Forensische psychiatrie
Schizofrenie-spectrum en andere psychotische stoornissen
HISTORISCH OVERZICHT
1. Aspecifieke bewaring: Pest- en Dolhuizen
Doel = maatschappij beschermen
i. 1539: “tot Eeuwige dagen in gevangenis geketent ende versekert te worden”
1. Pest en dolheid samen opgesloten uit de maatschappij
ii. 1593: wedde: 3 ponden en 20 schellingen “om miserabele crancksinnische” personen
onderdak te geven (+ per week 30 schellingen per patiënt)
2. Specifieke bewaring: Asylum”
• Doel = maatschappij beschermen
• Eerste instelling: “Bedlam” (St Bethlem’s Hospital London)
• Eerste asielen
• aanvankelijk: straf voor “immoraliteit”
• later (1700): term “patients”;
• organisatie (1734): curable(geneesbaar)/incurable(ongeneesbaar)
“In the 18th century people used to go there to see the lunatics. For a penny one could peer into
their cells, view the freaks of the "show of Bethlehem" and laugh at their antics, generally of a sexual
nature or violent fights. Entry was free on the first Tuesday of the month. Visitors were permitted to
bring long sticks with which to poke and enrage the inmates. In 1814 there were 96,000 such visits.
- Kon je bezoeken, de show of betlegem: shows en seksueel geweld en je mocht met stok als
bezoker hen irriteren zodat ze kwaad werden precies alsof het een dierentuin was
o Werden in dwangbuizen vastgehouden
- Schizofrenie symptonen vanaf 18 jaar; burgemeester kon colloceren dus laten opnemen en
observeren en er was geen behandeling dus bleef je daar van je 18 tot je overleed, er werd
wel voor je gezorgd
Gestichten van ospies: guillain ziekenhuid aan rand gent
- Verblijf mensen ernstige psychiatrische ziekte, toen 10.000 mensen
Behandeling
- Draaistoel: men dacht dat mens verkeerd opgedraaid was
- Artificial hibernation: overwintering tot 1950/60 gebruit in pychiatrische ziekenhuizen,
mensen in bad gestoken en wvastgemaakt en op uiteinde was een gat waar men ijs in liet
vallen voor vermindering temperatuur lichaams => bruine beer die gevaarlijk is is in winter
niet gevaarlijk want dan slaapt die dus agressie kan je behandelen door iemand af te koelen
3. Psychosenzorg
,Residentieel verblijf: mannen gescheiden vrouwe
- “aangeleerde afhankelijkheid”: afhankelijk vh systeem want er werd voor je gezorgd dus je
gezonde capaciteiten verdwenen, werd als goed gezien niet als uitschot
- verlies aan gezonde mentale capaciteiten en coping skills
- Therapieën: oa koude baden, ergotherapie, bewegingstherapie: “bezig zijn
Belangrijke rol voor Dr Guislain
4. Electro-Convulsie-Therapie
Stuipaanval zag men als betering: hierna was men minder psychotisch zag men
• 1926: “insult (spieren tegelijk aanspannen) iis belangrijk”
• Zo heftig dat zowel botten graakten
• 1937: Cerletti (toestel)
• Sinds 1940: “curariseren” (spierverslapping): nu in operatiekwartier met
voorzorgmaatregelen daar niet
• Beroemde ECT patiënten:
• Ernest Heminghway
• Vladimir Horowitz (pianist)
• Lou Reed
• Nog steeds: belangrijke behandeling (ook voor andere aandoeningen: zie verder in cursus)
• Eerste ‘oplssing’ tegen wanen
5. Lobotomie
- Schedelboring: mes naarbinnen brengen en heen en terug bewegen zodat verbindingen(vd
grijze gebieden) kapot gemaakt werden in de frontale cortex
o Men werd er rustig van alhoewel gedrag onvoorspelbaar was
• Egas Moniz, Portugees neurochirurg
• Heeft Nobelprijs geneeskunde gewonnen (1941): doodgeschoten behandelde
patiënten
• Gebruikte specifiek leukotoom via boorgat
• Effectief, maar bijwerkingen...
• In rug geschoten door één van zijn gelobotomiseerde patiënten
Ice-pick lobotomy
• Freeman, uitvinder van de “snelle lobotomie” (1945)
• Gebruikte een “Ice Pick” in plaats van een leukotoom
• Onder lokale anesthesie ingebracht met een hamer:
• Boven de oogbol waar een dun bot is, dacht met ice pick daar te prikken
waardoor je direct in hersene zat en heen en weer wiste
• 12/14 in voormiddag behandelen maar veel gezonde functies verdwenen, je
leefde beetje als plant maar je werd rustiger
• “this perforates skin, subcutaneous tissue, bone and meninges in a single plunge”
• Gebruikt to jaren 60
I. SYMPTOMEN
didactische opmerking:
- term “psychotische symptomen” versus “psychotische stoornissen”
- psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen maar
kunnen ook voorkomen bij stemmingsstoornissen, middelenmisbruik,
persoonlijkheidsstoornissen, dementie,...
, - de meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie (hier
verder besproken)
- symptoon is kenmerk van iets bv. wij kunnen op bepaalde momenten ook psychotisch zijn
maar daardoor zijn we nog niet psychotisch$
- symptoon kenmerk stoornis bv. symptoon waan onderdeel stoornis schizofrenie
Symptoomdomeinen
• Afwijkingen in een of meer van de volgende vijf symptoomdomeinen:
1. Wanen
2. Hallucinaties “ Positieve symptomen”
3. Gedesorganiseerde denken
4. Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
5. Negatieve symptomen
Begrip: Positieve Symptomen
= symptomen die iemand anders niet heeft die normaal functioneert: “ze zijn erbij gekomen”
• vb. Wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken
• Normaal gedrag + …. POSITIEVE SYMPTOMEN (positief niet omdat het goed is, leken
verstaan dit niet)
• Biochemie: Teveel dopamine mesolimbisch (= diep hersengebied)
Kunnne tekenen
Cirkel is frontale
1. Wanen
, Definitie: ondershcieden HALLUCINATIES
• Omschrijving:
• Waan is een (inhoudelijke) denkstoornis bv. Je denkt dat onschuldige mensen
spionen zijn
• Wanen zijn vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in
tegenspraak zijn
• Kenmerken:
• Niet passend binnen cultuur of religie
• Vb. Voodoo
• Bv. Denken dat hostie echt lichaam van jezus is is geen waan
• Klinische opmerking:
• Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen
Frequent voorkomende wanen
Achtervolgingswanen = Iemand heeft de overtuiging dat hem of haar kwaad zal worden berokkend,
dat hij of zij zal worden aangevallen, door een persoon, organisatie of andere groep mensen
• Meest voorkomende waan
• Wordt als zeer bedreigend ervaren
• Vb. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is van een geheime dienst en hem
iets wil aandoen
Betrekkingswanen = Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit
de omgeving enzovoort aan de betrokkene zelf gericht zijn
• Vb. Film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
• Bekend persoon zegt iets en jij denkt dat het voor jou specifiek is terwijl het op tv
komt en voor ied is
Minder frequent voorkomende wanen
Grootheidswanen = Iemand heeft de overtuiging dat hij of zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of
roem bezit
- Vb. Film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet bewaken
Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault) = Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand
anders verliefd is op hem of haar
Beïnvloedingswanen: vb. Gedachteninbreng, …denken dat andere gedachten of beelde uitzend om
jou iets te laten geloven bv. in rechtbank
- zie: Het geheim van de hersenchip
2. Hallucinaties
Definitie
Definitie:
• Hallucinatie is een stoornis van de waarneming: ze zien/horen dit echt heel helder
• Je ziet ook activiteit hersendelen die te maken hebben met geluiden horen dus
biochemische verstoring is wel aanwezig
• Is moeilijk te negeren, wij kunnen moeilijk stemmen ook negeren dus zij ook
• hallucinaties zijn zintuiglijke ervaringen die plaatsvinden zonder dat er een externe stimulus is
Kenmerken:
Schizofrenie-spectrum en andere psychotische stoornissen
HISTORISCH OVERZICHT
1. Aspecifieke bewaring: Pest- en Dolhuizen
Doel = maatschappij beschermen
i. 1539: “tot Eeuwige dagen in gevangenis geketent ende versekert te worden”
1. Pest en dolheid samen opgesloten uit de maatschappij
ii. 1593: wedde: 3 ponden en 20 schellingen “om miserabele crancksinnische” personen
onderdak te geven (+ per week 30 schellingen per patiënt)
2. Specifieke bewaring: Asylum”
• Doel = maatschappij beschermen
• Eerste instelling: “Bedlam” (St Bethlem’s Hospital London)
• Eerste asielen
• aanvankelijk: straf voor “immoraliteit”
• later (1700): term “patients”;
• organisatie (1734): curable(geneesbaar)/incurable(ongeneesbaar)
“In the 18th century people used to go there to see the lunatics. For a penny one could peer into
their cells, view the freaks of the "show of Bethlehem" and laugh at their antics, generally of a sexual
nature or violent fights. Entry was free on the first Tuesday of the month. Visitors were permitted to
bring long sticks with which to poke and enrage the inmates. In 1814 there were 96,000 such visits.
- Kon je bezoeken, de show of betlegem: shows en seksueel geweld en je mocht met stok als
bezoker hen irriteren zodat ze kwaad werden precies alsof het een dierentuin was
o Werden in dwangbuizen vastgehouden
- Schizofrenie symptonen vanaf 18 jaar; burgemeester kon colloceren dus laten opnemen en
observeren en er was geen behandeling dus bleef je daar van je 18 tot je overleed, er werd
wel voor je gezorgd
Gestichten van ospies: guillain ziekenhuid aan rand gent
- Verblijf mensen ernstige psychiatrische ziekte, toen 10.000 mensen
Behandeling
- Draaistoel: men dacht dat mens verkeerd opgedraaid was
- Artificial hibernation: overwintering tot 1950/60 gebruit in pychiatrische ziekenhuizen,
mensen in bad gestoken en wvastgemaakt en op uiteinde was een gat waar men ijs in liet
vallen voor vermindering temperatuur lichaams => bruine beer die gevaarlijk is is in winter
niet gevaarlijk want dan slaapt die dus agressie kan je behandelen door iemand af te koelen
3. Psychosenzorg
,Residentieel verblijf: mannen gescheiden vrouwe
- “aangeleerde afhankelijkheid”: afhankelijk vh systeem want er werd voor je gezorgd dus je
gezonde capaciteiten verdwenen, werd als goed gezien niet als uitschot
- verlies aan gezonde mentale capaciteiten en coping skills
- Therapieën: oa koude baden, ergotherapie, bewegingstherapie: “bezig zijn
Belangrijke rol voor Dr Guislain
4. Electro-Convulsie-Therapie
Stuipaanval zag men als betering: hierna was men minder psychotisch zag men
• 1926: “insult (spieren tegelijk aanspannen) iis belangrijk”
• Zo heftig dat zowel botten graakten
• 1937: Cerletti (toestel)
• Sinds 1940: “curariseren” (spierverslapping): nu in operatiekwartier met
voorzorgmaatregelen daar niet
• Beroemde ECT patiënten:
• Ernest Heminghway
• Vladimir Horowitz (pianist)
• Lou Reed
• Nog steeds: belangrijke behandeling (ook voor andere aandoeningen: zie verder in cursus)
• Eerste ‘oplssing’ tegen wanen
5. Lobotomie
- Schedelboring: mes naarbinnen brengen en heen en terug bewegen zodat verbindingen(vd
grijze gebieden) kapot gemaakt werden in de frontale cortex
o Men werd er rustig van alhoewel gedrag onvoorspelbaar was
• Egas Moniz, Portugees neurochirurg
• Heeft Nobelprijs geneeskunde gewonnen (1941): doodgeschoten behandelde
patiënten
• Gebruikte specifiek leukotoom via boorgat
• Effectief, maar bijwerkingen...
• In rug geschoten door één van zijn gelobotomiseerde patiënten
Ice-pick lobotomy
• Freeman, uitvinder van de “snelle lobotomie” (1945)
• Gebruikte een “Ice Pick” in plaats van een leukotoom
• Onder lokale anesthesie ingebracht met een hamer:
• Boven de oogbol waar een dun bot is, dacht met ice pick daar te prikken
waardoor je direct in hersene zat en heen en weer wiste
• 12/14 in voormiddag behandelen maar veel gezonde functies verdwenen, je
leefde beetje als plant maar je werd rustiger
• “this perforates skin, subcutaneous tissue, bone and meninges in a single plunge”
• Gebruikt to jaren 60
I. SYMPTOMEN
didactische opmerking:
- term “psychotische symptomen” versus “psychotische stoornissen”
- psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen maar
kunnen ook voorkomen bij stemmingsstoornissen, middelenmisbruik,
persoonlijkheidsstoornissen, dementie,...
, - de meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie (hier
verder besproken)
- symptoon is kenmerk van iets bv. wij kunnen op bepaalde momenten ook psychotisch zijn
maar daardoor zijn we nog niet psychotisch$
- symptoon kenmerk stoornis bv. symptoon waan onderdeel stoornis schizofrenie
Symptoomdomeinen
• Afwijkingen in een of meer van de volgende vijf symptoomdomeinen:
1. Wanen
2. Hallucinaties “ Positieve symptomen”
3. Gedesorganiseerde denken
4. Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
5. Negatieve symptomen
Begrip: Positieve Symptomen
= symptomen die iemand anders niet heeft die normaal functioneert: “ze zijn erbij gekomen”
• vb. Wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken
• Normaal gedrag + …. POSITIEVE SYMPTOMEN (positief niet omdat het goed is, leken
verstaan dit niet)
• Biochemie: Teveel dopamine mesolimbisch (= diep hersengebied)
Kunnne tekenen
Cirkel is frontale
1. Wanen
, Definitie: ondershcieden HALLUCINATIES
• Omschrijving:
• Waan is een (inhoudelijke) denkstoornis bv. Je denkt dat onschuldige mensen
spionen zijn
• Wanen zijn vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in
tegenspraak zijn
• Kenmerken:
• Niet passend binnen cultuur of religie
• Vb. Voodoo
• Bv. Denken dat hostie echt lichaam van jezus is is geen waan
• Klinische opmerking:
• Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen
Frequent voorkomende wanen
Achtervolgingswanen = Iemand heeft de overtuiging dat hem of haar kwaad zal worden berokkend,
dat hij of zij zal worden aangevallen, door een persoon, organisatie of andere groep mensen
• Meest voorkomende waan
• Wordt als zeer bedreigend ervaren
• Vb. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is van een geheime dienst en hem
iets wil aandoen
Betrekkingswanen = Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit
de omgeving enzovoort aan de betrokkene zelf gericht zijn
• Vb. Film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
• Bekend persoon zegt iets en jij denkt dat het voor jou specifiek is terwijl het op tv
komt en voor ied is
Minder frequent voorkomende wanen
Grootheidswanen = Iemand heeft de overtuiging dat hij of zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of
roem bezit
- Vb. Film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet bewaken
Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault) = Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand
anders verliefd is op hem of haar
Beïnvloedingswanen: vb. Gedachteninbreng, …denken dat andere gedachten of beelde uitzend om
jou iets te laten geloven bv. in rechtbank
- zie: Het geheim van de hersenchip
2. Hallucinaties
Definitie
Definitie:
• Hallucinatie is een stoornis van de waarneming: ze zien/horen dit echt heel helder
• Je ziet ook activiteit hersendelen die te maken hebben met geluiden horen dus
biochemische verstoring is wel aanwezig
• Is moeilijk te negeren, wij kunnen moeilijk stemmen ook negeren dus zij ook
• hallucinaties zijn zintuiglijke ervaringen die plaatsvinden zonder dat er een externe stimulus is
Kenmerken:
