Academiejaar
2023 - 2024
Strafrecht 2023
Inhoud
Inleiding..................................................................................................................................................5
, 1.1 Begripsbepaling.........................................................................................................................5
1.1.1 Sleutelbegrippen............................................................................................................6
1.1.2 Kenmerken van het strafrecht........................................................................................7
1.2 Historisch overzicht en theorieën van strafrecht......................................................................9
1.2.1 Het strafrecht vanaf zijn oorsprong tem de eerste helft van de 18 e eeuw...................10
1.2.2 De humanitaire periode en de klassieke leer...............................................................10
1.2.3 De moderne periode....................................................................................................10
1.3 Indeling van het strafrecht......................................................................................................12
1.3.1 Algemeen en bijzonder deel.........................................................................................12
1.3.2 Strafwetboek................................................................................................................12
1.3.3 Complementaire wetten..............................................................................................14
1.3.4 Bijzondere strafwetten.................................................................................................14
1.3.5 Werking artikel 100 Sw.................................................................................................14
Hoofdstuk 1: De strafwet.....................................................................................................................15
1.1 Het legaliteitsprincipe.............................................................................................................15
1.1.1 Begripsbepaling............................................................................................................15
1.1.2 Gevolgen......................................................................................................................15
1.2 Toepassing van de strafwet in de tijd......................................................................................19
1.2.1 Geldingsduur van de strafwet......................................................................................19
1.2.2 Werking van de strafwet in de tijd...............................................................................19
1.3 Toepassing van de strafwet in de ruimte................................................................................22
1.3.1 Grondbeginselen..........................................................................................................22
1.3.2 Afbakening vh Belgisch grondgebied............................................................................22
1.3.3 De locus delicti.............................................................................................................23
1.3.4 Territorialiteitsprincipe.................................................................................................24
1.3.5 Extraterritorialiteitsprincipe.........................................................................................24
1.4 Toepassing van de strafwet naar de persoon.........................................................................25
1.4.1 Algemene beschouwingen...........................................................................................25
1.4.2 Strafrechtelijke immuniteiten (staatsrechtelijke immuniteiten, volkenrechtelijke
immuniteiten).............................................................................................................25
Hoofdstuk 2: Het misdrijf.....................................................................................................................27
1.1 Begripsbepaling.......................................................................................................................27
1.1.1 Algemene beschouwingen...........................................................................................27
1.1.2 Schema.........................................................................................................................28
1.2 Het materieel bestanddeel van het misdrijf............................................................................28
1.2.1 Begripsbepaling............................................................................................................28
Strafrecht |2
, 1.2.2 Handelingsmisdrijven of commissiedelicten................................................................28
1.2.3 Verzuimsmisdrijven of omissiedelicten........................................................................28
1.2.4 Handelingsmisdrijven door onthouding, commissiedelicten door omissie of oneigenlijk
omissiedelict...............................................................................................................29
1.3 Het moreel bestanddeel van het misdrijf................................................................................29
1.3.1 Begripsbepaling............................................................................................................29
1.3.2 Opzet en schakeringen.................................................................................................29
1.3.3 Onachtzaamheid en schakeringen................................................................................30
1.3.4 Schema.........................................................................................................................31
1.4 Wettelijke indeling vd misdrijven............................................................................................31
1.5 Andere indelingen...................................................................................................................34
1.5.1 Politieke misdrijven......................................................................................................34
1.5.2 Drukpersmisdrijven......................................................................................................35
1.5.3 Aflopende en voortdurende misdrijven.......................................................................36
1.5.4 Enkelvoudige en voortgezette (of collectieve) misdrijven............................................36
1.5.5 Gewoontemisdrijven....................................................................................................37
1.5.6 Openbare en private misdrijven...................................................................................37
1.5.7 Eigen misdrijven...........................................................................................................38
1.5.8 Gemeenrechtelijke misdrijven......................................................................................38
1.5.9 Gedragsmisdrijven v. gevolgmisdrijven/resultaatsmisdrijven......................................38
1.6 Verzwarende omstandigheden...............................................................................................38
1.7 Strafbare poging......................................................................................................................40
1.7.1 Inleiding........................................................................................................................40
1.7.2 Iter criminis..................................................................................................................40
1.7.3 Bestanddelen van de strafbare poging.........................................................................41
1.7.4 Ondeugdelijke poging...................................................................................................43
1.7.5 Bestraffing van de poging.............................................................................................44
1.7.6 Schema.........................................................................................................................45
1.8 Rechtvaardigingsgronden.......................................................................................................45
1.8.1 Algemeen.....................................................................................................................46
1.8.2 Gebod/toelating vd wet en bevel vd overheid.............................................................46
1.8.3 Wettige verdediging (noodweer)..................................................................................47
1.8.4 Noodtoestand...............................................................................................................49
1.8.5 Wettig verzet tegen misbruik door de overheid...........................................................50
Hoofdstuk 3: De dader..........................................................................................................................50
2.1 Schuldontheffingsgronden......................................................................................................50
Strafrecht |3
, 2.1.1 Algemeen.....................................................................................................................50
2.1.2 Overmacht (soorten, voorwaarden).............................................................................51
2.1.3 Dwaling (soorten, voorwaarden)..................................................................................52
2.2 Gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid...........................................................................53
2.2.1 Algemeen.....................................................................................................................53
2.2.2 Geestesgestoorden......................................................................................................53
2.2.3 Minderjarigen...............................................................................................................60
2.3 Strafuitsluitende verschoningsgronden..................................................................................63
2.3.1 Algemeen.....................................................................................................................63
2.3.2 Kenmerken...................................................................................................................63
2.3.3 Verschillende strafuitsluitende verschoningsgronden.................................................64
2.4 Deelneming.............................................................................................................................66
2.4.1 Algemeen.....................................................................................................................66
2.4.2 Accessoriteit van de strafbare deelneming..................................................................66
2.4.3 Voorwaarden van de strafbare deelneming.................................................................67
2.4.4 Wettelijke deelnemingsvormen...................................................................................68
2.4.5 Bestraffing van de deelneming.....................................................................................69
2.5 De rechtspersoon....................................................................................................................70
2.5.1 Algemeen.....................................................................................................................70
2.5.2 Toepassingsgebied ratione personae...........................................................................70
2.5.3 Welke misdrijven?........................................................................................................70
2.5.4 Toerekening..................................................................................................................71
2.5.5 Cumul van strafbaarheid bij samenlopende strafrechtelijke verantwoordelijkheid van
rechtspersonen en natuurlijke personen....................................................................71
Hoofdstuk 4: De straffen en andere gevolgen van het misdrijf............................................................72
4.1 Begripsbepaling straf..............................................................................................................72
4.1.1 Definitie........................................................................................................................72
4.1.2 Kenmerken...................................................................................................................73
4.1.3 Rechtsgevolgen............................................................................................................74
4.1.4 Strafdoelen...................................................................................................................74
4.2 De indeling van de straffen.....................................................................................................76
4.3 De straffen voor natuurlijke personen....................................................................................78
4.3.1 De hoofdstraffen..........................................................................................................78
4.3.2 De bijkomende straffen................................................................................................88
4.4 De straffen voor rechtspersonen............................................................................................96
4.4.1 De hoofdstraf...............................................................................................................96
Strafrecht |4
2023 - 2024
Strafrecht 2023
Inhoud
Inleiding..................................................................................................................................................5
, 1.1 Begripsbepaling.........................................................................................................................5
1.1.1 Sleutelbegrippen............................................................................................................6
1.1.2 Kenmerken van het strafrecht........................................................................................7
1.2 Historisch overzicht en theorieën van strafrecht......................................................................9
1.2.1 Het strafrecht vanaf zijn oorsprong tem de eerste helft van de 18 e eeuw...................10
1.2.2 De humanitaire periode en de klassieke leer...............................................................10
1.2.3 De moderne periode....................................................................................................10
1.3 Indeling van het strafrecht......................................................................................................12
1.3.1 Algemeen en bijzonder deel.........................................................................................12
1.3.2 Strafwetboek................................................................................................................12
1.3.3 Complementaire wetten..............................................................................................14
1.3.4 Bijzondere strafwetten.................................................................................................14
1.3.5 Werking artikel 100 Sw.................................................................................................14
Hoofdstuk 1: De strafwet.....................................................................................................................15
1.1 Het legaliteitsprincipe.............................................................................................................15
1.1.1 Begripsbepaling............................................................................................................15
1.1.2 Gevolgen......................................................................................................................15
1.2 Toepassing van de strafwet in de tijd......................................................................................19
1.2.1 Geldingsduur van de strafwet......................................................................................19
1.2.2 Werking van de strafwet in de tijd...............................................................................19
1.3 Toepassing van de strafwet in de ruimte................................................................................22
1.3.1 Grondbeginselen..........................................................................................................22
1.3.2 Afbakening vh Belgisch grondgebied............................................................................22
1.3.3 De locus delicti.............................................................................................................23
1.3.4 Territorialiteitsprincipe.................................................................................................24
1.3.5 Extraterritorialiteitsprincipe.........................................................................................24
1.4 Toepassing van de strafwet naar de persoon.........................................................................25
1.4.1 Algemene beschouwingen...........................................................................................25
1.4.2 Strafrechtelijke immuniteiten (staatsrechtelijke immuniteiten, volkenrechtelijke
immuniteiten).............................................................................................................25
Hoofdstuk 2: Het misdrijf.....................................................................................................................27
1.1 Begripsbepaling.......................................................................................................................27
1.1.1 Algemene beschouwingen...........................................................................................27
1.1.2 Schema.........................................................................................................................28
1.2 Het materieel bestanddeel van het misdrijf............................................................................28
1.2.1 Begripsbepaling............................................................................................................28
Strafrecht |2
, 1.2.2 Handelingsmisdrijven of commissiedelicten................................................................28
1.2.3 Verzuimsmisdrijven of omissiedelicten........................................................................28
1.2.4 Handelingsmisdrijven door onthouding, commissiedelicten door omissie of oneigenlijk
omissiedelict...............................................................................................................29
1.3 Het moreel bestanddeel van het misdrijf................................................................................29
1.3.1 Begripsbepaling............................................................................................................29
1.3.2 Opzet en schakeringen.................................................................................................29
1.3.3 Onachtzaamheid en schakeringen................................................................................30
1.3.4 Schema.........................................................................................................................31
1.4 Wettelijke indeling vd misdrijven............................................................................................31
1.5 Andere indelingen...................................................................................................................34
1.5.1 Politieke misdrijven......................................................................................................34
1.5.2 Drukpersmisdrijven......................................................................................................35
1.5.3 Aflopende en voortdurende misdrijven.......................................................................36
1.5.4 Enkelvoudige en voortgezette (of collectieve) misdrijven............................................36
1.5.5 Gewoontemisdrijven....................................................................................................37
1.5.6 Openbare en private misdrijven...................................................................................37
1.5.7 Eigen misdrijven...........................................................................................................38
1.5.8 Gemeenrechtelijke misdrijven......................................................................................38
1.5.9 Gedragsmisdrijven v. gevolgmisdrijven/resultaatsmisdrijven......................................38
1.6 Verzwarende omstandigheden...............................................................................................38
1.7 Strafbare poging......................................................................................................................40
1.7.1 Inleiding........................................................................................................................40
1.7.2 Iter criminis..................................................................................................................40
1.7.3 Bestanddelen van de strafbare poging.........................................................................41
1.7.4 Ondeugdelijke poging...................................................................................................43
1.7.5 Bestraffing van de poging.............................................................................................44
1.7.6 Schema.........................................................................................................................45
1.8 Rechtvaardigingsgronden.......................................................................................................45
1.8.1 Algemeen.....................................................................................................................46
1.8.2 Gebod/toelating vd wet en bevel vd overheid.............................................................46
1.8.3 Wettige verdediging (noodweer)..................................................................................47
1.8.4 Noodtoestand...............................................................................................................49
1.8.5 Wettig verzet tegen misbruik door de overheid...........................................................50
Hoofdstuk 3: De dader..........................................................................................................................50
2.1 Schuldontheffingsgronden......................................................................................................50
Strafrecht |3
, 2.1.1 Algemeen.....................................................................................................................50
2.1.2 Overmacht (soorten, voorwaarden).............................................................................51
2.1.3 Dwaling (soorten, voorwaarden)..................................................................................52
2.2 Gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid...........................................................................53
2.2.1 Algemeen.....................................................................................................................53
2.2.2 Geestesgestoorden......................................................................................................53
2.2.3 Minderjarigen...............................................................................................................60
2.3 Strafuitsluitende verschoningsgronden..................................................................................63
2.3.1 Algemeen.....................................................................................................................63
2.3.2 Kenmerken...................................................................................................................63
2.3.3 Verschillende strafuitsluitende verschoningsgronden.................................................64
2.4 Deelneming.............................................................................................................................66
2.4.1 Algemeen.....................................................................................................................66
2.4.2 Accessoriteit van de strafbare deelneming..................................................................66
2.4.3 Voorwaarden van de strafbare deelneming.................................................................67
2.4.4 Wettelijke deelnemingsvormen...................................................................................68
2.4.5 Bestraffing van de deelneming.....................................................................................69
2.5 De rechtspersoon....................................................................................................................70
2.5.1 Algemeen.....................................................................................................................70
2.5.2 Toepassingsgebied ratione personae...........................................................................70
2.5.3 Welke misdrijven?........................................................................................................70
2.5.4 Toerekening..................................................................................................................71
2.5.5 Cumul van strafbaarheid bij samenlopende strafrechtelijke verantwoordelijkheid van
rechtspersonen en natuurlijke personen....................................................................71
Hoofdstuk 4: De straffen en andere gevolgen van het misdrijf............................................................72
4.1 Begripsbepaling straf..............................................................................................................72
4.1.1 Definitie........................................................................................................................72
4.1.2 Kenmerken...................................................................................................................73
4.1.3 Rechtsgevolgen............................................................................................................74
4.1.4 Strafdoelen...................................................................................................................74
4.2 De indeling van de straffen.....................................................................................................76
4.3 De straffen voor natuurlijke personen....................................................................................78
4.3.1 De hoofdstraffen..........................................................................................................78
4.3.2 De bijkomende straffen................................................................................................88
4.4 De straffen voor rechtspersonen............................................................................................96
4.4.1 De hoofdstraf...............................................................................................................96
Strafrecht |4