Deel I: Wetenschap en techniek
Hoe is de mens de dominante soort op aarde geworden:
● De Homo sapiens begon ongeveer 70.000 jaar geleden zijn veroveringstocht vanuit
Oost-Afrika.
● Hij werd de enige overblijvende mensensoort en kreeg steeds meer greep op zijn
omgeving, waardoor hij de dominante soort op aarde werd.
Volgens Harari gebeurde dit in drie fases:
● De cognitieve revolutie (70.000–30.000 jaar geleden)
- De mens ontwikkelde denkvermogen, communicatie en samenwerking in grote
groepen.
Nieuwe vaardigheden Nieuwe mogelijkheden
Vermogen om grote hoeveelheden Plannen en uitvoeren van complexe
informatie over te brengen aan de handelingen
leefomgeving ⇒ Leeuwen ontwijken/ Bizons jagen.
Vermogen om grote hoeveelheden Grotere en hechtere groepen van soms wel
informatie over te brengen over sociale 150 individuen
verbanden tussen mensen
Vermogen om informatie over te brengen A: Samenwerken tussen een zeer groot aantal
over dingen die in het echt niet bestaan. vreemden.
B: Snelle innovaties binnen het sociaal
gedrag.
● De agrarische revolutie (±10.000 jaar geleden)
- Het proces van domesticeren van planten (tarwe, gerst, maïs, rijst) en dieren
(geiten, kamelen, paarden)
- Het maakte het mogelijk om meer mensen in leven te houden (vaak onder
slechte omstandigheden) en grotere groepen te vormen.
● De wetenschappelijke revolutie (vanaf ±1500)
- De mens begon systematisch kennis te ontwikkelen, waardoor zijn invloed op
de wereld fenomenaal groeide.
Op welke manier hebben wetenschap, techniek en technologie een rol gespeeld in de
evolutie van de mens:
● Samen zorgden ze voor enorme vooruitgang: vuur, werktuigen, landbouw, machines,
elektriciteit, geneeskunde en computers.
● Wetenschap, techniek en technologie hebben de mens geholpen te overleven,
gereedschappen te ontwikkelen, voedsel te bereiden en de samenleving te verbeteren
Op welke belangrijke principes is de wetenschappelijke revolutie gebaseerd:
● De bereidheid om de eigen onwetendheid te accepteren.
- We zijn bewust dat we niet alles weten en dat wat we weten kan ontkracht
worden wanneer we er meer over te weten komen.
● Wiskunde en waarneming zijn twee fundamentele elementen van het wetenschappelijk
inzicht.
- Op zoek naar nieuwe kennis gebruiken we de waarneming die in combinatie
met wiskundige instrumenten leidt naar nieuwe theorieën.
1
, ● Toepassing van theorieën
- worden gebruikt om nieuwe capaciteiten te verwerven en nieuwe technologieën
te ontwikkelen.
⇒ De wetenschappelijke revolutie zette een ongekende groei in gang van het menselijk
potentieel.
⇒ De wetenschappelijke revolutie gaf aanleiding tot de groei van heel wat wetenschappelijke
disciplines en technische hulpmiddelen.
Wat is de definitie van wetenschap:
● Wetenschap verwijst naar het ‘weten van iets’.
● Het systematisch geordende geheel van kennis, regels, wetmatigheden, theorieën en
systemen waarmee verdere kennis kan worden verkregen.
Natuurwetenschappen ⇒ wiskunde, chemie, fysica, biologie
Technische wetenschappen ⇒ mechanica, elektriciteit, bouwkunde
Geneeskunde en gezondheidswetenschappen ⇒ klinische wetenschappen, pharmacie
Agrarische wetenschappen en diergeneeskunde ⇒ landbouw, tuinbouw, dierkunde
Sociale wetenschappen ⇒ psychologie, sociologie, onderwijs, politiek
Menswetenschappen of cultuurwetenschappen ⇒ taal, kunst, religie, geschiedenis
Wat is de definitie van techniek:
● Verwijst naar het ‘bewerken van iets’
● Techniek is het geheel van ingrepen waarmee de mens zijn omgeving probeert te
beheersen en te veranderen
● Het omvat alles wat de mens ontwerpt en maakt om zijn leven eenvoudiger,
aangenamer of veiliger te maken (zoals een stift, stoel, computer of auto).
Omschrijf de invloed van wetenschap en techniek op elkaar:
● Nieuwe inzichten leiden tot nieuwe technieken.
of omgekeerd
● Nieuwe technieken openen deuren om wetenschappelijke inzichten te onderbouwen.
Vb.: De microscoop van Van Leeuwenhoek → vanuit zijn nieuwsgierigheid → nieuwe techniek → leidde
tot nieuwe kennis over cellen en bacteriën (celbiologie).
Waarom is verwondering zo belangrijk voor de wetenschap:
● Verwondering houdt in dat je openstaat voor de dingen die op je afkomen en je afvraagt
hoe ze functioneren, werken, in elkaar steken, …. Zo wek je verlangen om op onderzoek
te gaan en dingen te begrijpen of verklaren.
Welke rol neemt waarnemen en denken op in het wetenschappelijk proces:
● Waarnemen: observeren en bestuderen van de fysische wereld.
● Denken: analyseren, verklaren en verbanden leggen.
⇒ Beide zijn essentieel om van een observatie tot een wetenschappelijke conclusie te
komen
Omschrijf de drie vormen van denken:
● Creatief denken
- afwijken van de bewandelde paden in je hersenen waardoor je plots een nieuw
verband ontdekt tussen twee elementen of contexten dat je daarvoor nog niet
had gezien.
● Kritisch denken
- Onderbouwd eigen redeneringen
- Durft zichzelf en anderen in vraag te stellen
2
, ● Probleemoplossend denken
- Het vermogen om een probleem te (h)erkennen en tot een plan te komen om het
probleem op te lossen.
Wat is de onderzoekscyclus:
● De onderzoekscyclus is het systematische proces waarmee wetenschappers stap voor
stap onderzoek doen om kennis te ontwikkelen over de fysische wereld en die kennis
toe te passen.
Wat zijn de verschillende stappen van de onderzoekscyclus:
● Verwonderen⇒ Verkennen⇒ Opzetten van onderzoek⇒ Uitvoeren van onderzoek ⇒
Concluderen
Wat is de ontwerpcyclus:
● De ontwerpcyclus of het technisch denk- en handelingsproces beschrijft hoe technici en
ontwerpers een oplossing bedenken, testen, evalueren en realiseren
Wat zijn de verschillende stappen van de ontwerpcyclus:
● Probleem stellen ⇒ Ideeën bedenken ⇒ Plannen ⇒ Maken ⇒ Testen en evalueren
Som de belangrijke aspecten op uit het technisch proces en verklaar ze:
● Functie
- waarvoor dient het?,
- oplossing voor problemen
Vb.: Tanden beter verzorgen ⇒ tandenborstel
● Vormgeving en werking
- Hoe ziet het eruit en waarom zo?
- Oplossing bieden voor het probleem
Vb.: tandenborstel ⇒ handvat om het goed vast te houden en haartjes om in onze mond te plaatsen.
● Ontwerpen en uitvinden
- Iets nieuws bedenken.
- Er is geen bestaande oplossing bekend
● Bedienen en gebruiken
- Ingewikkelde apparatuur ⇒ smartwatch, medische apparatuur in het ziekenhuis.
- Eenvoudige zaken ⇒ Koortsthermometer, schoen
● Onderhoud, herstellen, recycleren
- Om te voorkomen dat iets snel stuk gaat of niet meer werkt, is – naast een goed
gebruik – ook onderhoud nodig.
- Van dingen die gemaakt zijn, kan na verloop van tijd de vormgeving of werking
zodanig verstoord zijn, dat ze moeten hersteld worden zodat ze terug
functioneren, opnieuw bruikbaar zijn.
- Soms is reparatie echter niet (meer) mogelijk en moet gedacht worden aan het
recycleren van een technisch systeem.
- O: schoenen regelmatig poetsen
- H: Vormgeving of werking die zodanig verstoord is ⇒ schoenzool vervangen.
- R: Nieuwe glazen van een bril vervangen in dezelfde montuur.
3
Hoe is de mens de dominante soort op aarde geworden:
● De Homo sapiens begon ongeveer 70.000 jaar geleden zijn veroveringstocht vanuit
Oost-Afrika.
● Hij werd de enige overblijvende mensensoort en kreeg steeds meer greep op zijn
omgeving, waardoor hij de dominante soort op aarde werd.
Volgens Harari gebeurde dit in drie fases:
● De cognitieve revolutie (70.000–30.000 jaar geleden)
- De mens ontwikkelde denkvermogen, communicatie en samenwerking in grote
groepen.
Nieuwe vaardigheden Nieuwe mogelijkheden
Vermogen om grote hoeveelheden Plannen en uitvoeren van complexe
informatie over te brengen aan de handelingen
leefomgeving ⇒ Leeuwen ontwijken/ Bizons jagen.
Vermogen om grote hoeveelheden Grotere en hechtere groepen van soms wel
informatie over te brengen over sociale 150 individuen
verbanden tussen mensen
Vermogen om informatie over te brengen A: Samenwerken tussen een zeer groot aantal
over dingen die in het echt niet bestaan. vreemden.
B: Snelle innovaties binnen het sociaal
gedrag.
● De agrarische revolutie (±10.000 jaar geleden)
- Het proces van domesticeren van planten (tarwe, gerst, maïs, rijst) en dieren
(geiten, kamelen, paarden)
- Het maakte het mogelijk om meer mensen in leven te houden (vaak onder
slechte omstandigheden) en grotere groepen te vormen.
● De wetenschappelijke revolutie (vanaf ±1500)
- De mens begon systematisch kennis te ontwikkelen, waardoor zijn invloed op
de wereld fenomenaal groeide.
Op welke manier hebben wetenschap, techniek en technologie een rol gespeeld in de
evolutie van de mens:
● Samen zorgden ze voor enorme vooruitgang: vuur, werktuigen, landbouw, machines,
elektriciteit, geneeskunde en computers.
● Wetenschap, techniek en technologie hebben de mens geholpen te overleven,
gereedschappen te ontwikkelen, voedsel te bereiden en de samenleving te verbeteren
Op welke belangrijke principes is de wetenschappelijke revolutie gebaseerd:
● De bereidheid om de eigen onwetendheid te accepteren.
- We zijn bewust dat we niet alles weten en dat wat we weten kan ontkracht
worden wanneer we er meer over te weten komen.
● Wiskunde en waarneming zijn twee fundamentele elementen van het wetenschappelijk
inzicht.
- Op zoek naar nieuwe kennis gebruiken we de waarneming die in combinatie
met wiskundige instrumenten leidt naar nieuwe theorieën.
1
, ● Toepassing van theorieën
- worden gebruikt om nieuwe capaciteiten te verwerven en nieuwe technologieën
te ontwikkelen.
⇒ De wetenschappelijke revolutie zette een ongekende groei in gang van het menselijk
potentieel.
⇒ De wetenschappelijke revolutie gaf aanleiding tot de groei van heel wat wetenschappelijke
disciplines en technische hulpmiddelen.
Wat is de definitie van wetenschap:
● Wetenschap verwijst naar het ‘weten van iets’.
● Het systematisch geordende geheel van kennis, regels, wetmatigheden, theorieën en
systemen waarmee verdere kennis kan worden verkregen.
Natuurwetenschappen ⇒ wiskunde, chemie, fysica, biologie
Technische wetenschappen ⇒ mechanica, elektriciteit, bouwkunde
Geneeskunde en gezondheidswetenschappen ⇒ klinische wetenschappen, pharmacie
Agrarische wetenschappen en diergeneeskunde ⇒ landbouw, tuinbouw, dierkunde
Sociale wetenschappen ⇒ psychologie, sociologie, onderwijs, politiek
Menswetenschappen of cultuurwetenschappen ⇒ taal, kunst, religie, geschiedenis
Wat is de definitie van techniek:
● Verwijst naar het ‘bewerken van iets’
● Techniek is het geheel van ingrepen waarmee de mens zijn omgeving probeert te
beheersen en te veranderen
● Het omvat alles wat de mens ontwerpt en maakt om zijn leven eenvoudiger,
aangenamer of veiliger te maken (zoals een stift, stoel, computer of auto).
Omschrijf de invloed van wetenschap en techniek op elkaar:
● Nieuwe inzichten leiden tot nieuwe technieken.
of omgekeerd
● Nieuwe technieken openen deuren om wetenschappelijke inzichten te onderbouwen.
Vb.: De microscoop van Van Leeuwenhoek → vanuit zijn nieuwsgierigheid → nieuwe techniek → leidde
tot nieuwe kennis over cellen en bacteriën (celbiologie).
Waarom is verwondering zo belangrijk voor de wetenschap:
● Verwondering houdt in dat je openstaat voor de dingen die op je afkomen en je afvraagt
hoe ze functioneren, werken, in elkaar steken, …. Zo wek je verlangen om op onderzoek
te gaan en dingen te begrijpen of verklaren.
Welke rol neemt waarnemen en denken op in het wetenschappelijk proces:
● Waarnemen: observeren en bestuderen van de fysische wereld.
● Denken: analyseren, verklaren en verbanden leggen.
⇒ Beide zijn essentieel om van een observatie tot een wetenschappelijke conclusie te
komen
Omschrijf de drie vormen van denken:
● Creatief denken
- afwijken van de bewandelde paden in je hersenen waardoor je plots een nieuw
verband ontdekt tussen twee elementen of contexten dat je daarvoor nog niet
had gezien.
● Kritisch denken
- Onderbouwd eigen redeneringen
- Durft zichzelf en anderen in vraag te stellen
2
, ● Probleemoplossend denken
- Het vermogen om een probleem te (h)erkennen en tot een plan te komen om het
probleem op te lossen.
Wat is de onderzoekscyclus:
● De onderzoekscyclus is het systematische proces waarmee wetenschappers stap voor
stap onderzoek doen om kennis te ontwikkelen over de fysische wereld en die kennis
toe te passen.
Wat zijn de verschillende stappen van de onderzoekscyclus:
● Verwonderen⇒ Verkennen⇒ Opzetten van onderzoek⇒ Uitvoeren van onderzoek ⇒
Concluderen
Wat is de ontwerpcyclus:
● De ontwerpcyclus of het technisch denk- en handelingsproces beschrijft hoe technici en
ontwerpers een oplossing bedenken, testen, evalueren en realiseren
Wat zijn de verschillende stappen van de ontwerpcyclus:
● Probleem stellen ⇒ Ideeën bedenken ⇒ Plannen ⇒ Maken ⇒ Testen en evalueren
Som de belangrijke aspecten op uit het technisch proces en verklaar ze:
● Functie
- waarvoor dient het?,
- oplossing voor problemen
Vb.: Tanden beter verzorgen ⇒ tandenborstel
● Vormgeving en werking
- Hoe ziet het eruit en waarom zo?
- Oplossing bieden voor het probleem
Vb.: tandenborstel ⇒ handvat om het goed vast te houden en haartjes om in onze mond te plaatsen.
● Ontwerpen en uitvinden
- Iets nieuws bedenken.
- Er is geen bestaande oplossing bekend
● Bedienen en gebruiken
- Ingewikkelde apparatuur ⇒ smartwatch, medische apparatuur in het ziekenhuis.
- Eenvoudige zaken ⇒ Koortsthermometer, schoen
● Onderhoud, herstellen, recycleren
- Om te voorkomen dat iets snel stuk gaat of niet meer werkt, is – naast een goed
gebruik – ook onderhoud nodig.
- Van dingen die gemaakt zijn, kan na verloop van tijd de vormgeving of werking
zodanig verstoord zijn, dat ze moeten hersteld worden zodat ze terug
functioneren, opnieuw bruikbaar zijn.
- Soms is reparatie echter niet (meer) mogelijk en moet gedacht worden aan het
recycleren van een technisch systeem.
- O: schoenen regelmatig poetsen
- H: Vormgeving of werking die zodanig verstoord is ⇒ schoenzool vervangen.
- R: Nieuwe glazen van een bril vervangen in dezelfde montuur.
3
