Vennootschappen, verenigingen en
stichtingen
DEEL 1: VENNOOTSCHAPPEN, VERENIGINGEN EN ANDERE
RECHTSFIGUREN
HOOFDSTUK 1. HET BEGRIP VENNOOTSCHAP – ONDERSCHEID MET
ANDERE RECHTSFIGUREN
HET BEGRIP VENNOOTSCHAP
Definitie
De vennootschap is de rechtsfiguur die ontstaat door een rechtshandeling van
één of meer personen die een inbreng doen. De vennootschap heeft een
vermogen en de uitoefening van één of meer activiteiten als voorwerp. Een van
haar doelen is aan de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks
vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen (art. 1:1 WVV)
Constitutieve kenmerken
Kenmerk 1: Vennootschappen worden opgericht door één of meer personen. BV
en NV kunnen bestaan met één vennoot. Voor andere vennootschapsvormen
geldt het vereiste van pluraliteit. De CV moet worden opgericht door minstens
drie vennoten, omdat het coöperatief gedachtengoed volgens de wetgever
samenwerking tussen meerdere personen veronderstelt. Ook een VZW moet
bestaan uit minstens drie leden.
Kenmerk 2: Een inbreng betekent dat een vermogensbestanddeel wordt
onderworpen aan het vennootschapsrisico. Vb. je richt een BV op en brengt 5000
euro in. Dat bedrag staat ter beschikking van de vennootschap. Als de
vennootschap het goed doet, dan zullen die middelen aangroeien. Als de
vennootschap het niet goed doet, dan zullen die middelen verloren gaan.
ondernemen is risico nemen.
Er bestaan verschillen soort inbreng
1
, Inbreng in geld
Inbreng in natura (vb. een gebouw, een voertuig, een bouwvergunning)
Inbreng in nijverheid (arbeid, kennis, diensten)
Alles wat naar vermogensstandaarden waardeerbaar is kan worden ingebracht.
Bij eigenvermogenvennootschappen (BV, CV, NV) gelden bijzondere regels over
deze inbrengen. Dat komt omdat het privévermogen van de aandeelhouders is
afgescheiden van het vennootschapsvermogen. Om schuldeisers te beschermen
moet gewaarborgd zijn dat er voldoende werkelijk vermogen in de vennootschap
aanwezig is. Er bestaan regels over de waarachtigheid van de
vermogensvorming. Voor inbreng in natura heb je ook zo’n regels. Voor inbreng in
natura moet een bedrijfsrevisor ook waarderen. Die verslagen worden openbaar
gemaakt.
Kenmerk 3: De vennootschap heeft als voorwerp één of meer nauwkeurig
omschreven activiteiten. Wat is het voorwerp? De voorgenomen activiteit. Vb. het
voorwerp van BV Ski en Fun is het organiseren van skireizen.
Kenmerk 4: Het doel van de vennootschap verwijst naar de finaliteit, het einddoel
dat men nastreeft. Dat doel is in de eerste plaats winstverdeling. Een
vennootschap wordt opgericht om winst te maken en (rechtstreeks of
onrechtstreeks) uit te keren aan de vennoten. Het feit dat een vennootschap
tijdelijk verlies lijdt, tast haar geldigheid niet aan, zolang zij winst nastreeft.
Het winstverdelingsdoel is het essentiële onderscheid met een vereniging: een
vereniging mag winst maken, maar mag die niet uitkeren aan haar leden.
Moet de vennootschap alle winst die ze maakt uitkeren? Nee, de vennootschap
beslist zelf of de winst al dan niet wordt uitgekeerd. Er is ook de mogelijkheid om
de winst in de vennootschap te houden en te gebruiken voor
vennootschapsactiviteiten of te parkeren.
Tot 2019 bepaalde de wet dat het enige doel van de vennootschap winstverdeling
was. Sinds de hervorming staat er dat één van de doelen winstverdeling is. Dat
betekent dat een vennootschap ook andere doelen mag hebben (sociaal doel,
maatschappelijk doel, enz), maar het winstverdelingsdoel blijft essentieel. Wat is
het risico? Een bestuurder die ter verantwoording wordt geroepen wegens slecht
beheer (en dus geen winst), kan zich beroepen op deze andere doelen om zijn
slecht beheer te rechtsvaardigen. Het opnemen van meerdere doelen is niet
vrijblijvend. Dat kan uitdrukking geven aan een ruimer pallet van doelen die je
als vennootschap wil nastreven, maar dat kan juridische consequenties hebben.
Kenmerk 5: Een vennootschap wordt aangegaan in het gemeenschappelijk
belang van de vennoten. Dat veronderstelt dat de vennoten gelijk behandeld
moeten worden. Dat veronderstelt ook dat ze elkaar moeten kunnen controleren.
2
,Stel dat prof. Houben een grote onderneming runt en wij zijn zijn werknemers. De
aandelen van de onderneming stijgen in waarde en tijdens loononderhandelingen
stelt hij voor om een deel van het loon in te ruilen voor een pakket aandelen.
Waarom zou je dat aanvaarden? Omdat je als werknemer een zeker risico neemt
door af te zien van een vast loon, maar daartegenover de kans krijgt op een
grotere meerwaarde als de vennootschap goed presteert. Voor prof. Houben heeft
dit ook voordelen: zijn werknemers worden mee-ondernemers en zijn daardoor
meer gemotiveerd om hun best te doen, aangezien ze zelf delen in het
ondernemersrisico. Betekent dit dat de werknemers in dat geval volledig
gelijkstaan aan de werkgever en dat de hiërarchische verhouding verdwijnt? Nee,
het feit dat de vennootschap wordt aangegaan in het gemeenschappelijk belang
van de vennoten sluit niet uit dat er binnen het arbeidsrecht nog steeds een
hiërarchische gezagsverhouding blijft bestaan.
De termen vennoot en aandeelhouder verwijzen naar personen die een inbreng
doen. Die termen worden door elkaar gebruikt. Maar aandeelhouder wordt
doorgaans gereserveerd voor eigenvermogenvennootschappen, terwijl vennoot
wordt gebruikt voor andere types van vennootschappen. De bijzondere term van
maat wordt gebruikt voor de aandeelhouders van een maatschap.
Kenmerk 6: Een leeuwenbeding is een afspraak waarbij alle winst naar één
vennoot gaat.
Zo’n beding is nietig, omdat het indruist tegen het basisprincipe van
samenwerking binnen een vennootschap. Stel dat je 99% van de aandelen hebt
en prof. Houben 1%. Jij ontvangt dan 99% van de winst. In dat geval is er geen
sprake van een leeuwenbeding, aangezien de winstverdeling proportioneel is.
Omgekeerd, wanneer prof. Houben met slechts 1% van de aandelen toch alle
winst zou krijgen, is er wel sprake van een leeuwenbeding. In strikte zin verwijst
een leeuwenbeding naar een situatie waarin alle winst naar één persoon gaat,
maar ook een disproportionele winstverdeling kan als leeuwenbeding worden
beschouwd.
Grondslag van de vennootschap: rechtshandeling
Het privaatrecht vult het vennootschapsrecht aan. De grondslag van een
vennootschap is de rechtshandeling en rechtshandeling is een begrip van
algemeen privaatrecht (art. 1:1 WVV). Dat heeft als grote voordeel dat je voor
zaken die in het vennootschapsrecht niet geregeld zijn je kan teruggrijpen naar
het privaatrecht. Vb. het principe dat verbintenissen te goeder trouw moeten
worden uitgevoerd. Dat staat niet met zoveel worden in het WVV, maar een
vennootschap is een rechtshandeling en dus komt dat principe erbij.
ONDERSCHEID MET ANDERE VERWANTE RECHTSFIGUREN
3
, Vereniging
Een vereniging wordt opgericht via een overeenkomst tussen minstens twee
leden die samen een belangeloos doel nastreven. Ze voert één of meer
welbepaalde activiteiten uit om dat doel te realiseren, maar mag geen enkel
vermogensvoordeel (winst) rechtstreeks of onrechtstreeks uitkeren aan
oprichters, leden, bestuurders of derden, behalve als dat gebeurt in het kader
van het belangeloos doel dat in de statuten is opgenomen (art. 1:2 WVV)
Het wezenlijke verschil tussen een vennootschap en een vereniging is dus het
uitkeringsverbod
In een vennootschap is winstuitkering toegelaten (dat is zelfs het doel)
In een vereniging is winstuitkering verboden
Niet alleen rechtstreekse, maar ook onrechtstreekse uitkeringen zijn verboden
(art. 1:4 WVV).
Het criterium om te bepalen of een onrechtstreekse uitkering al dan niet
verboden is, is de marktconformiteit. Stel je gaat het gras maaien bij de Chiro
(VZW). Als je 50 euro zou vragen voor jou diensten, dan is dat marktconform. Als
je 10.000 euro zou vragen voor jou diensten, dan is dat niet marktconform.
Er zijn 3 types van verenigingen
Vereniging zonder winstoogmerk (VZW): De vereniging mag wel winst
maken, maar mag die niet uitkeren. Een VZW biedt bescherming aan het
privévermogen.
Internationale VZW
Feitelijke vereniging: Dit is een informele samenwerking tussen twee of
meer personen die een gemeenschappelijk doel nastreven, zonder dat een
formele juridische structuur is opgericht (art. 1:6 WVV). Vb. Sofia gaf een
galabal in het Hilton hotel. Na het bal was de tapijt volledig stuk en krijgt
de praeses van Sofia een factuur van 7000 euro binnen. In een feitelijke
vereniging kan je elk lid aanspreken voor het volledige bedrag.
Als je persoonlijk winst wil overhouden aan u onderneming gaat dat niet in de
VZW. Dan moet je gaan voor een vennootschap. Bij ontbinding van een VZW
moeten de overblijvende middelen worden toegewezen aan een gelijkaardig
belangeloos doel. Hetgeen je opbouwt in een VZW kan nooit aan jezelf komen.
Onderneming
De vennootschap is de juridische structuur waarin de onderneming wordt
gevoerd. De onderneming is de bedrijfsactiviteit.
4
stichtingen
DEEL 1: VENNOOTSCHAPPEN, VERENIGINGEN EN ANDERE
RECHTSFIGUREN
HOOFDSTUK 1. HET BEGRIP VENNOOTSCHAP – ONDERSCHEID MET
ANDERE RECHTSFIGUREN
HET BEGRIP VENNOOTSCHAP
Definitie
De vennootschap is de rechtsfiguur die ontstaat door een rechtshandeling van
één of meer personen die een inbreng doen. De vennootschap heeft een
vermogen en de uitoefening van één of meer activiteiten als voorwerp. Een van
haar doelen is aan de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks
vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen (art. 1:1 WVV)
Constitutieve kenmerken
Kenmerk 1: Vennootschappen worden opgericht door één of meer personen. BV
en NV kunnen bestaan met één vennoot. Voor andere vennootschapsvormen
geldt het vereiste van pluraliteit. De CV moet worden opgericht door minstens
drie vennoten, omdat het coöperatief gedachtengoed volgens de wetgever
samenwerking tussen meerdere personen veronderstelt. Ook een VZW moet
bestaan uit minstens drie leden.
Kenmerk 2: Een inbreng betekent dat een vermogensbestanddeel wordt
onderworpen aan het vennootschapsrisico. Vb. je richt een BV op en brengt 5000
euro in. Dat bedrag staat ter beschikking van de vennootschap. Als de
vennootschap het goed doet, dan zullen die middelen aangroeien. Als de
vennootschap het niet goed doet, dan zullen die middelen verloren gaan.
ondernemen is risico nemen.
Er bestaan verschillen soort inbreng
1
, Inbreng in geld
Inbreng in natura (vb. een gebouw, een voertuig, een bouwvergunning)
Inbreng in nijverheid (arbeid, kennis, diensten)
Alles wat naar vermogensstandaarden waardeerbaar is kan worden ingebracht.
Bij eigenvermogenvennootschappen (BV, CV, NV) gelden bijzondere regels over
deze inbrengen. Dat komt omdat het privévermogen van de aandeelhouders is
afgescheiden van het vennootschapsvermogen. Om schuldeisers te beschermen
moet gewaarborgd zijn dat er voldoende werkelijk vermogen in de vennootschap
aanwezig is. Er bestaan regels over de waarachtigheid van de
vermogensvorming. Voor inbreng in natura heb je ook zo’n regels. Voor inbreng in
natura moet een bedrijfsrevisor ook waarderen. Die verslagen worden openbaar
gemaakt.
Kenmerk 3: De vennootschap heeft als voorwerp één of meer nauwkeurig
omschreven activiteiten. Wat is het voorwerp? De voorgenomen activiteit. Vb. het
voorwerp van BV Ski en Fun is het organiseren van skireizen.
Kenmerk 4: Het doel van de vennootschap verwijst naar de finaliteit, het einddoel
dat men nastreeft. Dat doel is in de eerste plaats winstverdeling. Een
vennootschap wordt opgericht om winst te maken en (rechtstreeks of
onrechtstreeks) uit te keren aan de vennoten. Het feit dat een vennootschap
tijdelijk verlies lijdt, tast haar geldigheid niet aan, zolang zij winst nastreeft.
Het winstverdelingsdoel is het essentiële onderscheid met een vereniging: een
vereniging mag winst maken, maar mag die niet uitkeren aan haar leden.
Moet de vennootschap alle winst die ze maakt uitkeren? Nee, de vennootschap
beslist zelf of de winst al dan niet wordt uitgekeerd. Er is ook de mogelijkheid om
de winst in de vennootschap te houden en te gebruiken voor
vennootschapsactiviteiten of te parkeren.
Tot 2019 bepaalde de wet dat het enige doel van de vennootschap winstverdeling
was. Sinds de hervorming staat er dat één van de doelen winstverdeling is. Dat
betekent dat een vennootschap ook andere doelen mag hebben (sociaal doel,
maatschappelijk doel, enz), maar het winstverdelingsdoel blijft essentieel. Wat is
het risico? Een bestuurder die ter verantwoording wordt geroepen wegens slecht
beheer (en dus geen winst), kan zich beroepen op deze andere doelen om zijn
slecht beheer te rechtsvaardigen. Het opnemen van meerdere doelen is niet
vrijblijvend. Dat kan uitdrukking geven aan een ruimer pallet van doelen die je
als vennootschap wil nastreven, maar dat kan juridische consequenties hebben.
Kenmerk 5: Een vennootschap wordt aangegaan in het gemeenschappelijk
belang van de vennoten. Dat veronderstelt dat de vennoten gelijk behandeld
moeten worden. Dat veronderstelt ook dat ze elkaar moeten kunnen controleren.
2
,Stel dat prof. Houben een grote onderneming runt en wij zijn zijn werknemers. De
aandelen van de onderneming stijgen in waarde en tijdens loononderhandelingen
stelt hij voor om een deel van het loon in te ruilen voor een pakket aandelen.
Waarom zou je dat aanvaarden? Omdat je als werknemer een zeker risico neemt
door af te zien van een vast loon, maar daartegenover de kans krijgt op een
grotere meerwaarde als de vennootschap goed presteert. Voor prof. Houben heeft
dit ook voordelen: zijn werknemers worden mee-ondernemers en zijn daardoor
meer gemotiveerd om hun best te doen, aangezien ze zelf delen in het
ondernemersrisico. Betekent dit dat de werknemers in dat geval volledig
gelijkstaan aan de werkgever en dat de hiërarchische verhouding verdwijnt? Nee,
het feit dat de vennootschap wordt aangegaan in het gemeenschappelijk belang
van de vennoten sluit niet uit dat er binnen het arbeidsrecht nog steeds een
hiërarchische gezagsverhouding blijft bestaan.
De termen vennoot en aandeelhouder verwijzen naar personen die een inbreng
doen. Die termen worden door elkaar gebruikt. Maar aandeelhouder wordt
doorgaans gereserveerd voor eigenvermogenvennootschappen, terwijl vennoot
wordt gebruikt voor andere types van vennootschappen. De bijzondere term van
maat wordt gebruikt voor de aandeelhouders van een maatschap.
Kenmerk 6: Een leeuwenbeding is een afspraak waarbij alle winst naar één
vennoot gaat.
Zo’n beding is nietig, omdat het indruist tegen het basisprincipe van
samenwerking binnen een vennootschap. Stel dat je 99% van de aandelen hebt
en prof. Houben 1%. Jij ontvangt dan 99% van de winst. In dat geval is er geen
sprake van een leeuwenbeding, aangezien de winstverdeling proportioneel is.
Omgekeerd, wanneer prof. Houben met slechts 1% van de aandelen toch alle
winst zou krijgen, is er wel sprake van een leeuwenbeding. In strikte zin verwijst
een leeuwenbeding naar een situatie waarin alle winst naar één persoon gaat,
maar ook een disproportionele winstverdeling kan als leeuwenbeding worden
beschouwd.
Grondslag van de vennootschap: rechtshandeling
Het privaatrecht vult het vennootschapsrecht aan. De grondslag van een
vennootschap is de rechtshandeling en rechtshandeling is een begrip van
algemeen privaatrecht (art. 1:1 WVV). Dat heeft als grote voordeel dat je voor
zaken die in het vennootschapsrecht niet geregeld zijn je kan teruggrijpen naar
het privaatrecht. Vb. het principe dat verbintenissen te goeder trouw moeten
worden uitgevoerd. Dat staat niet met zoveel worden in het WVV, maar een
vennootschap is een rechtshandeling en dus komt dat principe erbij.
ONDERSCHEID MET ANDERE VERWANTE RECHTSFIGUREN
3
, Vereniging
Een vereniging wordt opgericht via een overeenkomst tussen minstens twee
leden die samen een belangeloos doel nastreven. Ze voert één of meer
welbepaalde activiteiten uit om dat doel te realiseren, maar mag geen enkel
vermogensvoordeel (winst) rechtstreeks of onrechtstreeks uitkeren aan
oprichters, leden, bestuurders of derden, behalve als dat gebeurt in het kader
van het belangeloos doel dat in de statuten is opgenomen (art. 1:2 WVV)
Het wezenlijke verschil tussen een vennootschap en een vereniging is dus het
uitkeringsverbod
In een vennootschap is winstuitkering toegelaten (dat is zelfs het doel)
In een vereniging is winstuitkering verboden
Niet alleen rechtstreekse, maar ook onrechtstreekse uitkeringen zijn verboden
(art. 1:4 WVV).
Het criterium om te bepalen of een onrechtstreekse uitkering al dan niet
verboden is, is de marktconformiteit. Stel je gaat het gras maaien bij de Chiro
(VZW). Als je 50 euro zou vragen voor jou diensten, dan is dat marktconform. Als
je 10.000 euro zou vragen voor jou diensten, dan is dat niet marktconform.
Er zijn 3 types van verenigingen
Vereniging zonder winstoogmerk (VZW): De vereniging mag wel winst
maken, maar mag die niet uitkeren. Een VZW biedt bescherming aan het
privévermogen.
Internationale VZW
Feitelijke vereniging: Dit is een informele samenwerking tussen twee of
meer personen die een gemeenschappelijk doel nastreven, zonder dat een
formele juridische structuur is opgericht (art. 1:6 WVV). Vb. Sofia gaf een
galabal in het Hilton hotel. Na het bal was de tapijt volledig stuk en krijgt
de praeses van Sofia een factuur van 7000 euro binnen. In een feitelijke
vereniging kan je elk lid aanspreken voor het volledige bedrag.
Als je persoonlijk winst wil overhouden aan u onderneming gaat dat niet in de
VZW. Dan moet je gaan voor een vennootschap. Bij ontbinding van een VZW
moeten de overblijvende middelen worden toegewezen aan een gelijkaardig
belangeloos doel. Hetgeen je opbouwt in een VZW kan nooit aan jezelf komen.
Onderneming
De vennootschap is de juridische structuur waarin de onderneming wordt
gevoerd. De onderneming is de bedrijfsactiviteit.
4
