Samenvatting - Internationaal strafrecht (B001902A)

INTERNATIONAAL STRAFRECHT
INLEIDING | PRAKTISCH
DOELSTELLING | BENADERING
 Doelstelling
o Opleidingsonderdeel is gericht op de (toepassing van de) regelgeving, de knelpunten en de evolutie
inzake zowel materieel als formeel (internationale politiële en justitiële samenwerking in strafzaken)
internationaal strafrecht
 Benadering
o Sterk gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
o Tegelijk sterk gekruid met praktijk- en beleidservaringen
o Nadenken over balans rechtsbescherming/efficiënte samenwerking
o Sociaalwetenschappelijke kijk op recht
o Gemengde studentengroep (rechten-criminologie)

ORGANISATIE
 Colleges
o Ufora-overzicht en –agenda
o Facultatief: den haag tweede semester
 Cursusmateriaal
o Per module: slides + elektronisch leermateriaal (reader)
 Verplicht leermateriaal: elektronisch [zwart]
 Leesinstructies + voorbereiding en/of bespreking
 Facultatief uitbreidings-/verdiepingsmateriaal: elektronisch [grijs]
o G. Vermeulen (ed.), basisteksten internationaal & europees strafrecht 2024, 14 de editie | meebrengen
naar colleges
 Lesopnames + leermateriaal en instructies paper (infra) online
o Perfect te volgen voor werkstudenten

EVALUATIE
 Permanente evaluatie 5/20
o Twee of drie korte schrijftaken
o Onderzoekend en kritisch-reflectief
o Actuele thema’s
o Ca 1.000 woorden elk (exclusief verwijzingen)
o Indienen via UFORA binnen deadlines
o Opletten met gebruik van AI!
o Feedback: via rubric UFORA + evt. Extra mondeling
 Examen 15/20
o Schriftelijk
 Open vragen, gesloten boek (wetboekgebruik evident toegelaten)
 Voorbeeldexamen beschikbaar op UFORA, dat volledig wordt overlopen
o + mondeling, beperkt hertoetsend
 Theoretische variatie (+/-) van 2/20 max
 De prof deelt je score mee vanop je schriftelijk examen – je kan zelf kiezen of je nog extra
vragen wil om je score eventueel naar boven te halen
 Eigen keuze MAAR je moet komen naar het mondeling!
 Eventueel bij slechte score op examen – gaat prof je toch vragen stellen om een eventuele
credit te kunnen voorzien




1

,INHOUD | MATERIEEL INTERNATIONAAL STRAFRECHT
 = Volkenrechtelijk strafrecht + Belgisch recht
 Internationaal verdrags- en gewoonterecht inzake internationaal of universeel strafwaardig gedrag
o Internationale kernmisdrijven: genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden,
agressie
o Andere: terrorisme, kindersekstoerisme, mensenhandel …
o Op dit moment – gezien de bevoegdheden van EU –> secundaire EU wetgeving
 Vestigen en aanwending extraterritoriale rechtsmacht [module 1]
o Met bijzondere aandacht voor de wet betreffende ernstige schendingen van het internationaal
humanitair recht (Genocidewet)
o Extraterritoriale rechtsmacht kan je vestigen = een staat voorziet bevoegdheid voor feiten gepleegd
buiten het grondgebied
 Aanwenden van extraterritoriale rechtsmacht = ook uitoefening van de bevoegdheid
 Niet enkel theoretische voorziening
 Bestraffing inbreuken materieel internationaal strafrecht [module 2]
o Voor internationale (ad hoc) tribunalen
o In bijzonder: Internationaal Strafhof
INHOUD | FORMEEL INTERNATIONAAL STRAFRECHT

Justitiële samenwerking
 Uitlevering | overlevering [module 3]
o = samenwerkingsvorm tussen gerechtelijke justitiële autoriteiten waarbij de autoriteiten van een land
de uitlevering verzoeken van een persoon omdat die persoon verdacht wordt van het plegen van een
misdrijf in dat land OF omdat die persoon al veroordeeld is, voor misdrijf maar nog niet opgesloten is
 1) vervolgingsuitlevering (vervolging van het misdrijf)
 2) executie uitlevering (uitvoering van de straf)
o Nieuwe term sinds inwerkingtreding van Europees aanhoudingsbevel: overlevering
 Alsof er geen binnengrenzen meer bestaan, alsof we geen individuele lidstaten niet meer zijn
  politieke afspraak om elkaar in sterke mate te vertrouwen voor het overleveren van
personen
 Wederzijdse rechtshulp [module 4]
o = verzamelen van bewijs in een ander land
o Meest gebruikte vorm van samenwerking in strafzaken (95% van de samenwerkingsactiviteit)
o Elektronisch bewijs: e-mails die kunnen worden verkregen zonder dat persoon er vanaf weet + zonder
dat land waarin privacy geschonden wordt, er vanaf weet
 Overdracht van strafvervolging, Eurojust & EPPO [module 5]
o In 2024 heeft EU daar een instrument over aangenomen
o Indien land niet zelf de vervolging wil uitvoeren – vragen dat ander land dat ook bevoegd is, de
vervolging gaat uitvoeren  vervolgingsafspraken maken WANT er zullen overlappingen zijn 
positieve rechtsmacht conflicten
o Vervolging kan ook in aantal gevallen overgedragen worden naar een staat die helemaal niet bevoegd
was  bijzondere redenen nodig
 Kan ernstige gevolgen hebben – indien land zeer streng strafrecht hanteert
 Overdracht van strafuitvoering [module 6]
o Ongeveer hetzelfde als overdracht van strafvervolging MAAR dan voor opgelegde sancties: confiscatie,
boetes, vrijheidsbenemende straffen en probate straffen, diskwalificaties, omzettingen  Kunnen die
effect krijgen in een andere lidstaat?
o Moeilijke situatie WANT mogelijkheid dat persoon die bijvoorbeeld veroordeeld is in Polen voor feiten
die in België niet eens een misdrijf uitmaken – wij moeten die persoon dan wel opsluiten in de
gevangenis
 Uitwisseling strafregisterinformatie | internationale recidive [module 7]
o Vb. zaak Fourniret = monster van de Ardennen
 Vrouwen (incl. minderjarigen) misbruikt in Frankrijk – werd veroordeeld – wou in Belgische
school komen werken – moest daarvoor een attest uit strafregister voorleggen – was geen
enkel probleem want in België had jij een blanco strafblad
2

,Politiële samenwerking [module 8]
 Operationele samenwerking = overkoepelende term voor alles waarbij politiemensen echt fysiek over de
grens gaan
o gecontroleerde (af)levering, gemeenschappelijke onderzoeksteams, grensoverschrijdende
achtervolging, -observatie en –undercover, gemeenschappelijke patrouilles, …
 Informatie-uitwisseling
o Europol, Prüm II verordening, EPRIS, ...
 Douanesamenwerking [begrepen onder module 8]
o Douane valt in EU-termen ook onder politie (‘Law enforcement means police and customs’)
o Douane heeft dubbele capaciteit
 1) administratieve controles
 2) handhaving
o Soms specifieke douane strafrecht verdragen (vb. Napels I en Napels II)
Relevantie onderscheid
 Relatief
 Inconsistent
o Onderscheid tussen justitie en politie (en douane) wordt niet altijd consistent gemaakt
o Vooral om historische redenen + omdat internationale niveaus (vb. Raad van Europa) het onderscheid
maken
o Sommige instrumenten staan gelijkelijk open voor justitie en politie terwijl anderen zodanig
geformuleerd zijn dat het precies is alsof in politie geen vertrouwen kan worden gesteld en pas enkel
vertrouwen is in mensen met justitiële autoriteit




3

, EXTRATERRITORIALE RECHTSMACHT
MISDRIJVEN IN BUITENLAND
PRINCIPES
 Quasi zeker weten NIETS over vragen op het examen want hebben dat al gezien
 Eens bekijken  zie cursus materieel strafrecht – Wendy De Bondt
Pro memorie: misdrijven op Belgisch grondgebied
 Principe (Art. 3 sw. - art. 3(1) n. Sw.) | Belgisch grondgebied (land, zee, lucht)
 Lokalisering misdrijf: ubiquiteits- en effectenleer | ondeelbaarheid (Art. 3(3) n. Sw.)
o Ubiquiteitsleer = alle landen betrokken waar een constitutief element zich voordoet
 In België
o Effectenleer = Ubiquiteitsleer + het effect van het misdrijf
 NIET in België
 Vb. Milieumisdrijven waarbij een derde land schade oploopt en een vergoeding eist
o Ondeelbaarheid = de ondeelbare gehelen van een misdrijf samen afhandelen – misdrijf valt niet te
splitsen
Misdrijven in het buitenland
 Principe (Art. 4 sw. – art. 3(2-3) n. Sw.)
 Volkenrechtelijke aanknopingspunten
o Actief personaliteitsbeginsel = Belgische DADER
 Conceptuele koppeling met de niet-uitlevering & het vertegenwoordigingsbeginsel
 Meeste landen ter wereld kiezen ervoor (grondwettelijk verankerd) om onderdanen
niet uit te leveren aan andere staat = soort bescherming bieden aan eigen onderdanen
tegen een vreemde justitie
 Mochten alle landen weigeren om hun eigen onderdanen uit te leveren zouden eigen
onderdanen nooit bestraft worden tenzij de staten in kwestie ervoor kiezen om
zichzelf bevoegd te verklaren  correlatief WANT je kan niet zeggen dat je ze niet wil
uitleveren EN dat je je niet bevoegd verklaart
  aut dedere aut judicare = ofwel geven, ofwel berechten
o Passief personaliteitsbeginsel = Belgisch SLACHTOFFER
 Onpopulair in volkenrecht – slecht invoering in laatste decennia
 Context: bevoegdheid voor misdrijven gepleegd in voormalige kolonie Congo – Congo werd
onafhankelijk – misdrijven tegen Belgen die daar koloniaal waren
o Beschermingsbeginsel = het recht om als land zichzelf te mogen beschermen
 Elke staat beschermd zichzelf!
 Vb. Staatsveiligheid, nationale munt, bescherming van het koningshuis, …




4