Biologie
Hoofdstuk 1
- + 0
Oceanen, landschappen, planten, dieren en mensen zijn opgebouwd uit e , p , n en een
grote leegte
Hoe kunnen dode deeltjes ‘leven’ vormen?
Geboorte heelal na oerknal ca. 15 miljard jaar geleden
Door de oerknal zijn atomen en elektronen ontstaan. Kernfusie van H is He, wanneer dit
element ook een kernfusie ondergaat en nog één en nog één,… Dan ontstaan er steeds
zwaardere atomen.
⎯→ gravitatiekracht + vorming waterstofgas (H2)
⎯→ bolvormige wolken ⎯→ enorme toename temp en druk
⎯→ nucleaire reacties (kernfusie) ⎯→ ontstaan lichtgevende ster
⎯→ H2 ⎯→ He ⎯→ … ⎯→ C, N, O2, Fe, …
⎯→ ster sterft ⎯→ elementen komen in omgeving
Als de brandstof opraakt sterft een ster, de laatste miljoenen jaren zet de ster uit en ontploft
→ een rode reus.
⎯→ ontstaan nieuwe sterren en planeten
We zijn opgebouwd uit sterrenstof!
Zwart gat ontstaat na het uitsterven van een grote ster, door gravitatiekracht. (tijd is relatief.)
Zonnestelsel ontstond 4,6 miljard jaar geleden.
Druppel gesteente van de aarde heeft zich verspreid, leven was in het begin niet mogelijk,
aangezien het te heet was.
Aarde heeft ideale samenstelling en optimale afstand tot zon
➔ kokende massa koelt af, condensatie van water
➔ oceanen ontstaan (= dunne oersoep → organische stoffen in opgehoopt)
Proef van miller en Urey
De primitieve aarde werd nagebootst, met donder en bliksem en eenvoudige verbindingen
zonder O2, geven aanleiding tot het spontaan ontstaan van complexere elementen/
moleculen. In het begin was er nog geen zuurstof, daarom konden organismen nog niet leven.
vb. mierenzuur, aminozuren, nucleotiden, …
Synthese van voorlopercellen (LUCA)
Complexe moleculen polymeriseren tot macromoleculen. Ontstaan van membranen,
enzymen, DNA, RNA,…(eiwitten) → Ontstaan LUCA ‘last universal common ancestor’
of voorlopercel. Lijkt op een bacteriële cel, maar is een prokaryote cel. In bepaalde
lagen zaten kleine celen → sporen van leven.
1) Ontstaan prokaryote cellen
, 2) Endosymbiose = Eukaryote cellen uit een symbiose van verschillende prokaryoten.
Prokaryote cel (3,7miljard jaar) Eukaryote cel (
Endosymbiose: Mitochondriën en chloroplasten in eukaryote cel zijn het resultaat van
‘endo’symbiose van bacteriën in LUCA.
De eukaryotische cel is veel ingewikkelder dan de prokaryote. Celorganellen (bv.
mitochondriën, chloroplasten) hebben zich in de eukaryote cel gevestigd.
Mineralen fixeren in laagjes ~ stromalieten
1) Multicellulariteit: tijdens de cambrium ontstonden er veel soorten,
cambriumexplosie.
2) Dieren
3) Planten
Oorsprong mens
Homo sapiens (200.000 j geleden) → Ötzi
Genetisch
Homo neanderthalensis (200.000 tot 30.000)
Eerste mensapen: mens, chimp, … (ca. 7 mljo j geleden)
Mensen blijven aangetrokken tot vetig,“slecht” eten (ongezond), omdat het in onze
genen zit en al doorgegeven is. Genen van voorouders kunnen nog in ons zitten.
Massa extinctie = Periode met massaal biodiversiteitsverlies in korte tijd/ massaal
uitsterven. 5 massa extincties: ‘Big 5’ (veel verlies aan soorten → momenteel zijn er
erg veel)
Hoofdstuk 2
Gemiddelde samenstelling van planten- en dierenlichaam:
✓ water: ca ¾
✓ macromoleculen: ca 1/4 (eiwitten, lipiden, nucleïnezuren en suikers)
, ✓ anorganische stoffen: 2,5%
Water is hoofdbestanddeel van alle levende wezens
Watersamenstelling = afh v sp., individu, ouderdom, geslacht, (vet)
Wij bestaan uit erg veel water, maar (een foetus = 94%) bevat het meeste water. Naar
gelang hoe ouder we worden, hoe minder water we gaan bevatten. (Een mens = 70%). Bv.
oudere mens kan maar 50% niet meer bevatten.
Soorten drinkwater
leidingwater (sterke controle, stabiel)
bronwater (uit oppervlakkige bron, samenstelling wisselend)
natuurlijk mineraalwater (diepere laag, strikt afgebakend gebied, stabiel)
Er zijn wel soorten (veel en weinig (<500mg/L) mineralen) bv. nierstenen als je te weinig
mineralen binnen hebt gekregen. (contrex bevat veel vitaminen.)
➔ Kijk naar nitraatgehalte bij zuigelingen (<15mg/L).
Eigenschappen
Water vormt waterstofbruggen. (zwakke aantrekkingskrachten).
Waterstofbrugvorming zorgt voor tragere verdamping en oppervlaktespanning
Hoofdstuk 1
- + 0
Oceanen, landschappen, planten, dieren en mensen zijn opgebouwd uit e , p , n en een
grote leegte
Hoe kunnen dode deeltjes ‘leven’ vormen?
Geboorte heelal na oerknal ca. 15 miljard jaar geleden
Door de oerknal zijn atomen en elektronen ontstaan. Kernfusie van H is He, wanneer dit
element ook een kernfusie ondergaat en nog één en nog één,… Dan ontstaan er steeds
zwaardere atomen.
⎯→ gravitatiekracht + vorming waterstofgas (H2)
⎯→ bolvormige wolken ⎯→ enorme toename temp en druk
⎯→ nucleaire reacties (kernfusie) ⎯→ ontstaan lichtgevende ster
⎯→ H2 ⎯→ He ⎯→ … ⎯→ C, N, O2, Fe, …
⎯→ ster sterft ⎯→ elementen komen in omgeving
Als de brandstof opraakt sterft een ster, de laatste miljoenen jaren zet de ster uit en ontploft
→ een rode reus.
⎯→ ontstaan nieuwe sterren en planeten
We zijn opgebouwd uit sterrenstof!
Zwart gat ontstaat na het uitsterven van een grote ster, door gravitatiekracht. (tijd is relatief.)
Zonnestelsel ontstond 4,6 miljard jaar geleden.
Druppel gesteente van de aarde heeft zich verspreid, leven was in het begin niet mogelijk,
aangezien het te heet was.
Aarde heeft ideale samenstelling en optimale afstand tot zon
➔ kokende massa koelt af, condensatie van water
➔ oceanen ontstaan (= dunne oersoep → organische stoffen in opgehoopt)
Proef van miller en Urey
De primitieve aarde werd nagebootst, met donder en bliksem en eenvoudige verbindingen
zonder O2, geven aanleiding tot het spontaan ontstaan van complexere elementen/
moleculen. In het begin was er nog geen zuurstof, daarom konden organismen nog niet leven.
vb. mierenzuur, aminozuren, nucleotiden, …
Synthese van voorlopercellen (LUCA)
Complexe moleculen polymeriseren tot macromoleculen. Ontstaan van membranen,
enzymen, DNA, RNA,…(eiwitten) → Ontstaan LUCA ‘last universal common ancestor’
of voorlopercel. Lijkt op een bacteriële cel, maar is een prokaryote cel. In bepaalde
lagen zaten kleine celen → sporen van leven.
1) Ontstaan prokaryote cellen
, 2) Endosymbiose = Eukaryote cellen uit een symbiose van verschillende prokaryoten.
Prokaryote cel (3,7miljard jaar) Eukaryote cel (
Endosymbiose: Mitochondriën en chloroplasten in eukaryote cel zijn het resultaat van
‘endo’symbiose van bacteriën in LUCA.
De eukaryotische cel is veel ingewikkelder dan de prokaryote. Celorganellen (bv.
mitochondriën, chloroplasten) hebben zich in de eukaryote cel gevestigd.
Mineralen fixeren in laagjes ~ stromalieten
1) Multicellulariteit: tijdens de cambrium ontstonden er veel soorten,
cambriumexplosie.
2) Dieren
3) Planten
Oorsprong mens
Homo sapiens (200.000 j geleden) → Ötzi
Genetisch
Homo neanderthalensis (200.000 tot 30.000)
Eerste mensapen: mens, chimp, … (ca. 7 mljo j geleden)
Mensen blijven aangetrokken tot vetig,“slecht” eten (ongezond), omdat het in onze
genen zit en al doorgegeven is. Genen van voorouders kunnen nog in ons zitten.
Massa extinctie = Periode met massaal biodiversiteitsverlies in korte tijd/ massaal
uitsterven. 5 massa extincties: ‘Big 5’ (veel verlies aan soorten → momenteel zijn er
erg veel)
Hoofdstuk 2
Gemiddelde samenstelling van planten- en dierenlichaam:
✓ water: ca ¾
✓ macromoleculen: ca 1/4 (eiwitten, lipiden, nucleïnezuren en suikers)
, ✓ anorganische stoffen: 2,5%
Water is hoofdbestanddeel van alle levende wezens
Watersamenstelling = afh v sp., individu, ouderdom, geslacht, (vet)
Wij bestaan uit erg veel water, maar (een foetus = 94%) bevat het meeste water. Naar
gelang hoe ouder we worden, hoe minder water we gaan bevatten. (Een mens = 70%). Bv.
oudere mens kan maar 50% niet meer bevatten.
Soorten drinkwater
leidingwater (sterke controle, stabiel)
bronwater (uit oppervlakkige bron, samenstelling wisselend)
natuurlijk mineraalwater (diepere laag, strikt afgebakend gebied, stabiel)
Er zijn wel soorten (veel en weinig (<500mg/L) mineralen) bv. nierstenen als je te weinig
mineralen binnen hebt gekregen. (contrex bevat veel vitaminen.)
➔ Kijk naar nitraatgehalte bij zuigelingen (<15mg/L).
Eigenschappen
Water vormt waterstofbruggen. (zwakke aantrekkingskrachten).
Waterstofbrugvorming zorgt voor tragere verdamping en oppervlaktespanning
