdrecht ................................................................................................25
2.2. Een definitie van “jeugd(beschermings)recht” ...................................................................................25
2.3. 2 doelgroepen (let op: “kwalificatieswitch”) .......................................................................................26
2.4. 2 soorten hulpverlendende interventies ............................................................................................26
2.5. 2 bevoegdheidsniveaus ....................................................................................................................26
2.6. Historisch-juridische tijdslijn ............................................................................................................27
2.6.1. Jaren ‘80: een keerpunt?............................................................................................................28
2.7. Bevoegdheidsverdeling - Jeugdrecht: tussen Federale overheid en gemeenschappen .........................30
2.7.1. Een politieke strijd ....................................................................................................................30
2.7.2. Een juridische strijd ..................................................................................................................31
2.7.3. Schematische voorstelling ........................................................................................................36
2.7.4. Hoe zit het in Brussel? ...............................................................................................................38
2.7.5. De Vlaamse “jeugdbescherming naar Federale “justitie”…. .........................................................38
2.8. Oefeningen en vragen ......................................................................................................................39
1
,3. Kinderrechten: internationaal en grontdwettelijk kader ................................................................. 41
3.1. VN Kinderrechtenverdrag .................................................................................................................41
3.1.1. Ontstaan kinderrechtenverdrag .................................................................................................41
3.1.2. Het “ideale” jeugdrecht voor “children in conflict with the law” ..................................................45
3.1.3. Het jeugdrecht zoals het is ........................................................................................................47
3.1.4. Hoe de verschillen (zie 3.1.3.2.) begrijpen? .................................................................................50
3.1.5. Nood aan “empirische kinderrechten” .......................................................................................53
3.2. Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens ................................................................................53
3.2.1. Europees Verdrag voor de rechten van de Mens ..........................................................................53
3.2.2. Europees Hof voor de rechten van de Mens ................................................................................54
3.2.3. De impact van de case law van het EHRM op het jeugdrecht ........................................................55
3.3. Europese Unie en Belgische Grondwet ..............................................................................................57
3.3.1. EU directive 2016/800 ...............................................................................................................57
3.4. Oefeningen ......................................................................................................................................58
4. Wat is jeugd? ............................................................................................................................... 61
4.1. Illustratie van “jeugd” als constructie binnen SR-verantwoordelijkheid ...............................................61
4.2. Transitie volwassenheid → niet (louter) juridisch ...............................................................................62
4.3. Maatschappelijke situatie van de jeugd .............................................................................................64
4.3.1. Maatschappelijke situatie jeugd (verbonden vaten!) ....................................................................67
4.4. Jeugdbeleid? De regulering van het leven van jongeren .......................................................................69
4.4.1. Socialisering/opvoeding ............................................................................................................70
4.5. Dubbele beleidsstrategie .................................................................................................................71
4.5.1. Jeugdbeleid: dubbele strategie = “voor wat hoort wat” ................................................................71
4.6. Maatschappelijke indicatoren van kwetsbaarheid bij jongeren ............................................................74
4.6.1. PISA-resultaten van 2018 voor 15-jarigen in Vlaanderen, met focus op leesvaardigheid ................75
4.6.2. NEET-jongeren ..........................................................................................................................76
4.6.3. Maatschappelijke indicatoren (Brussel) .....................................................................................76
4.7. Maatschappelijke kwetsbaarheid, focus op het gezin als sociale structuur ..........................................77
4.8. Discussie jeugddelinquentie kan criminologisch niet los worden gezien van hoe (diverse) beleids- en
levensdomeinen jeugd ‘maken’ (structureel) ...............................................................................................79
4.8.1. Discussie .................................................................................................................................79
4.9. De jeugd van tegenwoordig? .............................................................................................................81
4.10. Jeugddelinquentie (in België) .........................................................................................................82
4.10.1. Hoe jeugddelinquentie als fenomeen wordt onderzocht en de beperkingen van
cijfers/statistieken ..................................................................................................................................83
4.10.2. De typische kenmerken van geregistreerde jeugddelinquentie (JC) in België..............................84
4.10.3. Kritieken op officiële statistieken – sociale constructie van jeugddelinquentie (JD) ....................85
4.10.4. Officiële statistieken inzake jeugdzaken (België) ......................................................................86
5. The usual suspects ...................................................................................................................... 88
5.1. Het afkomst (ethniciteit)-criminaliteitsdebat .....................................................................................88
5.2. Is dit een non-discussie? ..................................................................................................................89
2
, 5.3. Onderzoek naar “afkomst” en delinquentie .......................................................................................90
5.4. Racialisering, oververtegenwoordiging en het probleem van selectiviteit .............................................91
5.4.1. “the way race works in youth justice” .........................................................................................93
5.5. Impact en keten van de echtspleging (praktijk) inzake jeugdzaken .......................................................96
5.6. Praktijken van maatschappelijke reactie en hun impact .....................................................................97
5.6.1. Wat is de impact? .....................................................................................................................98
5.6.2. Impact: van contact → beslissing → uitvoering .............................................................................99
5.7. Jongeren en de politie..................................................................................................................... 100
5.7.1. Politionele “Stop & Search”-praktijken ..................................................................................... 101
5.7.2. Onderzoek politie – stop & search ............................................................................................ 103
5.7.3. Politie - stop & search ............................................................................................................. 104
5.7.4. Politie – stop & search ............................................................................................................. 105
6. De impact van het in contact komen met het Jeugdbeschermingsysteem? - Wat doet dat met een
jongere? .............................................................................................................................................. 107
6.1. Complexe vraag: wat is de “impact” van ervaringen van kinderen/jongeren? ..................................... 107
6.2. Impact en slachtofferschap van minderjarigen? ............................................................................... 108
6.3. Vormen van slachtofferschap ......................................................................................................... 109
6.4. Diverse (historische) vormen van (institutionele) victimisering .......................................................... 110
6.5. Institutioneel geweld ...................................................................................................................... 112
6.6. Wat is de impact van interventies & pedagogische praktijken? .......................................................... 113
6.6.1. Impact studies JB-interventies kritisch bekeken ........................................................................ 113
6.6.2. Kern van impactonderzoek ...................................................................................................... 115
6.7. Wat is (historische) bedoeling JB finaliteit? .................................................................................. 116
6.8. Op een Andere manier onderzoek doen naar impact ........................................................................ 118
6.8.1. Relevantie onderzoek doen naar impact ................................................................................... 118
6.8.2. Waarom is “voicing” belangrijk? .............................................................................................. 119
6.8.3. Waarom is impact/belevingsonderzoek moeilijk? ..................................................................... 120
6.8.4. Divers relevant onderzoek ....................................................................................................... 121
6.8.5. Onderzoeksaanbevelingen ...................................................................................................... 123
6.8.6. Het belang van een toekomstperspectief (S. Van Audenhove) .................................................... 124
6.9. Transitie volwassenheid = kwetsbaar .............................................................................................. 125
6.10. Jeugdbeschermingsinterventies versterken soms kwetsbaarheid .................................................. 126
7. MOF/jeugddelict ........................................................................................................................ 128
7.1. Het hervormingsdebat en de modellenstrijd .................................................................................... 128
7.1.1. Hervormingsdebat .................................................................................................................. 128
7.1.2. Modellenstrijd ........................................................................................................................ 128
7.1.3. Hervormingsdebat .................................................................................................................. 130
7.1.4. Hervormingsdebat (Onkelinx) 2006 .......................................................................................... 130
7.1.5. Hybride model specificiteit van het jeugdrecht ..................................................................... 131
7.1.6. Laatste (6de) staatshervorming (2014) ..................................................................................... 131
3
, 7.2. Het nieuwe Vlaamse jeugddelinquentiedecreet (2019) - Krachtlijnen van het Vlaamse
jeugddelinquentierecht (Memorie van Toelichting) ..................................................................................... 132
7.2.1. Verantwoordelijkheid als vertekpunt ........................................................................................ 132
7.2.2. Duidelijke, snelle, constructieve en herstelgerichte reacties ..................................................... 135
7.2.3. Evidence based ...................................................................................................................... 136
7.2.4. Gedifferentieerd aanbod van antwoorden ................................................................................ 137
7.2.5. Verschillende kaders (als reactie) ............................................................................................ 137
7.2.6. Scheiding MOF-VOS … in de GI’s ............................................................................................. 138
7.2.7. Subsidiariteit .......................................................................................................................... 140
7.2.8. Rechtswaarborgen & Kwaliteitseisen ....................................................................................... 141
7.3. Schema (federale) procedure (‘Vlaamse’ reacties op jeugddelinquentie) .......................................... 143
7.3.1. We gaan dieper in op het Openbaar Ministerie (zie jeugddelinquentiedecreet) .......................... 145
7.4. Oefeningen en vragen .................................................................................................................... 147
7.4.1. Jeugdrechter tijdens voorbereidende rechtspleging (arts. 18-27) ........................................... 149
7.4.2. Jeugdrechtbank ten gronde (arts. 18, 29-39) ............................................................................. 154
8. Beslissingspraktijk en verschijnen voor de rechter ...................................................................... 158
8.1. Aanmelding bij het parket ............................................................................................................... 158
8.1.1. Het (criminologische) belang van de kwalificatie als basis voor de “interventie” ......................... 158
8.1.2. waarom (vooral ouder) onderzoek naar rechtspraak en beslissingen in de jeugdrechtspleging
belangrijk is .......................................................................................................................................... 158
8.1.3. Parket beslissingspraktijk vandaag? ......................................................................................... 160
8.1.4. Algemene inzichten parket fase? ................................................................................................ 1
8.2. Beslissing tot vervolging = Verschijnen voor de jeugdrechter ................................................................ 2
8.2.1. Vragen bij specificiteit van rechtsplegingsituatie? ........................................................................ 2
8.2.2. Belang van onderzoek naar praktijk ............................................................................................. 3
8.3. De jeugdrechter en de jeugdrechtbank beslist .................................................................................... 9
8.3.1. JR en JRB beslissingspraktijk ....................................................................................................... 9
8.3.2. Algemene inzicht: Het accent van de maatschappelijke reactie MOF ligt in de voorlopige fase ....... 9
8.3.3. JR en JRB beslissingspraktijk POS ..............................................................................................10
8.4. Context van de beslissingspraktijk in MOF dossiers ...........................................................................11
8.4.1. Kern rol van sociale dienst bij de jeugdrechtbank ........................................................................11
8.4.2. Sociale dienst bij de jeugdrechtbank ..........................................................................................13
8.4.3. Zijn de maatregelen die jeugdrechters nemen wél adequaat? ......................................................15
8.4.4. De neiging om te snel naar een plaatsing in een GI te grijpen, ook wanneer dat niet altijd de beste
keuze is 16
8.4.5. Grote kloof is tussen wat een jeugdrechter beslist en wat er in de praktijk kan worden uitgevoerd .17
8.4.6. Bedenkingen bij de praktijk van beslissen ...................................................................................18
9. Praktijk maatschappelijke reactie MOF uitvoering van maatregelen ............................................... 19
9.1. Uitvoering van maatregelen ..............................................................................................................19
9.2. Van beslissing naar uitvoering...........................................................................................................20
9.3. Praktijk van uitvoering ......................................................................................................................21
9.3.1. Plaatsing in gemeenschapsinstelling .........................................................................................21
9.3.2. Alternatief & ambulant - Herstelgerichte Afhandelingen minderjarigen .........................................23
9.3.3. De uithandengeving: het achterpoortje van de jeugdbescherming................................................33
4
,10. Van POS (problematische opvoedingssituatie) naar VOS (verontrustende situatie): het
“jeugdhulprecht” in grote lijnen .............................................................................................................. 39
10.1. POS (problematische OPVOEDINGSSITUATIE) … later VOS .............................................................39
10.2. VOS: decreet Integrale Jeugdhulp: een “orthopedagogische handleiding”? ......................................39
10.3. Historische evolutie ......................................................................................................................40
10.3.1. evoluties op materieel vlak.....................................................................................................40
10.3.2. evoluties op procedureel/formeel vlak ....................................................................................42
10.4. Integrale jeugdhulp: naar een vraaggerichte hulpverlening? ............................................................45
10.4.1. Aanleiding Integrale jeugdhulp: kritieken op Bijzondere Jeugdbijstand ......................................45
10.4.2. Integraal! (zie ook art. 5: missie) .............................................................................................46
10.4.3. Principes IJ (art. 6) .................................................................................................................47
10.4.4. Doelstellingen IJ (zie ook art. 8)...............................................................................................47
10.5. Organisatie IJ ...............................................................................................................................48
10.5.1. Overzicht interventiegronden .................................................................................................49
10.5.2. Modulering jeugdhulp (arts. 11-16) .........................................................................................49
10.5.3. ITP: “toegangsticket” voor niet RTJ (arts. 17-29) .......................................................................50
10.5.4. Crisisjeugdhulpverlening (art. 44) ...........................................................................................51
10.5.5. Gemandateerde voorzieningen (arts. 32-43) ............................................................................51
10.5.6. Gerechtelijke jeugdhulpverlening ...........................................................................................52
10.6. Afsluitende bedenkingen ..............................................................................................................56
10.6.1. Integrale JH “in actie”? ..........................................................................................................56
10.6.2. Hulpverlening in het BXL Hoofdstedelijk Gewest .....................................................................56
11. Uitvoering VOS maatregelen en de crisis in de jeugdhulpverlening ................................................. 59
11.1. Hoe spelen structurele ongelijkheden een rol in JB-JH praktijken? ...................................................59
11.2. Het belang van historisch begrijpen van het “probleem” kind als grond van interventie .....................61
11.3. Een containerbegrip als (juridische) interventiegrond......................................................................63
11.4. Het complexe vraagstuk van de (toenemende) instroom (VOS) jongeren in jeugdhulpverlening .........63
11.4.1. De 5 dimensies van het vraagstuk ...........................................................................................65
11.5. De (historische) schakel tussen vrijwillige HV en gerechtelijke/dwang HV - Wat betekent dit voor en in
de praktijk van de HV? ................................................................................................................................71
11.6. VOS gesloten plaatsen in veilig verblijf? ........................................................................................71
11.7. De schakel: VOS → MANO → dwang .............................................................................................72
11.7.1. VOS geeft MANO ...................................................................................................................73
11.7.2. “Wat is VOS ↔ risicodenken” .................................................................................................74
11.7.3. Het belang van de rol van hulpverleners (!) ..............................................................................75
11.7.4. Het belang van de hulpverleners ............................................................................................77
11.7.5. Belang van hulpverleners en het probleem van personeel JHV ..................................................79
12. Jeugdprocesrecht/maatregelen tav ouders ................................................................................... 82
12.1. Jeugdprocesrecht/Gerechtelijk recht (JBW 1965/ 1994-2006) ..........................................................82
12.1.1. 1. “Protectionele procedures” voor JRB zijn federale bevoegdheid (!?) ......................................82
12.1.2. 2. “Protectionele procedures” zijn “strafrechtelijk geaard” ......................................................83
12.1.3. 3. Maar toch is het een “sui generis” procedure, zowel bij MOF … (JBW 1965/1994/2006) .........84
5
, 12.1.4. 4. Gespecialiseerde actoren (voorafgaande titel, 2°, JEUGDWET 1965) .....................................87
12.1.5. 5. Gezinsplaats bepaalt de territoriale bevoegdheid (art. 44 Jeugdwet) .....................................87
12.1.6. 6. OM heeft vorderingsmonopolie ...........................................................................................88
12.1.7. 7. Elke minderjarige wordt afzonderlijk en in persoon berecht (art. 56, lid 2 JBW) .......................88
12.1.8. 8. proceswaarborgen .............................................................................................................90
12.1.9. 9. Herziening (art. 60 JBW) ......................................................................................................93
12.1.10. 10. Verbod op publicatie & verspreiding (art. 433bis SWB) .......................................................94
12.2. Maatregelen t.a.v. ouders (federale materie) ..................................................................................94
12.2.1. Historisch perspectief ...........................................................................................................94
12.2.2. Ontzetting uit ouderlijk gezag & toezicht op gezinsbijslag - Federale bevoegdheid .....................95
6
, 1. HISTORISCHE INLEIDING
1.1. EEN APART JEUGDRECHT, WAAROM?
Vandaag hebben we een eigen, aparte afhandeling in de rechtbank voor jongeren.
Jeugd is dan ook een aparte maatschappelijke categorie in de samenleving, ze zijn ‘anders’ dan andere
burgers → ze hebben bepaalde rechten niet, kunnen geen contracten afsluiten, kunnen niet gaan
stemmen, worden apart gezet, kunnen niet worden ‘gestraft’, …
DUS ook criminologisch gezien worden ze anders beschouwd, ze worden gezien als the other.
We zien een shift: we willen afstappen van de apartstelling van jongeren, vanaf 14 jaar. Dit gebeurt door
voorvallen waar jongeren betrokken zijn als dader of slachtoffer.
1.2. DE GEBOORTE VAN DE KINDERBESCHERMING
Wat ligt er aan de basis van de kinderbescherming? Aanloop van de Wet op de Kinderbescherming van
1912 is een fenomeen van de 19e eeuw.
Vooraf stellen we ons enkele vragen: Wie is de jeugddelinquent? Hoe herken je die? Welke aanpak is
nodig?
1.2.1. FUNDAMENTELE MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN VOOR WET 1912 =
CONTEXT (19 E EEUW)
Opkomst kapitalisme
- Industrialisering → Proletarisering (arbeidersklasse - loonarbeid)
o Door de industriële revolutie gingen steeds meer mensen werken in fabrieken tegen loon.
Dat leidde tot de vorming van een nieuwe sociale klasse:
het proletariaat (arbeidersklasse).
- Opkomst burgerij (cf. geen aristocratie!!)
o De burgerij (middenklasse, ondernemers, handelaars) werd belangrijker. Zij bezitten de
onder andere de machines en betalen de arbeiders om die machines te besturen en
zaken te maken.
- Demografische groei
o Door het kapitalisme groeide de welvaart, er kwam een economiosche groei
▪ Dat zorgde er dan voor dat de bevolking sterk groeide, wat voor meer arbeiders
maar ook meer armoede zorgde.
- Kolonialisme (!)
o Europese landen breidden hun macht uit door koloniën, wat grondstoffen en nieuwe
markten opleverde.
7
,1. “Keerzijde” van het kapitalisme
- Armoede en kinderarbeid → “paupers” (onder de armoedegrens)
o Ondanks economische groei leefden veel arbeiders in armoede en was er kinderaebeid.
Gerzinnen waren afhankelijk van het loon, maar als dat wegvalt voor bv. ziekte (door
slechte werkomstandigheden) dan ontstaat er armoede. Zij werden
vaak paupers genoemd (zéér arme mensen).
- Classes laborieuses = classes dangereuse
o De arbeidersklasse werd door de elite gezien als een gevaarlijke klasse, omdat ze
mogelijk in opstand konden komen. → Het begin van de criminalisering van een bepaalde
bevolkingsgroep/klasse
19e eeuw, begin moderniteit
- Welk “kindbeeld” voor welke tijd?
o Ideeën over kinderen veranderden: moesten ze gezien worden als kleine volwassenen die
konden werken, of als kwetsbare wezens die beschermd moesten worden?
o Ze zagen kinderen als belangrijke figuren, als een belangrijk onderdeel van het gezin.
Door de grote kindersterfte ging men invensteren in kinderen (onderwijs, opvoeding, …)
→ ze worden voorbereid om de elite te zijn van de volgende generatie
- Filantropische bewegingen = Child-save movement
o Er ontstonden bewegingen van rijke burgers en hervormers die zich inzetten om kinderen
te beschermen tegen uitbuiting (bv. schoolplicht, beperking kinderarbeid).
Politieke en sociale bewegingen: vakbonden, politieke partijen
- Door ongelijkheid ontstonden vakbonden (om voor betere arbeidsomstandigheden te strijden)
en politieke partijen (om politieke invloed te krijgen, bv. socialisten, liberalen, later ook
christendemocraten).
o Politieke partijen werden belangrijk want zij stemmen wetten en zetten het belang van
kinderen op de politieke agenda.
8
, 1.3. DE “ONTDEKKING” VAN JEUGDCRIMINALITEIT ALS EEN SPECIFIEK PROBLEEM
Van “ontdekking vh probleem jeugdcriminaliteit” naar de maatschappelijke “juridische apartstelling”
1.3.1. 4 SPECIFIEKE ONTWIKKELINGEN (19 E EEUWSE) VOORAF DE APARTSTELLING VA,
MINDERJARIGE DADERS
1. Ontdekking van het probleem” jeugdcriminaliteit
o Dit werd onderbouwd met statistieken, die lieten zien dat kinderen relatief vaak crimineel
gedrag vertoonden.
▪ Gevolg 1: Er kwam een “verzachting” van het strafklimaat: men vond dat jongeren
niet hetzelfde behandeld mochten worden als volwassenen.
▪ Gevolg 2: Hervorming van het penitentiair systeem
• Scheiden van mannen en vrouwen
• Scheiden van volwassenen en minderjarigen
o Aparte jeugdgevangenis, aparte secties in de gevangenissen die
er toen bestonden
▪ Bv. vroeger de gevangenis van Hemisksem, waar een
sectie was voor minderjarigen
2. Sociale enquêtes (pre-sociologisch) - ontdekken van oorzaken
o Sociale enquêtes zijn geschriften van ingtellectuelen/filantropen die boeken schrijven
over de mij. problemen in de samenleving. Voorlopers van de sociologische analyses
o Er werd onderzoek gedaan naar de sociale oorzaken van criminaliteit.
▪ Idee: de criminele klasse = werkende klasse = gevaarlijke klasse → armoede en
slechte leefomstandigheden zorgden voor criminaliteit.
▪ Men zag de sociale omgeving (sociaal gevaarlijk milieu) als oorzaak. Sociale
enquêtes gaven hier inzicht in.
3. Van straffen naar heropvoeden
o Men begon te beseffen dat jongeren niet alleen gestraft moesten worden, maar ook en
vooral werden heropgevoed.
o Recidivisten werden gezien als homo criminalis (aangeboren crimineel) → leidde tot
discussies in strafrecht en idee van sociaal verweer (bescherming samenleving).
o De rechter die de straf al dan niet oplegd moet uitmaken of de jongere het oordeel des
onderscheid beschikt
▪ De consequenties van je daden inschatten. Kan je goed v.s. uitmaken
• Bezitten ze het oordeel, des onderscheids NIET → niet strarechtelijk
verantwoordelijk en worden ze niet gestraft, maar soms moest je wel naar
een heropvoedingsschool gaan MAAR die school bestond niet
• Bezitten ze het oordeel, des onderscheids WEL → zorgde dit voor een
onderschijd in strafduur: volwassenen kregen vaak vaste straffen,
jongeren een meer aangepaste, mindere en lichtere straf
9
JEUGDCRIMINOLOGIE ’25-‘26
Prof. Dr. Jenneke Christiaens & Prof. Dr. Els Dumortier
,Inhoudsopgave
1. Historische inleiding ...................................................................................................................... 7
1.1. Een apart jeugdrecht, waarom? ......................................................................................................... 7
1.2. De geboorte van de kinderbescherming ............................................................................................. 7
1.2.1. Fundamentele maatschappelijke veranderingen voor wet 1912 = context (19 e eeuw) ..................... 7
1.3. De “ontdekking” van jeugdcriminaliteit als een specifiek probleem ...................................................... 9
1.3.1. 4 specifieke ontwikkelingen (19e eeuwse) vooraf de apartstelling va, minderjarige daders .............. 9
1.4. Sociaal verweer denken ...................................................................................................................10
1.4.1. Kinderbescherming wet van 1912 is sociaal verweer denken in praktijk uitgewerkt........................11
1.5. Wet van 15 mei 1912 van minister Carton de Wiart .............................................................................12
1.5.1. Interventiegronden van de Kinderbeschermingswet van 1912: in welke gevallen mocht de
kinderrechter ingrijpen? ..........................................................................................................................13
1.5.2. De jeugddelinquent als meerlagige figuur ...................................................................................14
1.5.3. A-typische kinder-straf-rechter ..................................................................................................15
1.5.4. De maatschappelijke reactie binnen het jeugd(straf)recht, vooral via beschermingsmaatregelen ..16
1.5.5. De principes van de maatschappelijke reactie in de context van straftoemeting bij minderjarigen .17
1.6. Praktijk van groeiend interventionisme ..............................................................................................18
1.6.1. Groeiend interventionisme ten aanzien van: ...............................................................................18
1.7. De belangrijkste kritieken op de Kinderbeschermingswet van 1912 en het bredere beschermingsmodel
19
1.8. Wet op de jeugdbescherming 1965 ...................................................................................................20
1.8.1. 6 belangrijke vernieuwingen van 1965 in de jeugdbescherming/jeugdstrafrecht ...........................20
1.8.2. De structuur van de Wet op de Jeugdbescherming van 1965 ........................................................21
1.8.3. Wat veranderde in 1965? ...........................................................................................................22
1.8.4. Het jeugdbeschermingsrecht (JBR) in de 20e eeuw - kernvraagstukken .........................................23
1.9. Bespreking casus “Rosalie” ..............................................................................................................24
2. Bevoegdheidsverdeling ................................................................................................................ 25
2.1. Link jeugdcriminologie en jeugdrecht ................................................................................................25
2.2. Een definitie van “jeugd(beschermings)recht” ...................................................................................25
2.3. 2 doelgroepen (let op: “kwalificatieswitch”) .......................................................................................26
2.4. 2 soorten hulpverlendende interventies ............................................................................................26
2.5. 2 bevoegdheidsniveaus ....................................................................................................................26
2.6. Historisch-juridische tijdslijn ............................................................................................................27
2.6.1. Jaren ‘80: een keerpunt?............................................................................................................28
2.7. Bevoegdheidsverdeling - Jeugdrecht: tussen Federale overheid en gemeenschappen .........................30
2.7.1. Een politieke strijd ....................................................................................................................30
2.7.2. Een juridische strijd ..................................................................................................................31
2.7.3. Schematische voorstelling ........................................................................................................36
2.7.4. Hoe zit het in Brussel? ...............................................................................................................38
2.7.5. De Vlaamse “jeugdbescherming naar Federale “justitie”…. .........................................................38
2.8. Oefeningen en vragen ......................................................................................................................39
1
,3. Kinderrechten: internationaal en grontdwettelijk kader ................................................................. 41
3.1. VN Kinderrechtenverdrag .................................................................................................................41
3.1.1. Ontstaan kinderrechtenverdrag .................................................................................................41
3.1.2. Het “ideale” jeugdrecht voor “children in conflict with the law” ..................................................45
3.1.3. Het jeugdrecht zoals het is ........................................................................................................47
3.1.4. Hoe de verschillen (zie 3.1.3.2.) begrijpen? .................................................................................50
3.1.5. Nood aan “empirische kinderrechten” .......................................................................................53
3.2. Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens ................................................................................53
3.2.1. Europees Verdrag voor de rechten van de Mens ..........................................................................53
3.2.2. Europees Hof voor de rechten van de Mens ................................................................................54
3.2.3. De impact van de case law van het EHRM op het jeugdrecht ........................................................55
3.3. Europese Unie en Belgische Grondwet ..............................................................................................57
3.3.1. EU directive 2016/800 ...............................................................................................................57
3.4. Oefeningen ......................................................................................................................................58
4. Wat is jeugd? ............................................................................................................................... 61
4.1. Illustratie van “jeugd” als constructie binnen SR-verantwoordelijkheid ...............................................61
4.2. Transitie volwassenheid → niet (louter) juridisch ...............................................................................62
4.3. Maatschappelijke situatie van de jeugd .............................................................................................64
4.3.1. Maatschappelijke situatie jeugd (verbonden vaten!) ....................................................................67
4.4. Jeugdbeleid? De regulering van het leven van jongeren .......................................................................69
4.4.1. Socialisering/opvoeding ............................................................................................................70
4.5. Dubbele beleidsstrategie .................................................................................................................71
4.5.1. Jeugdbeleid: dubbele strategie = “voor wat hoort wat” ................................................................71
4.6. Maatschappelijke indicatoren van kwetsbaarheid bij jongeren ............................................................74
4.6.1. PISA-resultaten van 2018 voor 15-jarigen in Vlaanderen, met focus op leesvaardigheid ................75
4.6.2. NEET-jongeren ..........................................................................................................................76
4.6.3. Maatschappelijke indicatoren (Brussel) .....................................................................................76
4.7. Maatschappelijke kwetsbaarheid, focus op het gezin als sociale structuur ..........................................77
4.8. Discussie jeugddelinquentie kan criminologisch niet los worden gezien van hoe (diverse) beleids- en
levensdomeinen jeugd ‘maken’ (structureel) ...............................................................................................79
4.8.1. Discussie .................................................................................................................................79
4.9. De jeugd van tegenwoordig? .............................................................................................................81
4.10. Jeugddelinquentie (in België) .........................................................................................................82
4.10.1. Hoe jeugddelinquentie als fenomeen wordt onderzocht en de beperkingen van
cijfers/statistieken ..................................................................................................................................83
4.10.2. De typische kenmerken van geregistreerde jeugddelinquentie (JC) in België..............................84
4.10.3. Kritieken op officiële statistieken – sociale constructie van jeugddelinquentie (JD) ....................85
4.10.4. Officiële statistieken inzake jeugdzaken (België) ......................................................................86
5. The usual suspects ...................................................................................................................... 88
5.1. Het afkomst (ethniciteit)-criminaliteitsdebat .....................................................................................88
5.2. Is dit een non-discussie? ..................................................................................................................89
2
, 5.3. Onderzoek naar “afkomst” en delinquentie .......................................................................................90
5.4. Racialisering, oververtegenwoordiging en het probleem van selectiviteit .............................................91
5.4.1. “the way race works in youth justice” .........................................................................................93
5.5. Impact en keten van de echtspleging (praktijk) inzake jeugdzaken .......................................................96
5.6. Praktijken van maatschappelijke reactie en hun impact .....................................................................97
5.6.1. Wat is de impact? .....................................................................................................................98
5.6.2. Impact: van contact → beslissing → uitvoering .............................................................................99
5.7. Jongeren en de politie..................................................................................................................... 100
5.7.1. Politionele “Stop & Search”-praktijken ..................................................................................... 101
5.7.2. Onderzoek politie – stop & search ............................................................................................ 103
5.7.3. Politie - stop & search ............................................................................................................. 104
5.7.4. Politie – stop & search ............................................................................................................. 105
6. De impact van het in contact komen met het Jeugdbeschermingsysteem? - Wat doet dat met een
jongere? .............................................................................................................................................. 107
6.1. Complexe vraag: wat is de “impact” van ervaringen van kinderen/jongeren? ..................................... 107
6.2. Impact en slachtofferschap van minderjarigen? ............................................................................... 108
6.3. Vormen van slachtofferschap ......................................................................................................... 109
6.4. Diverse (historische) vormen van (institutionele) victimisering .......................................................... 110
6.5. Institutioneel geweld ...................................................................................................................... 112
6.6. Wat is de impact van interventies & pedagogische praktijken? .......................................................... 113
6.6.1. Impact studies JB-interventies kritisch bekeken ........................................................................ 113
6.6.2. Kern van impactonderzoek ...................................................................................................... 115
6.7. Wat is (historische) bedoeling JB finaliteit? .................................................................................. 116
6.8. Op een Andere manier onderzoek doen naar impact ........................................................................ 118
6.8.1. Relevantie onderzoek doen naar impact ................................................................................... 118
6.8.2. Waarom is “voicing” belangrijk? .............................................................................................. 119
6.8.3. Waarom is impact/belevingsonderzoek moeilijk? ..................................................................... 120
6.8.4. Divers relevant onderzoek ....................................................................................................... 121
6.8.5. Onderzoeksaanbevelingen ...................................................................................................... 123
6.8.6. Het belang van een toekomstperspectief (S. Van Audenhove) .................................................... 124
6.9. Transitie volwassenheid = kwetsbaar .............................................................................................. 125
6.10. Jeugdbeschermingsinterventies versterken soms kwetsbaarheid .................................................. 126
7. MOF/jeugddelict ........................................................................................................................ 128
7.1. Het hervormingsdebat en de modellenstrijd .................................................................................... 128
7.1.1. Hervormingsdebat .................................................................................................................. 128
7.1.2. Modellenstrijd ........................................................................................................................ 128
7.1.3. Hervormingsdebat .................................................................................................................. 130
7.1.4. Hervormingsdebat (Onkelinx) 2006 .......................................................................................... 130
7.1.5. Hybride model specificiteit van het jeugdrecht ..................................................................... 131
7.1.6. Laatste (6de) staatshervorming (2014) ..................................................................................... 131
3
, 7.2. Het nieuwe Vlaamse jeugddelinquentiedecreet (2019) - Krachtlijnen van het Vlaamse
jeugddelinquentierecht (Memorie van Toelichting) ..................................................................................... 132
7.2.1. Verantwoordelijkheid als vertekpunt ........................................................................................ 132
7.2.2. Duidelijke, snelle, constructieve en herstelgerichte reacties ..................................................... 135
7.2.3. Evidence based ...................................................................................................................... 136
7.2.4. Gedifferentieerd aanbod van antwoorden ................................................................................ 137
7.2.5. Verschillende kaders (als reactie) ............................................................................................ 137
7.2.6. Scheiding MOF-VOS … in de GI’s ............................................................................................. 138
7.2.7. Subsidiariteit .......................................................................................................................... 140
7.2.8. Rechtswaarborgen & Kwaliteitseisen ....................................................................................... 141
7.3. Schema (federale) procedure (‘Vlaamse’ reacties op jeugddelinquentie) .......................................... 143
7.3.1. We gaan dieper in op het Openbaar Ministerie (zie jeugddelinquentiedecreet) .......................... 145
7.4. Oefeningen en vragen .................................................................................................................... 147
7.4.1. Jeugdrechter tijdens voorbereidende rechtspleging (arts. 18-27) ........................................... 149
7.4.2. Jeugdrechtbank ten gronde (arts. 18, 29-39) ............................................................................. 154
8. Beslissingspraktijk en verschijnen voor de rechter ...................................................................... 158
8.1. Aanmelding bij het parket ............................................................................................................... 158
8.1.1. Het (criminologische) belang van de kwalificatie als basis voor de “interventie” ......................... 158
8.1.2. waarom (vooral ouder) onderzoek naar rechtspraak en beslissingen in de jeugdrechtspleging
belangrijk is .......................................................................................................................................... 158
8.1.3. Parket beslissingspraktijk vandaag? ......................................................................................... 160
8.1.4. Algemene inzichten parket fase? ................................................................................................ 1
8.2. Beslissing tot vervolging = Verschijnen voor de jeugdrechter ................................................................ 2
8.2.1. Vragen bij specificiteit van rechtsplegingsituatie? ........................................................................ 2
8.2.2. Belang van onderzoek naar praktijk ............................................................................................. 3
8.3. De jeugdrechter en de jeugdrechtbank beslist .................................................................................... 9
8.3.1. JR en JRB beslissingspraktijk ....................................................................................................... 9
8.3.2. Algemene inzicht: Het accent van de maatschappelijke reactie MOF ligt in de voorlopige fase ....... 9
8.3.3. JR en JRB beslissingspraktijk POS ..............................................................................................10
8.4. Context van de beslissingspraktijk in MOF dossiers ...........................................................................11
8.4.1. Kern rol van sociale dienst bij de jeugdrechtbank ........................................................................11
8.4.2. Sociale dienst bij de jeugdrechtbank ..........................................................................................13
8.4.3. Zijn de maatregelen die jeugdrechters nemen wél adequaat? ......................................................15
8.4.4. De neiging om te snel naar een plaatsing in een GI te grijpen, ook wanneer dat niet altijd de beste
keuze is 16
8.4.5. Grote kloof is tussen wat een jeugdrechter beslist en wat er in de praktijk kan worden uitgevoerd .17
8.4.6. Bedenkingen bij de praktijk van beslissen ...................................................................................18
9. Praktijk maatschappelijke reactie MOF uitvoering van maatregelen ............................................... 19
9.1. Uitvoering van maatregelen ..............................................................................................................19
9.2. Van beslissing naar uitvoering...........................................................................................................20
9.3. Praktijk van uitvoering ......................................................................................................................21
9.3.1. Plaatsing in gemeenschapsinstelling .........................................................................................21
9.3.2. Alternatief & ambulant - Herstelgerichte Afhandelingen minderjarigen .........................................23
9.3.3. De uithandengeving: het achterpoortje van de jeugdbescherming................................................33
4
,10. Van POS (problematische opvoedingssituatie) naar VOS (verontrustende situatie): het
“jeugdhulprecht” in grote lijnen .............................................................................................................. 39
10.1. POS (problematische OPVOEDINGSSITUATIE) … later VOS .............................................................39
10.2. VOS: decreet Integrale Jeugdhulp: een “orthopedagogische handleiding”? ......................................39
10.3. Historische evolutie ......................................................................................................................40
10.3.1. evoluties op materieel vlak.....................................................................................................40
10.3.2. evoluties op procedureel/formeel vlak ....................................................................................42
10.4. Integrale jeugdhulp: naar een vraaggerichte hulpverlening? ............................................................45
10.4.1. Aanleiding Integrale jeugdhulp: kritieken op Bijzondere Jeugdbijstand ......................................45
10.4.2. Integraal! (zie ook art. 5: missie) .............................................................................................46
10.4.3. Principes IJ (art. 6) .................................................................................................................47
10.4.4. Doelstellingen IJ (zie ook art. 8)...............................................................................................47
10.5. Organisatie IJ ...............................................................................................................................48
10.5.1. Overzicht interventiegronden .................................................................................................49
10.5.2. Modulering jeugdhulp (arts. 11-16) .........................................................................................49
10.5.3. ITP: “toegangsticket” voor niet RTJ (arts. 17-29) .......................................................................50
10.5.4. Crisisjeugdhulpverlening (art. 44) ...........................................................................................51
10.5.5. Gemandateerde voorzieningen (arts. 32-43) ............................................................................51
10.5.6. Gerechtelijke jeugdhulpverlening ...........................................................................................52
10.6. Afsluitende bedenkingen ..............................................................................................................56
10.6.1. Integrale JH “in actie”? ..........................................................................................................56
10.6.2. Hulpverlening in het BXL Hoofdstedelijk Gewest .....................................................................56
11. Uitvoering VOS maatregelen en de crisis in de jeugdhulpverlening ................................................. 59
11.1. Hoe spelen structurele ongelijkheden een rol in JB-JH praktijken? ...................................................59
11.2. Het belang van historisch begrijpen van het “probleem” kind als grond van interventie .....................61
11.3. Een containerbegrip als (juridische) interventiegrond......................................................................63
11.4. Het complexe vraagstuk van de (toenemende) instroom (VOS) jongeren in jeugdhulpverlening .........63
11.4.1. De 5 dimensies van het vraagstuk ...........................................................................................65
11.5. De (historische) schakel tussen vrijwillige HV en gerechtelijke/dwang HV - Wat betekent dit voor en in
de praktijk van de HV? ................................................................................................................................71
11.6. VOS gesloten plaatsen in veilig verblijf? ........................................................................................71
11.7. De schakel: VOS → MANO → dwang .............................................................................................72
11.7.1. VOS geeft MANO ...................................................................................................................73
11.7.2. “Wat is VOS ↔ risicodenken” .................................................................................................74
11.7.3. Het belang van de rol van hulpverleners (!) ..............................................................................75
11.7.4. Het belang van de hulpverleners ............................................................................................77
11.7.5. Belang van hulpverleners en het probleem van personeel JHV ..................................................79
12. Jeugdprocesrecht/maatregelen tav ouders ................................................................................... 82
12.1. Jeugdprocesrecht/Gerechtelijk recht (JBW 1965/ 1994-2006) ..........................................................82
12.1.1. 1. “Protectionele procedures” voor JRB zijn federale bevoegdheid (!?) ......................................82
12.1.2. 2. “Protectionele procedures” zijn “strafrechtelijk geaard” ......................................................83
12.1.3. 3. Maar toch is het een “sui generis” procedure, zowel bij MOF … (JBW 1965/1994/2006) .........84
5
, 12.1.4. 4. Gespecialiseerde actoren (voorafgaande titel, 2°, JEUGDWET 1965) .....................................87
12.1.5. 5. Gezinsplaats bepaalt de territoriale bevoegdheid (art. 44 Jeugdwet) .....................................87
12.1.6. 6. OM heeft vorderingsmonopolie ...........................................................................................88
12.1.7. 7. Elke minderjarige wordt afzonderlijk en in persoon berecht (art. 56, lid 2 JBW) .......................88
12.1.8. 8. proceswaarborgen .............................................................................................................90
12.1.9. 9. Herziening (art. 60 JBW) ......................................................................................................93
12.1.10. 10. Verbod op publicatie & verspreiding (art. 433bis SWB) .......................................................94
12.2. Maatregelen t.a.v. ouders (federale materie) ..................................................................................94
12.2.1. Historisch perspectief ...........................................................................................................94
12.2.2. Ontzetting uit ouderlijk gezag & toezicht op gezinsbijslag - Federale bevoegdheid .....................95
6
, 1. HISTORISCHE INLEIDING
1.1. EEN APART JEUGDRECHT, WAAROM?
Vandaag hebben we een eigen, aparte afhandeling in de rechtbank voor jongeren.
Jeugd is dan ook een aparte maatschappelijke categorie in de samenleving, ze zijn ‘anders’ dan andere
burgers → ze hebben bepaalde rechten niet, kunnen geen contracten afsluiten, kunnen niet gaan
stemmen, worden apart gezet, kunnen niet worden ‘gestraft’, …
DUS ook criminologisch gezien worden ze anders beschouwd, ze worden gezien als the other.
We zien een shift: we willen afstappen van de apartstelling van jongeren, vanaf 14 jaar. Dit gebeurt door
voorvallen waar jongeren betrokken zijn als dader of slachtoffer.
1.2. DE GEBOORTE VAN DE KINDERBESCHERMING
Wat ligt er aan de basis van de kinderbescherming? Aanloop van de Wet op de Kinderbescherming van
1912 is een fenomeen van de 19e eeuw.
Vooraf stellen we ons enkele vragen: Wie is de jeugddelinquent? Hoe herken je die? Welke aanpak is
nodig?
1.2.1. FUNDAMENTELE MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN VOOR WET 1912 =
CONTEXT (19 E EEUW)
Opkomst kapitalisme
- Industrialisering → Proletarisering (arbeidersklasse - loonarbeid)
o Door de industriële revolutie gingen steeds meer mensen werken in fabrieken tegen loon.
Dat leidde tot de vorming van een nieuwe sociale klasse:
het proletariaat (arbeidersklasse).
- Opkomst burgerij (cf. geen aristocratie!!)
o De burgerij (middenklasse, ondernemers, handelaars) werd belangrijker. Zij bezitten de
onder andere de machines en betalen de arbeiders om die machines te besturen en
zaken te maken.
- Demografische groei
o Door het kapitalisme groeide de welvaart, er kwam een economiosche groei
▪ Dat zorgde er dan voor dat de bevolking sterk groeide, wat voor meer arbeiders
maar ook meer armoede zorgde.
- Kolonialisme (!)
o Europese landen breidden hun macht uit door koloniën, wat grondstoffen en nieuwe
markten opleverde.
7
,1. “Keerzijde” van het kapitalisme
- Armoede en kinderarbeid → “paupers” (onder de armoedegrens)
o Ondanks economische groei leefden veel arbeiders in armoede en was er kinderaebeid.
Gerzinnen waren afhankelijk van het loon, maar als dat wegvalt voor bv. ziekte (door
slechte werkomstandigheden) dan ontstaat er armoede. Zij werden
vaak paupers genoemd (zéér arme mensen).
- Classes laborieuses = classes dangereuse
o De arbeidersklasse werd door de elite gezien als een gevaarlijke klasse, omdat ze
mogelijk in opstand konden komen. → Het begin van de criminalisering van een bepaalde
bevolkingsgroep/klasse
19e eeuw, begin moderniteit
- Welk “kindbeeld” voor welke tijd?
o Ideeën over kinderen veranderden: moesten ze gezien worden als kleine volwassenen die
konden werken, of als kwetsbare wezens die beschermd moesten worden?
o Ze zagen kinderen als belangrijke figuren, als een belangrijk onderdeel van het gezin.
Door de grote kindersterfte ging men invensteren in kinderen (onderwijs, opvoeding, …)
→ ze worden voorbereid om de elite te zijn van de volgende generatie
- Filantropische bewegingen = Child-save movement
o Er ontstonden bewegingen van rijke burgers en hervormers die zich inzetten om kinderen
te beschermen tegen uitbuiting (bv. schoolplicht, beperking kinderarbeid).
Politieke en sociale bewegingen: vakbonden, politieke partijen
- Door ongelijkheid ontstonden vakbonden (om voor betere arbeidsomstandigheden te strijden)
en politieke partijen (om politieke invloed te krijgen, bv. socialisten, liberalen, later ook
christendemocraten).
o Politieke partijen werden belangrijk want zij stemmen wetten en zetten het belang van
kinderen op de politieke agenda.
8
, 1.3. DE “ONTDEKKING” VAN JEUGDCRIMINALITEIT ALS EEN SPECIFIEK PROBLEEM
Van “ontdekking vh probleem jeugdcriminaliteit” naar de maatschappelijke “juridische apartstelling”
1.3.1. 4 SPECIFIEKE ONTWIKKELINGEN (19 E EEUWSE) VOORAF DE APARTSTELLING VA,
MINDERJARIGE DADERS
1. Ontdekking van het probleem” jeugdcriminaliteit
o Dit werd onderbouwd met statistieken, die lieten zien dat kinderen relatief vaak crimineel
gedrag vertoonden.
▪ Gevolg 1: Er kwam een “verzachting” van het strafklimaat: men vond dat jongeren
niet hetzelfde behandeld mochten worden als volwassenen.
▪ Gevolg 2: Hervorming van het penitentiair systeem
• Scheiden van mannen en vrouwen
• Scheiden van volwassenen en minderjarigen
o Aparte jeugdgevangenis, aparte secties in de gevangenissen die
er toen bestonden
▪ Bv. vroeger de gevangenis van Hemisksem, waar een
sectie was voor minderjarigen
2. Sociale enquêtes (pre-sociologisch) - ontdekken van oorzaken
o Sociale enquêtes zijn geschriften van ingtellectuelen/filantropen die boeken schrijven
over de mij. problemen in de samenleving. Voorlopers van de sociologische analyses
o Er werd onderzoek gedaan naar de sociale oorzaken van criminaliteit.
▪ Idee: de criminele klasse = werkende klasse = gevaarlijke klasse → armoede en
slechte leefomstandigheden zorgden voor criminaliteit.
▪ Men zag de sociale omgeving (sociaal gevaarlijk milieu) als oorzaak. Sociale
enquêtes gaven hier inzicht in.
3. Van straffen naar heropvoeden
o Men begon te beseffen dat jongeren niet alleen gestraft moesten worden, maar ook en
vooral werden heropgevoed.
o Recidivisten werden gezien als homo criminalis (aangeboren crimineel) → leidde tot
discussies in strafrecht en idee van sociaal verweer (bescherming samenleving).
o De rechter die de straf al dan niet oplegd moet uitmaken of de jongere het oordeel des
onderscheid beschikt
▪ De consequenties van je daden inschatten. Kan je goed v.s. uitmaken
• Bezitten ze het oordeel, des onderscheids NIET → niet strarechtelijk
verantwoordelijk en worden ze niet gestraft, maar soms moest je wel naar
een heropvoedingsschool gaan MAAR die school bestond niet
• Bezitten ze het oordeel, des onderscheids WEL → zorgde dit voor een
onderschijd in strafduur: volwassenen kregen vaak vaste straffen,
jongeren een meer aangepaste, mindere en lichtere straf
9
