Samenvatting gespreksvoering in de klinische sector

1 Grondhoudingen in praktijk
Drie grondhoudingen:

1. Echtheid
2. Empathie
3. Onvoorwaardelijke aanvaarding

1.1 Echtheid
Twee soorten echtheid:

Congruentie De binnenzijde
= het samenvallen, de toegankelijkheid van het totale
ervaren voor het bewustzijn
Transparantie De buitenzijde
= het voor de cliënt doorzichtig zijn


1.1.1 Congruentie

= het samenvallen, de toegankelijkheid van het totale ervaren voor het
bewustzijn, terug te vinden in non-verbale en paralinguistische signalen

1.1.2 Transparantie

= de communicatie door de therapeut van zichzelf en van persoonlijke aspecten
van de belevingswereld

Twee soorten transparantie:

1. Persoonlijke aanwezigheid
2. Zelfonthulling

Persoonlijke aanwezigheid Zelfonthulling

 Geen wit, neutraal scherm = hetgeen de therapeut bewust wil meegeven aan
 Niet verborgen achter een professionele de cliënt
façade
 Over het leven of de visie van de
 Persoonlijke stijl (kledij, sieraden…)
hulpverlener
 Aanvaarding en empathie zijn pas
 Over de interventies van de hulpverlener
effectief als ze echt ervaren worden
 Over het gevoel dat gewekt wordt uit het
 Therapeut heeft een modelfunctie voor de
verhaal van de cliënt
cliënt
 Over het hier-en nu in de interactie met de
cliënt
 Mogelijkheid om het therapeutisch proces te
verdiepen
 Helpt enkel als de congruentie echt is

,Voorwaarden voor zelfonthulling in de praktijk:

 Zelfonthulling in dienst van het groeiproces van de cliënt
o Kan de cliënt deze informatie verwerken en gebruiken?
o Helpt de informatie de cliënt vooruit?
 Voorzichtig zijn
o Over persoonlijke levensvisies, leefwijzen en waarden
o Samen met de cliënt nagaan wat de precieze betekenis is van de
vraag
 Hier-en-nu gevoelens van de therapeut ten aanzien van de cliënt in hun
relatie
o Therapeut blijft sober
o Enkel persisterende gevoelens (terugkomende gevoelens)
 Sobere toepassing
o Gericht en spaarzaam
o Afgestemd op de individuele cliënt

Vier soorten zelfonthulling:

1. Therapist life disclosure
2. Personal clarity disclosure
3. Client content reaction disclosure
4. Interaction disclosure

Therapist life disclosure Feiten, ervaringen, persoonlijke zienswijzen en waarden uit
het leven of de visie van de therapeut buiten de
therapiesessie

Personal clarity disclosure De interventies van de therapeut uitleggen, uitleggen
waarom de therapeut iets doet

Client content reaction Gevoelens, gedachten of beelden die ontstaan door het
disclosure verhaal van de cliënt

Interaction disclosure Ervaringen van en met de cliënt in de interactie



Vormkenmerken van zelfonthulling:

 Een wederzijdse dialoog
o Uitnodigende en niet-beoordelende verwoording
o Toetsende en bevragende formulering
 Sobere toepassing
o Gericht en spaarzaam
o Afgestemd op de individuele cliënt
 Aansluitend
o Bij momentane beleving of impliciete noden en behoeften

,  Geen interferentie met het interne spoor van de cliënt
o Geen aandachtsverschuiving van de cliënt naar de therapeut

1.2 Stellingen: echtheid of on(gepaste) echtheid?
Stellingen Echtheid of on(gepaste) echtheid + uitleg

De cliënt vertelt kwaad over gebeurtenissen met Niet goed
zijn schoonmoeder, de hulpverlener reageert De hulpverlener reageert kwader dan de cliënt
telkens fel verontwaardigd waardoor de cliënt zich zal inhouden om verder
te vertellen doordat de cliënt de gevoelens van
de hulpverlener niet kan plaatsen. Het is niet
sober, niet cliëntgericht en niet congruent indien
het gaat over de eigen gevoelens ten opzichte
van de schoonmoeder
De cliënt vertelt over ziekte en zegt ‘niemand Niet goed
begrijpt mij, jij ook niet, jij maakte het zelf niet De cliënt heeft niet perse iemand nodig die
mee’, waarop de hulpverlener zegt, ‘toch wel, ik hetzelfde meegemaakte, wel begrip. Het is niet
heb zelf kanker en ik voelde me zelf zo toen ik de oké dat de hulpverlener het hele eigen verhaal
diagnose hoorde…’ uit doeken doet. De hulpverlener reageert op de
letterlijke vraag en niet empathisch op de
onderliggende nood/behoefte. Het is niet nodig
in functie van het cliëntproces + de aandacht is
niet meer cliëntgericht, maar verschuift naar de
hulpverlener
De hulpverlener krijgt tranen in de ogen als de Goed
cliënt vertelt over mishandelingen als kind Indien het niet op de voorgrond komt en beperkt
blijft tot één/enkele keren. De cliënt mag niet het
gevoel krijgen dat hij/zij zich moet inhouden voor
de hulpverlener omdat hij/zij het niet kan dragen
De hulpverlener voelt zich verdrietig na slecht Goed
nieuws over eigen familielid, de hulpverlener Dit kan de hulpverlener helpen om dit te
vertelt bij het begin van de sessie, ‘ik heb daarnet ‘parkeren’ en zo de aandacht op de cliënt te
een telefoontje gekregen dat mij erg geraakt houden. Het kan de cliënt helpen om de
heeft’ om te verklaren hoe ze erbij zit eventuele verdrietige mimiek van de
hulpverlener te verklaren los van het eigen
verhaal
De hulpverlener zegt ‘ik weet hoe je je voelt, ik Niet goed
maakte dit namelijk zelf ooit mee’ De hulpverlener toetst niet af of hij/zij juist zit
(wederzijdse dialoog), maar plaatst een eigen
gevoel op dat van de cliënt
De cliënt is in paniek tijdens de sessie, de Niet goed
hulpverlener vertelt over wat hem zelf helpt om te De cliënt heeft op momenten van hevige
kalmeren in dergelijke omstandigheden emoties geen boodschap aan zelfonthullingen en
al zeker niet aan zelf uitgevonden tips. De cliënt
heeft nood aan de rustige aanwezigheid van de
hulpverlener
De cliënt vertelt over een Marokkaanse vriend en Niet goed
hoe haar familie hem afkeurt. De hulpverlener Dergelijke persoonlijke waarden moet je als
geeft aan dat hij hun racisme niet ok vindt hulpverlener niet zomaar meegeven. De cliënt
vroeg er ook niet naar en het zal de cliënt
evenmin helpen. Je moet aangeven dat je kan
begrijpen dat dit de cliënt in een lastig parket

, stelt en dat je je kan voorstellen dat de cliënt
dubbele gevoelens heeft ten opzichte van die
vriend + dit checken
De cliënt komt telkens te laat in de sessie, de Goed
hulpverlener kaart dit na een aantal keer aan dat Het is cliëntgericht
ze dit niet fijn vindt omdat dit haar schema in de
war brengt en ze tijdig wil stoppen/starten. Ze
geeft hiernaast ook aan dat ze het fijn zou vinden
om tijdig te starten, zodat ze ook voor deze cliënt
het volledige uur kan beschikbaar zijn

1.3 Empathie
Empathie:

= de therapeut communiceert het aanvoelen met de wereld van de cliënt, toetst
de accuraatheid ervan en laat zich leiden door de antwoorden van de cliënt

1.3.1 Empathische interventies

Twee soorten empathische interventies:

1. Contact-en relatiebevorderende empathische interventievormen
2. Exploratiebevorderende empathische interventievormen

Contact-en relatiebevorderende empathische Exploratiebevorderende empathische
interventievormen interventievormen

 Dichtbij het referentiekader van de cliënt,  Verder bij het referentiekader van de
letterlijker de gevoelswoorden van de cliënt, meer naar onderliggende
cliënt volgen gevoelens kijken
 Hulpverleningsrelatie is nog pril  Hulpverleningsrelatie is veilig en
 Checkt of de hulpverlener de cliënt juist vertrouwd
begrijpt  Daagt de beleving en het wereldbeeld van
 Belangstelling voor de gevoels-en de cliënt uit
gedachtewereld van de cliënt  Vergemakkelijkt de verwerking van
 Ondersteunt de cliënt om de beleving te (nieuwe) betekeniselementen
verwoorden  Verdiept de hulpverleningsrelatie



Soorten contact-en relatiebevorderende empathische interventievormen:

1. Verhaalaspecten parafraseren en herformuleren
2. De gevoelsreflectie
A. Reflectie van de geuite beleving / ondersteunende gevoelsreflectie
B. Empathische waarderingsreflectie
C. Reflectie van onderliggende belevingen
3. Uitwerken en/of concretisering vragen

Verhaalaspecten parafraseren en De essentie van de boodschap in eigen woorden