BEGRIPPENLIJST RECHT
DEEL 1: INLEIDING RECHT EN DE BEVOEGDHEDEN VAN DE RECHTBANKEN
Recht Het recht omvat een geheel van gedragsregels en
normen. Deze gedragsregels en normen hebben tot
doel het maatschappelijk leven te ordenen. De
regels worden opgelegd door de bevoegde overheid
en bekrachtigd door de samenleving. De regels zijn
afdwingbaar.
Objectieve recht Het recht zoals het op een bepaald moment op een
bepaalde plaats van toepassing is, abstractie
gemaakt van de betrokken persoon of situatie.
Subjectieve recht Het toegepast recht, mijn recht, het recht waarop ik,
betrokken persoon of subject, kan aanspraak maken.
Het veronderstelt een bevoegdheid, een macht zo
men wil, verleend door het objectief recht.
Subjectieve rechten: politieke rechten Rechten die de burger heeft ten aanzien van de
overheid en die hij tegenover de overheid kan
uitoefenen en opeisen.
Subjectieve rechten: burgerlijke rechten Rechten die de burger tegenover zijn medeburgers
kan uitoefenen
Extra-patrimoniale rechten: Het recht op het eigen lichaam, ook tot na de dood,
persoonlijkheidsrechten het recht op privacy,…
Extra-patrimoniale rechten: familierechten De rechten die voortvloeien uit het huwelijk, de
afstamming, het ouderschap of de voogdij
Patrimoniale rechten: zakelijke rechten Deze rechten kennen een heerschappij toe over een
goed.
Patrimoniale rechten: vorderingsrechten Deze rechten verlenen de bevoegdheid om van
iemand anders de uitvoering van een of meer
verbintenissen te eisen.
Patrimoniale rechten: intellectuele rechten Deze rechten verlenen een exclusieve heerschappij
over een intellectuele creatie.
Publiekrecht Het nationaal publiekrecht omvat de regels over de
bevoegdheid en de samenstelling van de
overheidsorganen en de regels over de verhouding
tussen burger en overheid. De overheid heeft daarbij
een bevoorrechte positie.
Publiekrecht: staatsrecht of grondwettelijk recht Alles wat in de grondwet geregeld wordt. Het regelt
de inrichting van de staat m.a.w. de basisstructuur
van de politieke en de gerechtelijke instellingen.
Publiekrecht: administratief recht Bepaalt de werking van overheidsinstanties, de
manier waarop burgers zich tot de overheid kan
richten. Regelt de werking van de uitvoerende
macht.
,Publiekrecht: strafrecht Bepaalt welke gedragingen strafbaar zijn en welke
straffen daarop van toepassing zijn.
Publiekrecht: strafprocesrecht Bepaalt de inrichting en de bevoegdheid van de
strafrechtscolleges en de procedure in strafzaken.
Publiekrecht: fiscaal recht Bepaalt hoe overheidsinkomsten worden gevormd
en geïnd.
Privaatrecht Regelt in de eerste plaats verhouding tussen de
burgers onderling door hun subjectieve rechten vast
te leggen. Het bepaalt: welke subjectieve rechten de
burgers toekomen of welke ze kunnen verwerven &
hoe zij de subjectieve rechten kunnen verwerven &
hoe en bij welke instellingen zij hun subjectieve
rechten kunnen laten gelden wanneer die door
medeburgers niet worden gerespecteerd.
Regels m.b.t. meest elementaire verhoudingen
Privaat recht: burgerlijk recht
tussen burgers bv. personen en familierecht,
verbintenissenrecht (overeenkomsten),
aansprakelijkheidsrecht, contractuele en
buitencontractueel recht, vermogensrecht,…
Privaat recht: handelsrecht Regels inzake het statuut van handelaars en de
commerciële activiteiten.
Privaat recht: vennootschapsrecht Regels van toepassing op vennootschappen.
Privaat recht: sociaal recht Omvat arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht.
Privaat recht: gerechtelijk privaatrecht Regelt de organisatie en bevoegdheid van de
privaatrechtelijke rechtscolleges (bv. Vredegerecht)
en het verloop van privaatrechtelijke processen.
Materieel recht ‘het regelende recht’
Regels die rechten toekennen en plichten opleggen
De regels die de maatschappij (inhoudelijk) ordenen
Bv. Strafrecht, familierecht
Formeel recht Rechtshandhaving en procesrecht
Geeft aan hoe de naleving van het materiele recht
verzekerd kan worden oftewel de regels die bepalen
hoe iemand zijn rechten kan afdwingen
Ondersteunende functie
Bv. Strafprocesrecht: vaststellen misdrijven
Nationaal recht Recht dat enkel binnen de grenzen van een staat
geldt
Bevat alle rechtsregels die uitgevaardigd worden
door een bevoegde politieke instelling (bv: het
Belgische federale parlement) en die van toepassing
zijn binnen het Belgische grondgebied.
, Internationaalrecht = grensoverschrijdend recht
Omvat alle rechtsregels die uitgevaardigd worden
door een supranationale politieke instelling
Omvat alle verdragen afgesloten tussen België en
een of meer staten
Omvat alle rechtsregels die bepalen welke nationaal
recht van toepassing
Wetgeving Het geheel van wetten.
Wet Norm opgelegd door de daartoe bevoegde
overheden.
Hoe ontstaan wetten? België is een grondwettelijke monarchie
België is een rechtsstaat – Scheiding der machten
België is een representatieve en parlementaire
democratie
België is een federale staat
Wetgevende macht Bevoegdheid:
- Maken van wetten
- Controleren van de uitvoerende macht
Instelling:
- Federale parlement
(kamer van volksvertegenwoordigers en de senaat)
en de koning
Uitvoerende macht Bevoegdheid:
- Leiden van het land
- Uitvoeren van de wetten
Instelling:
- De koning en de regering (ministers)
Rechterlijke macht Bevoegdheid:
- Uitspraak doen over geschillen
Instelling:
-Hoven en rechtbanken
De grondwet Rechten en plichten bv artikel 1: België is een
federale staat met gemeenschappen en gewesten,
bv. artikel 10 alle Belgen zijn gelijk aan elkaar.
De wet Geschreven regel aangenomen door federaal niveau
Het koninklijk besluit (K.B.) Via het burgerlijk wetboek bv. artikel 203 BIS
bijzondere kosten van kinderen.
Het ministerieel besluit (M.B.) Norm dat uitgaat van een individuele minister voor
detailwerken bv. dringende maatregelen over
corona.
Verdrag/conventie/pact/internationaal akkoord Een overeenkomst tussen twee of meer staten.
Primair Europees recht Verdragen tussen de lidstaten.
Secundair Europees recht De Unie heeft ook een eigen wetgevende
DEEL 1: INLEIDING RECHT EN DE BEVOEGDHEDEN VAN DE RECHTBANKEN
Recht Het recht omvat een geheel van gedragsregels en
normen. Deze gedragsregels en normen hebben tot
doel het maatschappelijk leven te ordenen. De
regels worden opgelegd door de bevoegde overheid
en bekrachtigd door de samenleving. De regels zijn
afdwingbaar.
Objectieve recht Het recht zoals het op een bepaald moment op een
bepaalde plaats van toepassing is, abstractie
gemaakt van de betrokken persoon of situatie.
Subjectieve recht Het toegepast recht, mijn recht, het recht waarop ik,
betrokken persoon of subject, kan aanspraak maken.
Het veronderstelt een bevoegdheid, een macht zo
men wil, verleend door het objectief recht.
Subjectieve rechten: politieke rechten Rechten die de burger heeft ten aanzien van de
overheid en die hij tegenover de overheid kan
uitoefenen en opeisen.
Subjectieve rechten: burgerlijke rechten Rechten die de burger tegenover zijn medeburgers
kan uitoefenen
Extra-patrimoniale rechten: Het recht op het eigen lichaam, ook tot na de dood,
persoonlijkheidsrechten het recht op privacy,…
Extra-patrimoniale rechten: familierechten De rechten die voortvloeien uit het huwelijk, de
afstamming, het ouderschap of de voogdij
Patrimoniale rechten: zakelijke rechten Deze rechten kennen een heerschappij toe over een
goed.
Patrimoniale rechten: vorderingsrechten Deze rechten verlenen de bevoegdheid om van
iemand anders de uitvoering van een of meer
verbintenissen te eisen.
Patrimoniale rechten: intellectuele rechten Deze rechten verlenen een exclusieve heerschappij
over een intellectuele creatie.
Publiekrecht Het nationaal publiekrecht omvat de regels over de
bevoegdheid en de samenstelling van de
overheidsorganen en de regels over de verhouding
tussen burger en overheid. De overheid heeft daarbij
een bevoorrechte positie.
Publiekrecht: staatsrecht of grondwettelijk recht Alles wat in de grondwet geregeld wordt. Het regelt
de inrichting van de staat m.a.w. de basisstructuur
van de politieke en de gerechtelijke instellingen.
Publiekrecht: administratief recht Bepaalt de werking van overheidsinstanties, de
manier waarop burgers zich tot de overheid kan
richten. Regelt de werking van de uitvoerende
macht.
,Publiekrecht: strafrecht Bepaalt welke gedragingen strafbaar zijn en welke
straffen daarop van toepassing zijn.
Publiekrecht: strafprocesrecht Bepaalt de inrichting en de bevoegdheid van de
strafrechtscolleges en de procedure in strafzaken.
Publiekrecht: fiscaal recht Bepaalt hoe overheidsinkomsten worden gevormd
en geïnd.
Privaatrecht Regelt in de eerste plaats verhouding tussen de
burgers onderling door hun subjectieve rechten vast
te leggen. Het bepaalt: welke subjectieve rechten de
burgers toekomen of welke ze kunnen verwerven &
hoe zij de subjectieve rechten kunnen verwerven &
hoe en bij welke instellingen zij hun subjectieve
rechten kunnen laten gelden wanneer die door
medeburgers niet worden gerespecteerd.
Regels m.b.t. meest elementaire verhoudingen
Privaat recht: burgerlijk recht
tussen burgers bv. personen en familierecht,
verbintenissenrecht (overeenkomsten),
aansprakelijkheidsrecht, contractuele en
buitencontractueel recht, vermogensrecht,…
Privaat recht: handelsrecht Regels inzake het statuut van handelaars en de
commerciële activiteiten.
Privaat recht: vennootschapsrecht Regels van toepassing op vennootschappen.
Privaat recht: sociaal recht Omvat arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht.
Privaat recht: gerechtelijk privaatrecht Regelt de organisatie en bevoegdheid van de
privaatrechtelijke rechtscolleges (bv. Vredegerecht)
en het verloop van privaatrechtelijke processen.
Materieel recht ‘het regelende recht’
Regels die rechten toekennen en plichten opleggen
De regels die de maatschappij (inhoudelijk) ordenen
Bv. Strafrecht, familierecht
Formeel recht Rechtshandhaving en procesrecht
Geeft aan hoe de naleving van het materiele recht
verzekerd kan worden oftewel de regels die bepalen
hoe iemand zijn rechten kan afdwingen
Ondersteunende functie
Bv. Strafprocesrecht: vaststellen misdrijven
Nationaal recht Recht dat enkel binnen de grenzen van een staat
geldt
Bevat alle rechtsregels die uitgevaardigd worden
door een bevoegde politieke instelling (bv: het
Belgische federale parlement) en die van toepassing
zijn binnen het Belgische grondgebied.
, Internationaalrecht = grensoverschrijdend recht
Omvat alle rechtsregels die uitgevaardigd worden
door een supranationale politieke instelling
Omvat alle verdragen afgesloten tussen België en
een of meer staten
Omvat alle rechtsregels die bepalen welke nationaal
recht van toepassing
Wetgeving Het geheel van wetten.
Wet Norm opgelegd door de daartoe bevoegde
overheden.
Hoe ontstaan wetten? België is een grondwettelijke monarchie
België is een rechtsstaat – Scheiding der machten
België is een representatieve en parlementaire
democratie
België is een federale staat
Wetgevende macht Bevoegdheid:
- Maken van wetten
- Controleren van de uitvoerende macht
Instelling:
- Federale parlement
(kamer van volksvertegenwoordigers en de senaat)
en de koning
Uitvoerende macht Bevoegdheid:
- Leiden van het land
- Uitvoeren van de wetten
Instelling:
- De koning en de regering (ministers)
Rechterlijke macht Bevoegdheid:
- Uitspraak doen over geschillen
Instelling:
-Hoven en rechtbanken
De grondwet Rechten en plichten bv artikel 1: België is een
federale staat met gemeenschappen en gewesten,
bv. artikel 10 alle Belgen zijn gelijk aan elkaar.
De wet Geschreven regel aangenomen door federaal niveau
Het koninklijk besluit (K.B.) Via het burgerlijk wetboek bv. artikel 203 BIS
bijzondere kosten van kinderen.
Het ministerieel besluit (M.B.) Norm dat uitgaat van een individuele minister voor
detailwerken bv. dringende maatregelen over
corona.
Verdrag/conventie/pact/internationaal akkoord Een overeenkomst tussen twee of meer staten.
Primair Europees recht Verdragen tussen de lidstaten.
Secundair Europees recht De Unie heeft ook een eigen wetgevende
